장음표시 사용
261쪽
udo DR PsYCHOLOGIA. referuntur, phantasia in Vnum confundit, . neC aduertit mens ideae unius rei ex idea alterius quidpiam admisceri. Dum enim idea rei ante perceptae reuocatur, ac recognoscitur, animus sibi conscius est , rem illam se olim iam percepisse (36s. . Quoniam vero imaginatio ex idea alterius rei ante item perceptae quidpiam ei ad- miscet, id quoque, quod admiscet, animus recognoscit 3 Zo. cor. : quia vero per hypothesim, non est sibi conscius id ei ex aliena idea admisceri, ad eam pertinere putat : hoc est, ideam Vtut imminiatam pro eadem putat, quam antea inso fuisse sibi est conscius. Memoria ergo
e. g. legisti Aeneam nube circumseptum in.trasse Carthaginem et Vlyssem item simili velamedito Contectum venisse in aulam Alcinoi et igitur memoria laberis . ii ideis Aenae Virgiliani admisceas ideas Vlyssis Homerici, aut Contra . neque id te facere animaduertaS.
.Quid obii- 3Z6. Status animi, in quo perceptionem praeteritam refingere nequit, obliuio nuncupatur.
e. g. si perlecto Horatio aliquam eius sententiam reducere In animum nequeas. te oblitum
Seholion. Diuersa sonant rem obliuisci. aci non meminisse. Qui rem oblitus est . scit quidem se eius idem aliquando habuisse, at nurum eam refri-
262쪽
Carct . atque in memoriam redigere haud potest. Qui autem rei non meminit . eam vel ultro oblatam , et recursantem non recognoscit, putatque nunquam omnino sibi ivisse compertam.gpp. Obliuio ex imbecillitate phania oritasiae nascitur. Quod enim ideam reuocare in animum non possimus , in caussa est , quod ideas consociatas instaurare nequeamus et hoc autem phantasiae imbecillitate euenire nemo non Ub
e. g. idcirco oblitus est sententiam Horatii, quia vis imaginandi non satis extitat ideas Cum ea consociatas rerum scilicet antecedentium, Coinsequentium EtCCoroll. Quaecunque ergo phantasiam a suis functionibus impediunt . aut in iis adiuuant, eadem et memoriae ossiciunt, vel inseruiunt.
JIS. Cum ideam in mentem denuo dili et
VOeare , aut reuocatam agnoscere Volu- tis
mus , saepe adiuncta personarum, loci, temporis etc. boeamus in subsidium, Ut eorum ope Voto potiamur. Id Vero es ficere reminifici est.
e. g. si te a quopiam . quocum diu multa tibi fuit Consuetudo . agnosci velis . nonne refriCasei quaedam temporis . loci et . adiuncta, quorum vestigiis in tui memoriam redire . ac proinde re minisci possit fit Corosi Cum ergo ideas nostras plerumque vo Cabulis assigamus , perspicuum est, ea esse Prae Cipua reminiscendi instruineuta: quae autem nulla
263쪽
quid saeui eas Abstra, hendi p
xrte reminisci possumus , ea perpetua obliuione
De facultate Attendendi, Abirahendi, et Rese flendi. g s. x ium plures ideae menti confer
tim obuersantur, sentimus inesse in nobis facultatem emciendi, ut earum quaepiam clarior reddatur ceteris et atque isthaec est, quam facultatem attendendi vocamus.
e. g. si oculo nostro theatrum integrum obiiciatura possumus in eo statuam quampiam attentius. at seorsim Contemplari. id eamque eius multo Clariorem nobis reddere. quam Ceterarum rerum vim sui nostro sese stimul offerentium . ad hanc ergo statuam attendere dicimur. Item in conCentu musico exaudiendo perficiere valemus . vi certi cuiusdam instrumenti sonum longe Clarius Percipiamus. atque aliorum.
38o. Hoc autem ipso, quod attensionem in rem quampiam peculiarem dinfigimus, eam a reliquis simul occursantibus, avocare, atque abstrahere dicimur.
E. g. quum obtutu tu lunam conuerso formam eius globosam attente. contemplamur. atque ab eiusdem magnitudine . splendore. maculis Cogita-
264쪽
tionem abducimus. ad illam quidem attendimus;
Coro . Quanto ergo maior . ac vividior fuerit attentio. tanto plenior, ac perfectior futura abstractio est.
381. Si perceptio, ad quam atten- unde Iuu dere mentem Volumus, per sese clara, ac vivida sit, iuuatur attentio. Sin autem ea fuerit Vivacior, a qua cogitatio
abstrahenda est, impeditur. Vigor enim ille perceptionis, in priore casu conspi- irat, in posteriore pugnat cum attentione, quemadmodum est perspicuum.
Creoli Cum ergo phantasmata imaginatione comtarmata debiliora sint, quam sentiones . attentio ad phantasmata sensionibus impeditur. Quare laesa duee natura, si attentio in phantasma quoddam ideligenda sit, a strepitu nosmet abdere. oculos Cludere. aliaque generis eiusdem consectari solemus. Huci facit illud. quod de Pythagoraeis narrat Ciceror eos nimirum mentes suas a Cogitationum intentione cantu. fidibusque ad tranquillitatem traducere solitos esse. holion. Non eadem attendendi facultate poIlere omnes in Comperto est. Alii nulliis . alii vel leuissimis sensionibus ab attentione avocantur. AD Chimedes dum in puluere quaedam describit attentius , ne patriam quidem Captam esse sensit. Alii diu inhaerere attentioni possunt. alii non item. Sunt . quorum attentio ad plura, sunt. quorum ad pauciora pertinere potest; ut cum Caesar plures ivno tempore dictaret epistolas. Quidam denique Omnes promiscue res. quidam Certum duntaxat . genus versare cogitatione diuturna possunte nimbrum ut in expetendis. item in Contemplandis rebus trahit sua quemque voluptas. Vniuerse autem
265쪽
unusquisque eo magis valet attentione, quo diu tius cogitationes suas in eadem re defixas tueri potest: quo pluribus simul complectendis par est: quominus perturbatur a rebus sensum pervellentibus. Quae Omnia usu, is exerCitatione Comparari, AU gerique posse nemo est . qui ignoret.
i. e k.g. 3 8 2, Quum obiectum quodpiam com--udii positum cogitatione expendendum sumimus; patet posse nos ta acrem in omnes eius partes aciem intendere, Ut earum singulas seorsim attentione nostra lustremus; quod cum facimus, animum in
e. e. si ad oblatum horologium mentem aduertero. siue si illud restexe. vii vulgo Ioquuntur. contemplari velitis. nonne omnes eius rotulas . elateres. Catenulas, aXiculos etc. attentione singillatim pertentatis Y videtis igitur actione reflectendi per singulas obiecti partes attentionem duci, et , quasi continuari. Usroli. Quaecunque ergo attentionem vel iuuant. vel impediunt, eadem iuuant quoque, vel impediunt reste ionem. holion. Notionem reflexionis generatim hic expendimus e singulare eius exemplum, cum scilicet animus ad sua cogitata sese inflectit, ac repli, cat, alias attulimus ( Log. o), quod in praesente reflexionis definitione includi manifestum est: dum . enim mens ad suas actiones sese Conuertit, ad earum singulas minutatim attondit.
xd se '' rerum notiones adipiscimur. , Cum
enim animum in rem quampiam reflectimus, in alias, atque alias eiusdem par-
266쪽
Du Ps v CH OLOGIA 2 Stes sensim conuertimus attentionem i(praee.), atque ita notas, partesque seorsim singulas cognoscimuS: notionem
ergo obiecti distinctam consequimur(Log. 26 .
Coroll. Qui ergo distinctis rerum cognitiones in votis habet, ei resteuiovis vlas. Et exercitatio cordi esse imprimis debet. Cons. Log. Schol.
g S . Si obiectum, in quod attentio- Lege, at. nem defigimus, visui propositum sit, igni, seni, oculum eidem direcite obvertimus. Nam ideam eius attentione clariorem Conamur
emcere (gps); atqui e pluribus rebus
oculo expositis illud, experientia teste, clarius percipitur, quod ei directe obuertitur: oculum ergo id genus obiecto directe obvertimus.
Coroll. I. Oculus rei obiectae tunc directo ob. uertitur. Cum radii lucis ab ea repercussi situ fere perpendiculi subeunt in pupillam: id vero nonnisi in exigua obiecti parte obtinet, ut notum est geometris: quare oculus directe conuerti. et atteutio defigi nequit. nisi in exiguam eiusdem Partem. coroll. 2. Cum e ea obiecti portio maxima gaudiat claritudine . a qua venientes radi I subeunt in pupillam ad perpendiculum. et Ca sit quam minima, quanto maiorem asterimus attentionem, tanto minorem Obiecti partem complectimur.
38S. Dum in phantasma rei, quae visu percipi possit, attentione ferimur,
267쪽
agS DE Psv CROLOGIA oculum quoque eidem directe conamur obvertere. Cum enim phantasma aliquod informamus, obiectum ipsum ocu- , lis obuersari, ac cerni videtur: quare cum attentionem in phantasma dirigimus, in obiectum ipsum videmur dirigere. Enimuero cum eam in obiectum dirigimus, oculum eidem directe obverti. - mus ( praee. ; igitur et phantasmati conamur directe obvertere. Asserti veritatem ipsa experientia contestabitur, si oculis clausis magnam ad phantasma quoddam adferre coneris attentionem.
De Intellectu.quid Inter. 386. TPacultas animi, qua res distin- .l ' cte percipimus, intellectus dicitur
Coroll. Cum ergo mens nostra polleat vi sinfe ad obiecta reflectendi caga . ac proinde rinflexionis ope distinctas rerum notiones adipiscen- di cass). eandem intellectu esse praeditam dubitari haud potest. Seholion Definitionem intellectus rite Conformatam esse. ipse vulgaris eius verbi usus coniu-
268쪽
niat. Intelligere enim quidpiam tum donique dicimur. Cum id distincte. O Cum suis notis repraesentamus; intelligenter item aliquid explicare. est eiusdem notas ob oculos audientis ponere. Veteres Philosophi hoc vocabulum latius porre- xerunt; uniuerse enim iacultates animae in duo genera tribuerunte aci vim quidem omnem perCipiendi intellectui. vun autem appetendi voluntati, assignarunt. - Motus animorum . inquit Cicero. duplices sunt: alteri Cogitationes . alteri appeti-- tus; cogitatio in vero Qxquirendo maxime ver-- satur . appetitus impellit ad agendum A. Lib. I. de Off. C. BG.
38 p. Hinc autem illud perfacile con- Scitur, tanto magis quemvis valere in ' 'tellectu, quanto plura, et quanto distimctius potest cognoscere: qui autem possibilia omnia simul distinctissime intuitu unico complectitur , eum infinita vi intelli
Corost Cum ergo intellectus noster. id quod sentimus quotidie. neque omnia eomplecti . neque distinctissime pervidere queat, in aperto est eum et Comparatione obiecti mi. et comparatione modi repraesentandi finitum esse (cit. .s 88. Quod si intellectus a confusis per- etc. I. ceptionibus, quae ad sensum, et imagi. rust id uidnandi facultatem pertinent. quasi depor- Ri ' 'gatus sit, purus dicitur: sin autem eius actionibus ideae confusae aspersae sint, impurus audit.
e. g. siquis veritatem axiomatum tam distincte sibi possit ustero, ut nullis veI sensuum. via Phau
269쪽
tasiae ideis egeat . intellectu puro tunc quidem utitur; si vero notionem Dei. vel animae sine sen. sibili quapiam imagine informare nequeat, tum illud impuri intellectus argumentum est.
An purus 38s. Quamdia mens nostra corporirieaur, adiuncta est, intellectu puro non gaudemus. Nequit enim tamdiu intellectus noster obiecta sua distinctissime comprehendere (383 cor.): igitur distinctis, quas
habet . notionibug, multae confusae sunt intermixtae. Quare PuruS non omnino est (praec . .
Seholion. Qui contemplationi veritatum a sen. su maxime seiunctarum dediti sunt, tam distinctas rerum notiones interdum Consequuntur. ut omnis plane confusio, et obscuritas abesse videature quod usu in primis venit iis . qui siderum cursus, et motus numeris Persequuntur. Verum si omni ex . parte res expEndatur. patebit. id genus ideas confusas omnibus nostris contemplationibus esse adiunctas. propter arctissimam scilicet animae cum . corpore Obligationem. Quod experiri qui volet, resoluat pedetentim notiones suas. ac veluti dis suat. dum ad eas perueniat denique . quae porro resolui nequeant; sentiet sane his consuli quiddam a sensibus, et phantasia semper aspergi.
Ouae eiva goo. Si ad actiones intellectus nostri animi aciem Intendamus, constabit primum informari ab eo ideas, siue notiones rerum. Tum earum Coniunctione,
aut seiunctione progigni iudicium. Denique legitima iudiciorum coniugationeratiocinationem eXsistere: omnes ergo in-
270쪽
DE PSYCHOLOGIA 2 stellectus operationes generibus tribus continentur, de quibus satis multa diximus in Logio. 3s I. Singulares rerum ideae sensu, uniuersales intellectu effetuntur. Singu- , lares enim ideae sunt imagines rerum indiuiduarum, ac praesentium: has autem
sensibus percipimus (gdo : singulares ergo id modi ideae sensu essiciuntur. Quare cum his opponantur notiones Vniuersales (Log. gal, facile colligitur, has ab intellerer promanare.
Coroli. Genorum ergo. atque speCierum notiones. utpote uniuersales (LPg. 33. ag , deben' tur intellectui.
sa. Obiecta, quae abstractis responis Ouaere dent notionibus, in sensus incurrere,
aliisque coram sisti, atque demonstrari nequeunt (Log. Iro . Si igitur illa ab se distinguere, aliisque communicare Oporteat, signa quaedam vicaria in subsidium vocamus, in quibus sunt imprimis vocabula ( Log. I ; tum lineae,
ac formae algebraicae. gs3. Cognitio, qua res nullo inter- ., '' ueniente signo cognoscimus, sed coram tuitiuae veluti in se ipsis intuemur, ilitvitiliae qua hone. , ' vero signorum adiumento easdem repraesentamus, Idimbolica dicitur.