Memoria Heusdii

131쪽

versit operii quo lare theologiae cinnituit. Indo vero

lux oboriebatur nulla. III Istemate rite ordinato partibusquo apto nexis conspicuo, udus forma illam tunc

plurimum prodeuntem cernebat, ipsam haud reperire sibi idolvitur Euangelii masse, nedum hane mero orecentiorum sest iram theologia poterit, in qua rem christia in hujusque principia prope desiderabat. 1Quid igitur Unde de hac decedens via, meliora Bis hausitI codicis Sacri, ut ipsius verbis dicam, lectione exquo umν praeterea Platone. Quo studi in ipsos -- inquii libros sacres lagebam et intelligere conabar, quo simul diligentius, in Platonis scriptis peram

nens, hujus philosophiam mente complecti studebam, eo plus lucis mihi aiahatur ad religiolata Cliristianae perspicientiam. Mirabar contunio similitudinem sublimium utriusque eritorum non quod in Platonis phi-usophia nostram reperirem religionem nihil minus; nam primuin illius ossata ex interiore manant philosophadisquisitione huius vero tela a uetum latis Vocem produnt accedit magnum philosophiae et religionis discrimen. Altera trumana est, divina altera illa ab homino disse ascendit in mum, haec ordieri a mora dei dii ad horai m ei res binnanas. At vero, in hoo ipso discrimulo ei prormis diversa quin remiraris utriusquo

Via, me tamen praeter effatorum similitudinem, magis

magisque tenebat principiorum similitudo, quae in I inno aeque atque in nostri Migionis Octrina deprobe debam. Exempli lac illud esto, quod primum nominari oportet, principium amoris Non id apud Platonem

132쪽

i 25

reperiebana, quinti Christi alii amore erga Devii hom1-nesquo intolligimu8 lio Aiostrae religionis uni est proprium

est. Sed pariter omnem illius philosophiam initium ait eodem amoris principio ducentem videbam, et sic ille nonianium mihi dux erat ad in olem religionis chri Gnae mimadvertemum, quae amorem spirat ei amore eo tinetur tota, sed essiciebat insuper, ut philosopha ratione hoc principiorum omnium summum in homine explora rem Centies ejus Symposio legi semper eo valuit dialogi lectio, ut altius in hominis naturam penetrarem; semper ea dem minimo religionis mihi cognoseondam ei magni faciendam praebuit pium Missimilarum omnem tum

vero propositum homines populosque, quin univorsum genus humati ini, eandi et ponitu omendandi atque excolendi. Sic vim philosophia ad tu istianae religionis intelligentiam experius ipso sum. Sed pariter in Maritheologias do moraequo via, qua homo ad Bita sectionem tendat, quaestione perspicienda plus in Pl

toni quam theologiae nostrae acceptum referre lateor. Plato enim in nosmet ipso nos convertit, ut in ipsum animum introspicere discamus theologiae vero cunula

prius, quam nos imi argumentum ammis, Nec mirum quum heologia disciplina, systema sit, Pistuma autem μι-losophia immissis sit institutio ad sapientiam quaequo cum

Beo sit, similitudinem parandam. - ΙΙae mei Adius de sese, quibus 8 nondunt Salis perspicuo omnia indicari

existimentur, quamobrem Platonem illo in his rari mismeditationibus sibi προπαι- reenseret, illud, quaeso. garemus, quod non minus, quam amorem. sua spirat

133쪽

religio et Hensilius omitium maximo spectavit, quum verissimae religiοm perhibebat verissimam philosophiam non posse non tum convenire tum lucem inundere. Scilicet quae apud Platonem diligentissimae mi humanaequo vitis tae prorsus congruentes de hominis ad veritatem conve sion disquisitiones, has ubi ab aliorum philosophorum, memsterhusii adeo placitis rite secreverat peIIitu8quo perspexerat tum certius inde in religionis indolem penetraxit, hominem non ad virtutem praeespuo neque ad vitae sanctitatem, sed ad veritatem ducentis. ηEt si quidem praecipua attigi momenta, quae Re

dium Ialoni summopere conciliasse arbitror. Insignis in iis cernitur progressio. A poetica Platonis iacultate

orationisque laudibus diligendis orsus, graviora ident dem in eo diligere coepit, quaeque hominis cognosce dicitudiosum non tantum in riam ducerent accurato explorandi, sed etiam ridendi, qua ilium rationem

stitui, excoli, miri utari, di Inae omnino per ClIDIIIs amantem reddi oporteat. Quod tamen non ita accipiatur

velim, ac si , quae prius singularem ei philosophi assi minxtionem moverant, haec postea milio apud eum exiguove loco fuisse putem contra statuo cunctas Platonis virtutes, poetica illa facultate nitentes, Heuinius pro eximio tulcri amoro acrius senserat, quam ut umquam parvi saceret, sed aummam earum admirationem post

riora studia magisque subactum ingenium et mens deria in Maria, is quibusque cogitationibus sive temperarunt

134쪽

parit s. Veriin, hoc perspicumn. illud autem quae rere juvat, nepiaene dici perpendentibus, eorum v ces videantur, qui ii euadio ingenii quamdam clim Platone similitullinem atque cognationem loqui soleant.

Quodsi qui hoc d judicare nolint, id certe per foreui largiantur, ex hisco Muinii studiis quum non editio Platonis, sed philosophiae Plat imo interpretati et amplissima consilia prodierint hac ipsa nostris consulendi

temporibus, nihil quidem esse, quod mirari quemquam oporteat. Et de Heusdi sero demum ac multum edente

quid jam dicere attineta Nonne ea, in quae assequenda et plurimum ei partim in ipse maris incumbebat, eiusmodi erant, ut lentisino denium suam quamdam consequi possent maturitatem In pilogo Initior an philoastphiae Platonicae perduxi ebat quinquaginta septem annorum viri ad finem negotium, cui peragendo totam sermo vitam impendi. Nec tamen is ego sum, qui sic me auctore, rem plane consectam arbitrer. Habebunt posteri, quae vel corrigant in hisce vel suppleant, permulta. n Sed sic huic negotio vitam impo

derat, ut, quum ad Illud mente enmplectendum lotuni

ex nini adeo historia et nullis non complurium populorum monumentis literariis saper studuisset, uberribviam tandem habere velut commentationis copiam, unde quid nobis tum brevi temporis spatis imperiiserii, iumporro imperiire decrevisset, jam pera pretium est

persequi. Primum commemoranda sunt Initia philoaophia Platonisae, tribus deinceps voluminibus ab a. 1827-1836

135쪽

edita. Hoc opus ornatur momimisit pietatis ex eo qu-dom genere, quod in Neerlandia torulum ignorari pro nimtiavit cerenus 3 Praemissa enim est pistola adcreugerum do Wytte achio miradium mulli nominearissimi praeceptoris vitam conscripturum fuisse, ni ninnium accepisse idem consilium agitare, et hoc dein judicasset virum Clarissimum exsecutum fuisse pie, debito, accurato, docte, ut germanum deceret fustibachii discipulum. Sed, prout ille hunc audisa pietatis ossicio inussedisse, ita a se illud non aequo ea inlesum esse, in grati animi sensum non seribendo emississe nec palam declarasse, aegro serebat. Hinc tandem Epistola

illa ad creugorum o veterem Wytiunt,achii et eusdii item a multis annis amicum condunctissimum et communem Platonis amatorem in qua Epistola, ν δώρου loco missa', mutabis se simpliciter narraturum ait, quis aprius fieri sensus, cum mist achium primum com veniret qualis esse ipsi deinceps visus sit in literis tracta dis et discipit lis instituendis praesertim quae ejus fuerint in ipsum merita et illis temporibus et deinceps perpetuo, quoad ipsi frui eius consuetudine ei suavitat licuerit. γ' Atquo haec nativa prorsus venustate ei elegantia, diserio porro et ad gregias stet acti laudes perspiciendas apte ab Heusdio exposita esse ineptum paene videtur post

eos repetere, qui praestantissimurn vir urn optime Do

runt. Quorum tamen quis non libens Cleobullii

I Gδια et Ana. a. 1827, p. 776. Nam ea Censurae Pars, qua

136쪽

selitentiam accipiet judicis initis elegantis ei in primis

idoneae, cui dilectISsimum utriusque aInicum ea urymanthuso colorum temperio pinxisse videbatur, quam praeter ipsum exWimere nemo unus potuisset Imaginis illa celebrabat veritatem monumentum assim atabe gem positum , quod simul auctoris eruditionem, pietatem , animi pulcritudinem declararet in inter legendum

ad ea loca, quorum praestantia taxime Capi ESSet,

prope insciam scripsisse puteo, eximis, nihil praroteat id vero dolere, quod per oculorum valetudinem publicum nequiret scriptori dare inmirationis et grati animi testimonium. Verim loca, docta seminae prae stantissima visa, quaenam erant Ea ni fallor, quibus

asserendis et operae pretium fecit et semIna probavit sentiendi subtilitatem eusda Juvene una

cum Wyttei aestio suo ipsas subinde intrante Ru-henii aedes, ubi comiter blandeque ipsos exciperet et gans elegantissimi viri filia , libens de patro narrans et de viris celeberrimis, qui in ips illo conclavi, ubi adesset, cum Ι ut inhenio fuissent quum juvenis vivero sibi videretur aureo quodam saeculo: de Attico plano rite achii mono, non dum ex Latino qumdam auctore, sed socraticam spiravis sua itatem, sep rem, cellas, ut in Xenophoniis occurrat Memor il hus 3 - de eiusdem a multis iisque magnis viris discrimine, in Socraticae posito Platomcaeque philos

i Ex quo enim Muadium mirenti si hoo nomis in sympori in suis loquenlam induxerat, usa eo sero est in Fianescis mi illum visiolis. 2 P. 11.3 P. 15.

137쪽

phia studio, quod in omnilnis Hira scriptis et omnino

rationibus dominetur: tum hae illa vehementor probabat: Haud aversatus est poetas Jti bachiug,

ut hierunt qui diserent Leo antiquos omnes, in f eerat Rubicientiis legit imo intimo sensi percepit optimos quosque, ut in scriptis, in lectionunis publicis,

in familiari vitae consuetudine ulcerrima quaeque et sublimia item Oea sponto ad diu pre . In lectione I quando, cui intereram , sic recitabat et interpretabatur

Horatii illud Pim rium qu sequo Mintit --- -- in qui nauis esses poeia, haud sublinitus indiri an, limitatem exprimere potuisset. n porro efferebatea: Ipse vir summus Criticam si adhibuit ei literis universe et historia in primis philosophicae, ut non mirum ex sentibus hauriret, muro diligenter sol lac nimii te ratione explorares sed indolem prae sortim investigare et linguarum et gentium antiquarum rhano vero principium esse ratus undo judicium omnedo scriptis veterum et institutis et opinionibus unico esset instituendum. De proximis autem verbisu Video epistolae, fines iam longo superasse sedate, semel hos tinnsgresso, eon das mihi velim, ut

pergam libero. Nam quod tandem argumentum nos magis jucundiusque teneat, quam magni viri ei amici memoria, quem ambo coluimus, desideramus a orn in quanta Hebat, sentiendi pulcritudo ut antiquitatis, quem ima pistola refert, Morem spirata quam hae

ii P. D. a P. 22.3 P. 34. 4 P. 35. Diuitia ' Corale

138쪽

itro digna Socratem suum colente denique locum illa persolitiebat o mite actianae histitutionis, ad humanit tis apud nos progressionein provehendam ei adeo lorii iam i)- Et quidni niaxinui cum voluptato cumque Theagenis sui ad ratione illud perpendisset, cujus Iectio eodem ei tempore hae verba Beereno ex pressit 3 Quis igitur Wyttentachii hujusque similiumvirorum vim et momenium ad calculos adstringat In eo ipso dignum positum est magnorim mclarum pra Mimi, quod vis oriam longe ultra fines patet, quos ipsi cogitatione attingere poterant v j Sio Heusdius pietatis ossicium tarn nrodo quam Ioco aptissimo exple it Locus enim του φιλοπλατωνος

moriae ueseu andae ecquis iri dignior poterat quam in Platonici argumenti exordior in primis quum et momoria in apud scriptorem proximo cum Platonis

junctionis causam fugere oporteret ad ipsas e dii Platonicas disquisitiones judicandas 'Has disquisitiones, complurium annomini haud intemmisso studio parias, gravissima do causa edidit mutatus; quemadmodum et ex indiciis passim o sis et o sis

dis eius mani scrIptis patet. Primo Praecipuo Iue IOC

ille uvenes spectabat eximii ingenii, quique spem asse rent sutura sive in literis et disciplinis alvo in phil sophia excellentiae. Hos potissimum ad Platonis quum

139쪽

im adripia lagenda tum philosophiam perspisuendam ais

juvare cupietini. Do auxilii momento ac necessitato eo ritus sibi persuaserat, quo magis vulgarem improbabat platonis egelidi rationem. Nam plurimos animadverterat, adsuetos quippe syntheticae nostrorum scriptorum ratiovi, eamdem in Platone suspicari probandi demonstrandique riam ei hinc aegro intelligere phil sophum, cujus analytica praesertim, veri indagandi

metho lus. Vel potius aliis evenirn vidit quod expertus ipse suerat; qui, quum primum hoc studium ingrederetur, eadem de causa Platonis dialogos, quamquam libens eos ei magna adeo vinimai legem solitus, non tamen intellexisse satis.' Quamobrem analyticam riam iudicabat diligenter lanendam, ni mmisque naturam cognoscendam esse dialogi Platonici, prorsus diversam a syntheticis plerumque posteriorum commentationibus, forma colloquii, tamquam adventitio natu, indutis, contra in eo poritam, ut rint dramata philosopha, interioris, o socratis methodo indagationis

philosophae plena, mentem inter legendum continenter acuentia et ad cogitandum, inquirendum, dudicandum,

quin explorandum semet ipsam, incitantia. Haec qui non assecuit essent, negabat porro ipsam capere et dijudicare posse Platonis philosophiam, perperam, ipso iudico, ab Aristotele inde aevo saepius doctrinam h

hilam sive scientiam partibus sui constant m. Sic gla-

tuenti Heusdio utile videbatur istiusmodi edere disquisitiones, quibus misit plane recentioris aevi opinionibus philosophandique norma, ipsam Platonis philosophiam

i chara et prino Phil. vet. p. 199.2 ni eonferri operae pretium est m. v. N. O . r. XVI

140쪽

expinnero studeret si ii idenda Mortitio dialogi

ratione, qua usus illo interrogando, inquirendo, distinguendo admirati item in modum illustras et mraia,

Platonem non tamquam aliquem de schola philosophum. sed ut lumen philosophiae , proponere conaretur. γHaud lateruit, hane ingenii Platonici utiquo servandi votivitatem in viam ducere longiorem quam quo uniti

lica ferret explicandi Gaio verum tenenda illa id eum egisse constat, ut lectores non ex ipsius libro, tamquam

compendio, sapere sibi viderentur, sed praeparati his Biam et quasi,mis uti quodammodis, ex ipsis dein rem a saperent scriptis Platonis n. Verum illud sapere o Platone, quo proesertim ex Nientis ingenii egreoaeque spei juvenes ducendi viderentur, quid potissimum boni allaturum sperabat Heusdius 7 Attendebat tempora sua, ad quorum mim e scriptis illis multum profici posso arbitrabatur, si quidem a Socrato ei Platone, prius philosophia in homnium genere parentilius, ea optime dueerentur, quae magno

cum gra IsSimarum rerum detrimento uor dum satis sive

teneri sive curari censebat, nimirum quid sit philos phia, quo pertineat maxime, qua sit ration quo consilio iraeianda. Quodsi ab ius prino iis inde ducendis initium fieres , perceptisque iis praeclarii dein adirentur recentioris aevi inventa, tum demum tiro iudicabat, ut philosophia ad communem adhiberetur generis humaum salutem. Et eo praecipite nomine Ue dius suum

l nit phil. Pist. III, 253 seq.2 Eod. II, 2, 219. s. I, 4. Eod. II, 1, 5 et III, 256.