Memoria Heusdii

151쪽

quod illi dixerint, aut, quae dixerint, unice vera v-ternus. Et haec praeterea scripserat, Misera esset profecto geIilium Germanicarum conditio, si post tot tantosque exantlatos ad verum inveniendum labores,

constaret tandem, frustra ipsas per in saecula labor se, vanaque esse et salsa summorunt eleberrimorumque philosophorum placita. n Tum vero, a quod antiquam illam inquit philosophiam commenda IIIus, non it RC-eipiendum, quas retrogradi velimus, missisque, quas adsunt nobis, Veteribus desuerunt, doctrina sapie

saeque adminiculis, iis nostrum iisdem, quibus ei res, terminis de ire iubeamus Veiant hoc et alia permulta, et vero oti inis, quae post illorum tem .pora exstitit, cum ubertas, tum ad sapieritiae viam recto

tenendam enicacitas. Quid igitur voluitne dius ydiihil eorum, quae opinionibus eius de generis humani progressione erectioreque gentium Germi mearum indole vel, mentissime adversatura suissent; sed, ui supra monuimus, commendavit et ursit Platonicae philosophiae prsneεροι,

haec nota haec penitus perspecta haec omnino chir l lxeu,

pisit , qui e recentioris aevi inventis maximo cum suo ali

rumque compendi proficere vellent. Desiderari hac ae-inio commulationem philosophiae non unius suit neuadii sententia ' Neque enim illo resinoe-- ω nequo

152쪽

Hildam probabat, sed mediam inneuiem pamdenique

153쪽

146quirentes quid a prior sive intus in remini matur,

taleat, et hinc naturae phaenoniena explicare conantes. Hoc autem quemadmodum instituendum in animum

humanum ac naundum intelligibilem et moralem sit, quidque inde ad indolent hominis ac naturales siculinies et cognoscendas et perficiendas, tum etiam ad ipsisti, mundum intelligibilem et moralem explicandum sperare atque ex Optare liceatn, ex illo Platonis tonio Heusdio ossici posso videbatur.' Verum longius Ilo haud progressus est, dicti'que convenienter ea procul dubio explicanda sunt verim, ita aliam item explicationem admittere videantur. scripserat Wytienhaebius Heusdio Juveni: Qui in

Platone plus aliis videt, ad hujus intelligonii an gludis sis prosit et profecto egregium vitae munus susceperit. Hoc tuum est, mirae di η cujus moniti hic semper memor, plurimum gaudebai, se uo quidem odo satisfacere conatum misso. Nondum absolui Initi erant, quum duorum ali rum perum eugilius alterum jam ediderat, alterum ver edere coeperat. Prioris conscribendi opportunitas tempora erant, dias nos abhinc annos quatuordecim visebamus admodum trepida, siquidem metuendum erat, ne et alia in pejus mutarentur ei vero iuventutis perverteretur institutio. Multi rerum novarum studiosi liquo, ut fieri solet, quo indoctiores eo insolentiores, Imitas non cademiarum nostrarum mutationes clamitabant. Quomim consiliis liace haud pauci resisterent, tanti lamen tamque assidui

154쪽

isti clamores erant ut eo praesertina tempore omniumeenseretur ingeni animoque praeatantium virorum, imitare honos, et quibus possent cunctis sapientiae rationibus sileravi eivitatis tueri. eludium quoque hortabantur complures, ne suam vocem requiri sineret, sed operam daret omnem quo imminens malum ave teretur asyllenhachius 44ebant mon amplius vivit, exstinctus est Crassus, Kemperum quoque desideramus,

qui minime prosecto tacitimis iusset. Tu age, praesta tovirum is is oribus non obtemperare euadius, in alienus a librorum scriptione, praesenti ianium usu i

servientium nefas in re adeo gravi ducebat. Capto scria hendi consilio, peculiarem exsequendi rationen iniit, qua tante sine arrogantia partiumvo studii specie sibi

liberrime dictum multisque fidem facturus esse id harur dialogum enim medii aliis, antiquitatis colore tinctum Senem sibi ob oculos ponebat priscam Neerland

rum indolem reserentem, virum ingenii ho itale mullo luereruni usu insignem, ententiam in gra Issimis patriae et

bilin 'italis causis aperire leutiquam dubitantem. Mu modi senem sibi proponebat saepius cum amico quodam sermones de institutione nostra miscuisse, quos hunc mox epistolarum serio secum communicaniem laceret sic dialogi epistolis inserti, sorma scriptus patrio sermone liber est, qui Epiatota continet de natura et consilio tisutio si Superioria, quarum Heuadius uti primum ad editorem modo, ita dein diserte se scriptorem priis

sessio est Eas autem pilogus exeipii, quo ipse

155쪽

editor ex Helvetia juniores anticos o discipulos alloquitur. Epistolae numero sulit decem et eptem, datae autem

Hagae militum a die 2 m. Martii ad diem 1 Aprilis a. 1828 ei scriptae sero inues alio mane dicuntur. Quae quidem animadvertisse Osdii familiares

haud αδ αν non censebant; sed abi ex iligo thro firmissime sibi persuaseratu, scriptorem eius non alium atque editorem esse, cortissimis iIlis argumentis haec ais lebant exieriti, iniuri, tingularem qui in Aemilio erat, amorem constantiani pie studium1m hiatutinorum iumpropterea quod revera ipsi tempore laudato Bagae coni-- morandum fuit, uni luippo e Decemviris a Rege lectiscumnielitationum de scribenda patriae historia dijudicandarum gratia. in Mugnum sane discrimen est inter Hensilii librum et multa, quas eo tempore de eodem argument prodie runt, scripta quorum licet in aliis alia optime dicta

sapietilissimeque nonita inveniantur, in paucioribus tamen rem altissini repetitam esse constat. Hanc e

dius existimatui nimis vulgo separari ab iis, quorum lamen in gratiam Gymnasia o Academa constituis

esseni hos autem non machinas esse in quamcumque partem se protrudi sinentes, sed homines, aetate si

nerent in civitate locum, quo loco patriae tam nocero vehementer quam eximie prodesse possent Idcirco rem iit a capite repetebat, ipsum contemplans homi ars interili maxime, adolescentiae, et iuvenili aetate, ut, quid hic appetat, quibusnui indigeat, ex ipsis Ingu-

156쪽

ti, tum adisium studiis ei assi otiirus, remitur ii multatiunam explicantium proo risione 'sti:- ut, ut sis ρω-cipia iuvemremur, quibus perspectis s.cillimum esset

Academiarum ordiuandarunt negotium, principia omniato institutionis, quae ad animum non minus quain ad ii

genium pertiueat eoque valeat, ut bene vivere et minmori visu Min. Aimis hae Re dii iudiis ium sentiendi cogita dique rationi dudum animadversis sic congraiunt, ut facillime intelligantur. Sed iis ipsis quais tui accedat interioris disquisitionis ejusdemque Academiciun institusionem arissime illustraviis et velut edito quodam Io eo ineuiis, uni eo potest libri lectione intelligi. Telampo enim ratio et gontis nostrae indotes retienditur, umbo quid et liceat speraro ei agi porteat, palam fiat diaversae institutionis species in erior, media, verior in censum vessiunt singularuit spectatur singulis aet-tibus usus, quemadmodum illa puer informari debeat ut 4 -o, altera adolescens ut homo cutiva, hac vero juvenis ut tam homo evadat, Min uuadum situ propria imιας quo porro modo, quum primam

univcrsi niuin populi communem esse oporteat, Ille dia

compluribus tantum, paucis deniquo a principibus in civitato suturis tertia obtingere possit inde summo ii silvisionis oti siori momento luculentissime prodeunte, in imum de Gymnasiis, utpote gradu ejus primo, tum

de Academiis astur, non statutorum, ut aiunt, indu

cendorti In Sed tali Cipiorum Continendandorum causa,

ut de Optima quacque tum hominis indoli congruuntis ium

157쪽

ad linii in manus exeolamium dii ii is ninnis ema tur. Afferuntur qui leni, de quibus diversae hodiequo

sunt in patria nostra sententiae. Sic de Gymnasiis tamquam cademiarum seminariis disseritur, iisque prudenter separandis ab institutione mεdia, quacum ea jam aretissime comuncium iverunt nomini, Gymnasi rum quippo nostro tempore esse putauim ad alias neolanium ad eas insorimur vita conditiones, quae si iis Academicis parantur m nonduin hi8 e assentiri parvi resert Alii vero priusquam assentiendum credant, ne dianam velim de Gymnasiis non tantum sed deis liqua etiam institutione disputationem diligenter perpe dant. Praeterea illa in gymnasiis commendatur instituti is divisio, qua docendi partes, non et osum, sed iaci planarum ratione habita, inter doctores distribuuntur. Cujusmodi divisionem paulo post Tradecti ad Rhenum, ipsis praeceptoribus suadentibus, inductam, quom ab aliis tum a victore eo in rojeciam, in im iam vero a Boninsio, eximio olim et uel dii discipulo et Gymnasii Τrajectini praeceptore, ac Leidae, Doct

rum pariter rogatu superiore anno constitutam esso

novimus η Verum quibuscumque vaec ubi obnoxia

158쪽

videati uir, in aliis rumo multis, nunc quo in adolescet

itum a tertio quartove decimo demum aetatis anno per veteros iteras rite ingli luendorum ratione, con8ilio, D

sectibus Mino prudentior dissentiet ode interiore antiquitatis cognitione et humanae naturae in ' a totist numitur omnia, sapitequo 'genies credimus, pu Haliundo constat, euinium curatoris munere ad adolescentiae aetatem explorandaul et cognoscendam lilige I

tisaim usum suisse Attamen nihil gravius iis quae tandem de Academiis Russeruntur, Palladium illaeo beniu salum, spes iuri temporis uiuus o 4 - , quam superima omni movemini, exspeci liquem disputatio ipsa longo superat. Sedes illae juvoututis, quasne adeant duodeviginti vel undeviginti armi miliores, eo valere debent, ut ingenii niuraque juvenilis Ires,pa re institutione exseri coepWe, aequabiliter porro expliceimur ei ad eam nutriantur ac consi quin cogi laudi agmiliquo si duiliastis, cuius paruulpi situm unbuas propriam. IIaecautum Vita praeclaro describitur; sive potius conspiciendum praebetur , hanc de non eorum esse, qu omnia uicula respuere, αυταρκεις fieri, suis uilice tribus Onsidero amant, ut contra juncta

paisi quid . de iliis statueret, iiii eas ominas eMe putant, in quibus Theologi , Icti dici tamquam ibri, artem discanti M. Pro νηὶ ad hon art. Stud. p. 13. Di9llic eum Corale

159쪽

argumenium quo magis Heusilianum eo uberitis eoquoad commemorationis diligentiam dissicilius absolvitur. Nam latura duce vincula haud abjicienda sed amplectenda esse, veram omnino hominis vim exseri

constanti Rus in amore per viam' virum p rares sione, ab insit ei amoris sensu onerationem Dei, erga patriam caritatem, benevolentiam erga hontines,

veri bonique cupi linem, sensus generosiores OmIle pul- hilare ostenditur amoris exponitur cum vera libertate

cumque philosophia conjunctio justae declaratur in stitutionis cademicae ad istiusmodi sensus fovendos inomonium in germani philosophi optimi speciatur chri. stiani imago eaque traduntur, de philosophia et

ligionis reconciliati Oile, quae tempus ut constrinaverit maxime, ita maxime celebrandum erit.

Haec eusdius disserit, itaque a capite rem repetit in dialogo illo, qui epistolis inseritur. Quarum seriabendi marum quum alterutra recto uti dissicito sit, alteram alteri includere quid dicam Hujus autem

conjulictionis dissicultates ille lacile superasse videtur, et, si mittendam censeas viri peracuti quaestionem, satisne Ouveniat forma dialogi epistolarum naturae,

vix est, quod sis in harum sis in illius forma non multum probes. Adeo nihil impeditum, jejunum, a

veri similitudino alienum, sed nativa facilitate, varietate, pulcritudine, pio ha inlitate se commendant omnia. Has laudes vel in iis, quae levia videantur, animadvertero liceti in epistolarum v. c. magnitudine diversa quidem, a justa in notatione temporis, qua non omnes scriptae occurrunt diebus aliquot continuis, singulis singulae,

sed quaedam intermisso paucorum dierum spatio, nec matutinis horis cunctae, verum una, ac si argumenti Disilire by Corale

160쪽

153dipulas scribendi moram negares, an vesperi addita

illi epistola ponitur, quae mane scripta suerat in mer tion non unius, sed plurium epistolographi cum senesu colloquiorum, quo fit, ut neque illius, multum accurate- enarrantis mentoria inmissibilis appareat, int,in binis sestem colloquiis, aliori in senis . Ani , in

niuliam noctem in oductae, alteri verno ma ne in amo nissima Hagana sylva habitae velut prassentes hsimus. Sic enim dicendum, eaque scribendi reserendique piaestantia est, ut sermonibus nos interesse putemus et omnino , monim mirifico ad . cogitandum inimi senii

nnis qui hoc euiniam tribuant Platonis avidisii unquo iniment penitus seis in dialogi Platonici nai

ram insinuasso. Cui sonteritiae hoc equidem addendum habeo, Heusdium hac in re haud fortasse minus assiduao debuisse opinionum suarum ordine exponendarum coimsuetudini. Hanc ei ab initio saltem Trinolini temporis ad illum ore ann im susso constat, quo libros edere instituit. Multas adeo, singulis annis, disquisitiones in

volumina referre ole hia. Quae quum ita pravat S usibus destinata essent, eadem ut συα arcana vocaret,

satis ego in iis mirari haud potui disserendi ordinomorationisque elegantiam et progression- siili; quin es

malicam saepe agnini dictionis rationem, et loca legi do variis aequalium v. c. erroribus Demosthenea δω-ροι perscripta, intellexique omnino, multum scribendi eo suetudinem in eusdi item vi sua saluberrima minime misso. Quod autem ejus epistolas legentes, sermonum his enarratorum nos reapse auditores putamus, hoc non inarius ob sermonum gravitatem accidit, quam ob am bilitatem sermocinantium. Horum qui primas agit, sonem refert, cujus a latere, quoad Posses et liceret,