장음표시 사용
91쪽
saporem interpretatur. Suavitatem turdorum ostendit etiam Uespasianus Strozza, Abbatis cuiusdam delicias re
. ille boues macros odit, nec totos vult Digilare dies.
Illius in turdis sermo υersatur, O ossis Gnosiacostum ans sititia labra mero. Clarissimus in conuiuijs, atque sumptuosissimus Lucullus, reserente Athenaeo lib. q. cum Romam post expeditionem Ponticam redij sset, in suis aviarijs multos turdos alebat, cumque delicate caenaret, inquit Varro, alios vi. debat turdos mazonomo positos, alios volitare circa senestras captos. Unico verbo olim Romae turdi in maxima aestimatione fuere, atque veluti recenset Budaeus libro de Asse, singuli turdi venditi fuere ternis denarijs. Varro etialib. 3.dere Rustica resert,ex uno ornithone quinque millia turdorum eodem pretio vendita fuisse, his verbis alloquens In villa materterae meae in Sabinis gaudeo valde Varronem fuisse ex nostris Sabinis ad quartum & vige. simum lapidem via Salaria a Roma ornithon est, ex quo uno quinque millia scio venisse turdorum denariis ter. nis, ut H.S. sexaginta millia ea pars villae reddiderit eo an .no, bis tanto, quam tuus Axium alloquebatur θ fundus ducentorum iugerum Reate reddit. Sed quid amplius doturdis dicam Auiaria turdorum adeo magna olim erant, ut eorumdem fimo etiam agri stercorarentur. Audiamus Plin. lib. II. cap. 9. Marcus Varro principatum dat turadorum fimo ex aviarijs, quod etiam pabulo boum,suum T magnificat,neque alio cibo celerius pinguescere asseuerat. Postremo de turdis non relinquenda esse mihi videntur ;quae Plin. recenset lib. Io.naturai. hist.cap.42. Quanquam neque ad suauitatem, neque ad valetudinem faciant, his verbis alloquens. Agrippina coniux Claudi j Caesaris tu du m habuit quod nunquam ante ) imitantem sermones bominum, cum haec proderem. Habebant de Cadares ilia
92쪽
Mensii Romana uenes item sturniam, luscin ias, graeco atque latino sermo
ne dociles: praeterea meditantes in diem , & assidue noua loquentes longiore etiam contextu. Docentur secreto,dcubi nulla alia vox misceatur, assidente qui crebro dicat ea, quae condita velit, ac cibis blandiente. Et haec do
Nunc vero sequitur merula, de qua post turda agenduest,quoniam huic aui amica est cum Plin. I I cap.7s. Dicitur graece merula πτυφος,nempe quia sola volat, hoc est mera volat cum Varrone, & propterea merula appellatur. Et sane haec auis nigrum est animal,& per conseques melancholicum,ideoque sola volans est, amant enim melancholici solitudines,aliorumq; familiaritatem effugiunt. Nigri coloris est merula, dicebamus, sed tamen cum Plin. lib. Io. cap. I9. temporis progressu ex nigra russescit, restate canit, hyeme balbutit, circa solstitium obmutescit. Athenaeus lib. a. turdos & merulas in pari gradu bonitatis esse, ait: unde Gai.lib. de alim. de turdis & merulis simul loquitur, atque eorundem carnes neque tenuem, neque crassiam succum gignere ait. Et ex recentioribus Michael Savonarola merulas turdis praefert, sicuti & huius sententiae fuit Ioan. Baptista Fera, his verbis concinens: Si mihi pinetiis erit merulus, tua gloria cedit Turde, salutiferos vult mea mensa cibos. Amplius Marcellus & Io. Baptista Porta, merulas prodesse melancholicis, assarmant: quod tamen ex sententia aliorum falsum est, cum calida & sicca sit merula auis, &per consequens ad atrae bilis generationem valde aptata: vnde Gal. lib. 3. de alim. eiusdem carnem duriorem esse, ait,carnibus perdicis,gallinae, columbae. Quinimo Platina, Merulae,inquit,tarde concoquuntur,parum alunt, melancholiam adaugent. Quantum vero ad suauitatem variae sint sententiae: nonnulli merulam praeserunt turdis, alii vero merulas odio prosequutur, cum vermes&Iocustas co medant,& duriore carne praeditae sint magis,quam tur-
93쪽
di. CommunIs tamen sententia est, quod turdi suaviores
sint. Merulae olim saginabantur,atque ipsarum suauitas in pectore praesertim rς peritur: unde Horat. lib.2.Eι leporem auulses, O multo suauius armos βuam AE cum lumbis quis edat, tum pectore adusto ita Vidimus O merulas poni, Osine clune palumbos. I
De Durno, Alauda, Coturnice, Homtulano , ω alijs Aviculis. Caput XXII.
ARist. lib. q. de Hist. Animal. cap. 26. Sturnus, ait, Niger albis distinctus maculis est, magnitudine merulae. Et Plinius lib. Io. naturat. Histor. cap. 24. Sturnorum generi proprium est cateruatim volare, & quodam a Pil Orbe circumagi, omnibus in medium agmen tendentibus.Dicitur Graece hoc animal Afros am tuberein, hoc est accelero, nempe quia animal istud celeris sit volatus.Sturnus sicuti antiquioribus temporibus ita de nune in magno pretio non habetur, unde Martiat. lib. 9. Nunc surnos inopes,fringillarumque querelas Audis, O arguto passere vernat ager Inopes inquam sturni sunt, tum quoad salutem, tum etiaquoad suauitatem . Calidi dc sicci sunt cum Averrhoo, atque duriori carne praediti: quin etiam virosum quendam saporem redolent,& maximε cum cicuta vescuntur, ita vi eorundem animal tu caro potius insalubris sit, quam boni nutrimenti. Vnde Platina lib. s. de sanit. Sturni, ait, quos vulgo diabolicam carnem habere dicimus, omnino ab obsonijs latuorum abij ciantur. Hos comedat Vacerna noster,qui marsupio magis,quam vitae consultum vult. Pinguescunt sturni pr cipue ex uuis,quibus maxime vescuntur, & tunc etiam a nonnullis comeduntur, tanquam minus
94쪽
m inlis insuaues, minusque insalubres, atque ut docet Cardanus, statim atque sturni capiuntur,ijsdem caput amputandum est. Expenso sturno, nunc de alauda agendum, & quidem alaudarum genera plura sunt, praesertim vero duo,inquit Arist libo . de Hist Animal. cap. a 3. Alterum nempe terrenum, cristata,& galerita a Crista appellatum; Alterum vero gregale, nec singulare more alterius , verum colore sumite, quanquam magnitudine minus, & Galero carens: cibo vero idoneum, &de hoc genere alaudarum praesertim nos agemus: propterea quod licet omnibus alijs uescantur homines, ut plurimum tamen his uti solent tanquam copiosiori quantitate existentibus. De alaudis igitur dubitare aliquis potest, an cibo utiles sint, quemadmbda Aristot. docet Nam Dominicus Leonius art.med. feci. I. lib. 1. Abstineant, inquit, epilepsia laborantes ab auibus epilepsiae obnoxijs, quales sunt perdices, & coturnices, &alaudae , quae amplius caecitati, & hecticae obnoxiae sunt. Quare eorum cibus idoneus non est. Praeterea Uueccherius alaudarum carnem dissicile coneoqui ait, & per consequens pessimum succum praestare. Ex altera vero parte Castor Durantes: Alaudete, inquit, sine excessu calidae, && siccae sunt, & boni alimenti amplius, praesertim vero tempore hyemis & autumni, &cum pingues sunt. Debet
praeterea alaudae iuniores esse, atque recenter occisae, nam adultae non adeo stomacho conserunt. Neque obstant quae in contrarium asserebantur : nam vel de alaudis adultis
intelligenda sunt, vel de alaudis cristatis, quae apud omnes calidae, & siccae sunt, & per consequens duriores, at quo concoctu dissiciliores. Post alaudas expendendae sunt coturnices, de quibus Plin lib. Io. cap. 23. sic loquitur: Coturnices peregrinae aues sunt, adueniunt ad nos Vere, & antequam grues; parua auis est,& cum ad nos venit,terrestris potius, quam sublimis. Advolant di hae simili modo, non sine periculo
95쪽
τ3 Mensia Romana ru-nauigantium cum appropinquauere terris. Quippe Velis saepe insidunt, & hoc semper noctu, merguntque nauigia. Iter est his per hospitia certa. Austro non volant, humido dcilicet & grauiore vento. Aura tamen vehi volui propter pondus corporumviresque paruas. Hinc volantium illa conquestio labore expressa. Aquilone ergo maxime volant ortygometra duce. Coturnices aues salacissimae sunt& usque adeo tum perdices, tum etiam coturnices copia libidinis gaudent, ut in aucupantes corruant, & lape numero capitibus eorum residant,inquit Arist. lib. q. de hist. Animal.cap. 8. Pascuntur cpturnices milio, sed etiam &alijs granis, atque peculiari quadam naturae suae prerogatiua etiam hellebori seminibus, inquit Aldrouandus, unde Lucretius lib. 4. de natura rerum concinens: T
. 4 Praeterea nobis veraretim e Ii acre venenum,
Et capris adipes, c, cottirnicibus auget.
Atque Plin. loco superius allato, Coturnicibus,inquit,veratri semen gratissimus cibus, quam ob causam eas dam. nauere mensae, simulque comitialem propter morbum despui suetum, quem solae animalium sentiunt praeter hominem . Quanquam haec Plinij dicta a nonnullis negentur; ego tamen experientia cuiusdam amici comprobata habui praeterito autumno ; propterea quod vir quidam in Iure Civili insignis, cum animi causa Tusculanum accessisset simul cum uxore, dono habuit a quodam homine illius ciuitatis coturnices, & prandio unam solummo do edentes, dicti coniuges veneni insidias passi suerunt,
ita ut quasi vitam cum morte commutauerint. inia non sine ratione antiquae mensae coturnices damnauerunt, scuti Plinius recenset. Atque Galen. 6.epid. sec. te X. 36. de visu testatur, Athenis omnes illos,qui coturnices comederunt,musculorum distentione laborasse, quia
Hortulani quarto loco sese offerunt,qui aves sunt alaudarum magnitudine, & Florentiae nec non Bononiae prς-
96쪽
Cipuὰ aucupantur . In magno pretio habentur apud no-Biliores, ita ut Romam, ubi non adsunt, hae aues depilatae ixarisimittantur, atque farina asseruatae. Sunt pingues, suauissimi saporis, boni succi, atque facillimae concoctionis. vlises Aldrouandus in sua ornithologia lib. I 3. Hortu- Ianos , ait, esse illas aues,quas Aristoteles Cenchramos appellauit nempe -- hoc est milio. Unde apud Varronem lis aues miliari et denominantur, hoc est a mi
lio , quo vestuntur, & pinguescunt, sed de hac re quid- quia sit.
Sequuturnunc passeres, aliaeque minutet auiculae, qua rum numerus infinitus est ita ut de ijsdem particulariter loqui omnino impossibile videatur, propterea incommuni easdem expendemus. Atque breuiter auiculae omnes cum Galeno superius, tenuis alimenti sunt, facilli mae concoctionis, S minime excrementosae, praesertim uero quae in montibus degunt. Sunt etiam calidi tempe ramenti ut plurimum, & inter caeteras passeres, qui odicoitus intemperantiam supra annum non vivunt, uti re fert Cardanus 3 de fanitate tuenda cap. 22. Ideoq; Mau-lritani passeres in totum. cibis abdicatunt'. Alexander P tronius vir maximi ingenij. lib. 3. de Victu Romanorum,t admoti et,auiculas non esse comedendas quemadmodum nonnulli faciunt, qui non solum carnis substantiam, sed
.l etiam ossa simul deglutiunt.i Propterea quod auic .3 ut . alarum ossicula deglutha, licet paruula sint,r u ait iviti nihilominus tanquam acuta ventri- bi . . l-lls a. ri culum laedunt, atque dolores ibi assi acutissimos sepe fi irri m
97쪽
AB solutis paruis auibus campestribus , de maioribus sermo habendus est, & primum phasianus se se offert. Phasiani, autem,ut refert Hesychius populi sunt ita appellati a Phaside Amne, a quibus populis in Grq-ciam primum ,mori vero ad nos ab argonautis deportata fuit auis illa, que phasianus a nobis dicitur, nem pe a Phaside, sicut & Pliasiani populi appellantur . Vnde Martis.
Lib. I 3. Argoa primumsunt tran portata Carina, HAnte mibi notum, nilnisi Phasis erat
Est animal phasianus non modo venustum, verum eotiam salubre atque suave. Et circa salubritatem I. Gal. I b. de Cibis boni & mali succi Cap. 3. Carnem phasiani, hiqui neque tenuem,neque crassum succum gignere ,&quo ad Concoctionem & Nutrimentum attinet, gallinarum Carni quoque similem esse, Simeon Sethi.Phasianum, ait, probe concoqui, boni succi esse, atque probum lauda- mque sanguinem generare. Nonnulli phasiano primum locum interaues, exhibuerunt, inter quos fuerunt Gal.loco dicto, Auerrhoes,&post ipsum Petrus Aponesis, Conciliator dictus, his verbis loquutus est. Inter aues siluestres phasiani preserunt urad sanitatem pariter ad robur, ct sorte etiam domesticis, cum gallinis proximi sint,& eiusdem fere specei ι sintque illis siccioris aeris, ac alia menti exercitii amplioris. Sequuntur eos perdices &starnq. Alexander Petronius in lib.de victu Romanorum scap. 17. Phasianus, inquit, non modo inter capum & perdicem medius, sed etiam volucribus omnibus, quas Proxime recensuimus praestantior est, modo fracescens,ut expedit, edatur. Iunior sine centrouersia antecedit omnes . Atque doctissimus ac diligentissimus nec non in materia
98쪽
Mensa Romana . 8 Iteria hac de animalibus admirandus Vlisses Aldrouandus
lib. 3. ornithologiae cap. I. sic loquitur: Phasianus meo iudicio non solum medium inter capum & perdicem loccum obtinet, sed omnibus etiam, quas recensuimus auibus praeserendus est, modo fracescens, prout expedit,edatur, & dum etiamnum pullus est, nam talis absque omni controuersia, ut gustu saporeque gratior ac iucundior,
ita pariter salubrior existit,quod mihi non solum Gal. sed ipsa insuper experietia suadet, etenim sapor melior auem conditione potiorem omnino indicat inquidem ex boni.
tate ea, nisi bonu praestare nequit : saporis enim suauitate allectus, auidius eam amplexatur ventriculus & facile conficit , unde recrementorum paucitas contra alimenti: copiam, ut cuncta non dissimilia commoda taceam , pro
cedit; Hacque gratia Phasianus non iniuria meliori loco reponitur, non autem ob raritatem, quae nihil ad alendi rationem praestat, si recte pensetur: rara enim m ulta non
sanε optima in cibis. Sed ideo quoque bonitate gallinaceu
genus Phasiani vincunt, quatenus exercitatio coelumque
liberius nam sylvatici plerumque existunt; contra gallianaceu genus domuum parietibus includitur plusculum
verse gratiae conciliat. Ex altera vero parte Arabes sere omnes, & inter caeteros Avicenna princeps, eodem rese
rente Aldro uando, phasianum quoad sanitatem perdici postponunt,& sane non absque ratione fortasse, cun phasianorum pabula humidiora sint ut plurim sim, atque loca in quibus vivunt ac vigent praecipue humida sint, atque palustria, ut de Phasianis populis recenset Hippoc. lib. de aere, aquis , & locis; perdices autem in montibus vivunt, & in collibus habitant ut pluri mum, & per consequens in salubrioribus locis. Quare esto quod phasia nus quoad gustum suauior sit, quoad valetudinem vero ter dici postponendus est sententia mea. Quae enim i
iccis locis & montuosis proueniunt, citius concoquuntur , inquit Paulus libro I: capite 8 a. minusque excre.
99쪽
mentosa sunt, quam quae in paludibus nutriuntur. Quantum vero ad suauitatem, auis phasianus suauissima est,atque ut ille asserebat, principum mensis nati duntaxat phasiani sunt. Unde Philostratus lib. 8. de vita Apolloni3, aues a Phaside maeoniaque aduectas inter delitias connumerat ..Atque Petronius Arbiter in Satyricis sic concinit: Ales phasiacis pesita colabis,
- Et pictis attagen opaca pennis, ι te.
Atque Afrae υolucres placent palato uod non sunt faciles. Vnde Lampridius, phasianum a Seuero in maioribus tantum sestis petitum reseri, nempe quia propter suauitatem maximo in honore tunc habebatur Phasianus, sicuti &nunc temporis. Circa coquendi modum ex Platina assari debet, vel cum pipere & saluta elixari. Eques Franciscus Grisendius Corregiensis eximius no stri temporis Architriclinus phasianum assatum magis, quam elixum, gulae inseruire ait, & cum larido praecipue decoctum, adhibito etiam embammate, seu intinctu, qui vulgo realis dicitur, & conficitur ex aceto, saccharo, gariotillis,& cinnamomo secundum artem perito coquo notam coctis.
De Perdice, Starna, γ Attagena .
te dicitur,quem cum serrae usum primus reperist et,1 patruo inuidia percito ab excelsa quadam turri serui praecipitatum, Deorumque misericordia in auem sui nominis suisse transformatum , quae etiam nunc ruinae illius me mor, vitat sublimia, humi nidum construens . Est hoc a uium genus libidinosum cum Arist. lib. 3. de generatione
100쪽
animal. I. Neque in alio animali par opus libidinis, inquit Plin. lib. Io. cap. 33. Est etiam haec auis malitiosa, undo idem Plin. refert, quod si aliquis ad nidum coeperit ac, cedere, procurrit ad pedes laeta, praegrauem aut delumbem sese si mulans, subitoque in procursu, aut breui aliquo volatu cadit fracta aut ala, aut pedibus: procurrit iterum, iamiam prehensurum effugiens, spemque frustrans, donec in diuersum abducat 1 nidis. Eadem in pavore li. bera, ac materna vacans cura in sulco resupina ille ba se terme pedibus apprehensa operit. Cum ad nidum quisvenando accesserit, inquit etiam Aristot. p. de Hist. Animal. cap. 8. Prouoluit sese perdix ante pedes venantis, quasi iam possit capi, atq; ita allicit ad se capiendam hominem, eousque donec pulli effugiant: tum ipsa avolat, & reu cat prolem. Quae eadem leguntur pariter apud D. Basi lium homilia I 3. exhori. ad Baptismum,apud Plutarchu, AElianum, Athenaeum, & alios quam plurimos. Neoterich&cumulatissit me recenset quoq; Ulisses Aldro uandus lib. II. Ornithologiae.
Sed de moribus quidquid sit, nobilissima est auis ista
suauissima,atque nobilium,diuitumque mensis solummodo destinata . Unde Aristippus inter antiquiores luxuo sos unam perdicem quinquaginta aliquando dragmise mere non est veritus, & Martialis de hac aue etiam conacinens :Ponitur Ausonin auis haec rarissima mensi Hanc in latitorum mandere seste les.
Circa valetudinem Gal. I. de cibis boni, & mali succi
cap. 3. Ex auibus,ait, pliasiani, perdices,attagenae,cibi sunt neque crassi, neque tenuis succi ', & particulariter magis de perdice alloquens Plin lib. 29. cap. q. Iure perdicum a stomachus recreatur, atque iecinoris doloribus medetur, nempe quia dicerem, tanquam calidi temperamenti perdix, ventriculum roborat, nec non obstructiones iecoris