Memoria Heusdii

161쪽

hain discederes. Quantiis in hoc vir gravitai mist juvenilis vigor atque hilaritas quam Min mens, sapientia saeeulorum I listhi, erit sestinaro docta, bonum uiacumque agnoscens, nullani somnians in rebus bulli

vis persectionem, non tam ut prosit causis, quam ut ne mi, obsit elaborans, res non ad vetiistatis aut nox, invia , sed ad bonitatis norinati exiginis v ejus tenent acute dicta ac singillari placet in argumentis quibusdam brevitas veluti de gradibus illud 4it - e-plieiter, eum lauda et quidquid praeterea nominis est, abrogand nn mihi videtur, scholam redolet, studiorissallam vim conveni umuiuinque miniine iis, ----- in in disciplina honore consecuti multi ' nihil amplius de ineptiis hisce, quibus adhuc labor

mus et quam porro plenus ille candoris est honevolentiae, patriae amoris, veritatis, pietatis quanto, os

liabitis impensis, totius hominis apto excolendi studio sagini onuiuio, in Pauli emi dicam quod enito, christus in hoc rim ἐμορφώ marem Reuinium

aliquando scripsisse a Scne in epistolis uteum erat παραδειγμα 'a addidit autem, quibus ipsius gnari iii tellit; ut imaginem no omnino utam, sed aliquatenus Molocia i exemplo duciam e se uin multis illo mei mulis est pauis. Perspicuum est, hunc librum, etiamsi temporum o

mul dari potuisse. empora, quibus prodiit ille, sic comparata erant, ut dubium relinqueretur, an imp deviis imos amores repressurae Muorum uirium voce

162쪽

sui vitti e quod e ditis in Praefatione scripserat: usi quid senis sermollibus homo migis inesse censer

tur, non illud paucorum dierum spatio coii ludendun , verum decem, viginti annis post eodem pretio aestimat

dum esse id eventus egregie confirmavit. Exempla Hira tedii s otii nitio abhinc iurauit edita, qua minutiana de insinutione 1 Hora opusiones ex hoc maximo libro ducis ludimagistris evomuitur, com

mendantur cumque Fenelonii conseruntur et ossavii

paedagogicis vinionibus. Praeterea huic liho neque initio . nec postea, periculi, ab iustitiatione nostra per rerum publi rarum conversionem pulso, in desueminiectores, contra in obligemini, ut jam is a prima

editione anno tertia in lucem mitteretur, quum dudum ante duae eius prodierant versionos Germanicae, altera a 3 anno, altera a ieinio confecta. ri mnino

serem, ipse nobis hane aliquando inauiuere comparationem. Nuno verone rogem , egregia hoit, quae nuperrime prodiit, Vir Clar scriptior ove de vertioud in van Gndalli BIIa en de Elenae ha tot et Onder mus de beetaen an raser, On Neusse,

163쪽

eruditiminiis viris hoc opus idni uni placuit; quoruni uinius, quo is loro , -- -uies de resorvumdis Academiis cum dedecoro et invidia publico interrogati

vum hominem decebat et Hulo optimii, in luce posuit. n. inso aratus vero o sura Wis N ilurimiust illud populi Hrura suis maxinieque juyenibiis ommimidavit ei De inico nenis is de philosopho inultum credendi, partim

sciendi, milia explorandi via ad sapientiam tendunto. haec addidit memorabilia verba clauditote, bonarunt artium studiosi, nisi sophistas audire navultis in Patriis litem is imites . inu decori et ornamento censu

runt limusque iudicii illustre in vulgus notum esset restimonium, ni ipso impedixisset e divi. Sed himi

omne laudis genus pia litoris corum, qui intimos auimisensus Heusilio aperientes, ea verborum vi, quae unius pectoris est, se affirni arciat non doctiores solum sed etiam

meliores a libri lectione discessisse. Hic autem uberrimus lectionis fructus qui suam exscriptoris mento antopere optandus est, quantopere tuum

enim se amplius quid scribendo spectasse dicit, quain quod wmporum momentis, illuc excitantibus, uontio Mur, nam in primis in libri scribero voluisse in iuum iuventutis,

164쪽

pracsertim Academicae, quem hi horis subcesim inspiacerent, vel etiam in bono perseverandi gratia, octione frequentarent. Hoc autem spectans, id quam

portune Epilogum illuni operi adjecerit, quo non aliena sed sua ipso persona prodiens, umores a nos et disciapidos alloquitur. Ecquis generimus iuvenis non penitus

devinciretur libro, Musdi audita ad aes ex Helvetia voce In summis Alpinae terrae deliciis vir patriae

vitiantisti mira et hanc cogitat et juventutem Academicam in spem Hiis maluissemitem. Rus in veri boniquo studio progressus M arctius cum patriae saluto nexos videt eo mimis sibi a scribendo temperaro Gue pMest, ubi totum aninium ad amorem et amicitiam explicitum sentit. Agit de consilio epistolarum, quas editurus est: quidquid natura locorum in quibus felicissimus cum proximis eognatis degit, praecepit exemplius suppedita , unde juvenes ad vires sitas optimo exserendas discant, marissime iis imperiit emacissimequo commendate dicit

do libertato et veritato hujusque vim in D mosthenoeontemplandam praebet ne sibi quidem ipso parcit, sed e suo exemplo si qui sorte prosinere velint, suos ipso errores it -- pollendorum i conatiis insignitandore et benevolentia enarratii indemque a gravi sinini et maxime sublimibus argumentis, a Socrate quoque e Platone, ad illum evehit quom dudum Platoni quo

longo multumque anteponebat, atque, sublimis philosophe, linquit applaudimus sin tam praeesare monenti. do postquam in de sisti. genui humari Midolis luas divinas 4n uno, quein: Urri, illi, persedis

165쪽

vigentes adspexit homine; erit is et integrila luco-Diu in imagine mi et amor verbis ejus et actionibus vim vigoremque conciliabat. Huius ut similes fiam , tua quoque ovis Miser te philosophia sed Πω-- bis contemplandam praehor ei Ao . o nos integros et sanctos ad Deum adducere, philosophorum omnium sublitilitate princeps, id tua philosophi essicere non poturat. v

Ruio librum patriso dicavi musabia, ei, quod imi uiis unicis haud accidisse sorio ei casu idebitur, die inrignivii 26 m. Ianuarii a. 182s volutino eo ipsodio, quo quinque lustra instituenda juventute expleverat, publicum dare suae erga patriani caritati documentumr Ab Epistolis atura et eooi ἐ-titinioni πιμ

ori alterum haud separauidum si Meria laui spus, quod e ditis, nondum absolutis se Moophia Platonia anitio edere coepit et Seholam Gerati eum

atae philoaophom eaeout undevicestiuis aptam octavit, quodque cum utroque Illo natura condunctum esse voluit.

Ipsum enim audiamus dicentem: Epistolarum Mogo iis imum in cogitationem ori do altor provectioribus domi min civibus libro scribendo , et prout antea ad Alavim radices umoribus mois aniles et discipulis do

Helvetia et vero de velitate ac libertate 8Cripserant, ita

mino mihi de philosophia amodum e M putabam. Multa liuo veritamia in nitiis meis loquo ipsis illis Mou disseriteriun sed πραὶ ovin iisdem loquirere quid vera philosophia sit, qualis a uoxemiga eum seris religion Mnat et sic indole ipsa sua a superstitione,

166쪽

-utior ili' primisque hoc tempori a iiiiinthus sanaticis

studiis nos tueri possit, haec mihi Mehanc apta iis threi prioris libri continuatio. tque illud facere orsus ei porro lacturus, utiliter utrimique opus in lectum iri judico, ut prius ad posterius habeatur praeparatio

quaedam n sis, qui in hodierna phiIosophia conditione haud acquiescebant, euinium annumerandum esse, supra

pausit; idiimisque, quos illo munus ad hanc ensem. dandam e socraticis Platonicisque principiis, ad n

suam aetatem apto a .mmodatis, sperare soleret Hac spe ductus librum volebat, istiusinod Conti ter te oo schola Socratica sapientiae praecepta, quibus semper obtemperandum fuisse, quae semper auctoritatem halatum, hodio vero plurimi lanienda emo credebat. Et quandoquidem Meraiica ration in inquirendo omniquec.nsilio exsequendo vorsari conabatur, opus hocco eo

insignivit quem metuora i titulo. Iam huic Socraticae rationi Heusdius consequens esse

monet, ut iis, qui statim accipem gestiant, quid in Hlosophia, non sinat, sed contra ab artibu es disdiplinis diligenis explorandis et vero a via cognoscenda, qua his ad philos. iam et intentiam nos duci oporteat, initium petatur.' Hinc ipso ab Eneyet paedia tradenda orditur, cui anno 183 et duobus Numinibus editae, Meuratior argumentium s lene exprimens titulus est: ----ο- - vi

167쪽

quisitionis a mentis humanae facultatibus earum- qua nomagnalon ad explicandam Mueationem aquaenam est ut ua conjuncti ac veluti cognatio

omnium artium et disciplinar Mitynaucundum est magnum iram Moeso loquentem audire. Hoc nominorue dius suis saepe ei auditoribus gratum fecit ei lectoribus, quotquot nativam eius in hoc dissicillimo argumento simplicitatem sentire, consiliumque perspicere poterant ali exemplo hortandi, monendi, docendi. Eodem quoque nouitne viresius EndyMooritio placet, ubi de communi artium dises. plinarumque vinculo et consilio suarum ipso narrat pisnionum historiam Mature illuc animum adverterat. Iam Erasmiani G1mnasii discipulo estatuni arridebat Ciceronis, s omnes artes, quae ad humanitatem pertineant, 'abere

indam commune vinculum ei quasi cognatione qua dam inier. - contineri omnesi c. linei uvonis in arias deinceps sententias abiret, disciplinarum tamen majus quoddam propositum sibi animadvertere videbatur, quam ut, ubi subsidia ita asserrent, Operarior uua ipsastartibu similis, essent. Verumtamen in iis ordinandis ei uiuo eonne utendis in Gai, omniumque missimo in toriam ex philoiosiluae cum reliquis artibus disciplini, squo rationem ac necessitudinem perspicere postrai vix

juvenile liquirendi ludium suo quil,qu IIuido Promo E-hant Baco, Rossavius, 'Alembortius, ex quibus Baconi

P0es sim, . mentis quippe laciantea Ilo diligentius

168쪽

auendensi, ninnum indvibere senselmi Longo autem longeque aberat, ut investigationis diligentia ei plana fierent

Dinni R. Stuli quil Ill l l lle I leni pore veterum scriptis operam daret haud intermissam eamque pro auger,cente cum illis

familiaritate intenderet, ultimis vitae Academica annis sis in antiquoraim, Xenophoniis maxime atque Platonis, aetatem, patriam, omnem cogitandi loquendique rati

neIII transferebatur, ut hinc aegerrime se Ii ah diici sineret. Tum igitur Baconem, ossavium, 'Alembertium, uorclopa istas, artes adeo et disciplinas harumque propositum ei commictionem non iam cogitabat. Suffcietna ei in praesens socratica philosophia, in x giones ipsum traducens pulcri et boni, in regnum v

I Hatis et lihertatis moralis, animunique simul pulcri et boni et praesertim veri amor incendens. In his autem

defixo, maximeque Socratis perpendenti apud Plat nem sermones de sublimi musicae ac mulio sublimiorogeometriae ei dialecticae proposito, tum speluncae imaginem hujusque in disciplinas translata vim plenius assequenti, suavissima illa spes interdum assulgebat sorout ejusdem philosophiae studio serius ocius Ciceronis sententiam et veram enuclopaedias naturam intelligeret. Et hanc quidem spem iandem eventum non omnino sesellisse opinabatur. tuus opinionis manifesta indicia eo jam reperiuntur Initiorum loco, ubi de communi quaerit artium doctrinabumque vinculo, et interprea Platonis viani indicare conatur, qua, iuus adhibita philosophia, ad veram pervenire liceat enuclopa diam. Alimen, quum accommodaro optima, inde

169쪽

decerpta, ad no/tram artium et disciplinarrem --

diam adumbrare instituebat, dubius vel quinquagesimo tertio aetatis imo haerebat, alisne qui de encyclopa dia scribere aptus ei maturus esses. Nam 'rius argumenti fines latis, e proferebat Menim inmurendo non id an innodo egerat, ut artium et disciplinarum κυκλον mento comprelienderet, sed multo magis plaverat, ut liuetus hujusco inquisitionis, interiorem παμωας, veras edueationis et notitutionis , cogi sitionem

sibi aliquando comparare aliisque impertiret uoc enim, ipso judice, non minus quam illud ad enuesvaediam

pertinet, cujus idcirco munus existimabat vim habere ad genus , in anum ali anilia paliter atque ab ingenio et sensu religioso excolendum et emendandum. Itaque

ab a quoque parte exponere illustro argumenium avebat et sic prodesse iuvenibus, ne muliorum instar, in studiis ac vita inconsuli versarentur, sed firmo

progredi, uniin alislliod idque praeclarum tropositum perpetuo Intueri, et huc facultates suas apte pleneque res re studerent.

170쪽

ita ad timem porro applicatur disquisitionem eamque

mirifice tamquam secutidat. Ex hominis animo artes et disciplinae ducuntiir. Eo tartae, insito pulcri, veri,

boni amore in lucem edita proponuntur. Quidquid deinceps de inrito origine, priveiluis, natura et ratione, usu prpponio disseritur haec enim et singulatis in peculiari de artibus disciplinisque loco et potissinnim in

vestigantur cid igitur adeo cum illo sonte cohaeret, ut, quum omnium in summa etiam varietate necessitudinem aperiat, pulcerrimum sim it earumdem rite culiarum et opportune adhibitarum mi sensum declaret ad communem homini in salutem pru3ehendam uis eqngruenter reiiciuntur humilia quaevis et abiecta, et, quan-doquidem PII ncilii tuopositum convenire Oportet, hoc prodit sanequam sublime, ipsum pulcrum, Verum boan in 'rctissime re era mutuo unctum, quo ut maxime entiantur illarum studiosi e stantissimoque se omni monis et gitatione onminui, ita maxime suam ipsae vim exserant saluberrimam. In his omnibus potissimum advertit vera, quae pariter ex eodem fonte IIIallat, educationis et institutionis ratio quemadmodum, quum sensus homiliis internus mimum pulcri amore explicetur, aries ad uno amor 'm alendum et regundum valere 4 beauit . si innia incipes praeparatio. M ad earum dim plinarum studium, quibus vehementem quippe verita

tis cupidinem suscitantibus, porro oporteat inti inumissum sensi sit, suae naturae convenienter, ris rari:

quam denique sic informati et nutriti maturuerint, utiandem ex iusto principio ei iusia ratione et ad iustum propositum operam dare iis doctrinis discant, quibus dein in rixitate rite colendis et adhibendis eximie humanitalis causae prodesse possint, mas enim doctrinas, 11