Compendiaria metaphysicae institutio quam in vsum auditorum philosophiae elucubratus est Paulus Mako e S.I

301쪽

niuium candorem p ato cernat, saporem cibi OCulo alius excipiati a b Si quando voluntati duo offeruntur bona. quae illam in diuersa distrahant.

et alliciant. neutrum sane posset unquam ample icti; Cum enim motus Corporum Compositus mindia quadam linea. quam diagonalem DCant mathematici . semper incedat, mentis appetitio inter bonum utrumque veluti fluctuans vaga

retur.

) Pars illa corporis c quae demum eacunquest Cuius commotione sensioues gignantur , aliud Certe esse non potest . quam diuersorum vasorum humores deferentium . fibrarum. neruorum. gla cluiarum. etc. Congestus . et coniugatior eiusdem ergo,elt generis , Cuius sunt externa smiaque structura . et commissuris partium discriminatur. Quare si artificiosa corporis compositio. si partium subtilitas , si exquisita motus quantitas Conferre quidquam possit ad sensiouem, et Cogitationem esticiendam. persane mirum est. Cur in oculo pulcherrimas rorum imagines excipiente nullum

insit sensionis vestigium. quando et structura pollet admirabili. et tonuissimis lucis radiis pervellitur. Quid istuc monstri est quamdiu is tremor, et agitatio inhaeret in oculo . aut per neruum opticum propagatur, mera denique est Corporea motior atquum eius nerui ope ad cerebellum. hoc est . ad materiam eiusdem plane generis delata est, continuo in rem penitus dissimilem. nimirum in cogita, . tionem. tanquam formica in muscam. Conuertitur.5b Dum remum dimidio aqua demersum sensus fractum exhibet . errorem ratione , ac iudicio refellimus. Iam hie idem ne motus iudicium. qui sensum essicit i si idem . secum ergo ipso . vi fratres illi Cainaei. depugnate si uiuersus, unde iste repente exstitit i quomodo motum illum sen. siferum animaduertit 8 Quid est praefectus ille idearum . aut iudex. qui et has motiones, et earum Comparationes expendat . ac diiudicet 8 σ) Quo pacto percipimus Deum . virtutes , vitia . et res Innumerabiles alias , quae pulsare cerebrum nullo

302쪽

modo possunt Nescio. quomodo lanaticus iste philosophus quiduis malle videtur . quam se non ineptum. Sed ego fortasse insipientior . qui quidem Contra eum tamdiu disputem: nihil est enim de quo minus dubitari Pollit . quam incitationes animi . et corporis esse natura . ac genere ipso differentes.

36. Anima humana non est ens Amma non compositum. Anima enim hominis no- politum.

tiones rerum a sese distinguere, easdem ad se mutuo contendere, earum habitudines pervidere , ac denique iudicia, et ratiocinationes conformare valet ( gothae autem actiones omnes in eadem indiuidua subiecta natura inesse debent; alter enim neque idearum conscientia, neque comparatio, neque discriminis coegnitio, neque alterius de altera iudicatio posset informari (d sq. J S ): humana edigo anima ens compositum esse haud potest.

CorolZ r. Igitur cum ens omne aut simpleR. sodaut compositum sit (ret cor. . anima autem com plex.posita esse non possit. relinquitur . ut sit ens sim Plex . proprietatibus iis praedita omnibus, quas , de ente simplici generatim alias demonstrauimus(88 et seq. Coro . a. Cumque Corpus omne Compositum sit c asy b . consequens est animam nou esse

Corpus. F

, olion. Multi veterum concretam . et Corpoream esse mentem putauerunt. ( α ) , quorum s u Epicurus . apud quem nihil est . quod nouatomorum turba conficiat. sic insanit . ut im

303쪽

opinationes persequitur Tullius L. I. Tusc. quaest. c. s. et seqq. Quin ipse interdum in eam sententiam videtur propensior . ut quum L. g. de Fin. C. 1 . ait is Cum praesertim ipse quoque animusis non inane nescio quid sit ( neque enim id posta sum intelligere sed in quodam genere corpo

- ris Alii quintam quamdam naturam . a quae tuor scilicet vulgatis elementis diuersam induxerunt , ex qua montem mei rebantur e sic Aristo. teles cum quatuor illa genera principiorum esset Complexus . e quibus omnia orirentur . quintam quamdam naturam censuit esse . e qua sit mens et cogitare enim, et prouidere. et discere . et docere. et inuenire aliquidi et tam multa alia ; meminisse amare , odisse. cupere . timere, angi. Iaetari . haec e et similia eorum in nullo horum quatuor generum

inesse putauit. Sed est . quatenus istis dari venia

fossiti re enim a nobis minime distentiebant, ver a fortassis apta non reperiebant. Audiamus autem Ciceronem . naturam animi aureis plane ver- vis expingentem, superioremque illam suam dubitationem prorsus abitergentem L. t. Tuae. quaest. C. IT. - Nihil est, inquit. in animis mixtum, atque is Concretum, aut quod ex terra natum, atque fi-- etum esse videatur a nihil ne aut humidum qui-- dem . aut stabile. aut igneum e his enim in na-- turis nihil inest . quod vim momoriae . mentiS, .. Cogitationis habeat, quod et praeterita teneat. - et futura prouideat, et complecti possit prae-- sentia. --- Singularis est igitur natura, atque vis- animi . seiuncta ab his usitatis . notisque natu-- ris Non minus luculentus est locus in eodem libro C. as. - In animi autem cognitione

A dubitare non possumus . nisi plane in physicis

A plumbei sumus , quin nihil sit animis admixtum, - nihil Concretum , nihil copulatum , nil Coa .. gmentatum . nihil duplex: quod cum ita sit. Cer--to nec secerni, nec diuidi . nec discerpi . neceptire eos Contendat . qui animum incorporeum

304쪽

- distrahi poterit i nec interire igitur i est enimis interitus quasi discenus . et secretio . ac direp-- tus earum partium . quae ante interitum ium- ctione aliqua leuehautur L. Profecto si animus esset diuidua quaedam natura , per certam . ut volunt. Cerebelli partem pertinens. ea mentis pars. quae in extremitate nerudirum in nares dimanantium sentiret odorem rosam non posset aduertere rubicundum eius colorem. quem alia quaepiam animae particula . sita in extremo neruo optico . Percipereti atque ita pars Ea quae sensum odoris habet. non foret coloris sibi conscia. quo necessario alia quaepiam mentis portio afficeretur. Atqui sensum utrumque eadem inmdi dua pars debet excipere i si enim alia Colorem. alia odorem sentiret. nou magis posset eorum discrimen a nobis animaduerti. quam si alius tantum Colorem, alius tantum odorem persensisset. vehaeci in nodum paucis constringam e si quaelibet animi particula punctum duntaxat, siue partem unam rei obiectae percipiat. nihil erit in nobis.

quod rem uniuersam Comprehendat. Partesque Conferat. et Contondat cum partibuS. SIu autem singulae mentis portiones totam simul rem amplectuntur, quot punctis Constabit animus . toties rem quamlibet integram percipiemus, totidemques animis constabimus; cum tamen quiuis euidenter sentiat se esse unum . non plures. Qui ista defendunt . in eas se Captiones luduunt. quas. nunquam satis exputent. Huc adde, Perceptiones , quae inhaerent in anima . esse omnino indiuiduas . atque adeo naturam extensam. ac partibilem Occupare

haud posse. Sit enim . si fieri possit. idea trianguli cuiuspiam totum quoddam . ex ideis partium

quasi concretum e tum si ea dicatur A. et Perceptio uniuscuiusque lateris vocetur B. erit A m s B. Atqui hoc perabiurdum est; Cum idea trianguli necessario sita sit in repraesentatione omnium simul laterum Cum mutua oarundem PO-stione, quae repraesentatio plurimum utique di-

crepat a summa illa trium idearum segregatarum.

305쪽

i quarum quaevis exhibet solum Iatus . nec alias vel ideas. vel latera Comprehendit. Frustra vero sis. si contendas candidi coloris sensionem conflari ex ideis septem Colorum primariorum. Quamuis enim septem diuersi radii totidem dissimilibus coloribus imbuti simul impellant oculum ; ea tamen pulsio in se una. atque simplex est . perinde quali a caussa unica prinfecta esset, quod in quovis motu Composito aet-ret. Quare sensio. quae inde exsistit, est una .m-

diuidua . diuersa ab iis, quas colores illi seorsim

excitarent. Sed neque nos mouet Comparatio

velocitatis, quae tametsi sit indiuidua. inest tamen in corpore diuiduo. Nam velocitas non est affectio quaedam, sicuti cogitatio. interne essiciens corpus et sed est mera habitudo extranea . e loco . et tempore redundans. At perceptiones sunt reapse affectiones interne insidentes in animo. qui Cum cogitare incipit , nouam quandam formam in se suscipit; quoci non fit in velocitate , Cuius aquisitione non corpus ipsum, sed Iocus duntaxat. et interualla Comparativa mutantur. Certe si ideae nostrae essent partibiles . notionem unius . et la- diuidui habere nullam possemus . cum omnes aliaeres. quae sensibus OCcursant, partibiles sinit neque ens aliter instar unius Comipimus. qu m qua tenus totas simul unica simplici perceptiune Complectimura verym erunt fortasse , qui negent posse fieri.

ut mens nostra res extensas. et multis modis partibiles percipiat, nisi ipsa quoque extensia. atque diuidua sit. At hi primum non vident. si mens extensa. ac producta sit . eodem argumento efflires indiuiduas, ac simplices non posse ab ea Comprehendi , id . quod manifesto falsum est. Deinde si animus propterea . quod res extensas conCipiat. ipse etiam extensus poni debeat. tanta profecto

ei extensio erit ConCedenda, quantam res Comprehensae. verbi gratia montes vastissimi obtinenti sinautem animae productio rerum obiectarum magnitudines exaequare non debeat. nihil erit caussae. quo minus natura simplex naturas compositas

iisit ipse brum Coos

306쪽

complecti possit. Nec iuuat huc decurrere et ingentium rerum imagines posse exiguo spatio contineri . puncto indiuiduo non posse. Tametsi euim imago eiusmodi . quod ad . proportionem partium attinet. exiguo satis spatio concludi pos ita ea tamen imagine nequit rei magnitudo tota. quanta est. sic exprimi, ut qui eam Cernat, totam rei quantitatem distincte pernoscar Animus Comtra noster non partium modo proportiones, sed integram ipsam extensionem in se exhibet. Quemadmodum ergo. ut ingies quaepiam corporea totam turris molem. omnesque dimensiones integre referat . ipsa eiusdem sit quantitatis oportete sic animus vastissimorum comorum dimensiones exaequare deberet; quod qui ientiat. nou iam ratione . sed medicamentia curandus erit.

dg p. Anima substantia est. Actio

nes enim animae continenter mutantur,

, aliaeque aliis comitantur et eae proinde in modorum censum referendae sunt (di :quare anima, cui modi hi insunt, est subiectum capax modificationum ( s3 :cumque tempore aliquo permaneat, perdurabile (ros et Enim vero subiectum huiusmodi substantia dicitur (Ior : hu

mana ergo anima substantia est. 38. Anima humana non est materia , e qua scilicet corpora haec nostra coalescunt: Vis enim inertiae non corpori modo, sed et eiusdem mater ae, seu indiuiduis atomis communis est (a sig): cum hoc autem pugnant animae proprietates : sentit enim animus se moueri,

ut ait Tullius, quod cum sentit, illud

Est sub stantiae. Non est materi . Diuitipod D, Cooste

307쪽

a86 DE Ps vcROLOGIA una sentit, se sua vi, non aliena moue ri (a : sentit se de innumerabilibus reobus cogitare , etiam dum nulla extrins cus actione pulsatur: sentit denique se esse liberum, in sua esse potestate demonstrationis cuiusuis filum abrumpere, novumqque eXordiri. Iam vero materia pro pter insitam inertiae vim sic comparata

est , ut nisi pulsu alieno percieatur , aut

extrinsecus determinetur, mutare statum

suum non possit (a6s : non est ergo

anima hominis materia. Sane ex iis, quae de corporum materia diximus(Core. c. S. perspicuum est, in ea cun- Aa effici interuallis locorum, motibuS,ae viribus , quae non aliud sunt, quam determinationes ad motus corporis, siue ad mutandas, Vel conseruandas locorum distantias, idque lege certa, et necessaria nec a materiae ipsius libertate pendente: Contraria omnia , uti hactenus explicatum est, obtinent in animo.Seholion. Si quis unius veritatis studio . quod vel maxime philosopho propositum esse debet.

ca - Audiamus enim Platonem. quasi quemdam. - Deum Philosophorum a cui duos placet esse A motus evnum suum. alterum externum: esse in autem diuinius . quod ipsum ex se sua sponte moueatur. quam quod pulsu agitetur alieno. Hunc autem motum in solis animis ege po-- nit, ab hisque principium motus esse ductum se putat. - Cie. L. t. de Nat. Deor, C. I a. Dis troes b, Coosi

308쪽

voluerit animi mi complicatam notionem euobuere latebrasque omnes attentct EXCutere, Pr

fecto intelliget . inesse illic impressa quaedam v

stigia naturae rebus his Corporeis multo praestantioris. Cum fluvius in unam partem decurrit. non potest vi sua insistere. aut aquas in partem Contrariam intorquere. Nulla maciana est montium sua. rum conscia sibi. errorumque suorum emendatrix; sed si deerrare semel coeperit. errare pergit. dum admota artificis manu ad Curium reu etur. Omnia haec exsistunt ex vi inertiae. Quique Consectariis. quibus exspoliatam si fingas materiam , eamque cogitationis, et libertatis capacem esse Contendas . nomine fortasse a uobis dissenties. re qui, dem Certe Congrues. Cons. s. goo. Echo. Neque iam moramur illustrem Lockium, in ea versantem dubitatione . Vtrum materiae vis emblandi saltem diuinitus Concessa non sit. aut concedi nequeat. Propterea, quod nondum licuerit omnes eius proprietates Pervidere. Si enim hoc ratiocinandi genere uti liceat, ne ignem quidem aquam este ex vero negabimus, quando neutrius indolem intime perspicimus. Sicut ergo ad demonstrandum cycloidem non esse parabolam. necesse non est omnes utriusque figurae proprietates Compertas

esse . sed suffcit in illa eminere aliquid quod cum

exploratissima huius affectione pugnat: ita ad euim cendam animi . et materiae repuguantiam . satis est in hac ineste vim inertiae, Cum illis operationibus minime cohaerentem . quam si de materia sustuleris . omnem ei tollis emetientiam . eamque es ficies non indifferentem, sed actionis plane in.capacem. inci autem et illud consequitur . tametsi demus materiam varia partium Coniugatio. ne, et Commissura prorsus admirabiles essectus posse gignere. eos tamen omnes Cum vi inertiae, ne- Cesiario Consentire, neC vlla vel arte , vel industria posse emei. vi materia edat effectum vi suae inertiae repugnantem. Cui tamen aduersari acti nes animae manifestum est. Quare CZmparationes

a machinis undique corporeis depromtae uihil nos quidem premunt.

309쪽

Sed nec admitabilis illa consociatio . quae in

ter animum. et Corpus est . quaque effetitur. vecertas corporis affectiones peculiares in anima mutationes Consequantur. Conuincit materiam essis mentem hominis. Ea enim inmmprehensa conissensio non ex naturarum similitudine . verum inde oritur. quod animus depressus . et quasi demersus In hoc oorporis domicilium arctissimo vinculo ei adstringatur, sicuti deinceps explicabimus. Qua re languente corpore animus languere dicendus non est: sed adparentis eius Ianguoris in caussa est intima illa cum Corpore colligatio, pro cuius dio positione. varioque statu . affectiones suas mode.ratur. Si cui vero haec ipsa inenodabilis connexio similis naturae argumentum esse videatur. quod inexplicabilis sit tanta rerum genere diuersarum conspiratio; nae is plus ingenio suo tribuit. quam hominis conditio patiature ut si magnetem lapidem osse dicam. qui ferrum ad se alliciat. ac trahat; , rationem, cur id fiat. adferre nequeam, fieri omnino neges. Redjgat in memoriam . siquis eiusmodi est. sapientissimum illud Augustini magni pronunciatum et - Nunquid ideo negaudum est , quod apertum est . quia comprehendi non potest . - quod occultum est Nunquid inquam , dicturi

sumus. quod ita esse perspicimus . non ita ess3. - quoniam. Cur ita sit. non Possumus iuuenire de Don. Perseu. N. 3I.

Est spiri. dgy. Anima humana spiritus est. Hoc enim Verbo generatim significamus substantiam simplicem, quae non sit materiata, atque intelligentia, ac Voluntate gaudeat: atqui anima humana est substan

neque itamen materiata (prauc. et intelle,ctu item (386 cor . , et voluntate praedita (da I. IZ : igitur spiritus est.

310쪽

do. Anima humana ens finitum est. Neque enim omnia, quae Percipere potest, aut velle, fimul percipit, aut vult: neque perceptiones eius sic distinctaessunt, ut distinctiores esse nequeant, quemadmodum et cuiusque sensus, et veritas ipsa quodam modo clamat: non ergo habet mens hominis omnia , quae habere

potest; ac proinde limitibus circumsepta(1 6 con), seu finita sit, oportet.

Coroll. Facile intelligi arbitror . naturam rei mi nostri duplici ex capite definiri; nimirum ratione rerum . quas repraesentat et ratione modi, quo eas repraesentat.

r. Essentia humanae animae reponenda esse videtur in vi , quam habet repraesentandi. Ex hac enim vi cuncta, quae insunt in anima, deduci possunt, sicuti coram pluribus expendemus. Aede sensionibus quidem , imaginatione, memoria, attentione, reflexione, abstractione, intellectione, ac ratione dubium esse vix potest. Gum vero appetitus quoque, et auersatio ex obiecta specie

boni, aut mali oriatur ( Id , has etiam

facultates, atque adeo Voluntatem quoque , et noluntatem ex vi repraesentandi

dimanare pronum est intelligi. Est ergo haec vis primum illud, quod in anima

concipitur, et Unde ceterorum, quae ei R. P. Maho Meigh . T

nitum

In quo eius essentia sita isit Dis tr Cooste