장음표시 사용
71쪽
A Regina postulante; ad ormes Gallicanos Epistopos litteras dedit, man
dans eis, ut vel Coacilium ipsum seruandum curarent, vel graues ncglecti ossici j poenas iubirent. Reginam vero commonuit , ne id praestare diffetret, donec Rex aetate, & viribus augeretur: li quidem temporum momenta haud is nostra elle potestate. meminissetq. cffaculo illo diuino magis elJe nitendum, quo Deus ait, Per me Reger regnant: ac Dauidi m iores vires diuinitus collatas fuisse, quam Sauli, ceteroqui statura corporis, Namue praestantior, quicunque tuis umquam esset viribus temere confisus, hunc demum se a Deo conisum offendille. Odettum vero
Castilionaeum iam olim a Pio IV. Sacrae purpurae dignitate spoliatum, Regis in consilium nequaquam adhibendum essς. quippe qui haereticus
B palam ei let, ic a piorum communione iure seiunctus. Neque permittendum , ut is sacci habitum gestaret honoris, quo ante anathematis in se lain tam sententiam, superbe se abdicauerat: immo vero in Sedis Apostolica contemptionem , eo resumpto, sibi uxorem adici uerat. Quocirca de- nunciabat PI V S, nisi quae decitetae iam erant, de illo poenae sumerentur, se dignitatem huiusmodi in quemquam alium eius regni numquam amplius collaturum. Ceterum ecclesiasticis benefici js, de vectigalibus non. nulli , qui Hugonotorum more uxorem duxerant, iussit PII sunt expoli ii , eiusdemq. factionis pleri que moti iunt regijs ministeriis Pontifice pro. fitente, sublatis impedimentas religionis, meditari te, atque moliri m
gna quaedam exteris in locis, eaq. praeclara facinora, quibus & Dei glo- C ria sumine propagaretur , & saeculum optatis storeret bonis , & regnum illud ingenti pacis beneficio potiretur. Verum inprimis edictum illud, quod Hugonotorum in gratiam editum diximus, infirmandumelle, uti mox magna ex parte factum fuit. Atque ita ex iis , quae ad sacrorum Antillites diplomata seripsit, Christiana res instaurari coepit in Gallia.pleri .locis receptus Romanus Cateclusimus, & Catholica discuplina restituta. l nde Episcopi omnes per id tempus in aula Regia commorantes , ut ad suam quisque dioecesim praesentes procurandam quam primum abscederent, PiVS edixit. eri. Lottante ad Archiepiscopos limiuscemodi Rex litteras dedit.
Asas hoc tempore caIamrtates everamur ,easane Dei in nos iram exemD teri, fatis ostendunt. Uν autem ille placetur, opus est, Ni inutissit sacra pro ossicio suo, in ratione spectata vita, in doctrina munere, pit'. reris'mIs,m obsecrat Ombus, populιι rιte edocendis operam uanent aetigenter, at que ad cultum mi, mugis. caelestium mandatorum obseruationem,quor debent, omnes ιnstituant. Hoc antem ad ageniam indisert nos, ac pie cohorta tur TIUS U. Pont. Max. Ita . Pressies omnes obtestamur tu Domino, t ad
residendum in Ham Oguli prouinciam primo quoque temporeproficiscantur.
Quod illi statim praestiterunt. Interim vero Galli septem Episcopi, nempe Uticentis, valentinus, Carnotensis, Oloroneniis, x Lalcurensis
72쪽
iis alijqpraeterea duo Ecclesias etiam num occupantes,cum hiresis dam- Anati Romae iam client; eam damnationem in Gallia promulgandam, ijsq. de lede deiectis,alios Catholicos fabrogandos PIVS curauit. Fecitq. vi memoratus Odetius Bellovacensi se abdicaret Episcopatu . quem ille cum omnibus, qdorum potiebatur, sacerdoti js, apud Regem deposuit: atque diabolicis actus serijs in Angliam proscctus, ibidem impie migrauit e vita. Ad omnes porro ipsius Galliae, sicut etiam ad alios ceterarum gentium Antistites, PIVS perseripsit, eorum conscientiam grauiter obtestans, uti summa fide colligerent indicem, in quo non sistum diuitatum , sed dioecesum etiam quique suarum omnium nomina censerent Cleric rum, qui de recta fide, de vitae sanctitate praecellerent; eaq. doctrina praediti es lent, ut digni iudicarentur, & apti, quibus ecclesiastica munera,ac Bbeneficia conferrentur: praesertim quae curam animarum adiunctam haberent. Ac si quando intelligeret, serte quempiam Antistitem indicem ipsum haud bona fide consecisse, religiosos viros earum ciuitatum per litteras submonebat, rem omnem diligenter explorarent, descriptamq. --tationem submitterent ad sese. ratus videlicet illud maximi elle momen .
tib idoneos viros deligere,qui curam gerant ecclesiarum. Nam dum Pontifices id negligentius curant,fieri plerumque silere,ut animae depereant: videri q. illos iὸ potius curare, ut homines sacris ditent prouentibus quam ut ecclesias iuuent, atque ornent hominibus. Huiusmodi vero indices
apud se custodiebat ipse diligenter. In illud porro sedulo PIVS incubuit, ut deprauata quaedam tolleretur Ceonsuetudo,quae sub alijs iam Regibus coepta etiam num vigebat in Gallia ; cuiusque generis beneficia, ecclesias' praecipuas non modo laicis, sed etiam feminis per interpositos ministros res sacras procurantibus obsequi j
Icmunerandi specie conferendi. Ex quo id praeter cetera consequebatur incommodi, ut ecclesiae sine legitimo capite diu regerentur. Lalco videlicet illo,seu viro, seu muliere, quae fruebatur bonis, nominandiq. ius habebat, interam negotium disserente, donec vel frater, vel filius, vel nepos, vel alius .nguine sibi coniunctiis ad certam aetatem perueniret; aut tandem ad aliquem nominandum necestitate compulsi, post multum temporis non sine simoniaca labe quempiam conducebant . Id autem cum
PIVS animaduerteret, diceretq. male distribuere beneficia, Ecclesiaeq. Dbonis abuti, horrendum nimis elle, scilicet Christi sanguinem abi j cere,vc Reges illi ab hac re temperaret in posterum, essecit. Itaque Regina prompte PII mandata praestans, ad Antistites Regni perseripsit,uti certiorem ipsem facerent, quinam huiusmodi occuparent beneficia. Atque ita labentibus rebus prouisum est opportune. Ac praecipue Rocca Surionis Principem feminam, Catholicam, quam Monpenseri j Ducis fiater regiae stirpis habebat in matrimonio, Glandatensem Episcopatum, quem illa per annos multos sine administratore tenuerat,& alia quaeda ecclesiastica.
73쪽
Α beneficia ei regio permissii concessa coegit abdicare. Fecit ergo, ne sacerdotia sine titulo polliderentur; led potius illis idonei ministri praeficerentur; & quod in ipse fuit, ut simoniaca negotia e medio tollerentur snulloq. modo concederetur,ut quispiam benehcij Regis nutu collati possessionem iniret,nisi prius litteris Pontificijs id esset Romae comprobatum. Ad haec,vi Rex,eiusq ministri labantem ibi iustitiam, quae scelerum
medicina, veraeq. religionis secia & administra est, quaq. remota, ut ait B. Augustinus, nihil aliud sunt regna, nisi magna latrocinia, regno toto retinendam,& administrandam curarent. His enim rebus regit nominis d. Ciuit. dignitatem, atque adeo dc Regum, & regnorum salutem contineri. &quemadmodum salus animae, quod ait Sapiens est in sanctitate iustitiae ; Eeeli. 3o. B sic ceterarum rerum salutem, atque felicitatem ex eadem iustitiae,& religionis sanctitate tamquam ex vero pietatis sonte profluere. Ex certa namque, & vera religione, certam ac veram iustitiam existere, & ex varijs r
ligionibus incerta dc falsa omnia consequi. Si enim Magistrarus,aut Reges status sui conseruandi, vel augendi caussa sibi fas esse existiment, suta ditos fallere, datam fidem abnegare, iusiurandum violare, fallacijs decipere, dolis illudere, omnia bellis permiscere, nullam pietatis, aut religi nis rationem habere, quae inde in Rem p scelera, quae flagitia, quae sacrilegia promanabunt, es erumpent Aa Metropolitanos proinde omnes . constitutionem in coena Domini editam in Gallia promulgandam, dc ut ex parte factum est, in usum inducendam emisit. Ad eo . & ad alios C Antistites crebras, & graues litteras dedit de corrigendis clericorum moribus ac disciplina;mandans eis, ut praeter cetera concubinatus labem totilerent, clericorum'. Collegia, quae vocant Seminaria, constituerent.
Manu sua lut alias sepe solebat ad ceteros Catholicos Principes scripsit
ad Reginam, curaret omnino, ne iam amplius Ioanna Nauarrae Regina aduersus EcAesiasticam libertatem apud suos quidquam decerneret secus enim praepotentes Hispanos Antistites in eas eccleuas, ac dioeceses omnes
ab se introductum iri r aliaq se moliturum, quae ipsi Galliarum Reginae
minus essent grata futura. Etenim eogitare se,de Nauarrae Regina sceptri iure spolianda,eaq. condemnanda ut naeretica: atque se pro sua auctoritate Hispaniarum Resem ad eam ipsam regni partem , quam Ioanna te- D nebat,quam trimum heri posset, capiendam inducturum. Sed quoniam nonnulli pollicebantur sere, ut ea femina ab haeretica perfidia reuocaretur, atque ita Princeps eius filius Christo lucri fieret, factum est, ut i lerando negotium extraheretur: cum etiam Hispanos inter & Gallos i termissa bella renouare vererentur. Quamobrem Galliarum Reginam PIUS incitabat interdum, ut vel eam Nauarrae ditionis partem sibi vim dicandi occasionem caperet;vel pateretur, ut Apostolica auctoritate eiusdem ditionis aliquem e Valesia domo Regem ipse constitueret. Egit porro cum illa de Geneuensi aggredienda expedition existimans Diuiligod by Cooste
74쪽
opportunam ad id occasionem dari, Albano Duce in Belgas Catholici ARegis exercitum traijciente . Est Geneua ad Lemanum lacum in All brogibus oppidum, insignis haereticorum, & apostatarum sedes, atque perfugium. quo veluti ad haereticae prauitatis gymnasium, asylumq. tu-xistilinam,undique confluunt pessimi quique Catholicae veritatis desertores. Hoc igitur tam nefarium impietatis domicilium vel capere, vel excindete, Christiani q. nominis opprobrium tollere, PIU S omnino de
creuerat . atque hanc expeditionem continenter versabat animo , eamq.
post Turcicum, de quo dicemus, bellum, si illi vita suppeditasset, haud
dubie consectilet. Curauit itidem, ne interdicti libri aut excuderentur, aut etiam diuenderentur. quod quidem edicto regio praestitum suit. Ne item fierent conuenticula, ne concionari, ne baptizare, ne connubia Binire Hugonotorum more quispiam auderet . quae tamen facere, non dubitabant ijdem Hugonoti contra conuenta. Regem denique secietatis, quae illi cum Turca est, grauiter increpuit. nam inde Galliarum perm-ciem proficisci. Et usque dum eiusmodi consuetudo non disset ueretur, in regno domesticos hostes numquam defuturos. quin eam rem illi exi-xio fore, perinde ac fuit olim Hebraeis cum ethnicis iuncta societas.
Auenionensem ditionem tuetur. Cap. V.
E R idem tempus Auenionensem,Venaisinamq. dbtionem, certum,ac vetus Sedis Apollaticae patrim nium, omni studio protegere,/b haereticorumq. p testate vindicare PIVS initituit. Etenim Hugon iis eius ditionis partem occupare iam aggressis. ne omnem illum regionis tractum obtinerent, prauitatisq. suae tabe labefactarent omnia, haud leue periculum imminebat. Apostolicae legationis munere tum ibi fungebantur Cardinales,Carolus Bomonius,5c Georgius Arminiacus,qui absentis collegae vicem sustinebat. Vt igitur eiusmodi periculis occurreret PIUS, in primis Arminiacum, ad hominem in officio continendum, decem au. Dreorum millibus donauit, haud ignarus Reipublicae praesectos officium suum praestare nitentes, rerum suarum aliquando dispendia sibi re. Eidem quoque magnum pecuniarum numerum variis temporibus misit. praeter quina aureorum millia in singulos ei menses attributa, ac bellica lubsidia, quibus & locorum praesidia desendi,& hostium impetus reprimi propulsur . possent. Cardinalem praeterea Laurentium Strotium,&Te derensem Comitem, Prouinciae praesectum, Gulielmumq. Ioiosam Na bonensis Galliae Proregem, ut opes quisque suas ad rem ecclesiasticam
75쪽
A protegendam,& conseruandam prompte conserret,per litteras est cohortatus . Qui omnes Pontificis impulsu cum Arminiaco sedidere copulati ad olim erepta Ecclesiae loca recuperanda belli vires conuerterunt. Ac pri mum quidem oppidum receptum est, Momas appellatum, mirifice munitum, una quidem ex parte ὸefluente Rhodano, ex altera vero praerupto monte,cuius in cacumine arx est collocari,in quam Hugonoti sese praesi
dij caussa concluserant. ij tamen incursione ab Catholicis facta expugnati, captiq. sent . qui autem a militibus captivi ducebantur, eos PI VS prstio redemptos, in iusq. sibi vindicatos, atque Auenionem perductos,publico supplicio afficiendos pro ardenti suo religionis studio decreuit. Suia inde, ijsdem copijs PII stipendia facientibus, ad euertendum Pontem san-B cti Spiritus nuncupatum, in Gallia Narbonesisunt arma conuersa; ut Prouinciae,& Allobrogum saluti, seblato haereticorum commercio, consul retur. cumq. ea res prospere processisset, Aramonium castellum est recuperatum , sortissimis quibusq. Hugonotorum militibus occisis. quo die a Catholicis caeli sunt mille pedites, equitesq. trecenti, qui ipsi castello suppetias venerant allaturi. His igitur tribus expeditionibus feliciter a selutis, breui temporis interuallo Rhodani libere nauigandi facultas ab urbe Lugduno ad mare usque recepta est. Quae res magno illis prouincijs bono fuit. praesertim ob negotiationem salis,cuius iam inopia premebantur. Ipsarum porro cohortium ope Nemausiensi arci ab Hugonotis obses sat idemtidem est subuentum. Denique pro tempore compolitis rebus,n e luit PI VS, ut perduelles vel Auenionem pristinum in statum redirent,vel
bonis seuerentur suis . nam huiusmodi homines Catholicorum instar vita ducere in speciem no recusare, ut vel hac arte possent,& domum quisque atri repetere,& praua studia magis operire stimul & exequi.Subiectis vero seisinterdixit consuetudine cu ijs, qui erant Aurassicensis Principatus,
Pontificiae ditionis oppidis circusepti, ne stilicet I reseos labe findarentur. A quo quidem principatu cu desertores & nouis moliendis desectionibus, de quorumdam haereticorum in urbe Auenione delitestentiu usu retinedo uerentur PII copijs aduersus ea loca dimissis, per vim tria capta sint oppida, eaq. mox Legato subiecta. Nec ita multo post coniuratione quadam patefacta,nonnulli eius participesAuenione in vincula coniecti,ac lubindeo capitis damnati sunt. Exules autem, quom alij in Gallia Narbonensi, permittente Rege continebant sese,coniuncti'. Lis surcter appropinquabat, omnes iussit Regis ab illarum prouinciarii praesectis se si, fugati'. sunt, uti efflagitauerat Pi VS. qui etiam cauit, ne in posterum ad XV. millia passitu vel in Auenionensem, vel in Ventisinam ditionem illi pollent accedere: atque ne Sectari j dogmata sua profiterentur in his Prouinciae locis, in quibus Legatus,& Archiepiseopus Auenionensis suprema iudicia exercerent. At enim pace Regem inter, de Hugonotos conciliata, Admiratius Gaspar Colignius de Auenione, Venaistinaq. ditione occupada copijs suis fie tus,agitare consilia coepit: ratus id sibi licere citra ullam de pace condicio-
76쪽
num . in quibus nulla seret mentio Ponti scis vel iniuriam, vel ossensione. Acogitabat cnim,cum citet urbs ipsa copiosa, ac praemunita, in Prouinciae. Galliaeq Nai nctis finibus cis Rhodanum collocata, si ipsorum vcmilet 'in poteliat cinisbre, vi sun ut non modo validu praesidiu: opimam'. regionem, sed etiam aduersus Regem si minus ille conuentis stare volutilat si missimu se propugnaculu adepturos. Atquc ita pro rei gerendae opportunitate, Aurasi si ditione in potestatem redacta, ad omne Rhodam occupandam oram vires extensuros. Quibus de rebus PIVS certior factus, non. nullis Gallis, quoru iuspecta fides erat,primatu ceteroqui ope subnixis, se publicis ministeriis abdicare coactis I Orquatu Comilcm,e prima nobilitate Romanum, viru artis militaris scientis limu eo cum imperio initit. Is autem PII Pontificis iussit Asculana in exules ac praedones,ij dcm simum B celeritate partim extinctis, partim ex Piceno depulsis,expeditione summa
cum laude conlaceratIn eiusq. fide atque virtute Pontifex conquiescebat. Ac praeter armatas cohortes quae Pontificia ibi stipendia continenter in rebantur,cu eo misit ingentem Italicorii prisertim Romanoru,tum equitum tum vero peditu numerum. cum mandatis,auxiliares,ac subsidiarios
in Gallia milites conscribendi;cum ad se ipsos tuendos, tu etiam ad omne belli tempestatem sertiter,ac tuto sustinendam Quamobrem hostes, quorum iam plurimi eo versus iter intenderant, negotio supersedere sunt coacti Admiratius Rhodanum traij cere non ausus,in Aruerniam protinus ire contendit. Et quamqua eiusdem expeditionis occasione sublata tolli qumque stipendia debere videbantur, tamen PIUS rebus cautius consulendu Carbitratus I orquatu ipsum, ijs,quas secu duxerat, copiis munitu per duos' annos ibi si ibsillere iustit. Huius deinde ope sublidij receptum castellu est in Allobrogibus, Auriolu appellatu. Enimuero nili summa Pontificis huius de cura,& faciendi sumptus muniscentia rebus praelio suilIct,omnis ea ditio iurentium hostiu in potestatem facile peruentilet. Nullu praeterea finem faciebat PIVS, Galloru Regi suadendi, vi vel sibi astentiretur Aura- siccialem expeditionem aggredi cogitati, vel in ea iret sententiam,vi mitteret ipse Rex, qui ditione illam gubernarent: quam ubi in potest ite adduxisset,eam Apostolicae Sedi tribueret ad ingento auri vim, quam antea ipsi Regi Pontificia donauerat beneficentia compensanda: vel deniq; aut coemptionis, aut pignoris titulo concederet Pontifici, Auenionen liq. Le- DFato subi jceret. Aurasicensem namq. ditione quod una cum praefecto seohaereticae prauitatis laboraret morbo, de Cathoicis infella esset quotidie magis,rebcllesq. seueret, ad exitialis cotagionis caucda pericula iure posse ab ipsis Catholicis occupari. Ad eamdem porro Auenionensem ciuitate, Varias,ea'. praeclaras reru instaurandarusermulas PlVS misit idem tide,
ad illam in Christiana disciplina pie continenda, atque ad sacrae Inquisitionis munus rite praestandii accommodatas.Haereticorum autem,ac perduellium bona fisco iam addicta religiosis locis attribuit: atque ut idem ceteris regni ipsius in regionibus efficeretur,quantu in se fuit, procurauit.
77쪽
Pij V. Pont. Max. Lib. II. 63A Bella Gallica, ijsq. a PIO contra haereticos missa subsidia. Cap. VI.
E RTEBAT interim annus a Christo nato M D. LXVII. cum perduelles haeretici iterum in Gallia tumultuari, Bealterum serere ciuile bellum summa ope nitentes, non siis ne cerea. & religionis, & patriae suς,& florentissimi regni pernicie, de interimendo Carolo Christianissimo Rege,
Lutetiaq. occu panda cogitare coeperunt. Nam in tam quamdam erant ingressit, cum primu eam urbem, quam semper nefarijs conatibus suis in- filiam esse cognouerant. in potestatem redegi flent, Ere, ut haud magnos negotio toto regno potirentur . eaq. de re quotidie inter se consilia,ut occulta , ita plena fraudis, & impietatis agitabant. Commorabatur tum
serte Rex in oppido Meldensi, decimo a Lutetia lapide, ubi cum Regia
domo animi gratia tantis de rebus minus, quam par erat, sellicitus qui scebat. Itaque PIVS cum haec restiuisset, Regem Ipsum,eiu'. matrem, ut in simili periculo faciebat idemtidem , grauiter & commonendos, Echortandos putauit. hostibus nequaquam esse fidendum: quin potius a regno suo tam exitialem, ac perniciosam pestem propulsanὸam: atque' in primis ex ipsemet aula, consiliri regio perditos ministros. & Hug notosum principes sine cunctatione profligandos. Verum illis didae s rius audientibus,euenit ut Ludovicus Borbonius Princeps Condensis,una
C cum adiunctis sibi secijs de improvise ingenti equitatu sussultus, Meldas
aduolaret. Regem vel interfecturus, vel certe, ut alij volunt, male accepturus . Rex tamen ope diuina. opportunoq sex millium Helaetiorum,
quos ipse sue hac, siue alia de caussa per id tempus illuc euocauerat, su
sidio protectus, una cum matre, fratribus, & 1 rore Lutetiam se recepit incolumem. Interim Hugonoti, qui partes suas validorum equitum, tum peditum praesidio coniirmabant in dies, undique omnia occupare
molientes, S.Dionysj oppidum, duo sere millia passuum ab eadem urbe distans, in potestatem redegerunt, atque ipsius S Dionysij aedem pretiose
thesauro in ea reposito spoliare aggressi, cum eum tutiorem in locum transatum diripere non possent, confusi remanserunt. Quibus locis sub- D inde commissiim certamen est . in quo duobus paulo minus hqreticorum millibus trucidati hostium copias Catholici dispulerunt, ac profligarui. in ijs interempti Comites duci; Saltuanus, & Claromontius ι Dampetra, alij q. permulti nobiles milites. Ex Catholicis autem quinquaginta sentdesiderati. in sis praeter alios tribus vulneribus consessiis cecidit Annas Momorancius, omestabilis, vir senere,& virtute i Dis . Ibidem igitur cum per aliquot dies hostes baetissent, ingens, facienda praeda, damnum intulerunt, multaq. deuastarunt incendijs. Mox Casmiro Comitis P,:latini filio validas equitum turmas ex Germania illorum in subsidium
78쪽
ductanti obviam prodiere, aedesq. secras ea prosectione destruxere . . At Quibus de rebus PIVS edoctus, manu sua scriptas ad eos Reges litte. ras dedit,quarum haec sententia fuit. Illos se iam saepenumero praemonui Lis, eiusnodi profligatis hominibus non selum esse consilium, veram religionem opprimere, cuius specie regnorum moliuntur excidia; sed Reges ipsos 5c regno, S: vita depellere: propterea distimulandum haud esse diutius. Quin etiam tam immane scelus armis vindicandum. seq. ob id quatam posset maximam pecuniarum vim; ubi rem illi serio curare voluisset; Italicumq. militem sicris conductum stipendijs, donec bellum conficere tur, prompte suppeditaturum . mox ad Ludovicum GonZagam, Niverni Ducem, quinque & viginti millia nummum aureorum,in italicos milites e Subalpina regione collectos impendenda misit.Ceterum illi Reges,qui- Bbus aureorum multa centena millia, quae hic singillatim recentere pister mitto varijs temporibus PIVS curauit;oblatae pecuniae condicionem,qua cohortes stipendio assectas libentius acceperunt. idq. suadentibus ijs, qui neque Regem, neque Catholicam religionem siluam esie cupiebant; sed omnia vota sua ad priuata commoda, SI ad insanas cupiditates impotenter explendas, uti ciuilibus in bellis fieri consueuit, furenter conserebant , Ex quo fiebat, ut his opibus Rex usquequaque victor ille quidem existeret. nullius tamen victoriae fructum serret. Itaque licet vinceret,vel iniquis tamen condicionibus, pacem dabat perduellibus . vii secit tertio Idus Mamtis M. D.LXVIII. cum stipendia multa Germanico equitatui pependit,ut regni finibus excederet,atque alia multa no minus religioni,quam regno Cperniciose haereticis concestit, bonis omnibus sectum condolentibus. ac
iudicantibus, Regem pluribus victorijs inclytum, Pontificijs'. sussultum auxilijs sicile dc honorifice potuisse, Sc bellum prosequi, Sc rebelles compescere,& pestiseram haeresum illarum radicem prorsus conuellere, dc catholicae pietatis cultum in regno lapsum restituere, nulla pacis accepta
condicione . quae quidem pax ipsi Regi parum honorifica, regno maioris
incendi j semitem,ut euenit, illatura putabatur. Hoc nuncio PIVS accepto, vehementer condoluit, nihilque iam amplius pecuniarum se Gallis collaturum edixit. stilicet ne sacrum exhauriret aerarium, importuno haereticorum beneficio. ad quos ceteroqui vel conuertendos, vel euertendos, non modo quicquid sibi esset virium , D sed vitam etiam ipsam, de tinguinem prosendere se bene paratum esse testabatur . Ementitae porro pacis huius fructus Regi,Catholicis'. acerbius imos Billie, nihilq. aliud haereticos, nisi ut se interim ad impios conatus
suos explendos comodius accingerent, hac simulatione spectaui illa, inselix rerum exitus declarauit. Nam nec ita multo post Condensis Princeps de Gaspar Colignius Admiratius, id Ande lotus eius frater, alijq. pncterea eri mari j Hugonotorum duces, confirmatis viribus, animisq ad nouam
faciendam rebellionem intentis,maiores, quam umquam antea,tumultus
79쪽
A conciuerunt, euocatoq. ex Germania ingenti armatorum tum equitum,
tum peditum numero, Vuoliango Bipontino regulo, de simiro, una cum alijs Germanis viris principibus, Anglorum Regina copiarum, Zc pecuniae subsidia tribuente, regno toto cuncta subuerterunt. Ac veluti rabidae tygres in Deum, & Regem furibundi debacchantes excurrebant,
sacra omnia profanantes, sunditusq. euertentes . Ac mihi quidem cogitanti horret animus, ea cum inaudita, tum nefaria scelera commemorare,
quae hac eruptione, ceteri'. tumultibus illius temporis per summa Christianae religionis, atque adeo diuini nominis iniuriam, haereticorum impia crudelitas, dc crudelis im Pietas in Gallia perpetrauit. Quae omnia quoniam explicare longum esset, idq. nec instatuti nostri, nec facultatis, B ex his nonnulla summatim attingam , quibus planius perspici queat, &quam iusto, necessarioq. studio vindicandae religionis, Gallia'. tuenda: PIUS adductus, tam scelestos homines,vel potius immanes Satnanae ministros bello compescendos,atque delendos existimauerit. 8c quod genus pietatis profiteantur ij, qui ab Ecclesia Catholica Romana delicientes in perniciolam nescio quotauri pestilentisili morum hominum, Lutheri Caluini, Bezae, eorumq. similium disciplinam se tradiderunt. ac proinde, ut cladibus suis documentum posteris Gallia praebeat, quam noxium,& efficax rerum publicarum venenum sit,spreta,vel neglecta religio, praesertim cum ciuili dissensione comuncta.
Horrenda haereticorum scelera in Gallijs commissa, quibus permotus PIVS, eos bello
ijs igitur. perinde ac si non hominibus tantum,sed Deo quoque summo, caelitibusq. uniuersis bellu indixissent, in primis templa multis locis vel incensa, vel diruta : de quidem numero pene incredibili. utpote ad dece millia,& amplius. Quae reliqua fuere, qua ad usum equorum accommodata, qua in speluncas latronum conuersa. Altaria destructa: Sanctorum imagines, de sta- D tuae vel igni traditae, vel in eas quasi vivas saeuiendo, praecilis capitibus, comminutae, alis'. indignissimis affectae contumeliis. Sacrae reliquiae aut per iniuriam dissipatae, aut combustae, cineresq. dispersi, aut in profluentem deiectae . sic sanctorum Episcoporum Martini apud Turones, Hilari japud Pictauos; Irenaei, Iusti, Bonaventurae apud Lugdunenses, sic alio. rum alibi, quae suis quaeque locis magna veneratione colebantur, sacra corpora sunt amissa. Coenobia stipra sexcenta direpta, selo aequata, qua- plurima incendi js absumpta. Vasa aurea, atque argentea, quibus maiorum pietas ornauerat templa, partim per sacrilegium erepta, & in pecu-
80쪽
nita versa; partim a praefectis prouinciarum in usum belli commutata. ASed quod maxime horrendum est dicere, sacrosancta Eucharithia,qua nihil in terris est sanctius,nihil diuinius, porcis obiecta quod scelus Luma,
nae mentes cogitare, ne dum piorum aures audire maxime exhorrescunt9 pedibus protrita, oleo sacro cocta, atque alijs foedissimis iniurijs accepta: cum eam vocitarent, ridiculo apud Gallos nomine, Ioannem Blancum. stultum appellantes Christum, quod sub figura panis corpus suum occultauillet. Sacri calices, aut confracti, aut in abiectisti mos quosque usus convcrsi. Pretiolii vestis, aulaea omnis generis, & gemmata furorum ornamenta omnis denique sacra supellex direpta. ex vastis aeneis, Ec camo panis tormenta bellica conflata. Bibliothecae, quae in Gallia erant instructillimae, & antiqui sitimae, pallim incendio conflagrarunt. utpote quod Blantiant haeretici, aegreq. serant, sese veterum sanctorum Patrum,optim rumq librorum auctoritate in primis oppugnari, ac, velint nolint, coa gui. Multae urbes latro, igniq. vallatae. Multae plurima auri pondo se ditiosis extrema minitantibus tradere coactae. Aliae diuturno militum praesidio vexatae, moenibus spoliatae, pecunia multatae, vectigalibus ompresse. ciues in exilium acti, aut in oculis uxorum, ac liberorum trucia
dati . Agri hostiliter vastati, coloni per ludibrium interempti. Capti inulti ex altissimis,ac praeruptis locis dati praecipites . nonnulli viui aggesta humo sepulti. alij alijs cruciatuum generibus, usque ad necem excru ciati . Mulieribus grauidis uterias serro caesus . infantes ad saxa collisi, ante mortem accepere, quam vitam. Pueri medij serro secti, alij viui sana- cimis exusti. Ac ne in vivos tantum crudeles, & im j esse viderentur, in mortuos quoque saeuierunt. Piorum namque lepulchra demoliti, cad veribus estollis, ea quasi viverent, mutilarunt, lacerarunt, canibus prolacerunt, igni cremauerunt. Ita Ludovici XI. ita Francisti II. Gallorum Regum, lic aliorum Principum, S: optimatum olim pietate praestantium
At Episcopis, ac sacerdotibus tamquam intimis administris Christi forte pepercere immo quo maius illorum in eos odium exarserat,eo innumerabilibus sere locis, ac modis hos grauius asstixere . constat si a praquinquies mille sacerdotes omnis generis utroque tumultu Scientis, de crudelibus supplicijs esse peremptos . eorum alijs viseera fuste intorta se D sim extracta. alij vulnerati cum Episcopis in puteos vivi deiecti peri e .
alijs detracta pellis, qui octavo, aut nono demum die quasi ad insaniam redacti spiritum exhalabant. Multis caput abscissum, alij militari supplicio minorum tormentorum ictibus expositi, aut aenearum machinarumoris illigati einisso igne in frusta distracti . complures unco summo gutturi affixo, dolore, de inedia consecti . non pauci in templorum crucibus suspensi. Plurimi etiam sulphureo puluere instructi,tardoq. peruncti mi so igne destagrarunt. Alij candentibus verubus vivi per posteriores parm