장음표시 사용
71쪽
ri. . . ro, qua Probat, dari cui malalaiatii Motu vi letum esse
di: deorsum, quo in medium mundi pergitur. Tum ex dictis concludit, tres omnino esse si inplices latrones: e medio, ad medium, Q circa med si .c Atq; hoe cum .J Tres este lationcs simplices, ex eo confirmat: quia, ut corpus tripli et dimensione conitat, ita cosentaneum est, ut ei tres nati tu simplices attribuantur. Hoc vero ait Rritici teles, cu ratione, hoc est, pr babiliter d:ctum. Re enim vera ita smotus non necessario e tribus dime-sionibus arguuntur; ita quatenus videtur congruere , ut sicuti corpori Perfectus numerus dimen sonu .nem Pe ternarius,conuenit; ita &ipsi idemotuum numerus accommodetur.
d Camati em.JPartitionem illam. qua latio in simplice in & mixtam distribuitur , recte traditam esse , ex eo suadet: quia cum motus sit actus ni bilis, eo pacto motum diuidi opo tet, quo mobilia: atmobitu alia sim.plicia sunt, alia ex simplicibus concreta Ex hac vero confirmatione tertii elicit hypothesin, n mirum unu- quodque corpus simplex uno simplici motu naturaliter cieri; mixtum autem non Ha sese habere; nisi in eo aliquod simplex contineatur, quod Praevaleat . ac minutur ceteris; ut videre est in plumbo, in quoi errae grauitas ea cellit. Quod tamen quo
pacto accipiendum iit, progressu diru
e Sragitur simplex. J inscendit ia in certamen legitimuin,quodq. instituti pretcipui est,attingit. Probat, praetcrquat lucr vulgata elementa dandum cuc quin iuui corpus sua plex, hoc est, alum. Qiod quinque rationibus sabitire linitur. Pr: mo ita se habet:
Necesie est omnem motum simplicem natis abici alicui corpori simplici co- uenire sed motus,qui in orirent f , t si simplex, daturque in natura rei uni, ud conflat:oportet igitur dari aliquod corpus simplex, cui suapte natura competat . Hoc autem non potest cile aliquod ex quatitior eleuaentis,cu n hac lurium & deorsum ferantur, & unius corporis unus tantum sic otiis sim plex: erit igitur corpus aliud ab his distinctum, in pec inlum. f Si prare ea. J Airte quam alteram ad idcm instri utum comprobandum rationem proferat , duo sumit. Unum cst et motum prxter naturam, ideli, violentum , contrarium esse moliri si clancum naturain : sicuti mori a cra in incum iu perpui contrarius cst ino tui clusiacm in locum ii sinum. Alterum:
rnm est motus . tonoso autem me νι
eii simplex, atmi, corporis simplicis si plex eis mettis .is . ex metu 1 ee p rassim leu eu, cnomst compsit A. ριν id iri simplex quo a sue erat eou.t fit simpl.x qui fiam esse coitus in ratione rerum profecto necesse es, quia quidesis aptum , circulari motusuapte naturas. νι. Ei enim fieri potessii , ut v qui' Text. μ
ι scin I. corporis simplicis inui s
motus, ei compere s secundum natura. f Si praeterea motus,qui praeter nat ram Text. I es,et Iutsecun aum narum e .aduersatur,se M'. i contrarium os iu contie
si i motio psex si non Iecuniam naturam es corpori quod fertur inest, pro
72쪽
unum vni Alterum: unum uni duntaxat aduersari: quod probatur ro. Met. cc te t. Iη- Contrari v. Tum ita concludit: Aut motus circul aras .queni in coelesti mundo deprehcn- a. ratio. dimus, maenit coelo naturaliter.aut praeter naturam sumit autem motum Pister naturam pro violento. Si naturaliter: tam ipitur coelum non e ii de quattuor elementis ab quod, ut ex superioribus constataquare nec star. b c lunt em aliud corpus ab iis distin-S. ratio.
ter naturam insit eidem necesse est. Si igitur ignis si , quod aduersatur, aut quippiam aliud tale, naturalis is motus conue Ani contraritis e.J : at uemotus is quibus infera superaque loca paruntur,iu ersese conrea qIlint. Sin dero quippiam aliud corpus a si , quodp pter naturam in orbem fertur erit altus quispiam motus risiui ferundum naturum rat id esse no pote I; nam si ii motus, 'Mosusum itur, itura zel aer erit: sta quo deorsum acceditur , terra erit vel ag .g At vero talem lationem O primam esse nec e ei pesectam enim ι e se
i tum antecevit natura. A qua circulus
quidem perfectum eis; linea et ero recta nulla et Isenepe fel tu se en enim i Antra . tei minum enim aret; sin em haίς- re , e 1, sivita esse/um quippiam extra Om' i , quippe cum fri possit , ut euiuis incremeratum addatur . Quor . prior quidem maius eorporis sit 'ioris nat ra , couuerso vero prior sit recto, atque ipse rectio eo paris sit simplicitam metus et ignis enim Lica reci, motu D ra petit, O terrea corpora eouem ad infera medium uo seruo tur tuam Iane cause sonem cuiuspiam corporis simplicis esse necesse est. Misorum enim latro π t m eius num simplicis eoi rixiamus, quod in mitione dominatur atque super. t. Ex his Uritirpatet tiam quan E atione νertim eo poris substan-Nam esse,preter eas eorporum eones imistiones. α De Ais, diuini rem his et nisuersis atque pristem
si ' circularis motus prςdicto modo reliquis excellat,suada Aristoteles ex imperfectione motus recit. Motum autor iam imperfectu esse,dilemmate quodam ex natura lincet rcei concludit. Nam linea recta vel finita est,uel infinita. Si infinita, sane, quia finem no habet imperfecta est, praesertim cu, ut ex Pythagoricad sciplina dietum ia fuit,nci perse- cuius . rei persectio in trib. posita sit, principio, medio ta fine. Si fili ita, quia cito in tria li ebit illi seinper aliquid ad iugere quo maior fiat,propterea impcriccta est. Dus posita. Nam cui aliquid addi potest,id aliquo egere videtur. Eii autu indigentia i persectio. Quare fatendum est, linealii rectam, Se motum, qui super ea fit, obiect. i. imperfectum esse . Erit tamen, qui ita ijciat: Linea circularis non eli in
ctum . Si contra naturam; sit igitur corpus illud. quod ita in orbem fertur ignis v .c. ut quidam inquiunt, aut aliud e quattuor elementis: certe n cesse erit. motum naturalem ignis, quieti in locum superum, contrariuesse motui circulari; quod tamen fieri no potest: quia iam uni duo essent contrar a. nempe motui lenis motus circularis & motus deorsum. Quod si quis dicat, eiusmodi corpus, quod Poster nata am circumagitur,essedi ueri uiri a quattuor elementis, tebit conuenire ei aliquem altu motum naturalem. quod non nati ius ei limpossibue ; quando uidem si ei naturalis sit inotus sursu, aut erit ignis, aut a er: si deorsum, aut erit terra, vel aqua. Quare non videtur negandum, corpus, quod supra quattuor Hementa in orbem vertari conspicimus , eo motu secundum naturam
agi asseque ab elementis distinctum. ς At vero talem. J Tertia ratio ita se habet: Motus simplex,prior natura persectiorq. ceteris motib. simpliciolis ona petere debet alicui co ri simplici, resi quis item corpor,s simplicibus priori nobilioriq.; vi ua motus 5c mobile proportione sibi respondeant: atqui motus circularis est prior natura & nobilior c teris motibus fimplicibus, qui b. m
uentur elementa conuenit igetur alicui corpori simplicr,quod eisdem clementis & prius natura , & excellentius ac diurnius sit. Porro aute, quod tTCer. II
73쪽
igitur Aristoteles expersectione circularis lineae motus circularis pertacti γcem com robauit. Secundo: Quidquid principium, medium, refinent habet perseetinii est, ut ex superius dictis constat:ergo cum linea recta finiata hac tria sibi vendicet, quideli, cur persecta non censeatur Tertio: Infini- tu M persectione, cuiusnodi est Deus, non habet finem: non ergo Aristoteles probe colligit, lineam infinitam esse imperfectam, quia finem non habet . Ad primum horum respondet D. Thom. hoc loco: et si linea circularisiaon fit simpliciter perseeta magnitudo, ut probat argumentum; esse tamen persectum quid secundum noti
nem lineae, quatenus ei nihil lineae ii P AEusea. si mo us omnis auis adiici potest. Ad secundum dicen- ωndum naturam , aut ' er naturam
motus. linimicis. dum : ut aliquid ex parte sit absolutum, sat esse, competere ei rationem principit, med 1,&finis; non tamen, ut simpliciter ac modis omnibus in
eo genere specie, e perfectum ti
beatur : at iuxta posteriorem hunc senium negauit Arist. Ii neam rectam persectam esse s quod tamen iuxta priorein concedet et . Ad tertium: probationem Aristotelis non concludere absolute in quoliber infiniato, sed in quantitate infinita, de quaser:tio erat et it no& in hac consec tionem probabilem tantiis esse, v pote quae solutia vim habeat ex et se mologia vocabuli et M ,quod finem persectioneinque significat. . li Praetereas motus. Priusquam rationem quartam propciuat, duo sumst. Alterum est: omnem moturn simplicem aut naturalem esse , aut G ; qui motuum est cuipiam ρ terna uram, ii a j nam alis eae quod quia Gm in ueri licet in hi se motibus. qui-ιussu sim itur atque urorsum ι alter e nim igni lier terra seeeundam natu a. ct preter naturam ea r eonisesia emenam cum horum respectu sit pryter naturam 2 alse cuipiam competeresecundia naturam n cesse es . i I super,sicon-ue J cuipiam competi secun naturam, patet, e . quispiam eo par m plicium, at Me primorum, quod quidem sic suapte natu aversetur , ut igni, si se sum, se terra deorsum fertur. Si vero corpora gur vers tur circa medium , pr ter naruram feruntur, mirasila san ineta enitus egredi rationis videtur, ne filum motuum eontinuum se
inquiuut, non minὰs h emotio praterna uram ectis. Dram ea qua infer loca petuuntur . Ignis enim eum esse
motum videmus, quo re M paratium Emei sursum.
ter iraturam coua prehendit tam vi lentum riuaria illum,qui nec violen tus est, nec naturalis. Secundum est: motum,qui pr ternaturam uni conuenit, alteri secundum naturam conuenire: ut patet in motu sursum qui terra praetet naturam, igni vero le-cundum naturam copetit. Tum ita ra alloc tiocinaturi Motus circularis couenit
elementis praeter naturam: ergo datur quinta substantia simplex, i natura I ratio. liter inst Haec autem conlecutio ex superius dictis conspicua est. i I supersi tonue D. Quinta ratio: Constat, dari in natura retulia motum circularem: vel ig itur in mundi uniuersitate at quod corpus simplex existit, cui is motus secundum naturam conueniat, vel non. Si existit, habetur propositum: nam cum motus circulati nulli elementorum naturaliter competat, ut iam liquet, sabitur quintum corpus simplex, cui suapte natura compe- occupata tere docatur. Quod si quis respondeat,eiusmodi circularcio motum non naturali ter, sed prae et naturam di taxat tali corpori conuenire: id absurdum omnino eu .PEn ibia, quia minime coneruit ut motus circularis, qui cui iar. Phys. Ausc. li. demonstratu ni surt tolus continuus S perpetuus este
74쪽
pulter nauaram corporibus conue- x Quapropter ex his emn Ius nul- Texf. s. nitet, non posset tot taculorum aeta- fiam ν Mombus orpus piam aliud xibus durare;quandoquidem ea, quae esse e rdideritς ro ea re per nua Aenaturae aliena iunt, tempiterna esse Oet ea nosseunt inparatum, rant pro
Κ Qui 'πε ae his. J Ex dictis col- pias as ibina eo positus istar . Iigit; si corpus coeleste, ut quidam voluere,eslat igneae narurae non mindse; debu isse pririer naturam conuenire in orbem agi,quam deorsum serri. hoc ei f. neutrum horum motuum coeli naturam consecuturum fui M. Tandem concludit, dari aliud corpus praeter sublunalia, quod non modo alterius , sed multo praestantioris ac diuinioris Natura siti
Sit ηι apta a b ibutio motus , in
ΡR' parte negatiua quaestionis
hse se of runt argumenta. PMPar et ueg. mo. Cieatur ignis per lineam sectam hinc versus Septentrionem: s motus non est rectus, cum neque suctum,neque deorsum tedat: neque
vero ex his mi ilus, quia linea, super quam fit, non est mista: simplicitas autem motus desumi debet ex sint licitate lineae. Non igitur diuisio il- a persecta est. Σ. argum. Secundo: Si aeris particula θ con- cauo tuns in suum locum per lineam
rectam dzmeo non mouebitur deo sunt, quia non ad medium: neq; su sunt, quia non a me sto: igitur non se: Ictur motu recto. Sed ncq ue circulari, ut patet: neque nusto, v t ex superiori probatione constat plures igitur sunt species lationum. I . argum. Tertio: Si quis iii xta mundi centrum positus digitum circa ipsum
centrum in orbem circumduceret. eiusmodi motus non esset simplex, nec milius: uigo. dcc Probatur antecedens : nam quod non esset millus, ex eo suadetur: quia aequali ter circa
medium fieret. Quod non simplcx, stenditumquia Aristoteles superi
ri capit. ter. 7. non aliunde. quam ex simplicitare & compositione mobilium , diuisonem motus in simplicem & mi ilum indagavit. Quo fit,ut motus, Qui coi pota nullo conuenit, sinplex liaberi nequeat. Muatio ; Idem concludi potes in A. argum quibosdam motibus corporum cwaelitum. Namque orbes Excetritici Non volvuntur circa mundi centri ;cum habeant centrum aliud sibi proprium 2 Planeta evani interdum re motiores a terra sunt,ut Sol, dum est in auge; quandoque viciniores. Vt idem Sol,dum est in opposito augis. Cum igitur id, quod circulari motu torquetur, debeat moveri circa nas-di centrum, S ab eo paribus spatijs semper ditiare; sequitur,non omnes orbium coelestium, S planetarimi motus circulares esse. Deinde, cum iriaeque recti sint, neque inisti, ut ex superius dictis colligitur, alia quaerenda erit specio motus.
Praeneiantur a Iam ad controuersia
fit onem. T rT proposita dissicultas expedia-V tur, scire licet: quemadmodum natura quod 1 2. Phys.li, admonui- f cI. q. .
mus i merdum presse accipi tur, quo art. 2.paeto sola forma rerum non viventium natura appella: ur; ita motum naturalem aliquando sumi stricte, prout de eo tantum motu dicitur,
75쪽
qui a non viventium rerum forma
prouenit. quo pacto ab Arist. hoc lo-Quo pa- co usurpatur. Itaque cum Ariuotelescio suma- tripartita illa diuisione motum ditur ab A- stribuit, naturalem motum pro eo rist. motus tantum accipit, qua solis rebus natu- in propo- ratibus vitae expertibus conuenit. Id sita diui- quod aduertunt hoc loco Interpresone . tes potetiq. pri inb ex eo deprehendi, quia nullam hic facit mentione in tus, qui ad dextrum vel sinistrum,an te vel retro fit: quia scilicet,lii motus, ut Daho.anno laust, in animantibus per se tantam considerantur. Delia dc, qua c2. tex. 7. ait, corpus simplexese id, quod naturalis motus princi
pium in se habet. Qua in descripti
' Le, nisi motum naturalem praedicto modo interpretemur, concedendum
erit, animal dici corpus simplex ; si quidem habet in se motus naturalis Principium, nempe animam, quae, si
naturae nomen non admodum presse capiatur . haud dubie natura est, ac motus qui ab ea d. manat,inter natu
sciendum praeterea est ex D. Tho. ioco eodem: quemadmodum Arist Corpora teles in hisce libris de corporibus, ut conside prout partes uniuersi sunt, diserit; rantur in ita ipsum eorum motus ex pedere se- his libris . cundum uniuersi conditionem, atq; adeo penes ordinem ad ce rum,quod principium, medium. & finis totius sphaerae habetur. ut ex cap. 9. libro s. Physic. colligitur. Pro quo etiam facit, quod hoc loco agitur tantum de moribus; qui proueniunt a natura, prout natura ab anima distinguitur, uti iam monuimus: in quo maxime sensu dici solet natura determinata Quid sit, esse ad unum. Pi inde a. debent hic natura es- spectari motus per respe tum ad ali- sedetermi quid max me unum se determina- natam ad tum in uniuerso, hoc est, ad medium unum, x- si e centrum, quod fixum immobila-plicat ei ia que est. Scol. in Nec illud praetereundum: lineam
quod l. qu. rectam, circularcna, & mia am, supera. c quas latro fit, dupliciter spcctari, acra i theor. definiri polle: ni miro in mathemati Prop. azi. cc, Vel rhysco. Mathematice hunc in modum definientiar: Linea rectacii, 44 . O vnoIun. o ad aliud unatim
cta sit, artini circularis: reeta, quat nus in longum pori igitur: circularis, proia iiii gyrum ficeti tur. Physice , Gro, siue in ordine ad centrum x niue
s. sic definientur: Recta linea est 3
a centro mundi aὰ circumferevim ruam breuissime procedit. Circularis , cuius omnes partes a ceutro mundi aequaliter
iactant. Mi x ta, qua partim arciait au
cent m mu dieartim ab eo recedit.
Porro undenam motus simplicitas Unde peti apud A itotelem in hoe opere P debeat filii
tenda sit,cotrouersum est Auen-roes plicitas
a corporibus ipsis, quae motum ita, motus inbeunt: Simplicius ainagnitudine, per his libris.
quam mouentur, sumendam credit.
Nobis tamen assentiendum videtur Philaltaeo, Thienensi. & aliis existimantibus, huiuscemodi simplicitatem ab utroq; pendere: primatia quiadem ac praecipua ratione a simplicitate lineae, seu ma nitudinis, super qua corpus fertur simul cum unitate termini, ad quem mobile per se tendit s minus praecipue veto a simplicitate facultatis mouentis, a qua motio progred: tur. Quia seri nequit, ut unitas motus absque unitate &simplicitate ipsius Vbi consiliat: unitas vero
Vbi, ad quod per se tendit mobile,
absque unitate de simplicitate virtutis co impellentis nunquam datur. Itaque unitas termini & virtutis ni uentis intellige in non viventibus. de litibus solis hic agitur icie mutuo comitantur; nec natura vlli corpori unum tet manum dat, cui etiam unam movent cita facultatem no tribuat. Sic vero eam facultatem mou Qzaesit salem simplicem hoc loco censicinus, cultas in quae per se ad unum duntaxat ubi in- uens sim clinai; qualis est grauitas terrae: non plex. iamen graui tas terrae do aquae simul; quandoquidem illa ad locum terrae solummodo, hae velo duae ad locum terrae di aquae feruntur. Este aut mmotus simplicitate ni ieciandum Artito iclem ab hoc duplici sonte deii-uandam, cx ijs, quae ua contextu dincuri
76쪽
euit colligi potest. Quis denim lineς Λ seu magnitudinis,atq; adeo Vbi simia ARTICVLVs II Lplicita tein requirat, constat tum ex. definitionibus motuum simplicium Controuersia dissolutio. Oarrumori ab eo traditis , tum ex tripartita eoia rum, qua mirio prepositasunt, rum diuisione, quam a triplici linea explicatio.
simplici desument. Quod vero etiam facultatis motricis simplicitatem e- T TIs ita explicatis respondendum xigat, satis innuit, cum docuit; ea te In est ad controuersiam, ex com-nus corpora mixta inplicem polle muni consensu Peripateticae scholae subire motionem, quatenus domi- cum Simplicio, Alexandro, Theminantis elementi vi concitari queunt: B stio, D. Thoma, M. Alberto,&alijs quasi diceret. nisi mixta ab una sim- hoc loco, & D. Damasceno in Phys. plici virtute agitentur, non debere c. 6. probe traditam fuisse ab Aristota eorum motus simplices existimari : tripartitam illam motus diuisionem: quod sequenti articulo magis elim cum neque plura,neque pauc:ora ascebit. signari queant naturalium lationum radictis nonnuIlacosectaria im membra. Sciendum tamen eli. huius Primia cin seruntur. Primum est:ad simplicitate modi species non debere proprie ac scet axium. motus, de qua in prae lenita disseti- more Logico species iudicari. Sunt tur, nullo pacto aequabuem celeri et, enim composita quaeda per accidens. tem tarditatemve mobilis deposci. ficut homo albus, & homo niger: Alioqui neque grauium , di leuium C quia omnium corporum Iationes, corporum, neque coelestium sphae- quemadmodum ad Ubi,quod secun- rarum motus simplices essent:si quia dum speciem Logicam unum eli, te-dem illa,cum naturali impetu serta dunt, ita sub una infima specie Logitur,celeri in fine mouetur: haeum cacontinentur: ut in ' 8. Phys. Ausciro secundum partes polis viciniores libro docuimus. Possunt tame in v tardius, secundum remotiores celo rias species Physicas dis ingui, proritis volvuntur. ut videlicet maiora varietate naturalium,& non natur spatia cum breuioribus ad eosdem lium locorum siue ubi, ad quais a .constat. gyros pariter occurrant. Secundum runtur.esi. motum, quo formica per colu, Argumenta vero, quae initio pronam in stytu ascendit,clitabus decim D posita sunt, hunc tu modum diluensis noesie hoc Ioco simplicem repu- tur. Ad primum dicendum erit: illum tandum Primum, quia non est natu- motum ignis, ac ceteros, qui per i i rati , prout hic naturale accipimus. neam transuersam fiunt, no esse simia
Deinde, quia non fit per simplicem plices; quia no fiunt her lineam si a linea Tertium est: si aliquod mistum plicem in ordine ad cetrum, sed per inanime, quod qualitates motivas lineam mittam,hoc est,compo sitam
omnium elementoru participer, per ex partibus, quarum una minus,alia acrem dcorsum vergat, eum motum magis a cetro mundi distat. Vt videre
non debere simplicem existi cst in hac figura, in qua linea B D
ci virtute motrici G- E A Asimcta specie , videlicet2
77쪽
breuior est,quam linea A D.&C D: atque ita B D, pati est ei viciniores
minus recedunt a centro. quam A de C: ex quo sequitur,motum,qui fit super linea A B C, constare ex accessit& recessu a centro. Lege Maiorem in a. dist. i , quaest 3. Solutio 1. Ad secundum respondendum est: motum illum aeris simplicem esse , fert q. a medio saltem virtutes quatenus videlicet tenda ad locum leuium,qui med: o coniratius est.
Solutio Ad tertium quid respondendum
stipatet,ex dictis. Ille enim motu cum a vivente fiat naturalis esse non potest, prout naturale a nobis in praesentia sumitur: quare nih:l mirum . si neque simplex sit. neq; millus. Quod vero in eodem argumento i additur, Aristotelem ex sola sim. plicitate.&compositione mobilium diuisionem motus in limplicem &millum indagasse, salsum eli: cum praedicta diuisio tum a lineis, quas
mobile pertransit: tum a mobili, non simpliciter, sed secundum eius vita tutem morticem spectato, sumen. dam esse docuerit, ut supra oli endimus. Ita Que tantum pro auit Ari si teles eo loco, contentaneum esse, ut. quemadmodum corporum alia suntumplicia. alia in ista; ita motuum a-
Noomnes lia simplices alii milii sint: no quasi
motus mi omnes motus,corporum miliorum uotu com mistos esse oporteat,sed tunc videli potu missi cet , cum et x defici t unitas magnitu-A tutis motricis, uno eodemque simplici motu agitur, cum tamen na: stum corpus sit. Ad quartum respondenius omnes orbes coelestes, sitie sint excentrici, sue concentrici, versari circa mundi centrum: differre tamen, quod concentrici habeant idem centrum cum centro mundi ; excentrici vero non item. Quo fit, ut excentrici, tua ta les, non moueantur secundum ii. B neam, cuius omnes partes sempei ssue distent a centro mundi;& quod inde consequens est, ut ii non et eantur motu exactissime simplici, prout a nobis superiori articulo explicatus suit, cum de circulari linea ageremus . Dicentur tamen ijdem orbes
excentrici istiusmodi motu i implici
moueri, non ratione sui, sed ratione princ:palium sphqratum,quibus cmtinetur: ut hoc loco annotauit D.
C Thomas: quia princi pales sphaerae ,
saltem quoad superficiem conne1a, sunt concentricae.Similiter dicendia, licet Planeis nunc magis, nunc minus a centro mundi dii lenis tamen merito principalium spaerarum, in quibus insunt, squis interuallis ab coelitare. Nec , et o simplici ter negandum. orbes coelestes,&planetas circumvehi motu simplica,quocumque modo circumvehantur, qua uis, uti diximus, non seruent normam illam persectissim motus circularis. sunt. dinis super qua feruntur, Ic. vn l tas , Vbi,ad quod tendunt,modo ante ex
plicato ..Item, dum idem mobile si
mulincitatur, non ab una tantum,.sed a multis virtutibus moti uis: vicum lignum per aerem descendit impulsu grauitatis aqueae:& terreae . . mrod tamennon accidit , cum mobile, in quo grauitas terrea altorum lumnium elementorum vires sitiinlisumptas vincit, & tale motale ten dii per aquam ad locum proomina eis in eo elementi adest tetrae: tunc enim unius simplicis virtutis impulsum tectam lineam ad uni Vbi Meorsum commeat: proindeque in
Virum cuit Lex corpori simplici. Vna tantum latio ; cuilibet la
secundum speciem, itemque de corpore specie uno, intelligenda. a. Quod ad pr: orem dubi lati
78쪽
Argum .ad altera parte quaeit. nis partem attinet, conabitur quis A turale per se deberi, & unam quam- suadere, uni simplici corpori plures que simplicem lationem naturalem v nidumaxat corpori simplici conuenire. Priorem partem huiusce alsertionis statuit Aristoteles superiori cap. eamque communi assensu approbant plerique omnes Astrol gi, qui pro numero motuum, quoSin coelesti mundo notarunt, sphaerarum multitudinem distinxere. ut in progressu dicemus. Idem confirmat ea ratio : quia cum unumquodque corpus simplex unum tantum sibi peculiarem locum sortiatur, ut docet Atili. η. lib. Phys cap. s. & 4. lib.
huius operis, cap. S. consenta Cum
flane eit,vi unum motum per se ha eat, quo adi l lum suopte ingenio
tendat , vel quo in eo circumuolu tur, si tota mole non mutet locum. vii accidit corporibus, quae circulari motu agitantur. Posterior pars asisertionis tradita est etiam proxime cita. loco ab Aristotele . aiente posse fieri,ut vi quidpiam eo agitetur m
tu, qui ad aliud & aliud accomm
deiur corpus; at, ut eo moueatur si
cundum naturam, fieri non posse. Item, quia Aristo t. ibidem ex quadripartita Varietate motuum astruit quaternionem elementorum : quae
ratio futilis ei set, si duobus elementis unus idemque specie motus conis specie lationes conuenire. Primum quia eadem videtur esse ratio in motu ad qualitatem. & in motu ad locum . at eidem corpori simplici competunt plures naturales motus ad qualitatem , ut aquae humectatio&refrigeratio. Deinde : quia motio quotidianae reciprocationis; sue a cessus & recςssus,est mari naturalis:
cum fiat c lesti virtute. & omnia inferiora corpora naturaliter apta sinta superioribus moueri regique: alqῖ adeo elemento aquae duo motus naturaliter insunt; unus, quo deorsum
tendit,alter quo ad littora statis it mporibus accedi t& recedit. Tertio :quia omnes sphaer coelelles insta primum mobile , quo ad minimum duplici motu circumaguntur,videlicet. ad occasum ab Oriente, & ad Orientem ab occasu. Deinde circa alteram parte, qud deuobus corporibus specie distinctis
unus idemque motus secundum speciem competat,atque adco, quod nocuilibet motui unum specie corpus accommodetur . hoc argumentum suadet. Namque terra & aqua distinguuntur inier se specie,& tamen carum motus videtur esse specie unus: tum, quia ambae communi impetu hi per breuissimam lineam petunt mun D ueniret. Confirmatur quoque ear
rent, cum motui in superiorem locuaduersetur quilibet motus . quod orsum itur, iam motui ignis essent contrari j motus aqus S motus temrae;contra dogma Aristotelis asserentis proximo cap. text. lo. aliisque in locis, unum uni tantum es Iecontra,rium.
corpori simplici unam tam Rum specie lationem simplicem n tione : quia si idem simplex motus pluribus corporibus in ellet , cum
motus ordinetur ad locum, iam plura corpora simplic in eundem sibi locum vendi catent, sicque Universordo tu ibaretur.
Diluarmas igitur argumenta, quibus oppositum notirae assertionis
flendi videbatur. Ad primum corii, Dilu. i. ar. quς ad priorem quali ionis partem
attinent, negandum est prius pronunciatum.dicendumque, non candem esse in utroque motu rationem. Nam cum unumquodq..corpus sin plex unicum naturale locum in V niauerso obtineat, consequens est,ut v- nam tantum lationem naturalem in
ordine ad eum locum exposcat. At unum idemque elementum plures
79쪽
gruas, secundum quas plures altera. Ariones naturales subire nihil vetat. Dilui. r. Ad secundum: aestus reciprocationem esse aliquo modo nauaralem
mari, si spectetur non secundum peculiarem appetitum propriae formae. sed secundum eam propcnsionem, suam habent inferiora corpora, ut
uperioribus obtemperent: quo tiam puto motus corporum ad vacuum impediendum naturalis censetur , quatenus oritur a communi Binclinatione eis indita ad uniuersitatis bonum tuendum. Nos vero, cum negamus, posse eidem corpori duos specie motus locales conuenire, de iss tantum motibus loquimur, qui priuatum cuiusque corporis ain peti nim & inclinatione consequun
Dilui. I. Ad tertium respondemuse unicuique orbi coelesti unum duntaxat motum simplicem naturalem conuenire, id est , non plures specie di- stinctos ; tametsi multi eiusdem speciei naturales eidem simul in lint, quorum uno per se, altero per acci-cens, hoc es, superioris sphaerae un- pulsu moueatur. Sic igitur Luns Simbus, v. g. persequidem ab Occatu ad Ortum, per accidens vero abortu Dad occasum voluitur: qui motus inister se specie non disterunt, cum Orbem Luns ad locum specie diuersum
non transferant. Sunt etiam ambo naturales , quia cretum , ut D. Thmmas asserit in . di timet. 48. quaest. 1. arti c. I. aequam habet propensi nem , versus quamlibet partem aFitetur a dummodo tamen secun cu nse totum in suo loco naturali in neat . Ediluti viti Postremum argumentum, quod
circa alteram controuersiae partem adduximus, ita explicandum est, ut dicamus: aquam non ita ferri deorsum, ut ultra natiui loci terminosi cundum suae propriae sormae inclinationem tendat, licet ulterius pr gressura sit, si vacui periculum v grati vel infra inueniat aerem ignoue,quibus se tanquam nobilioribus, naturς decreto ac lege, perpetuo supponit,ut in Phy sicis diximus Quod li. 4. ea
itein obi;ciebatur de contrarietate q. 3.art. motum, respondemus: cum oppositio inter motus elementorum spectetur secundum locorum distantia, eos tantum motus simpliciter ac pe fecte contrario esse . qui ad loca in- . ter se maxime dissita contendunt z. quae loca sunt concauum Lunae, Se Terrae medium.Quo fit, ut motui naturali ignis is tantum sit simpliciter contrarius, quo ad medium per vim defertur.
Sitnὰ conuersio naturalis coelo , an non e ARTICULUS I.
Eorum sententia . tm naturalem εοι
Non p*ηςα quaestiones ad coris
testem motum pertinentes, solent a Philosophis in hisce libris pertractari. Verum ceteris in commodiorem locum reiectis, eam duntaxat in praesenti discutiemus,qua pemur, num csto secudum . naturam suus motus conueniat, an non Avicenna liby. suae Metaph. c. 2. Scotus in 4 d. . 8.q Σ.& in 1. disi. 2. q. 6. Durand. in a.d. . q. r. Richard. eadem d. in I. Prisc.q.6.λliique nosm
lli opinati sunt, sphaeras coelestes
Iam nλturali, nec violento motu,sed Irςter naturam circumuolui. Pro qua
opinione hac aiserri possunt argu
Primum: Nullus locus est coelo T. Argum.
naturalis ergo εe nullus motus. Cω secutio pei spicuaeit: siquidein matus omnis tortitiar speciem & rati nem a terni no,ad quem tendit. An- Locus naiatecedens probatur: quia locus natu- turalis. ratis dici tur,in quo res ita conscru tur,ut extra illia absq; sui detrimento esse nequeat: coelum aurcm, cum
80쪽
Cap. . ab omni labe alienum, & natura Λsua in dissolubile, ubi libet aeque bene
se habet. Confirmatu r argumen tum: quia, si locus, quo coelum contin tur, naturalis ei esset, non posset in eo motum subire. Enimvero symbolum,& cognatio ambientis loci eum re contenta non motum, sed qui rem patit: sicuti bonum conueniens& iucundum,si praesens sit, non iam desiderium . quod tanquam motus quidam est; sed delectationem, quae Beli veluti quies, excitare consueuit. Rursus idem corroboratur : quia si aliqua pars corporis coelestis a imis diuulsa sub Lunae orbe consti tu tur, aequa propensione quoquo ver sum feretur. Quare vel omnes m tus naturales ei erunt, vel nullus: non omnes,quia natura est ad unum determinata : ergo nullus . Cum
igitur eadem sit partis & totius imelinatio , sequitur . totum corium Cad nullum motum natura sua i clinari. Secundum : Nullus motus liberest naturalis; cum omne naturale sit necessarium, nullum vero liberum necessarium sit: atqui motus coeli est liber, siquidem administrarii rab inintelligentia libere mouente: non esti itur naturalis. Adde,quod, ut paulo ante diximus, natura definita ei
ad unum. 2lo autem non unus,sed Dplures motus conueniunt; Cum omnes orbes infra primum mobile ab Oriente ad Occasum , & ab Occasu ad orientem circumferantur. Item, quia natura refugit infinitum, ut est
apud Atiliotelem i. degener. anim. cap. I. ia ex instituto probatur lib. 4. Phys c . at conuersio eli motus lΠ-
finitus, scuti & linea circularis , si per qua fit quare,&c.
Tcrtium: Semper natura alicuius Epratia operatur, ut ' a. Phyl. Ausc. docuit Arist. Oportet ergo omnem motum naturae congruentem spectare aliquem finem: at c testis motus nullum finem spectat; cum corpora coelesta a primaeva origine suam perscctionem finemque obtinuet inti nec egeant v lla re, ad quam
inequendam mo cantui: non igitur LImotus corporibus coelestibus naturalis est Quartum: Si motus esset naturalis argvim
coelo,esset eidem naturalis quies rat ut non est: ergo neque motus. Maisior propositio non videtur nega
da; ciam eadem sit, quod ad hoc motus & quietis ratio. Minor suadetur: quia, si quies esset naturalis coelo. posset cςlum suapte natura quiesce. ree quod tamen secus se habet, cum non nisi miraculo piat diem iudiciν quieturum sit.
SIt tamen huiusce disceptationis I. CO cl.
prima concluso : Motum circu. larem esse naturalem coelo . Hanc tuentur nobilissimi Interpretes Aristotelis et Porphyrius referente Simplicio lib. a. Phys. text. 3. Philop PC nus, Simplicius, S: Averroes, itemque D. Damascenus in sua Philos
cap. 6. Plotinus lib. I. En n. 2. capit. 8.
D. Thomas tum atris in locis, tum Ii.
clusio primum ita: Cunctis rebus inissa eita natura inclinatio ad tuam perfectionem : atqui motus circularis est persectio coeli, ut paulo post liquidum fiet: igitur coelo insta es hu natura ad illum inclinatio; prom-
deque circularis motus non contra,
nec praeter, sed secundum naturam conuenit coeli iti corpori . Deinde: Omne corpus Physicum vel dicat sibi aliquam naturalem lati nem,ut hoc in lib. in talo capit. 2.ita tuit Aristoteles Med i pharia: cslcitis sunt corpora Physica, utpote coer ta ex materia & fornaa:ergo ali hamnaturalem lationem sortitae sunt. Noaliam, nisi eam quae cilculo peragitur, ut ibidem Arist.Oitendit: cient crgo naturaliter circulas I minu