장음표시 사용
121쪽
io Mensia I omam A. sunt; postremo eorundem caro gustui grati sina est, in .
quit idem Cardanus, atque Romae nobiliorum m enas exornare solet: δ' Hystrices tertio loco expendendae sese offerunt,de quibus Plin. lib. 8. cap. 3 s. sic loquitur: Hystrices generat India & Asrica, spina contectas, ac herinaceorum genero :sed livstrici longiores aculei,de cum intedit cutem, missiles. Ora urgentium figit canum , & paulo longius iaculatur. Hybernis autem se mensibus condit: quae naturaia multis, & ante omnia ursis , sicuti & idem Arist. testatur 8. de hist. animal. cap. i7. Sed India & Africa, ut audiui ctis, generant hystrices, nunc vero etiam in Italia vivunt, nescio tamen ,utrum 1 dictis diueris,an vero post Plinium ex Africa & India ad nos transportatae fuerint, ut magis verisimile est. Hystricum caro raro comeditur,ego fateor nunquam toto vitae meae curriculo nisi semel degustaui, nec mihi eiusdem sapor arrisit, propterea quod grauem odorem spirat,cum in foveis stabuletur ut plurimum,unde improbum alimentum parit ,& dissicile etiam concoquitur.
Glires ex Nonio & Isidoro diculur 1 pinguedine, quia
gliscere crescere&augescere significat: Ideoque Arist. 8.dicto de hist. animal. cap. 17. Glires, ait, hyeme latent in ipsis arboribus,pinguescuntque per id tempus vehementer, & Martiat. lib. I 3. . ITota mihi dormiIur hyems . pinguior illo
- . Tempore fum,quod me mitras omnus alit.
Unde Plin. idem lib. 8. cap. 17. de muribus, atque gliribus simul & semet,atque in eodem cap. agit, Sorices, inquiens,& ipsos hyeme condi, auctor eli Nigidius, sicut glires:
quos Censoriae leges, princepsque M. Scaurus inconsulatu non alio modo coenis ademere,quam conchilia,aut ex alio orbe conuectas aues Semiserum &ipsum animal, cui
uiuaria indolijs idem qui apris instituit. Qua in re notatum, non congregari nisi populares eiusdem sylvae: &si
122쪽
nisceantur alienigenae, amne , vel monte discreti, interie dimicando. Genitores suos sessos senecta alunt insi-ni pietate. Et libro 3 6. cap. I. Extant Censoriae Leges,landia in coenis glire sique,& alia dictu minora apponi ve- antes. Ratio autem cur glires in coenis olim apponi legeetitum fuit, affertur ex Alexandro ab Alexandro lib. 3.en. dieci cap. II. his verbis: Adeoque luxus excreuit, &o processit luxuria, a iuuentibus diuitiarum copijs, ut ob-,nia lautiora, minoreique epularum sumptus, ct magnas muliones edicto coercere, & luxuriosos apparatus pluri us legibus inhibere necesse fuerit. Hinc Fannia,Orchia, γidia, Cornelia, Ancia & Iulia leges, ad cohibendam luuriam victus, vestitusque,& coenaru immodicos sum p. is latae sunt. Hinc Censorum edictis verria abdomina, dcires epulis & conuiuijs inhibita. Quare ad coercendam uiarum luxuriam fuerunt glires conuiuijs antiquorum ter diet , non tamen quia gulae non arriderent: sapiuntii in valde glires,& succi suauissimi sunt, praesertim vero Caelius Apicius docet tib 8. cap. q. si cum adipe suillo, pere, nucleis, lasere & liquamine decoquantur. Quanquam ex altera parte, si medice perpendanturires, pinguedinis exuperantia, qua scatent, ventriculi petentiam destruunt, concoctu contumaces sunt , suc imque lentum & frigidii gignunt, veluti Alexand. Petio-us docet lib. 3. de sanit. tuenda. Praeterea cuniculi proponebantur, de quibus Plin lib. ap. s s. sic loquitur : Leporum generii sunt &quos uti an ia cuniculos appellat,innumerae Decuditatis, famemq; learibus insulis, populatis messibus afferentes; & celsim est Balearicos eosdem aduersus prouentum eorum xilium militare 1 D. Augusto petisse: nam ut inquiunt, hi terram adeo sed uni & excavant, ut si urgent ca-; se impenetrent ; neque illinc extrudi aut extrahi pos-1t, nisi coniectis intro viverris , animalibus eorum ge- si infestis: unde alii cuniculos appellari voluerunt a O a meta
123쪽
1os Mens Romam . meat bus subterraneis, qui etiam cuniculi dicuntur, &priesertim a Poeta Martiale, lib. I 3. Epigr. quando his versibus loquitur:
Gaurit in effossis habitare cuniculus antris. Monarauit tacitas bosibus itae vias. Cuniculi namque continuo terram suffodientes specus
multisores sibi comparant. Sed de nomine quidquid sit, cuniculi ex Plinio superius , sit miles leporibus sunt: Ergo eadem quae de leporibus dicta superius, valent etiam de
cuniculis. Castor Durates, carnem cuniculorum frigidam esse, ait, in principio primi stradus, siccam vero in secundo. Cuniculi sunt minus sicci, quam lepores, ideoque melius nutriunt,quam lepores, atque facilius concoquuntur. Iuvenes postremo cuniculi atque tenelli meliores habentur senibus, qui tanquam dura carne praediti iniucundidcinsalubres sunt. Quadrupedium sylvestrium tandem & vulpem quoq; venati fuimus, & vulpes quoque capiuntur, veluti prouerbio sertur, tametsi vulpes astutae sint, malitiosae, callidae,quemadmodum Arist. docet lib. I. de hist.animal.cap. i. Unde Persi. Sat. s. Astitam vapidoserua ub pectore vulpem. Et Ioan. Francisc. ApolUib. I .Epigr.
Natura omn/parens donauit cornua ceruis
Ramos, ct celeres currere ιussis equos, in V, ibus insidias. - ---
Vulpes ama fraudem upus agnum, aemina laudem. Oppianus etiam Bodino interprete lib. 3. de veri sic concinit :Attamen excellit reliquas vulpecula vafra catustate feras, nec deeri audacia praesens Finibui extremis soleris desinat antra ,- - ι.Se foresque domos, ct non violabile casDum.
Sed quid plura P infiniti recensentur ex auctoribus vulpiu a doli,
124쪽
Mensa Romana . a 7 doli, inter caeteros Isidorus atq; Constantinus recensent, quod cum famelica est vulpes,prostrata ore aperto mortε simulat, tunc auibus ad ipsam tanquam ad cadauer descendentibus in pabulum, ijsdem vescituriolaus Ma gnus, cum vulpes, inquit, ad famem explendam nihil inuenit, tamdiu se in terra rubra volutat,donec cadaueris formam induat, tunc humi iacens, aues accedentes illico venatur, ct ijsdem vescitur . Praeterea cum gallinae in pertica ex stunt, caudam ipsius huc illucque impellit &iactat, quasi illam in gallinas vibratura, ob idq; perterrefactae, S 1 peritica cadentes, deinde vulpis esca evadunt, ut quidam recenset. Omitto infinita alia his similia, & ad priora redeo; Uulpes graece α λω' ηξ dicitur, latin θ vulpes, quasi volipes hoc est a velocitate pedum, inquit Varro. Gal. lib. 3.
de loc. assech. cap. 7. Vulpes, inquit, melancholicum san. guinem generat, durae est carnis,nec non male olentis odoris. Unde Martial.lib. Io. Epigr. de eiusdem captura aoensita loquitur: . . R . Hic olidam clamosis a es in retia vulpem.
Olida, inquam, vulpes est, ct valde foetet, ideoque nobialium urbanorum neque culinae neque menst ipsam respiaciunt, quin imo abijciunt. Vulpes certe male oles, ergo in malam crucem abeas, sinistro pede, inauspicato, malis auibus, diabolus arripiat omnes vulpes, quibus maximo
SUS, ὐι graece dictus,animal est notissimum, atque et
125쪽
1o8 Mensa manet cui quidem ne putresceret, animam ipsam pro sale datam dicit esse Chrusippus; qua pecude , quod erat ad vescendum hominibus apta . nihil genuit natura foecundius . Et M. Varro lib. a. de re Rust. cap. . Suillum pecus a natura donatu serunt ad epulandum,itaq; ijs, animam datam esse proinde ac salem, quae seruaret carnem. Plin. etiam lib. 8. cap. II. naturai. hist. Animalium hoc maxime brutum, animamque ei pro sale datam non illepide existimabatur :Neque alio ex animali numerosior materia ganeae: quinquaginta prope sapores,cum caeteris singuli. Hinc Censoriarum Legum paginae, interdictaque coenis abdomina , glandia, testiculi, vulvae, syncipita verrina, ut tamen Pul iij mimorum Poetae coena, postquam seruitutem e Xuerat , n ulla memoretur sine abdomine , etiam vocabulo suminis ab eo imposito . Mille enim, ut ita dicam, obsoniorum genera ex suibus fiunt,neque animalia reperiunturalia, quae adeo gulae inserviant sicuti sues, praesertim veros lacte vasti fuerint, unde Aeschylus.
Ego porctim opimtim valde lactatum In te Iu calente ponam, quid enim il Praefantius hoe fuerit homInibus obsonium' e lai H Et Domitius Calderinus. Lacte mero partum pigrae mihi matris alumnum 'Ponat, O Aetholo de sue diues erit.
Sed de laudibus suis quidquid sit, suillae carnis usum instituit Populo Aurelianus Imperator, nam antea suibus non vescebantur antiqui,veluti lustinus refert in Epito. Imperatorum, in vita eiusdem Aureliani. Habet similitudinem caro suis cum carne humana, inquit Gal. 3. de alim .facult. cap. 2. nec non Paul. lib. I. cap. 84. idque ex eo intelligere poteris. quod quidam carnes humanas pro sitillis, siae vlla in gustu vel olfactu suspicione comederunt. Et lib. I. de cibis boni & mali succi cap. 3 . idem Gai. Ex animans bus docet, quorum natura ad bonos humores gignen saptissima est, sues mediocris iam aetatis habentur; caro ex
126쪽
Men a Romanet s. IO9 orcellis paruulis, excrementis scatet. Quare ex pedestri-γus animantibus suilla caro probatissimus cibus est, dein- te hoedina, mox vitulina, agnina vero humida, tum len orem, mucoremque in se habere censetur. Libro autem te puero epileptico : Suilla caro,ait idem Gal. optimum,edglutinosum sanguinem gignit, atque veluti omnes aseerunt humidiorem. Quantum vero ad primas qualita, es, sues calidissimi sunt ex Arist. Io. probl. 23. Cur sues,nquiens, hybernum pilum amittere non solent, ctim cae-erse quadrupes soleant Θ An quod sus calidissimus omniu: st, partique calenti corporis eius pili adhaerent. Salubrior: st etiam caro suis in montibus depascentis, valde se exer- entis, nec non masculi potius quam feminae , sicuti po- remo si assa, non vero elixa comedatur: unde Aschylus
l J, igne tamen leni, Ut te non offendat. Bubulus nomen est genericum sub se continens omnia inimalia bubulina, unde Plin. Stomachum exulceratum,
actis asinini, ac bubuli potus reficit. In bubulo autem ge-a e re aetatis gradus quatuor sunt, in quit Varro lib. z. cap. I. 'rima vitulorum, secunda iuuencorum,tertia boum no-aellorum, quarta vetulorum. Discernuntur in prima vi-ulus,& vitula: in secundatu uencus,&iuuenca : in tertia k quarta taurus & vacca . Quae sterilis est vacca, taura sippellatur,quae praegnans horda. Incipiamus autem avi ulo & vitula ; Uitulus, inquam, & vitula appellantur De. us in bubulo genere, qui primum aetatis annum non eX-ileuerunt, nam deinde, & post annum, iuuencus & iuue a denominari incipiunt. Dicutur autem vitulus & vitulai vitulando, hoc est lasciuiendo,ut nonnulli asserunt ; Isi
torus autem a viridi aetate ita appellari inquit. Vitulus &titula nulli alteri quadrupedum postponendi sunt inter Irandiora animali veluti ex Virg. colliritur Eclog. 3. bis
127쪽
it o Mens Romana Ci m faciam vitulo pro frugibus, ias venit . . . . Ibidem.
vitulam nefrie recci I, . Bis venit ad mulctram, binos alit et bere fetus Deponod tu dic, mecum quo pignore certes.
Et ibidem. Si ad mitulam spectes, nihil eIl quod pocula laudes
Amplius Ioan. Baptista Fera. Assiduos habeant vitulos tua prandia in usus, in Cui madida ct sapida tempore iuncta caro eLLν Quantum vero ad salubritatem, Petrus Crescensis, vitulos vaccarum illarum, inquit, quas lactis tantum, &casei causa nutrimus,quindecim a partu diebus elapsis occidendos esse monet, aitque carnes eorum temperatas esse,
concoctu faciles, salubrioresque illis, qui vitam ducunt
ociosam. E contra autem, Donatus Antonius Ferrus Triuicanus trach. 3. in suo Enchiridio de Podagra, Vituli,ait, praesertim lactentes apprime laudantur, cum temperatae lint complexionis de propterea quocumque anni tempore comedi possunt,uerum a partu tribus,quatuorue mensibus remoti sint,vnde Horat lib. 4.car. Ode I. γ.r Te decem tauri, totidemque vacca, Me Lenersoluet vitulus relicta, Matre, qui largis iuuenescit herbis
Gustui enim hi grati sunt, optimi succi, facilis concoctionis, bonum sanguinem generant, atque temperatissimum praebent nutrimentum ', unde multi horum carnes hoedinis laudabiliores esse sentiunt, quoniam melioris sunt ni trimenti, cum in hoedinis quaedam sit muccilago quando decoquuntur. Sicuti etiam Averroes Coll. 3. Et carnes vituline,ait, sunt bonae carnes,propterea quia non habent illam viscositatem, frigiditatem, siccitatemque, quam binbulae tenent eorum carnes sunt alijs magis odoriserae, ει quantum est in hoc nempe in odore dicerem Λα- , i dis
128쪽
Mensa Roma L .dis meliores existunt. Platina lib. 6. Elixum, inquit, esse debet vituli pectus, dorsum autem, seu spinam malis appellare, assaturam requirit. - . Iuvencus & iuuenca bubuli sunt in secunda aetate constituti ex Varrone superius; dicuntur iuuenci grqce hoc est nouelli bubuli, latine vero appellantur iuuenci, sicuti & iuuencae a iuuentute, & viriditate cum Isidoro; nempe bubuli sunt iuuenci qui iam vituli esse desinunt, sicuti iuuencae quae iam vitulae esse desinunt, neque ad iustam magnitudinem bubulorum excreuerunt:quanquam
nonnulli confundant iuuencos &iuuencas cum bubulis maioribus, unde Virg. Ecl. 2. A pice aratra iugo referunt si pensa iuuenci. Et lib. 4. Georgic. Experila O validis rerram pros de iuuencis. Ex quibus Varro iuuencos ait a iuuando dici, quoniam Dominum in agro colςndo iam adiuuare possunt &inciapiunt. Sed de nomine quidquid sit. Olim iuuenci & iuuencae immolabantur,veluti ex Virg.etiam colligitur pluribus in locis, praesertim I.& S. Eneid.
Donoferiant onerantgi aras, maritans; iuuencos Ibidem. Et saluam ante aras aurata fronte iuuencum.
Dona feram, iam nunc solamnes dicere pcmpas Ad delubra iuuat, caesosq; videre iuuencos. 'Caro iuuencorum post vitulinam, melior est carne aliorum bubulorum, nempe taurorum & Vaccarum, praesertim vero si iuuenci ct iuuencae montani sint. Itala, inquit Cardan.lib. de sanit tuenda, extollunt etiam Roma nos iuuencos tanquam multi nutrimenti, atque facilioris concoctionis. Et de horum carne praecipue intellexisse dicerem Plautum, quando in Aulularia , agninam caram inquit, caram bubulam. Hipp. lib. a. de vict. rat. carnem bubulam elixam comedendam esse, ait, quoniam communis
129쪽
munis est etiam sententia dicerem,quod ius bubuli omniabus alijs quadrupedum maiorum phaesertur, etiam vitulino .
Bubulus tertiae armis ex Varrone superius, taurus Scvacca appellatur. Γst autem taurus mas in genere bubulo, & vaccarum admissarius. Dissert autem taurus a boue, quoniam bos castratus est taurus, taurus autem bos est nocastratus. Plin. lib. 2. cap. 4s. Tauris, inquit, in aspectu generositas, torva fronte, auribus setosis, cornibus in procinctu dimicationem poscentibus. Sed tota comminatio prioribus in pedibus stat , ita gliscente alternos replicans, spargensque in altum harenam,& solius animalium eo stimulo ardescens. Aristot. etiam lib. 1. de partibus animal. cap. q. Quorum autem, ait, sin Vis fibris admodum multis, crassisque resertus est, haec terrena amplius constant natura, ct animosa, iracunda, proindeque furibunda sunt: ira enim calorifica est. Solida autem , firmioraque omnia concalefacta , vehementius quam humida calefaciunt. Fibrae vero solidae terrenaeque sunt: itaque quasi sementa in sanguine essiciuntur, seruore inq; per iram accendunt. Ex quo fit ut tauri Se apri animosi,iracundi, furibundique sint: sanguis enim ipsorum fibris resertior est. Ex quibus omnibus colligitur,tauros calidiores, nec non etiam sicciores esse omnibus alijs bubulis ; cumque magis calidi Sesicci sint, dissicilis etiam concoctionis erunt, mali succi, crassi, atque melancholici ; unde etiam fit, ut nunquam, vel raro pro cibo ijdem interficiantur, veluti Cardan. dincet lib. 3. de sanit. tuenda cap. . Quinimo Romani oliri taurios ludos Diis inferis in stituerunt, prohibueruntque, ne amplius venderetur caro istiusmodi an imalis , utpoto cum ex eius est pestilentia in grauidas mulieres, regnante Tarquinio Superbo incidisset. Bos, castratus taurus dicebatur superitis: bos inquam Σει' τῆ βισκυ, dicitur, hoc est pasco, cum homines laboribus suis pascant,nutriantque: unde Virg.
130쪽
gor tibi Phoebus folis occurret in arvis.. Et Ouid. Is . Metamorph. I nid meruere bouet, animal sine fraude doliaque, Innocuum simplex, natum tolerare labores. Boues olim in magno honore habebantur, ideoq; Plisti lib. I 8. natural .hist. cap. 3. Non omittenda, ait, priscarum legum beneuolentia: cautum quippe est, ne bouem priusquam ovem nominaret qui indiceret multam . Ludos boum causa celebrantes, bubetios vocabant. Seruiu rex ovium boumque effigie primus .signauit. Frugem quidem aratro quaesitam furtim nocte pauisse, ac secu so, puberi xI I tabulis capitale erat, suspensumq; Cereri necari iubebat grauius quam in homicidio conuictum : Ima pubem praetoris arbitratu verberari, noxiamve duplionemve decerni. Iam dillinctio honosque ciuitatis ipsius non aliunde erat. Et sane mirum non eli, quod boves inutanto honore haberentur olim, propterea quod, veluti Plin. ibidem recenset ipsorum tunc manibus Imperato. rum colebantur agri, unde postea terra maximς ubertatis erat, gaudens vomere laureato , atque triumphali ara tore. Animal occidit primus Hyperbius Martis filius, refert Plin. lib. . cap. s6. Prometheus autem bouem : cuius caro Plauto reserente in Aulularia, olim gratissima erat, atque etiam regibus apponebatur, veluti Menelai exem plo Homerus testatur 4 Odissde Thelemaco eandem apponentes, his versibus concinens: Sic dixit Q s dorsa bouis pinguia appfuit Assa, in manibus accipiens, quam porrionem posuerant Hi in cibos paratos manus imposuerunt. Et Virgil. Maro 8. Aeneid. de coena Aeneae alloquens: Vescitur Aeneas ut, ct Troiana iuuentus Perpetui tergo boms, ct lusi alibus extis. Huius rei,quod scilicet etiam reges, & alii magnates vescerentur carne boum reddit rationem Atheneus libro I. nec non Cicero pro Deiot. Frugalitatem, inquiens, idest P mode.