장음표시 사용
331쪽
, nulla res obiecta impediet, quo minus percipiat.., quale quidque sit Cic. Tusc. Quaeli. L. I.
G.) Duo celeberrimus harmonias LeibnitZianae propugnator Bulssingerus obiicit. Ac primo qui, dem in Dilucid. Phil. S. 3gr. hunc in modum disputat. - In quocunque entium genere effectus in non est semper tantus, quantus serio intendi tur. ibi datur proportio inter vires ad effectum in adplicatas. et quantitatem ipsius effectus illata igitur effectus non depondet a viribus cum esis Detu quoad proportionem incomparabilibus ari atqui vIres anImi, et Corporis motus sunt quoad in proportionem incomparabiles r ergo effectus. - quales in Corpore mouendo experimur. nou procedunt a viribus animae Deinde in Trare de harmi praest. ait. adiariis a Corporis in animam effetacia. effectum caussa sua maiorem fore. quod perabsurdum est. Contendit enim integrum . ac plenum effecturi corporis nostri viribus respon-cientem elle notiones Cerebri, mulsam ergo ab effectu vinci . si perceptiones, quae in mente conformaytur . eisdem insuper attribuautur. Haec ille. Sed neutrum est letale telum: nam quod ad primum attinet, si vox proportionis apud Bulffugerum sonet comparationem duarum rerum, quReeiusdem sint generis, siue quarum utraque ad eaudem unit tem reuocetur, quis unquam dabit inter quamuis Caullam. et effectum eam proportionem
interced re Certe si id uniuerso valeat, ne ipsa quidem vis animi erit ad suas actionEs Comparabilis. ac proinde non erit caussa perceptionum, quod utique nec ipse assentit aduersarius. Sin autem votabulo proportionis ea subiecta lit notio ,
quam subiicere Communitor geometrae Consolent. verum profecto non est, vires animi ad corporis motus non esse Comparabiles et earum enim virium contentioni motuum in corpore quantitas accurata semper proportione re mondebit, ita ut vis maior incitatiorem, vis minor debiliorem motum constanter ossiciat. Sed et telum alterum facile retundi tur. Corpori aliam a motu effectionem nol qui i
332쪽
dem minime assignamus, neque enim ideas in animo procudi a corpore dicimus. sed a mente ipsa motione cerebri veluti admonita. Quare plena corporis effectio motus est, animae perceptio. Si quis ad extremum dubitet, utrum ingentes illae membrorum incitationes Possint ab animo emei. adeat doctissimum Borellum, qui in edibiles minsculorum vires e principiis mechanicis accuratiis me demonstrauit: nobis enim neque otium, neque propositum est ista minutatim persequi.
De Idearum Natura, et Origille. Sa. Cpeciem quamdam, siue imaginemo rerum, quum eas animo Comprehendimus, in nobis inesse dubitari non potest, quam quidem ideam, vel notionem adpellari alias docuimus ( Log. II. . At non minus manifestum est, in quavis eiusmodi idea includi formam, ac similitudinem illius rei, cuius sit imago. Illud
autem magna in partem Vtramque Conmtentione disputatur, utrum hae ideae a rerum ipsarum perceptione differant: an eadem indiuidua notio, quatenus mens eius ope quid cognoscit, perceptio; qua tenus in ea res obiectae relucent, ide nupeupanda sit. Nos paucis nostram sententiam aperiemus.
333쪽
e a Perce.ptionibus re differant t
d33. Idea, et perceptio affectionum, in sensuum organis impressarum, cogitatione inter se disserunt, re quidem copum lata sunt. Nam I.) ideam in mente emsistere non est sane aliud, quam rem eiuBope Veluti praesentem sisti, exhiberi, percipi: aut doceant, qui contra sentiunt, quidnam inter ista intersit. Omnis profecto ea similitudo, quam cum re obiecta ideae continet, repeti potest a vi intelligendi, qua mens ex lege commercii pulsiones rerum externarum percipit: vi adeo nulla subsit ratio. cur ideae, et pereeptioneS natura cohaerentes, opinione distrabantur. a. Sed nec satis adparet, quis ideae id genus usus in cognoscendo esse possit. Pone enim in animo tuo iam eluiscere ideam Saturni: nunquam eius qui, dem adminiculo cognosces Saturnum, nisi scias eam Saturni, non alius sideris simulacrum esse ; hoc vero idea illa tam parum manifestat, quam parum indicat imago expicti Ciceronis se eius, ac non alterius effigiem esse. Quare necesse est, Ut mens ad Saturni cognitionem aliunde determinetur et indidem ergo determinari quoque poterit, Ut eum quet ac, siue absque ulla eius generis idea percipiat.
Sehesion. Futile argumentum est. in quo tanto-Pere exultat Genuensis. Si, inquit. ideae sint iplae
334쪽
perceptiones . eas a mente ipsa essici oportebit rid autem non posse fieri . nisi . antequam ideam rei Conformes . ante iam eandem habueris. Exemplum pictoris addit . qui animalis ignoti effetem iExpingere nequeat. Totum. inquam. hoc futile est. Mens enim ignotae rei ideam progignere Poterit. si a neruulorum pulsibus, qui formam oblatae rei Continent. determinetur. Sed quaeret . quonam modo pulsus hi corporei referant similituditiem rei extra animum positae . figura. Colore. aliis proprietatibus praedatae 3 Quaero ego vicissim . quomodo idea illa. quam a perceptione ipso distinguit. hoc est . affectio naturae immateriatactsit tei corporeae simulacrum 2 meret nimirum utrobique aqua; certe . quaciunque viam Circuitione . ad pulsus illos denique reueniendum est. Scuti deinceps plenius docebimus.
S . Democritus , et, qui hunc se- ouisDemo.
ctatur, Epicurus ideas Censuerunt esse idola quaedam, siue simulacra a rebus ipsis velut abrasa, et Undique emuentia, quorum incursione, atque ad animae sedem propagatione non solum Videamus, sed etiam cogitemus. Audi Lucret. L. q.
Principio hoc dico i rerum simulacra vagari Multa modis multis in cunctas undique parteis Tenuia . quae facile inter se iunguntur in auris, obuia quum veniunt. Equum ergo iuxta Epicurum videmus. dum eius imago tenuis ab equo auulsa allabitur ad mentem. Si quando autem cogitamus res, quae nusquam sint . nec esse possint. e. g. Centaurum, tum enimuero tes tota nunc in modum Confit. Tenuissima hominis, et equi idola temere volitantia, aci
335쪽
sibi occurrentia adhaerescunt. inque unam imaginem Conformantur. vii poeta idem explicat. Nam certe ex vivo Centauri non fit imago. Nulla fuit quoniam talis natura animai. Verum ubi equi, atque hominis casu conuenit imago. Haerescit facile extemplo. quod diximus ante. Propter sublimem naturam . et tenuia texta.
33. Opinio haec perabsurda est. Qua
enim ratione, et modo simulacra ista formentur qua vi de corporibus soli- dis expellantur cur sine perturbatione per multiplices, et tortuosas nemorum implicationes integra ad cerebrum subeant y cur assidua distractione corpora non intereant cur ita nobis dicto audientea sint, vi simul, atque Velimus, occurrant
Sed adhibeat modum disputatio, ne in re perspicua longiores simus.
Scholion. Insignis est Tullii aduersus Velleium
locus in L. r. da Nati Deor. e. 3α - Quae au-- tem, inquit. istae imagines vestrae. aut unde FA A Democrito omnino haec licentia. Eod et illo se rePrehensus a multis est, nec vos exitum repe- ritis, totaque res vacillat, et Clauditat. Nam
is quid est, quod minus pobari possit, quam omni-- um in me incidere imagines. Homeri, Archi-- Ioelii. Romuli. Numae. Pythagorae . Platonis. nec ea forma. qua illi fuerunt Quomodo ergo is illi i Et quorum imagines Orpheum poetam do-- Cet Aristoteles nunquam fuisse. et hoc orphicumis carmeu Pythagoraei ferunt cuiusdam fuisse Cer-- copla. At orpheus. id est imago eius. ut vosis Vultis, in animum meum saepe incurrit. Quid iis quod eiusdem hominis in meum aliae, aliae tu
336쪽
is tuum i quid . quod earum rerum, quae nunquam se omlino fuerunt, neque esse potuerunt. vi Scyb- lae, ut Chimaerae Quid, quod hominum. Io-- corum, Uriuum earum . quas nunquam vidimus
is Quid . quod simul. ac mihi collibitum est. praeito se est imago I Quid . quod etiam ad dormientem
se veniunt inuocatae Tota res. Vellei, nugat se ria est e vos autem non modo oculis imagines, si Ied etiam animis inculcatis e tanta est impunitas is garriendi A. Cons. L. R. de Divin. c. GI.
36. Qui sententiam Renati Cartesii
amplectuntur, omnem idearum essicientiam ab animo remouent: putant enim era occasione externorum pulsuum, aut de- Cretorum , quibus mens ad cognoscen
dum sese adplicat, a Deo imprimi, ita
ut ipsa in ea idearum effectione non agat quidquam, sed patiatur duntaxat. Sp. Opinio haec aliena est a veritate. Imprimis enim in eam valent argumenta omnia, quae in superioribus aduersus systema adsistentiae exprom simus( d Z Deinde non est vorisimile eas quoque ideas a Deo in nobis imprimi, quibus ad prauas cupiditates, et vitia consectanda impellimur. Sed nec ulla suffciens ratio adferri a Cartesianis potest, quare esse stor .naturae Deus tam exquisita , tamque artificiosa structuraeorpus humanum subornauerit, si haec ad idearum conformationem nihil quidquam adiuuet: an erum fine adparatu
337쪽
s16 Du Ps vcuo LOGIA isto , totque minutissimis machinamentis eas inscribere in animis nostris non potuerit y quare item claritudo nostrarum ide rum Vigori sensuum , atque impressioni-hus proportione accurata respondeat 3
quare oculorum potius, quam aurium ministerio colores menti insinuentur quare pro diuersa corporum, et sensuum temperatione , diuersae exsistant in homini. hus ideae y Plura eius generiS tute erueS,
quae Vel nullos, vel dissicillimos habeant apud Cartesium explicatUS.
Seholion. Singulare cognoscendi genus excogitauit Malebranchius . ill uitris ex eadem disciplina philosophus. Cum enim formae. atquct notio, nes rerum omnium in Deo Contineantur. eiusdem isque immensitate mentes hominum, tanquam loco
quodam . Comprehendantur , atque ei arctissime copulentur, putabat esse Consequens, ut Cuncta. quae percipimus. in natura illa infinita . veluti quodam speculo. videamus. Quamprimum in lincem haec opinio emergere, Caputque efferre Coctis Pit. oppugnatores continuo nacta est valentissimos . a quibus acriter perurgebatur Malebran- Chius. ut rationem aliquam probabilem redderet. Cur . si cognitio nostra ita comparata sit, aliqua tantum . non item omnia in Deo videamus i cur haec potius . quam illa 8 Cur non omnes, nec aetate quavis eadem 3 unde varia in homine memoria. rerumque praeteritarum recordatio 3 cur ea morbo corporis impediatur, vi medicamentorum reparetur aet sane adeo implicata, adeo dissicultatbhus undique obsepta sunt. ut omnis haec opinatio 'merito in fabulas referenda esse videatur.
338쪽
Du Ps vcno LOGIA SIT 38. Alii ex eadem Cartesii schola veterem quamdam Platonis sententiam, quae iam vetustate pene elanguerat, Excitarunt , contendentes ideas rerum menti nostrae insitas , ac veluti innatas esse.
Et horum quidem multiplices, atque discrepantes opiniones tanta sunt obscuritate implicatae, vi videantur se ipsos interdum non intelligere. Alii enim ideas vocant formas, et imagines rerum, qua si in animis nostris in primo exortu insculptas: alii species quasdam, ac vestigia earum cogitationum, quae neque a rebus excrinsecus obiectis, neque a voluntatis decreto, sed a sola cogitandi facultate quadam naturae necessitate pro- manent: alii notiones informatas Dei, corrporis, et animi : alii comprehensionem totius uniuersi. - Sed Vt Verum fatear,
se inquit Scherfferus, non assequor, quid se proprie, et in se nomine ideae innatae se intelligi possit: cum enim haec idea se non debeat, nec possit esse affectio ,
- et modificatio Corporea, E. g. Cere-- bri, neque in spiritu alia modificatiose praeter actionem, et passionem cogi-- tari possit , nisi dicere velis , nescio M quas entitates coniungi animae , di-- stinctas, et diuersas ab ea, haud aliud is Pro ideis innatis exponendis restat
339쪽
se praeter lumen naturale , ipsam poten, - tiam intellectivam: nam actioneS, et M passiones, cum exercitia sint potentia-- rum , transitoriae sunt, non perdu-- rant Communior tamen sententia obtinet, ideas innatas esiste imagines, se masque rerum animis ingenitas, atque a perceptionibus distinctas: nostrum ergo, ea de re iudicium explicabimus; sed pau, cis : constituta enim in superioribus ani mi cum corpore Consortione, et sublato id earum , ac perceptionum discrimine ,
longa de ista disputatione detracta oratio
est. an dentur Ss. Non omnium rerum ideae sunt
nobis ingenitae. Secus enim expediri omnino nequit, cur mens non simul omnes percipiat cur has ante illasy cur primae constanter illae sint, quae res rem praesentant in sensus incurrentes y An quia rerum earum impulsibus excitentur
at imprimis expedi, si potes, quid sonet hoc verbum excitandi et deinde qui potest fieri, ut consepultae illae ideae, atque
incorporeae motibus Corporeis excitentvry cur, si iis excitandis motus hi iussi.ciant, non sussiciant essiciendis cur pro diuersa sensuum positione , structura, habitu , et interuallorum magnitudine di uersae sint rerum perceptionesy cur, si
340쪽
i ' animus cella quaedam penaria idearum sit, cerebri perturbatione memoria labe
/6o. Nullae sunt ideae nobis innatae. Cum enim innatae omnes esse non possint(praee. , forent praeter has aliae veluti peregrinae , et aduentitiae et Unde Vero illae 8 si a Deo, cur non aut hae cum illis ingeneratae , aut illae cum his sensim, prout Vsus postulat, ab eodem Deo impressae sin autem a sensu, et conie
ctura ; cur non indidem et illae, quas
volunt esse insitasy cur aduentitiae continuo percipiuntur, quamprimum in animo praesentes adsunt, innatae non item .
- cum tamen utraeque sint rerum suarum
effgies, et simulacra incorporea
Seholion. Non ignoro equidem notiones qua dam communes . naturaeque ipsius inclinationes vulgo innatas dici. qualis est honoris, ac felicitatis appetitio . studia tuendae vitae. animantium erga liberos de se procreatos propensio. Verum ista. et quae huius sunt generis . eo tantum sensu innata dicimus, quod natura sic Comparati. et subornati sumus, ut bono oblato ad appetitionem. malo proposito ad declinationem facillime impeb
iamur et ipsam autem appetitionem. aut declinationem ingeneratam esse negamus. Atque ita ac
cipimus sententias Tullii tum alias saepe . tum in eo loco, ubi ait. omnibus innatum esse, et in animo quasi insculptum, esse Deos e insitam esse quandam informationem Dei. Sed nequo bestiarum Catulis. ut primum editi sunt. ubera materna appetentibus ideas lactis, aut mammarum insitas