장음표시 사용
291쪽
illud in dubium non revocamus, istuc negare qui possumus Quid . quod libertate sublata. omne honesti et inhonesti discrimen. omne legum vinCulum. Omnis denique vitae ratio conuellitur I Frustra adhibentur laudes . minae. Praemia et inique nint supplicia omnia constituta. Sed non attinet de re tam clara plura requirere . vel illud clarissinu Philosophi argumentum quanti est - Tota. m-- quit. hominis libertas binis verbis ab tolui pot-- est, ae digito, ut ita dicam, demonitrari. Ex- Ploratum est. Caussas necessarias agere semper A seCundum totas suas vires e lapidos totis viribusta decidunt: elatores totis viribus obtiacula repel- lunt: ignis, aqua, Ceterae naturaleS. AC DECeo,, sartae Caussae totis semper suis viribus agunt.., At vero . nili vim maniteitam conscientiae iace-- re velimus, ex intima experientia quilibet per-- sentiscit, posio se parte virium agere. Vt ECCE . ., quum abacum hunc primum parua vi digitis Premo, mox maiori . deinde paulo etiam maiori, Postremo quantum queo; nemo dixerIt. me non
A potuisse premere totis viribus. Cum parte pro A mebain; nam alias ne poliremo quidem id po-- tuis em. Qui orgo parte virium agere pol suin, A ac maiori vel minori. prout lubitum fuerit. CO-- gor latori. me non necessario agere , id et t. esse A liberum. Itaque nisi hoc sit perspicuum . nousi video. quid in ideis humanis clari. ac perspicui A elle possit . . Ant. Genu. Elem. Met. Part. Alt. ad propon do. Acholion. a. Qui in conuellenda libertate humana operam maniste profitentur . haec fere in medium adferunt. Ib Sensum intimum idoneum libertatis testem esse non posse. Cum fieri queat, ut quae
agamus. libere agere nobis videamur . tametsi iis agendis abstinere non omnino possimus et multos esse, qui putent Conscientiae testimonio Constare . membra nostri Corporis ab anima esticienter Cieri; eandem per tQtum Corpus fusam. ast tributam esse; quae tamen admodum incerta, ac obscura sint et idem in negotio hoc Iibertatis usu posse venire.
Verum qui haec ita disputant, nunquam sensa sui
292쪽
animi serio excussisse videntur. Quod ad motiones membrorum, animaeque praesentiam attinet.
hoc totum est. quod experimur: simul in animo voluntas enata est. simul in membris inesso certas commotiones ; item si qui motus extrinsecus oblata pulsione in his eXCitentur, continuo redundare in animum e ipsum autem nexum . qui inter animi affectiones . atque eas Commotiones intercedit . quis amabo pereipit 8 muta hic omnis est experientia a suos errores ei affligunt, qui in iis opinionibus versantur. Aliter se res habet in negotio libertatis. Cum gressum ad dextEram molior. perinde Certus sum me posse ad laeuam deste-ctem. quam certus sum me reapse versus dextram concederet quod quidem in ipsa natura infixum est, comprehenditurque tuis cujusque sensibus sic. ut contra si quis dicere velit, audiendus non sit. Quare libertatem tam aperte loquitur ipsa conscientia . ut si fidem ei detrahas , demonitrationes ipsas geometrieas . Cunctaque axiomata iunditus sustuleris. a) Animum suapte natura neutram in partem tuis clinari. ecteque plane indifferentem: quemadmodum ergo inertia corpora ad motiones , ita mentem ad suas voluntates extrinsecus determinari.
Qui hoc argumentum urgent. sane non vident. se Eadem opera . ipsam quoque DBi . ad actiones indifferentis , libertatem penitus iugulare. Est nempe animus hominis indifferens non indifferentia illa inerti. quae corporibus libertate destitutis conuenit; sed indifferentia quadam actuosa . ita. Ut Ueram agendi habeat in se ipso effetentiam . nec extrinsecus vlla vel necessitate, vel coactione impellatur.3 Cuncta. quae futura sint. a Duo praemita. aQPraeulsa esse . atque idcirco necessario sic euenire. iuemadmodum praescita sint. neqUe Pendere a nora electione. Nodus hic Ciceroni tam dissicilis aliquando visus est . ut ne libertatem cogeretur tollere, liberarum actionum praenotionem a DEO submouerit. hominesque, ut liberos faceret, fecerit sacrilegos. Nos eum alibi dissoluamus (aci .
293쪽
Scientia Dur nullam in naturas rerum adhibetessicientiam. sed molitiones siue liberas . siue necessarias absque ulla earum mutatione Comprehen-- dit. - Quemadmodum memoria tua non cogit- i acta es e. quae praeterierunt: silc DEus prae-- scientia sua non Cogit facienda, quae futura sunt,
hialon. 3. Alii non aperto marte, sed per Cuniculos quosdam . eodem tamen ContPndunt. Libertatem non negant illi quidem . sed nihilominus admodum reliriete de ea sentiunt. tamque angustis sinibus Comprimunt. vi verbo relinquere. re quidem certe tollere videantur. Aiunt obiecta specie duorum bonorum aequalium. fieri non posse. vi voluntas praeferat alterutrum . nili rationes externae unde subsidio veniant. Addunt comparationem e Tullio desumtam ( inscienter id quidem e neque enim Tullio de voluntate . sed de vi intelligendi, idque in rebus duntaxat perspiCuis. sermo est ), amniumque humanum Cum libra Conserunt . quae ut nullis, sic aequis utrinque ponderibui in partem alterutram inflecti nequit. Quae quidem opinatio . si dereptis integumentis aciem
mentis a verborum pompa ad rem, veritatemque traduXeris, huc denique redit: quum oblata bona aequatis quasi momentis animum trahunt , atque
allectant, neutrum posse eligi propter defectum rationis suffcientis . sed tunc in eo esse Polliam, quam quaerimus, libertatem, quod in nostra sit potestate rationem in consilium adhibere . incitamenta in partes omnes versare, ab iis Cogitationem auocare, extranea illiCia Conquirere etc. ac demum eam partem amplecti. Pro qua maior ratio
pugnauerit. Verba Baumeliteri sunt: A Conce-- do equidem . quod anima politis omnibus ad A agendum requisitis. possit Contrarium agere. sed A N B. si contraria motiva accesserint A. Quibus quidem verbis indifferentiae libertatem submouet. Coni Psych. Empjr WOlmi P. 2. C. I. Et g. Equidem rationem, quare voluntas quidpiam amplectatur. vel repudiet. semper esse aliquam Portere, maior exceptione cnani testis est conscientia.
294쪽
Pntia. Quare autem. cum paria bona proposita sit. alterum prae altero eligat, puto neque sensu intimo. neque aliis argumentis evinci . debere extraneam aliquam adesse rationem. Nam quod ad principium rationis suffcientis attinet. alias a n
his est definitum, quatenus illud pertinere possits os, Sch)e sensum autem intimum nobiscum potius facere arbitror . si positis opinionibus praeiudica
tis explicemus, atque excutiamus animum, ut ad-tareat. quae insit in eo species. forma. et notiobertatis. Sed missis his insistamus paululum. O, Iatis ergo bonis aequalibus libertas sita est in praemcedente illa mentis deliberatione, nouorum inCi- tamentorum Conquisitione. fortiorum momentorum apprehensioue eici Hoc etsi multis modis reprehendi potest, accipio tamen . quod datur, et quaero. an hae mentis actiones pendeant a prae Cedente aliqua voluntate. an non si non pendeant. erunt omnino neCessariae. neque ullo modo in nostra potestate positae; quare ope Earum explicari libertas haud poterit. Sin autem Peu-deant ; ipsa illa vSluntas praeuia itidem Peticebit ab eiusdem modi mentis actionibus praecedentibus. de quibus idem rursus dici oportebit. Atque ita insistendum erit denique aut in necet artis. ac in explicabilibus animi aetionibus; aut in plena voluntatis aequilibritate. suique determinandi absque vlla specie maioris boni efflatitate. Adstringaemus idem arctius. Pendeat voluntas quaedam a praeuiis actionibus A; unde exstiterunt actiones A 8 exstiterint a voluntate B; et haec ab actionuhus antecedentibus Cr unde ortae sunt actiones C facile profecto inteli igitur . vel in aliqua necessitate. vel in perfecta voIuntatis aequilibritate esse demum acquiestendum. . Et querentur adhuc aduersarii. si sua eos libra urgeamus, nosque crassa ignoratione. errore. falsis opinionibus devinctos inaui voce sonare Clamitabunt, neque intelligere, neque videre. sub hae voce libertatis. quae sit subiicienda sententia i Aiunt
eam Comparationem, ut ceteras omnes. Claudica-
295쪽
re: motiua in animum non perinde . ao pondera uilibram, physica emcacitate ageret inclinationem voluntatis non esse motionem aliquam Corporem ac mechanicam; pondera ad libram extrinsecus addi . motiva voluntatis intra ipsum animum gigni. ac recondi. Sint illa sane; non enim Jd agitur, ut contendamus eam similitudinem hactenus pertine- re. At illud certe verum est. incitamenta illa esse instar ponderum: ut his libram . ita illis animum inclinarii inclinationem illius Cum momentis ponderum . huius cum efflacitate illiciorum connectit inclinationis in libra magnitudinem quantitati ponderis . in voluntate quantitati motivi Certa quadam proportione respondere. Haec autem quorsum Euadant, facile intelligitur. Dicent. Comparationem ne hactenus quidem pertinere. Non quaero quid dicant, sed quid Conuenienter debeant rationi. et sententiae suae dicere. Itaque concedo animum non esse Iibram . nec incitamenta voluntatis quast plumbea quaedam pondera eundem extrinsecus impellere: id contendo. in ea sententia animum nonnituus fataliter determinari suis motivis. atque machinam aliquam corpoream stris elateribus e eandem semper esse vim necessitatis. quae demumeunque sit illa natura . in qua inhaereat. Et quont m Tulliana Comparatione tantum delectantur aduersarii. accipiant lutulentum ex eodem ipso testimonium. - Communi igitur. inquit Consuetudine sermonis . . abutimur. Cum ita dicimus . velle aliquid quom-- piam aut nolle sine Caussar ita enim dicimus sine
- Caussar ut diciamus sine externa. et antecedente in caussa. non sine aliqua. Ad animorum A motus voluntarios non est requirenda caussa: mo-- tus enim voluntarius eam naturam in se ipso con-- tinet, vi sit in nostra potestate. nobisque pareatris nec id, sins Caussae eius enim rei caussa ipia nata tura est A. C. IX. de Fato.
Aget ergo, inquiunt. voluntas sine motivo quasi vero qui oblatis duabus semitis peraeque tritis. alterutram ineat. incedat sino semita. Sic h heto e Cum voluntas duobus propositis minus bonum prae altero appetit. non appetit illud quate,
296쪽
nus minus honum. sed quatenus absolute bonum est. Utque sua utatur libertate . qui usus tanti plerumque a nobis fit, ut finito cuiuis hono antela ratur. At alterum praeferet alteri sine ratione vi-Ia suffcienti stabit, iuxta vetus verbum, volun tas pro ratione: neque adhuc demonstrauerunt Leth. nitEiani voluntati liberae alia praeterea opus Esse ratione, ut alterutrum bonorum aequalium amplecti possiti Quare nunquam Conuiciis suis effCient. ut nostram stabilem conscientiam contemnamus. ibIorum errantem opinionem autupemur. Sed se mirificam in latebram coniiciunt. Quod enim intelligerent fore. vi premerentur, si ad tribunal Comscientiae pertraherentur, dicunt saltem rationes externas. Cur alterum alteri praeferatur, nunquam non praesto esse, tametsi ad eas non aduertamus. Optare istuc quidem est. non docere. Quo enim vel indicio. vel ratione id effcient' nempe ex principio rationis suffcientis, cuius patrocinium vident, nisi ista vera sint, sibi esse, deserendum. Sed de hoc satis in superioribus disputatum est.
dgo. nima humana est sui notionumque, quas de rebus exteris nis habet, conscia (33S , hoc est, pol let facultate se a rebus extrinsecus possitis, easque ab inuicem: discernendi (ggd .
Quare notiones alias cum aliis ope atten
297쪽
a 6 DE PSYCHOLOGIA tendere, atque adeo iudicia conformare
s ii id.... plureS ei simul ideae debent obuersari. Iudicando enim ideas inter se confert(Log. cit. ) eas ergo complecti debet.
e. g. vi hypotenulae Cuiuspiam quadratum cathetorum quadratis exaequari iudicos . et holum et illius ideam simul. et coniuncte in mente ineste DinctiIe est Si enim illud momento A. haeci momEn to alio B perciperes. eorundem aequalitatem neu tro utique momento pervideres.
32. Si perceptiones in motibus corporeis sitae sint, tot diuersi motus adesse in oorpore debent, quot distinctae adsunt perceptiones. Quaevis enim motio est res quaedam singularis, et indiuidua, nec proinde altera alteram comprehendit. Quare una motio non nisi unius ideae vice defungi potest.
e. g. qui sonos a neruo redditos in eius trinmoribus constituat. inscienter agat. si ab eodem indiuiduo tremore plures. ac dissimiles sonos simia emci aiate necesse enim erit singulis sonis singulos
d 33. Conscientia intimarum perceptionum , itemque iudicium res est ab ipsis perceptionibus distincta. Nam perce tones et sine conscientia, et sine iu-
298쪽
DR P sv CROLOGIA 2ZZ dicio ullo inesse possunt in animo, sicuti quotidie docet experientia.
Orod. Si cui ergo ista in motibus corporeis reponenda esse videantur. suae his motiones singulatim respondere debebunt. ( 3ab.
dg . Neque perceptiones, neque ea- Amohes rundem conscientiae possunt esse corporeae motiones. Esset enim conscientia nes eo et
motio a prioribus illis, quae perceptio- nibus reiponderent, distincta (praee.cor. . vel ergo foret iisdem similis, vel dissimilis: si similis, non esset conscientia, seu perceptionum perceptio, sed
earundem rerum, quarum illae, repraesentatio; quemadmodum sonus a muro repercussus non est soni directi animaduersio. Sin autem dissimilis, qui obsecro posset esse earum perceptio 3 Deinde motus hic aut eodem tempore, quo Priores illi, essiceretur, aut diperso: si diuerso, illos repraesentare omnino non posset; si eodem, tum vel in eadem corrumporis parte, qua illi, exsisteret, vel non:
si non in eadem, rursus repraesentare
eos non posset; si in eadem, pars ea corporis indiuidua motibus dissimilibus, et sibi aduersantibus eodem tempore agitaretur: nam perceptiones e. g. Colorum diuersorum, sonorum, saporum expos
299쪽
ar 8 DR P sv CHOLOGIAcerent motus dissimillimos, ac inter sese
pugnantes. Neque ergo perceptiones, neque ea rundem conscientia possunt esse
g s. Nequit Iudicium esse motio cor- .porea. Tt enim iudicium duarum ide
rum collatione (Log. SS , estque ab ii dem distinctum ( gg): tres ergo simul
praesto esse motiones deberent (citi cor. , eaeque dissimiles, ae saepe repugnantes, quae proinde non in eadem, sed in diuersis corporis partibus inessent. Quonam ergo pacto earum Una foret reliquarum ad se inuicem comparatio, quas tam
Parum continet, quam illae se se Quid quod sensu intimo manifestum est , ideam rerum in eodem illo indiuiduo subiecto esse, in quo insit earundem comparatio, suo iudicium y Quare iudicium motio codiporea esse haud potest.
Corali. Cum itaqus ratiocinatio iudiciis contineatur (Log. T8. Cor. . non est dubium . eam quoquo a motibus corporeis penitus diuersam esse oportere. C
Scholion. Atque ita in aperto demum' est vanitas sententiae . quam Thomas Hobhesius proutulit in suo Leviathane P. r. c. s. qui tum, acerba alia philosophiae vulnera imposuit. tum et hoc grauissimum. - Caussa sentionis, inquit , est externum A corpus. siue obiectum. quod Premit uniuscuius-- que organum proPrium vel immediate, ut in senis A su tactus. et gustus; vel mediate. ut in vis , auditu, olfactu: et premendo ( mediantibus nedi
300쪽
in uis. et membranis Continuum ossicit motum
si introrsum ad Cerebrum . et inde ad cor: vn-- de nascitur Cordis resistentia, et Contra- passio.., seu Arιτυπια, siue Conatus cordis deliberantia si se a pressione per motum tendentem extrorsum; si qui motus propterea adparet tanquam aliquid A extErnum , atque apparitio ham. seu Pet ratio iactis est id . quod vocamus sensionem. et quantum A ad oculum lumen dicitur . vei color; quod ab A tinet ad aurem sonus, ad nares Odor; ad pala-- tum sapor; et ad reliquum Corpus Calor . frigus.., durities. mollities . et Cetera pertinentia ad sen-- sum tactus: quae qualitates omnes nominari so-- Ient sensibiles . et sunt in ipso obiecto nihil albis Ud praeter materiae motum, quo obiectum in organa sensoria diuersimode operatur. Neques A in nobis aliud iunt. quam diuersi motus: motus - enim nihil generat praeter motum Deiriqeps iudicia. et ratiocinationes per easdem Cerebri et cordis incitationes sic explicat . ut non verbis sit. et disputatione Philosophorum , sed vinculis, et
Carcere fatigandus. Pauca nihilominus aduersus eius sectatores adnotabimus. Et ab quidem illud percontari libet. quinam possit fieri, ut cor persentimendo eam resilientiam, quam extraneae actioni obiicit . et nisum, quo se eidem subducere nititur. ideam non eius resistentiae aut tonatus . sed equi. aut pala- tii habeat qua inquam ratione accidit . ut tan etsi in ea vel resistentia. vel conatu nihil infit equo. aut palatio simile, horum tamen in nobis imago eluceat 2 a. Si sensiones . ,quae per diuEDsas quasi fenestras in nos subeunt, .solis motibus Corporeis Contineantur . ea duntaxat habebunt discrimina . quae in agitationibus corporum obtinere posIunt, massarum videlicet, Celeritatum. directionum. Fieri ergo poterit , vi sensiones palato exceptae . aequo infinitae mutabiles, eam nancimantur massarum, velocitatum ac directionum temperationem, ut ab illis nil differant, quas Candidke niues in oculos insinuant, atque ita CaecuS