장음표시 사용
221쪽
ventorum naturaliter praestare potest quis neget perduelles illos Hebraeos prodigiose fuisse a terra haustos . quae alias et urbes. Et vastissimos montes naturaliter absorbet 8 quis neget portentosam fuisse ru nam murorum urbis IeriChuntinae. quae tamen etiam arietibus essici poterat i Deinde . si ea sententia valeat . vereor , ut vili miraculo certa constet fides. Nemo enim vires totius naturae ita perspectas habet . ut quantum eae possint. diiudicet: nemo de Creatorum spirituum emtientia definiet. quid valeat . quid ferre recuset. Haberi tamen miracula etiam quoad substantiam. indubium est. vicum sol itetisse . aqua jn vinum versa , mortui ad vitam reuocati tu iste leguntur.
3 sq. Miracula e defectu caussarum naturalium sufficientium dignoscuntur. Miracula enim quoad substantiam vires
omneS caussarum naturalium exsuperant( sicli praec. , et effecta alias naturalia in miracula quoad modum abeunt, si caussa naturalis suffciens deficit ( praec : in aperto igitur est assertio.
Seholion. Hinc autem perspiciue sequitur. a Curatam naturae cognitionem. studiumque physicae esse his admodum umesiarium . qui serre de miraculis sententiam debeant. Multa vulgus eius dbsciplinae ignoraut one miraculis acceniet. tametsi sint naturalia: Cum enim caussam ignorat, nullamodo facile inducit in animum.
sis. Si quod in mundo miraculum
fiat, nec ulla deinceps mutatio accidat, sequens mundi pars non erit amplius eadem, quae miraculo non patrato futura erat. Cum enim miraculum patratur,
222쪽
fit aliquid , quod naturaliter non fuisset(gos.), atque adeo in rerum sibi succedentium seriem ingreditur quidpiam, quod
per praecedentia non determinatur : id autem deinde connectitur cum sequentibus, si nulla deinceps mutatio accidat:
alia igitur erit rerum series, hoc est , alius mundus (2go.
e g. si postquam aetate Iosue sol constitit. nubia in eius, aut telluris motu facta mutatio esset, noctium , et dierum vicissitudo longe nunc alia toto terrarum orbe esset; ali omnia , quae ab ea Pendent vicissitudine . atque a primo illo die pro ductiore coroll. Si ergo patrato miraculo sequens mundi pars variari non debeat, nouo miraculo erunt rinstituendi effectus. qui in iis rebus , quae miraculo immutatae sunt , naturaliter Conlecuti fuissent. holion. Vt his. quae de miraculo dicta sunt. Iux maior adfundatur. iuvabit cum missio miraculum Conferre Cursui indicis horologii ab externa quapiam Caussa immutato. Ponatur index a situ. quem hoc momento obtinet . decem minutis reto queri. Primum, ea indicis reuersio structurae horo-lo ii non repugnat . atque adeo estici potest ; exstructura tamen horologii. et in elateris . aut Pon deris . quo rotae ad motum impelluntur . minim consequitur. sed opus habet causta ab horologio ipso distincta. Deinde retorto eum in modum mi nutorum indice . reflectetur et horarum index , et quaedam praeterea aliae Contingent intra horologium mutationes. Quamprimum autem ea inditis reflexio facta est. momentis sequentibus omnibus alius est indicis utriusque situs, quam nulla facta motione fuisset . ut taceam plurimas alias internas . quae inde pendent, mutationes. Denique , si eaedem indicum positiones momentis sivi
223쪽
gulis deinceps obtinere debeant, quae horologio sibi
relicto fuissent . necosse erit . ut index minutorum a caussa quapiam extranea ad Pam reducatur collo- Cationem. in qua momento isto fuisset. si nulla caussae externae actio interuenisset. Ita plane non repugnat miraculum essentiae illius rei , in qua Contingit (3Os Cor. I. . e rei tamen natura haud
conlequ: tur. s sos : effci proinde debet a caussa
Extra seriem rerum mundanarum exsistente cais).Postquam vero patratum miraCulum est, parS mundi Consequens non iam eadem erit . quae alias sintura erat s gis . Si ergo eadem tamen esse debeat, nouo miraculo restituendi stant effectus. qui naturaliter euoni stent in iis rebus , quae miraculo immutatae sunt (cit. Cor. . Motus ergo indicis astructura . elatere. aut ponderibus pendentes in horologio. respondent mutationibus in mundo naturalibus e motus autem ab extranea illa caussa dimanantes, miraCulis. Scholion. a. Tametsi hici non disceptamus, an miracula reapse fiant. factaue sint; admonemus tamen, eorum deritatem infringi non posse propterea, quod uniuersae naturae efflacitatem igno remus: scimus enim certe. Et uniuersae naturae, et earum rerum, a quibus . vel in quibus miracula fiunt. vim esse limitibus certis definitam. Quare si effectum quodpiam infinitam potestatem exigat, vi rerum e nihilo procreatio . nullum erit dinbium esse id proprie miraculosum. Quid . quod sint quam plurima, quae constanti omnium temporum Cousensione portentosa habentur quae proinde in dubium vocare non aliud est . quam vel praecipuum veri fundamentum commouere. Sed nec falsorum miraculorum vanitas obtendi potest: nam. vi Amullinus docet . quaedam eorum mera suffresensuum ludibria ; quaedam vel inde refelluntur. quCd in Confirmationem idololatriae facta sint; quaedam denique vires naturae non superabant. Apolloni us quidem certe egregia. ut tunc erant tempora, rerum naturalium instructus icientia, mira quaedam Patrauit . quae rumore demirantis vulgi tu maius, ut solet . aucta. in miracula denique
224쪽
abierunt. Veterum ostenta pro merito ridet Cicero L. a de Diuinat. C. a Z. - Ante vero . inquit, si Marsicum bellum. quod Clypeos Lanuuii, ut a- te est dictum, mures rosissent. maximum id podi . ., Mutum haruspiCes esse dixerunte quasi vero quisquam intersit. mures diem . noctemque aliquid se rodentra, muta, an cribra Corroserint. Nam sit si ista sequimur, quod Platonis 'litiam nuper apud A me mures Corroserint, de republica debui perti-- mescere: aut si Epicuri de Voluptate lib)r rosus A esset, putarem annonam in matello Cariorem fo-- re Quare diligenter. ut monet Holimanus,
dispiciendum est . in quibus Personae adiunctis .
quo item sine, et scopo fiat miraculum. Si homo sit. de cuius in Deum pietate constet; si idem suis' actionibus unam Dei gloriam . Cultumque inter homines propagandum spectet ; neque honores .famam, aut opes consectetur; si id unice agat. Ut mortales ad amandum Deum adducat. doctrinamque, quam tradit. confirmet; si denique placita propugnet rectae rationi haudquaquam aduertantia etc. tum enim vero nihil dubitationis superesse potest, quin peculiati Dei ope adiutus operetur. - Cum videmus. inquit Genuensis. ab homine hu-- iusmodi perfici miracula. quae et suas virES BX-- Cedunt, et vires earum rerum, quibus velut in-- strumentis . aut velut obiectis miraculorum vGA tur, non dubitamus diuinae esse originis, prae-- cipue si ea continenter fiant, et perpetuo: nam is Pugnat cum diuina prouidentia huiusmodi mira-- culis homines in errores induci. Et sane nun-- quam falsa miracula in falsae doctrinae compro-- bationem facta . et quidem continesnter. ac Pe petuo facta legas. ut in eorum suspicionem ve-- nire homines nunquam potuerint. Prouidentiae
is enim diuinae illud est . quod hisce verbis enun-- Ciat Cicero: commenta delet dies
225쪽
De Persectis re, et ordine mundi. 3I6. Uterfectio postulat. vi adsint in
L ente perfecto Varia: adsit finis, et scopus, ad quem ea collineent; adsit denique eorum consensus, et conspiratio ad finem illum consequendum ( S Quare si in hoc Vniuerso varia entia similianea, et successiva sic inter sese consentiant , ut finis quispiam, communeque bonum ea consentione obtineatur , patet sine dubio perfectionem mundo esse attribuendam.
holinet. Non iam illud agimus. ut perfectionem mundi hirus indiuidui hoc loco Constituamus; neC enim res matura adhuc est. vi deinceps videbimus: sed e notionibus ontologi Cis. quas de Per feeiticine entis generatim tradidimus . in examEndunta at vocabimus . quonam pacto Comparatus e mundus debeat. ut ei assignari ex vero Perfectio possit. eiusdemque gradus determinari.
J II. In mundo perfecto datur aliquod perfectionis principium. Omnis enim perfectio suum principium habere
debet (Sd , ex quo intelligi possit,
quonam pacto Vasa debeant esse comparata, Vt Cum regula perfectionis con
226쪽
DE Cos MOLOGIA Iossentiant (6osch.): ergo in mundo quoque perfecto id genus principium dari est
Seholion. Principium hoc, quoniam ex attributis diuinis demum eruitur. hoc loco stabiliri nondum potest. Qui vero de mundi huius perfectione in cosmologia disputant . fere precario sumunt. finem mundi huius conditi esse illustrationem gIoriae. et attributorum Conditoris.
338. Nequit perfectio mundi a poesteriori cognosci, seu per experientiam determinari. Mundi enim perfectio in
eo sita est, Ut omnia in eodem entia, tum simultanea, tum successiua ad communem quemdam finem conspirent (JIC): quicunque ergo eiuS perfectionem per experientiam determinare Velit, is omnia simultanea , et successiva, singulatim pediuestigare , penitiusque scrutari debet , quonam pacto cuncta ad finem praestitutum conspirent. Quis autem hominum. omnia simultanea , et successiua , maxima , minima, mentis aut oculorum acie peruadere ac pertentare possit y quis implexissimam tot rerum ConneXionem
pervidere y quis 'o nexu perspecto de
terminare , ut omnia ad eundem communem finem contendant
Seholion. Sapienter ad rem praesentem Boehmius: A Innumerabilis est hominum, inquit, simul
227쪽
A viventium copia, at prorsus stupendus eorum A prodit numerus , si ad eos attendimus etiam . ., qui inde ab Adamo usque ad nostra tempora viis
A Xerunt, et in 'sterum vivent. donec Consume-- tur seculum. Quam autem exigua est haec mul-A titudo comparata brutorum omi sum, plantarum, et quorumcunque reliquorum Corporum multitu-- dini ut prorsus taceam de elementis haecta omnia tandem Coustituentibus. Fac autem te ita
hacet omnia pernosse . ut in iis nihil sit, quod A te lateat. Circa solem nostrum volvuntur sex A Planetae primarii , inter quos est terra nostra rta Saturnum quinque , Iouem quatuor . Tellurem A unus. Veneremque unus ambit planeta secunda-- rius. Sunt igitur in butemate solari septemde-- cim Corpora terrae sinulta. Quid flosti do reli-- quis sedecim Fac autem, rursus nihil iterum A in his omnibus elle. quod te fugiat. Multae mil-- Iiones stellarum fixarum exsistulit . quae singulata corpora sunt soli simillima, et suos iterum sa-- tellites fouentia. Quid nosti demum de his i At
si omnium, maximorum . minimorum Consensum
.. deberes perspicere, iudicium tibi sumturus deis ea, quae est id mundo perfectione. Ita igitur videS. non nostrum tantum intellectum non suf-- ficere. sed ne angelicum quidem cognoscendae M., perfectioni integri mundi Non posse autem ex parte aliqua de toto uniuerso sententiam ferri. patebit ex iis, quae iam dicemus.
Quid im- gis. h erfectio adparens dicitur,
et ir usa quae rei quidem in se spectatae conuenit,
qP xq*' imperfectio tamen non est , si res ad aliam quampiam referatur ; seu quae in defectu solum adparente sita est. Impe fectio Dera autem est, quae rei tam in se spectatae, quam ad alias Comparatae conuenit; seu quae in desectu vero consistit.
228쪽
e. g. quod oculus non ea polleat acie, quae in contemplandis per interos pia minutis obiectis depr6henditur . est imperfectio ejusdem adparens. Si enim oculum ad corpus , et mentem Corpori iunctam referamus, aciem istam non raro inutilem et laepe noxiam fore deprehendemus nam et exiguum spatium uno obtutu Complecteretur, et multa in Cibo . et Potione nauseae Conciliandae idonea exhiberet etc. contra si index horologii tempus exacte nou ostendat, vera laborat impositactione. VCoroll. Imperfectio ergo adparens ab exce.
Ptione oritur cub.gao. Adparens in parte imperfectio non tollit in toto perfectionem. Ad parens enim in parte imperfectio oritur ab exceptione (praee. COR), atque adeo a collisione, quam habet regula perfectionis in parte cum regula perfectionis in toto ( 36 . Nascitur ergo adparens imperfectio ex iisdem fontibus , e quibus totius perfectio , quam Proinde non tollit.
e. g. fieri humano in oculo potest . ut claritas visionis cum eiusdem distinctione Consistere nequeat . ita ut si imago objecti fiat Clarior, eadem opera evadat minus distincta. et Contra. Si ereo in eiusmodi oculi conformatione aliquid deprehenditur, quod maiori visionis claritati aduersetur. id veram in oculo imperfectionem nunquam adfert. si ad reddendam magis distinctam obiecti imaginem seruiat e Cum spectatis anjmae ossiciis praestet imagines rerum esse distinctiores. quam Clariores. Plu
holion. Ex his elucet impersi monus, quas .in nonnullis mundi partibus observare licet latui-
229쪽
me essitere. mundum uniuersum sua destitui perfectione. Quin imo facile intelligitur . partis insp&fectionem saepe Cum inaiori totius perlectione elIeconiunctam, ut quae stantE ratione determinante totius perfectionis evitari nequeat.
gai. In mundo perfecto habetur o do. Cum enim in mundo habeatur entium nexus (a 33. 28S , habentur continuo rationes, cur hae potius rei, quam aliae, cur hoc potius, quam alio modo coexsistant, aut sese consequantur (dd.66 ) : si ergo mundus perfectus sit , omnes hae rationes speciales ad aliquam denique generalem reducuntur (SJ S ): eadem est igitur ratio determinans in moedo , quo res sibi coexsistunt, aut sese Consequuntur. Ordo ergo habetur (dZ
coroll. Habet ergo mundi ordo suas regulas. Per quas Corporum Coexsilientium. vel stibi iuccedentium locus determinetur. Quare si mundus hic noller perfectus sit, habebitur in eodem ordo. ac proinde una vel plures regulae, per quas in solari Ditemate planetae cuiusvis positio designari possit.
ga a. ordo naturae est, quem natura agendo servat.
e. g. Cum luna plena defectionem patitur, id iuxta naturae ordinem Contingere dicimus.
gag. ordo naturae idem ille est, qui in modificationibus virium motricum din
230쪽
DR Cos Moco GTA Iosprehenditur. Est enim ordo naturae is,
quem natura agendo seruat ( praec ;
natura vero est collectio omnium virium, quae in mundanis entibus simul sumtis insunt (go 6 cor. I : quare natura eatemnus agit, quatenuS Vires illae, quae motrices sunt, Varie modificantur, atque ex iis corporum motus enascuntur. Ordo ergo naturae idem ille est, qui in modificationibus virium motricum deprehenditur
coroll. r. Igitur ordo naturae motus legibus continetur (8T3 roli. t. Cum ergo in Corporibus mundum hunc individuum confutuentibus dari motus leges manifestum sit c ga), datur quoque in eodem or
Coroll. s. Et quia leges motus Contingentes sunt salo) talem quoque ordinem naturae esse
gad. ordo naturae est pars ordinis inundi. Nam ordo naturae constringitur ad modificationes virium motricum( g a J, seu ad actiones naturae (ga a); adeoque
in sola successione rerum mundanarum obtinet. At vero ordo mundi tam in successione, quam in coexsistentia entium habet locum c ga I : ordo ergo naturae pars est ordinis mundi. - .ga S. Contra vallirae ordinem fieri di- 2 'u . . citur , quod naturae ordini aduersatur, quodque eo illaeso fieri non potest. Se- nomiN P. Maho M taph O