De cantv et mvsica sacra a prima ecclesiae aetate vsqve ad praesens tempus

81쪽

A MUNDI ET ECCLESIAE ORIGINE I. SI

respondeat. Hoc est, quod . AMBRosius in LUCAM dicit respondere fulmum sit He Xaem L. IIJ. . . ccisa responsoriis salmorum . . . resultat. Atque iam faeculo IlI TERΤυLL1ΑNus de Oratione c. 27. quod inscribitur: De subiun endo Psalmo apud MURΑΤoRIUM. Dillentiores in oraΠd,subiHΠPer T. IIIAured. iii rationibus ALLELU 1 solent, hoc gentis salmos, quorum Clausilli re spondeant, qui simul sunt id ipsum confirmat, quod hactenus solaris I DORI auctoritate creditum est , cum credibile sit. morem eum ex Italia in Africam venisse, cuius tapissime . AUGus11Nus meminit. Voces sae, inquit, o V 26 Spsalmi, Ilus audivimus ex parte cantavimus Et alibi Itaque in hoc 'n, psalmo, quem cantatum audivimus , cui cantando respondimus, ea sumin dicturi, is nosse. Idens de privato quodam psalmi responsorii cantu si Cohibito ergo ait a fletu illo puero , psalterium arripuit EVODIUS , MI IX v- , Cantare coepit psalmum, cui respondebamus omnis domus misericordiam δὴ si 'iudieium ostii tabo tibi Domine. pertinet huc etiam S. ΡΕΤR Chryssi. locus sermonis XLV. ita exorsi . Responsorium , quod hodie Propheta supplicante cantavimus c. Apta erat ad captum vulgi concisior versuum distinctio iuXta Graec0s Card. Tuo ΜΑs1us inomae MDCXCVII. psalterium Cum uaticis , versibus risco isto more distinctum , edidit: inque praefatione e S. AUGUsT1N Enarratione secunda in s. XXI. idipsum observat, Olim in usitatiore psalmi responsorii cantu, cum in Oriente, tum in Occidente, in quo Lector przecinebat , usurpatam fuisse antiquam illam versuum distinctionem, qui breviores erant, non alteram sequentis aevi Versuum paulo pro-liXiorum a) TX S. AUGUs11Νo item docet, unum eundemque versum, brevem alicet, fuisse aliquando membratim divisum ad populi faciliorem responsionem, posito versu in lapsalinate Aliquando sunt . AUGUsΤ1NI verba in psalmosi versus ipse in diapsalmate ponitur , qui praebeatur a Lectore, respones deatur a populo , non forte alicui cor percutitur,o timet cantare DEO, si dicere, Ludica me DLUS J Et tamen cantat populus credenS, ne pu- sinat se male optare, quod didicit a divina lectione etsi parum intelligit, si credit aliquid boni este, quod cantat. Et tamenis ipse psalmus non di- si misit hominem sine intellectu Secutus enim , verbis posterioribus Ostenis dit, quale iudicium diceret; quia non est damnationis , sed discretionis. DAit

nimadverteratin , cum agerem si eiusmocli sal - rudis populuS psalmos maneret qu0 neem resp0nsorio in praefati0ne ait resp0nsorialia, cles libri legeret, nec memoria teneret unde antiphonaria antiqua Ecclesiae omisit, a me necesse aerat verba ei pauca praeberi repetentia, sub ali in me cognomine , in aliis quoque ut membratim, caesimque, notum psalmUm Per

libris Dei lita in hac urbe Romιιν anno curreret iocus iste clauciatu. S. AUGUSTINI MDCLXXXVI. Nam praeterquam quoil id id satis indicat. et Tract. XXII.

82쪽

a sim meam de ente non sancta. Haec ille a S. AususT1NUs in psalmo illo , quem ipse adversus Donatistas composuit, populo in manus dedit, in cuiuslibet partis clausula repeti voluit υ ο ut ipse Ocat, hoc est Omnes , qui gaudetis de pace, modo veram iudicate. Quod obiter hic

noto, capite vero tertio pluribus disquiram , THOMASIUM in ea esse sententia , de cantu responsorio non unum aliquem selectum versis Culum populum respondisse, sed singulos, prout Cantor praecinebat. Nimirum Lector, pronuntiato titulo , psalmum de codice legendo Xordiebatur, praecinebatque sim gulos, Otosque Omnino Versus Ialmi , quos 1gillatim intercalari responssione plebs universa unacum piscopo, Clero , repetebat. Affert locari. AUGUSΤΙΝ , imprimis, ubi Lepe repetit e g. Cantatrim audidimus, cantando respondimitis quae tamen rem mihi haud evincere videntur. Certe, unum Versum populum aliquando succinuisse, echistoria BABYLT M. aliis patet atque is ipse de S. ΑΤΗ ΑΝΑ si fatetur , qui repeti fecit versiculum Ou0uiam in aeternum misericordia eius psalmus C XXV adhuc- dum ita interstinctus, cantu tamen antiphon frequentatur. Xemplum is versiculus haberi queat cantus responsorii in veteri etiam Testamento, ubist pictolis idem bis repetitur, dum de populi concentu in dedicatione templi agitur. VI IIo rem hunc sub responsoriorum nomine e veteri Testament repetit qui- T. V. Aueed dem breViS Xpossiti liturgiae, a MARΤΕΝ1o X antiquistimo codice descrip V 97 ptae ac ditae in Anecdotis se Responsoria vero ut ibi habetur qus in divisimis Officiis die, aut nocte cantantur , de pentateucho MOYs duXerunt O- si riginem , quando PHARAONE submerso , MARI Prophetissa sumens tym- panum praecinebat Canticum respondebat populus adunatus in choro. si Horum vero quaterna ratio constat, sicut de antiphonabus superius con si tinetur. Consuetudo circinendi respondendi non solum ad mare ru- si brum, sed in multis praeorum gentibus comprobatur , quod plenius Ve- si teris Testamenti narrat historia. Responsio po V. UsEBI Us voce cπακουειν utitur de choro angelico Chorus in- Pyli MyF si quit Angelorum respondet una deprecans pro rei consummatione, illaque

a Subdit THOMASIUM: Caeterum, quando coeptum psalmi XIV. psalmi CXVI. CXVII. In-

fuerit plures istiusm0di concise distin stos versus valuerat scilicet per AEa interstitia temporis mos conglutinari, puto . hoc per id temporis factum, cantandi psalm0s antiphonatim, hoc est, alternis quod intercessit ab aetate . AUGUSTINI ad UAS choris Clericorum, vel monachorum P ad Auod si ODORUM cum hic in sit in psalmos commen institutum aptiores sunt versus minus angusti: tario, longiusculos versus, e duobus, Vel tu cum iam desuesceret paulatim tantus responsoribus angustis illis priscis versibus coactos, inti ritis psalmi , quem praecinente uno lectore P0- meret ut praesertim videri P0test in prooemio pulus totus in Ecclesia respoiulebat.

83쪽

si confirmans ac dicens, sit, ut sive secundum AQUILAM , deliter, deis liter ς aut secundum SYMMACHUM , amen, amen. Solemniso frequens erat in Sacris christianis responsio populi amen , iam ab Apostolo mento SITrata: tu supplet locum idiota quomodo dicet ΑΜΕ super tuam benediactionem. In quem locum S CARYsosTOMUL sic commentatur siridiosi tam dicit laicum, ostendit, eum non parvum damnum CCipere, qualmis do non potest dicere umen. Hoc est autem, quod dicit Barbarorum si Oce benedicas, nesciens quid dicas, neque Valens interpretari, non pot- si est laicus respondere amen. Non audiens enim illud, in se ulu saeculo, rum, quod est finis , non dicit amen. Innuit speciem illam cantus, quam Graeci ab antiquissimis temporibus προσφωνησιν , CClamatioHPHI VOCant, constanterque apud eos etiamnum Observatum, potissimum ob secuturam populi responsionem, qua nulla in omni ecclesia frequentior est a voce mmen, quam re sponsonem devotae concionis Vocat S. HILARI Us IUS11NU S. Hilae. M. in Apologia II. Christianorum ritus in celebranda Eucharistia describens sit meminit, ubi Antistes preces gratiarum actiones super pane is in absolverit, populum Omnem acclamare mei , πας ο ποεμ λα- ἐυφημῶ λε-γων, uην. TERTULLIANUS Christianis, Romanorum spectacula frequentania De me idem tibUS, Xprobrat: in ore. quo amen in Sanctum protuleris, gladiatori isi testimonium reddere c. DIONYsius Alexandrini de homine narrat, veri quidem baptismi Xperte quem bapti Zare tamen noluerit , utpote gratiarum ractionem frequentantem cum caeteris es podentem amen, καί συνε Id ιφθέγ αμενον το α μυην. S. ATHANASIO nihil hac promiscua populi in Sacris Christianorum conventibus responsione fortius visum est ad mitigandum CoNsΤΑΝΤΙ animum iratum ob Sacra habita in ecclesia necdum solemniter dedicata , populo potius in deserto , quam in Veteri ecclesia, quae multitudinem capere non posset synaxin habere volente. Ubinam inquit spol ad bimis sanctius, Condecentiusque populus responderet amen ; in desertis , an ii ημ' i V A templo , quod iam appellabatur Dominicum Et mox Quid si tantiis populi convenienti una vo proferatur, qua Eo dicunt ameta anctum GREGORIUM Nadianaenum supra citavimus, matrem suam laudantem, quod altum silentium in Officio servarit, neque os , nisi ad canendum aperuerit, nimirum ad resbyter, Sacris operam danti respondendum amen. S. AMBROSIU symphoniam in hac re variarum aetatum in ecclesia depraedicat in hunc modum Haec est symphonia , quando Concinit in ecclesia L. m. iisse diVersarum aetatum , atque virtutum , velut variarum chordarum indiscreta μῆ- V- si in OnCordia , psalmus respondetur, amen dicitur Haec est symphonia,

si quam scivit AULus, ideo ait Psallam spiritu , Nullam θ' mente. S. HIERONYMUS resonantis populi Romani vocem paucis, sed significantu

84쪽

s i. I. DE ORTU ET PROGRESs USIC E

- - η ius hisce dilaudat verbis, Romanae labis ab spo solo laudatur des Ubi 21 iam alibi sic ad coelotis tonitrui similitudinem ἈΜΕ reboat ' in AusoN1us in

Isti L. Ephemer eiusdem vocis vim inter modulationem psalmorum iaIidic0Tum aera ferientis, respondente populo, non minus egregie describit Consona quem celebrant si lata carmina DAVID. Et responsum ferit aera P0cibus 'ΕN.D6 616tla XVI. Antiquissimus inde a nascentis Ecclesiae primordiis est responden-ULOR A PA si usus in clausula orationum, seu doxologia in omnibus liturgiis etiamnum usitata , atque in liturgia Constitutionum apostolicarum 1 expressa L. VITT. e. si Π0Hiam tibi omnin kria , Tenerati , ratiarum actio , honor Uisi ra-

- sitio Patri, X Filio, se Spiritui Sancto, nunc , Usemper, in iiij ita,

si ac sempiterna saecula saecularum. Atque omnis populus respondeat amen. Ibist. c. 13. Vel si Cui tecum, vel cum quo tibi X Spiritali Sancto , laria, honor, si laus, lari calix, ratiarum actio, in saecula amen. Ad eam iam anctus IRENAEUs videtur respicere in loco, a nobis laudat conua Valentinianos, contendentes: si Sed is os ipsos denique in gratiarum actionibus dicentes

o Spectae. - 0HuS 0ΠΠm illos Mons significare. ERΤυLLIANus grande nefas dicit ς S esse EX Ore, quo amen in Sanctum protuleris, ἱκ ἀιωνας alii omnino di- m. 6. in cere nisi DEO CHRISTO. Et laudatus S CHRYSos 1 o 'UD: si Non audiens enim

Te illud in saecula saeularum, quod est finis gratiarum actionis non dicit amen. Ex his testimoniis patet, populum ad hanc doYologiam solemne amen respondisse. Quod haud dubie etiam factum post homilias' sermones, qui claudi solebant oxologia eiusmodi. De qua re olim is mota est S. BASILIO, qui se auctoritate omnium retro sanctorum Doctorum tuetur in libro cis VII s. de Spiritu Sanctos sed in sacra psalmodia etiam paulatim doXologia illa, quam minorem vocant, ingruit, ut etiam ab ipso populo communi diceretur O-Ce, tradente S. BAs1L1o, hymnum glorificationis, nimirum uo Patri Filio, simulque Spiritu Saneto gloria impertitur, a rusticis etiam cantari s litum. Et quidem e illis, quae paulo ante de Arianis Cpoli sub S CHRYSO STOMO diXimus, patet, illos in suis sacris conventibus cum hymnis processionibus id affectasse, ut populus aliquid succineret S. CHRYSOSTOMUM autem sacrorum hymnorum alternum concentum Oppon ntem, Cre-L. III. e. a. dibile est, OXOlogiam intercini curasse. 1 1Los TOR GUs dicit, FLAv1Α-NUM Antio heuum collecta monachorum multitudine primum omnium acclamasse Gloria Patri, X Filio, F Spiritui Sant20. Nam ex iis, qui aetate illum antecessissent, alios quidem dixisse: Glaria Patri, per Filium in San

85쪽

cto Spiritu, atque hanc acclamationem in usu magis receptam esse. Alios vero dicere solitos Gloria Patri, in Filio, F Spiritu Sancto. Sed haec irianum satis produnt auctorem. Quamvis non una omnino olim fuerit formula, ut vel e S. BAs1L1 discimus: NA psius in notis ad Soc ΑΤΕ. Tu pota β V

DORΕΤυM observavit. Ibi CAMERARI Us etiam Iac SIRMONDUS eidem Visos. g. g. falli videntur Quia putarunt, glorificationem seu δε λογίαν nihil aliud et . si esse , quam Versum illum qui ad calcem psalmorum vulgo cani solet

si Gloria Patri, X Filio, X Spiritui Sancto. In qua opinione etiam fuisse

, videtur Ep1ΡΗΑNius Cholaficus, sed certum est , ολογta in universi sum dici omnem glorificationem, quae tam in fine psalmorum, quam ad se calcem rationum homiliarum addi solebat a Christianis ihil dicam de turbis, inde inter ipsos Catholicos, imprimis autem cum Arianis, motis. Unde SOCRΑΤΕ narrat, ARCAD 1υ antiphonas prohibuisse. It OZOΜΕ-Sbestate L. NUS perhibet, in ecclessia Antiochena moris fuisse, ut per choros distributi, in ' ς 7 ter psallendum, in me Tinnorum ἐν τῶ μνῶν η uli sententiam suam de es clararint. Nam alii Patrem, Filium tanquam honore aequalem larisca- haut lii vero Patrem in Filio hac propo tione adiecta denotantes Filium Putri inferiorem a. Tugo DoRΕΤ Us vero de ΕΟΝΤio Antiochen . Epi T. IV s. scopo Arian scribit Cum enim animadverteret, quosdam Canere GD- si tu Patri Filio, F Spiritu Sancto, quosdam Gloria Patri per L si lium , in Spiritu Sancto ipse totam glorificationem tacite recitabat, ut si nihil audiretur , nisi conclusio in secula secularum sic CassIANO bdiscimus , quoad hanc doXologiam in psalmodia non eundem morem in Oriente , ac in sua provincia, nempe Narbonens, in Gallia fuisse , ubi teste GENNAD 1 in Catalogo de Viris illustribus Ass14Nus degens , asiliae nimirum , tam Institutionum, quam Collationum libros conscripsit. Illud Z ii - , etiam, inquit quod in hac provincia Vidimus , ut uno cantante , in cla se sui psalmi omnes astantes concinant cum clamore Gloria Patri Filio, sit Spiritui Sancto , nusquam per omnem Orientem audivimus , sed cum, omnium silentio ab eo, qui cantat, finito psalmo Orationem succedere., Hac vero glorificatione TRINIΤΑΤ Is tantummodo solere antiphonam ter si minari A S. BENED1cΤo in sua Regula ad finem psalmorum praescribitur

tui. c. S.

Q confer SoZOMENI cap. I9. eiusdem libri.M NICEPHORUS Lib. IX. c. 24. Sententiam suam ait quam quisque de Eo obtineret, in choro stantes , ad finem psalmodiae declarabant. tridam enim atrem , ac Filium eodem honore celebrantes nonnulli Patrem in Filio, praepositione interiecta obscurius seeundas parte filio tribuentes alii Gloria Patri per Filium in Spiritu Sancto canebant. Primum omnium ferunt Antiochenum FLAVIANUM, monachorum coacta caterva clare accinuiue : Gloria Patri, ta Filio, es Spiritu Sancto. Quod quidem, ut nihil habens suspicionis , in Ecclesiis DEI Obtinuit. Id vero En NMI Us videns , inhibere eo , qui iuxta Moenae fidei traditionem DEUM cantibus prosequebantur, non audebat, seditionem timenS.

86쪽

tur Gloria o Diversa a nostra doYologi , atque concisi O , in Concilio Tolatan VI praescribitur si in fine omniurn psalmorum dicimus, Gloria, si honor Patri Filio Oi Spiritu Sancto, in saecula facularum amen. Fatetur tamen BARON1 Us, illam a Concilio Nicano non esse praefinitam, uti erant, qui contenderent, a Patribus Nicanis constitutum , ut eodem modo, quo hodie fit, in Sacris diceretur cum deinceps varius illius fuerit usus de epistola spuria S HIERONYM1 ad DAMASUM argumentum haud petimus, ontificem rogantis, ut in fine omnium psalmorum adhiberetur qua in diversitatena adhuc Vulctfridus STRABO a notat. Eam Rumae tempore 1 G11 11 usitatam fuisse , constat e Epist. I. VIGILI P. ad PROFUTURUM, Brucarensem Episcopum 11. 3. Xtatque de ea decretum Conc. usen iis II

C. S. an. 29.

XVII. Haud minus frequentata Sacris christianis vo est alleluia. Hanc diebus tantum laetitio resurrectionis diei dominicae dici solitam S. AUGUST1NUs, alteri simili peregrinae voci, scilicet amen iungit si Videa- si mus inquit Fratres, si his diebus per totum orbem terrarum frustra L, catur amen , halleluia. Et alibi si Sciendunt est, men , .hal si teluia, quod nec Latino , nec Barbaro licet in suam linguam transferre, si hebrae cunctas gentes vocabulo decantare. raeterquam quod idem in Psalm CVI. CX atque ex occidentalibus atribu AMBRos 1 Us in pologia pro DAVID , S. PAULINUS, SIDONIUS , Is IDORUM, Malii de frequenti usu huius vocis in Sacris christianis dicunt, remem Orandum, quod paulo ante p. I. e X TERTULLIANO retulimus si Diligentiores in orando subiungere in se orationibus alleluia solent, hoc genus psalmos, quorum clausulis re- si spondeant, qui simul sunt. Quae verba de cantu responsorio interpretati sumus. Non ausim vero eadem libertate hoc gentis psalmos , quod indigitat, de psalinis sieluiaticis, quorum frequentior semper fuit in ecclesia usus, priscis accipere. S. AUGUsT1NUs nobis testis est de usu psalmorum sieluiaticorum , qui nimirum alleluia, laudate Dominum in fronte praefigum habent, seu ab ea voce incipiunt, uti centesimus quadragesinati oct avus,

is se Dicendunt vero inquit de hymno , qui ob

honorem Sanctae, unicae Trinitatis officiis omnibus interseritur , eum a sanctis Patribus aliter atque aliter ordinatum. Nam Hii pani sicut superius commemoravimus ita eum diei omnimodis voluerunt. Graeci autem Gloria Patri, Θ Filio , Spiritu Sancto, mmcω f viper in facula oculorID , meu Lutini vero , eodem ordine is eisdem Verbis, hunc hymnum decantant: addentes tantum in medio , laut erat nisi ἰn ip o. Pro quibus Niam particulis quidam Graeei , minus sapientes,

Iatinos , proXimi ante nos temporibus , calumniis impetere conati sunt onachi nimirum Graeci congregationem Francortim monachorum in e0dem loco ob hane additionem haereticos proclamabant, ut ex eorum epistola ad

87쪽

A MUNDI ET ECCLESIAE ORIGINE C. T

qui sequuntur, aut etiam in conteYtu , Vel fine u Xta eundem HOC asse- si runt ait , quod omnes halleluiatici psalmi habeant in fine alleluia, non o DP 16ς. si ne in capite. Iuxta Cassi ANUM Olim ObserVatum fuit, ut in respon L. II. Iustis. sione Dasieluia nullus dicatur psalmus , nisi is , qui in titulo suo si alle Dia inscriptione praenotatur BAsILI Us in epistola ad MARCELL1NUM C0-

mitem hos designat Cl V. V. CVI. X. XI. XII. CXIII. XIV. XV.CXVIIJ CXXXIV. XLVI. CXLVII. XLVIII. CXLIX. L. 'inquit,

LUSEBI Us in prooemio in psalmos aliquid singulare nobis de veteri Testamento dicit Cum itaque spiritis in quempiam principum cantorum in I

guit psalmum et0narium, vel alphabeticum , vel halleluiaticum. alias aikDiaticum iuxta Hor sΤΕN1UM in Indiculo declaratorio vocum inusitatiorum, usurpatarum in Reguli Siatrum, ad Reg. S. AUREL 1ΑΝ1, in ordine psallendi P. II ' Videtur esse pars quaedam officii divini, in qua iterabatur alleluia. Quod frequens semper fuit tum Hebraeorum imitatione, cum etiam Angelorum, iuXta visum S. Io ANNI iam ocul psi, Xemplo. si Laudes, hoc est debita canere si inquit S. Is 1 DORUS antiquum est Hebraurum Cuius e positio duorum e dis osse., Verborum interpretatione , vel compositione consistit, loc est, laus D L. Iῖ si De cuius mysterio IOANNE in Apocaldipse refert, spiritu revelante vidis si se, aut audisse vocem coelestis Xercitu Angelorum, tanquam Vocem validO- si rum tonitruorum dicentium alleluia. EX quo nullus debet ambigere, cum si hoc laudis mysterium digna fide, devotione celebretur, Angelis esse Onia, iunctum Alleluia autem, sicut .amen, de hebraea in aliam linguam ne, quaquam tranSseruntur: non quia interpretari minime queant, sed , sicut se aiunt Doctores, servatur in eis antiquitas propter sanctiorem auctoritatem. Testatur porro ISIDORUM, in Africa non omni tempore alleluia dici solitum , sed tantum dominicis diebus, quinquaginta post Domini resurrectionem is secundum antiquam Hispanorum traditionem , praeter dies ieiuniorum, vel Quadragesimpe, omni tempore. Sicut etiam S. BENEDicius singulari capite XV su3e Regulse, quibus temporibus dicatur ALLELU1 A, tempus aschale indeque a pentecoste usque ad caput uadragesimae designati Moris illius frieani est pluribus in locis nobis est S. AUGUSTINUS a). an a

GUt Epist. LV ad IANUAR. s. edit. p. 339. pro valli aplura canitilr. Et postea c. 7.pter h0 tempus einpes Letitiae, quod inter pag. 4I Udi autem Iasielaia per J0l0s dies Pascha Penteco'ten interdedit . . . stantes ora quinariaginta in celesia cantetur, i in i ii mus, qu0il est igitum resurremonis uide et qua ui bservatur nam aliis Hiebus varie iam omnibus diebus V0minicis ad altare bser cantatur alibi, atque alibi ipsis autea diebus ubi-

88쪽

L. Ι DE ORTU ET PROGRESSU MUSICAE

a ctus HIERONYrius inter alia 1 G1LΑNΤIo obiicit a , quod nunquam , nisi in I. VII. c. 79 Pascha delata cantandum contendat. Quare cio ZONENUS falsus est, Te- p t ren , nonnis semel sismae per annum, idque primo die festivitatis ascha- VII pag. 7ue si Cani Consueuisse, tumulti ROMANI hic Imum iurisiurandi in artum audiri, tum cantari expectatur. Supervacaneum foret, quidquam X

epistola ad DAMAsUM , S. HIERONYMO supposita , de alleluia, ab laudato Pontifice iii Ecclesiam Romanam invecto, reserre, quod Udorm MERCATORAEXS GREGORI M. epistola ad IOANNEM Syracusauismia tisit, sicque S HIERONYMUM inducit ad DAMAsUM scribentem In celasia autem ALLELuic a sancta resurrectione isque ad sanctam Pentecosen niatur inter dierum Dacia

quinqua inta. Nec tamen hoc improbat Co UsTANTI Us in censura decreto-TI M. Vin DAMASO I. adscriptorum, to Cum e S, AUGUSTINI p. LV. n. a. prose- R. . pet rens , Ut autem alleluia per illos solos dies quinquaginta in Ecclesia can- se tetur, non usquequaque Observatur: nam aliis diebus varie cantatur

si tibi, atque alibi. Subdit Cous ΤANTIUM: Porro ex iis ecclesiis, quae alleluia si tantum intra tempus Paschale cantabant, unam fuisse R0manam X OZo- , ΜΕΝo haud temere colligitur. Erravit ille quidem, cum scripsit: Roae Res qΠ0tannis semel canitur ALLELUIA, primo die Paschalis Gisitatis Nise cephor CALISTO, Verba eius Xscribenti, errandi auctor fuit sed iones alia videtur erroris illius causa, nisi quod, cum apud Scriptores Latinos lascha , Vel de toto tempore Paschali, vel de uno Resurrectionis Dominiis die promiscue dicatur, ALLELUI Romae tantum inlascha cantari audiens si de uno die interpretatus est, quod de toto tempore aschali sibi dictum si fuerat. Traditionem autem illam, qua ΑΜΑso . auctor eius rei fuit se dicitur Hi ERONYMus , de alleluia in Missa interpretatur , Usus etiam auctoritate Regulae S. BENEDICΤ1 in qua de alleluia per annum Xtrasu

que. Et ad AsULANUM Ep. 36. nov. ed. orationibus exercemus , hoc vero tempus re- p. s. n. I 8 , Quibus tantummodes diebus iis laxatis ieiuniit in Laudibus agimus Hoc est vi telicet so quae a Paschate ad Pentecosten usque enim Hastelnia quod cantamus , quod latine innumerantur in multis ecclesiis . in omnibus terpretatur, ut nostis , Laudate Dominum Ser- autem maVime cantatur hu&ticia, quam Oeem monem Q6 in diebus Taschalibus sic orditur Iastilis esse nullus Christianus , quamlibet impe Idem Serm. 2sq. . Quoniam voluit Dominus, ritus, ign0rat Et in psalmum CVI. n. I. ut lituitatem vestram iniustelaia videremus, de ἡCuius psalmi titulus non nunc tractandus est Halleluia vobis verbum debemus Nun sine onere, est enim adeluiu, bis halleluia quod ino si commemoro quod nostis D qui ipsum Huia bis cantare certo tempores solemniter moris est, eluia quotii te dicimus, quotidies delectamur. secundum Ecclesiae antiquam traditionem D me Nostis enim , quia stheluia latine dicitur laudateque enim si hoc sine Sacramento certis diebus D EUN D in hoc verbo consonantes re cantamus milemia certis quidem diebus an consentientem corde, exhortamur mos invicem adtamus , sed omni die cogitamus. In psalmum laudandum DEUM &o. pertinet etiam mouCX. Venerunt dies, ut iam cantemus usieluia. M sequens Sermo 266. In psalmum CXLVIII distinguens tempora ante,

post Pascha, , Illud ait tempus in ieiuniis a Vid initium libri adversus VIGILANTIUM.

89쪽

dragesimam, vel tempore paschali, canendo certa Regulae ponuntur Atque D. XV. ita etiam HIERONYMUM conciliat. cuius varii habentur de alleluia loci. Veluti in Epist. ad 4 RcELLA sestivitatem, frequentiam huius cantici 13otat, inquiens IlaCHR1sΤ villula tota rusticitas, Ytra psalmos silenseritum. Mocunque te verteris, arato stivam tenens alleluia decantat. Testisque est, etiam in exequiis defunctorum idem personuisse, in epitaphio Α- π IV. BIOLAE Hebram, Graeco, Vatinoque sermone resonabant psalmi au- , rata tecta templorum resonans in sublime quatiebat allatina. Et in epitaphio AULAE si os alleluia cantatum, quo signo vocabantur ad collectam op QTA nulli residere licitum erat. Imbui etiam consuevisse infantes, ut in alielisia lingua balbutiens primum erumperet, idem perhibet in epistola ad LAETAM : si Quis hoc crederet, ut ALBIN Pontificis neptis de promissione Mar- , tyri nasceretur , ut praesente .gaudente avo , parvulae adhuc lingua bal- si butiens CF1R1sΤ alleluia resonaret Et inferius Cum avum viderit, si in pectus eius transiliat, de collo pendeat, nolenti alleluis decantet. Addo quod Vesa BED de S. GERMANO sit odor. Brittones contra Sax0-Z-I i

nes lictos ad proelium animante, scribit: si Tunc subito GERMANus signi- ό η'

se fer universos admonet, praedicat, ut voci suae uno clamore respondeant si securisque hostibus, qui se insperatos adesse confiderent, alleluia tertio reis petitum Sacerdotes Xclamabant. Sequitur una vox omnium, melatum, clamorem repercusso aere montium conclusa multiplicant. E ROBERΤUsantisisi rens ad an o. si Cum GERMANus ipse dii belli factus non se tubae clangore, sed clangore alleluia, totius exercitus voce ad siderasi levata , hostes in fugam vertit immanes. Videtur etiam iam prima hac aetate tractus aliquis, ac veluti balatus vocis obtinuisse, quem auctores medii aevi, ut suo loco Videbimus, meumst. seu neum vocarunt ALLELUIA novis alat ovile chori habet . Αυ1 1Nus in epistola ad SEVERUM. Eis XV.

Non entia insuetus etiam fuit iubili olim alias usus, quod est a S AUGUSTI NO , 0mta quidam ABnis an cor parturire, itod dicere non potes. Idque non solum esse dicit praeliantis, sed eorum qui cantant sue in messe , vein aliquo opere fersent , impleti tanta latitia , ut eam serbs explicare n0up int, avertunt se asyllabis verborum, Meunt in sonum iubilationis an

cstus HILARIUM: si Iubilum pastoralis , agrestisque vocis sonum nuncupamus, 'RT Z - , Cum in solitudinibus aut respondens aut requirens per significantiamsi ductae in longum, in expressi in nisum sonus vocis auditur. In graecis, Vero libri , qui X hebraeo proximi sunt, non eadem significantia scribi- si tur Namque ita se hab2nt Ἀλαλαι 'α Θεῶ, πάσα η γη, Cum illis, ἀλαλαγμος, quem latine iubilum ponunt, significat vocem Xercitus prae-H et si tantis

u. 3.

90쪽

si liantis, aut in concursu proterentis hostem, aut successum victoriae exul si talionis voce testantis. S. AUGUsTINU Alleluia Celaisma vocat nautarum

De onusto sibi a longe acclamantium, respondentium nobis inquit tutela, IQV ς - Chri si ratia , ELEUses notrum dulce cant m ALLELUIA , ut lati Ἀρ- curi Di rediamur ad sese imum patriam. Et Sidonius APOLLINARI ae-L. IT. Q. Io. Vera illud usitatum fuisse scribit Curvorum hine chorus helciariorum

Responsantibus ALLELU 1 ripis Ad Chri sum levat amnicum CELEUS MA, Sic se mussit nauta , vel statur lyse pirum XVIII. salmorum vero ipsorum iugis semper fuit in Ecclesia usus civiquens. 0HUenitis, inquit Apostolus, imusquisque esum fulmum habet. Id est,

1. H. XIV. ut in hunc locum commentatur auctor sub nomine S. AMBROSII , laudem

DEI per canticum loquitur. Ii quoque auctores, quos initio statim retuli-mUS , etiam Xtraneos, de carmine' hynmis, Custis Τ tanquam Eo in conventibus Christianorum cantari solitis, huc explicari posi unt ec obest libri pontificalis auctoritas ΑΜΑso . attribuentis, ut psalmi diu n0ctimque Canerentur per omnes ecclesas, qui hoc praecepit Pres teris, Episcopis, ac monasteriis. Idem quidem repetunt auctores plerique medii exi, BLDA, ADO, Usu ARDUs in Martyrologiis, MARIANus potis in Hist. L. II. IGEBERTUS in Chronico ad an. 8a ne quid de spuria H1ERONYΜ1 ad DAMAs Uri epistola a dicam, hoc consilium suggerente alafridus ΤRAgo de ecclesiasticis

officiis, postquam de veteri apostolica sacrorum conventuum ratione quae-

αν , ς. dam attulisset, ita concludit Ex his itaque .ssimilibus intelligi imus apud

se multo horaS, quae nunc celeberrima sunt, observatas, sed non ea dia, stributione psalmorum, vel orationum, qua nunc utimur. Quam, cir- si a tempora THEODOSII Senioris inchoatam, ac deinceps Xpletam multis L. IX. obus si animadvertimus causis. Adducit deinde auctoritatem . AUGUsΤINI, qua ς-7 S. AMARos 1 institutio in ecclesia Mediolanens tribuitur ut iuXta morem orientalium atrum psalmi , atque hyn mi in ecclesia canerentur unde usus L. I de bonis ad alias occidentales ecclesias dimanarit si Fortasse Oinquit BELLAR MINUS O loquitur AUGUsΤ1NU 13on de cantu absolute , sed de cantu totius populi., Antea siquidem psalmum cantabat unus tantum , audientibus alii , ut pa-ἡ et e CAssi ΑΝ Ο Unde est illud H1ERONYMI in epist ad Rus11 CUM MO- , nachum : Dicas Halmum in ordine tuo. Fortasse etiam soli Clerici, ut