장음표시 사용
171쪽
nui membrana, quae seruoris ipsius spuma concrescit. Et Gal. 7 meth.6. Quod igitur mel, inquit, colore flavo est, ct odore suaui, tum purum adeo , ut totum pelluceat, ac gustanti parum acre, iucundissimumque, praeterea tam subi cohaerens, ut si digito attollatur, continuum sibi, nec intercisum ad humum defluat, id omnium est optimum: si vero abrumpitur, nee demissum ad terram usque conis nultatem seruat, id aut crassus iusto est, aut tenuius, aut partium dissimilium : Ibidem Galen. Cerosiim itaq; magis mel est, quod& crassius est, & cui tales quaepiam crassitudines innatant; Excrementosius vero,ac perfici concoquiq; difficilius, tu na quod totum humidum est, tum in quo multae in partibus sparsae apparent humoris guttae. Porro in quo vel cerae qualitas aliqua, vel propolis, vel id genus alia gustu deprehenditur, non modo non est optimum, verum etiam malum est, quippe nullam penitus auterius cuiusquam rei in se eminentem qualitatem contianere debet,cap. 7. eiusdem libri. Quin etiam, inquit GaI mel ipsum deipumatum per se optimum nutrimentum est frigido ventriculo, ita ut calido aduersissimum; Et prismo de med. facult. cap. I. & Σ. Mel calidix & siccis aduersissimum, frigidis vero, & humidis utilissimu ; sicuti etiani
lib. de bonitate succorum cap. II. Mel in naturis calidis in bilem vertitur, in pituitosis&senibus accommodatum est, & morbis frigidis: eius naturae fortasse erat Pollio Ro-m ullis,de quo Plin. lib. 2 a. cap. 24. sic loquitur; Multi senectam longam mulsi tantummodo nutritu toleravere, neque ullo alio cibo, celebri Pollionis Romuli exemplo:
quem centesimum annum excedentem, ciun D. Augustus Hospes interrogaret, qua nam ratione maxime vigorem illum animi corporisq; custodisset, ille respondit, intus mulso, foris oleo , nempe quia mulso nutritus fuerat, oleo autem unctus, quemadmodum antiqui solebant Sed
mulsum ex Plinio ibidem aqua& vino fieri solebat , do quonam mulso hic intelligendum est Sane de mulso ex
172쪽
Afensa Romana . I ssi aqua dicerem, nam mulsum ex vino vetustate lono i idem vinum transit, & dictione mulsi praecipue maliano ex aqua intelligitur, Unde Paul. lib. I. cap. 96. Caeterram, . inquit, hoc modo praeparari debet mulsum: Odtupla a. quae portio melli admiscetur, incoquiturque, donec spumare desinat,spuma vero continenter ab ea tollere, lim ulatq; orta est oportet. Caeterum ut afferebam, antiqui non mulso solum ex aqua, sed vino utebantur, unde Horat. A ridius forti miscebat mella Falerno.
Et Marc. Varro lib. 3. de re Rustica cap. 16. Mel, inquit, ad principia conuiuis, & ad secundam mensim ministratur, idque nulla alia ratione, ego dicerem, nisi q uonia rismet calidum est, & praesertim vino sumptum, climq; calidum prodest inani ventriculo atque fame refrigerato, de propterea in principio mensae offerendum est, sicut & ho. die in alijs cibis passim seruatur; calidiora namq; alimenta in principio mensae offeruntur,frigidiora vero,atque cras. siora in medio & fine potius. Expenso melle Iaccharum sese offert, de quo primum scire est, maxime disserre saccharum nostri temporis, 1 saccharo antiquorum : propterea quod saccharum anti quorum inter mella recensebatur ex Dioscoride, Galeno, & Plinio, praesertim libro I 2. natur. hist cap. 8. ubi sieloquitur: Saccharon & Arabia fert, sed laudatius India: Est autem mel in Harundinibus collectum qum mi uri, modo candidum, dentibus fragile, amplissimu nucis auellanae magnitudine, ad medicinae tantum usu. Et Alexander in problem. Quod Sacchar Indi appellant mellis coagulum est, sale cogente, conuertensque ad mellis dulcedinem ; Quod idem Monte etiam Libano fieri certum . Manardus autem Epist. a. lib. 3. Antiquorum,inquit,sac. charum fit cum noctis primo frigus agglutinat; dehine superueniens Solis calor obdurat. Nostrum vero plantae
pulpa in Siciliae & Cannariae Insulis latitat essilie tantum H diximus arundini similis, quam plantam nec Dioscoria V E des,
173쪽
, Mensa Romana Ades , neque Plinius agnouerunt, quoniam Ipsam non ta cuissent, clim res tanti momenti sit; & ibidem saccharum antiquorum , ait idem Manardus , & Manna parum vel nihil inter se disserunt, nisi sorte sacchari nomine intelli gebatur illud, quod ex India aliquando vel Arabia sereba tur, nunc saccharum candidum communiter appellatu,& quod ex Solis excandescentia induretur. Hoc auter tempore tale saccharum candidum neque ex India, neque ex Arabia sertur,quoniam Venetijs artificialiter sit.Quid quid tamen sit, nostras saccharum ex eodem Manardo niah:l aliud est, quam succus 1 propria generis planta bene contrita expressus , calore ignis plus minusue excoctus, coactus & desecatus in Euccharum tanto candidius, &durius euadens, quanto plus coctionis desecationisq; toleraverit. Ex diuersa autem huiusmodi desecatione, &coctura contingit varios ei persectionis numeros adscribi,ut quoddam summum &perie insimum,1 fine nomen vutro accipiens, quia videlicet ad finem bonitatis perueis nerit, candore duritie suauitate praecipuum. Ex Hieron. Cardano lib. 3. de sanitate tuenda cap. 78. Saccharum postremo temperatu est iuxta illa Gal. de simplic. Omnia dulcia temperata, sicuti acida frigida, amara calida, atque minus melle calidum, impurius tamen, & rude, idest prumae cocturae calidius est, nec acrimonia expers, abstersioneque. Candidius vero quod quarta vel quinta sit coctura, miniis calidum est, coctione enim acrimoniam deperdit, & potestate qua pollet extenuandi ac detergendi nec obstruit , nec glutinositate moram trahit. Quod vero sponte fluit, cum nullam admixtam aquam habeat, vocaturque 1 Principe suli mentum, hoc nulla ex parte melle est inferius in abstergendo: Reliquum quod nobis in usu est propter admixtam aquam, cum palam sit melle dulcius minus abstergit: frigidis autem, S siccis obsonajs ad 'hibitum ad temperamentum reuocat, nec calidis & hu midis aliquod detrimentum assert, sed omnia lenit ac mi-
174쪽
tescit; eoq; dulciarii pistores in panificioru genera vlun.
tur,&seplasiarij multas, variasque figuras, ac formas tri .huunt ad hominis delicias. Sequitui nunc sal, qui ex graeca dictione ἀλι, hoc est mare dicitur, & ille est quo in cibis condiendis utimur ,
res quidem uiuentibus hominibus maxinie nec gariaia, unde Plin. lib. 3 I . cap. 7 Ergo hercule vita humaniorisine sale nequit degere adeoqtie necessariam elem diatum
est, Ut transierit intellectus adi voluptates animi quoque. Nam ita ales appellantur: omnisq; vitae lepos & summa hilaritas, laborumque requies non alio magis vocabulo constat: honoribus etiam,militiaeq; interponitur , salarijs inde dictis, magna apud antiquos auctoritate, sicut apparet ex nomine.Salariae uiae : quoniam illa sal in Sabinos portari con fuerat: Nam via princ pio huius capitis docet Plin Sal omnis aut fit,aut gignitur ; utrumq; pluribus modis,sed causa gemina,coacto humore, aut siccato. Siccatur in Lacu Tarentino testiuis solibus, totumque sta. num in salem abit, modicum alioquin, altitudine genua non excedens. Item in Sicilia in lacu, qui Cocanicus vocatur, & alio iuxta Getam: horum extremitates tantum inarescunt, sicut in Phrygia, Cappadocia. Aspen d subi lamgius coquitur, & usque ad medium lacum. Aliud etiam in eo mirabile, quod tantu dem noctii subuenit, quantum die auferas. Omnis est talis sal minutus atq; non gleba est. Aliud genus ex aquis maris sponte gignitur, spuma in ex tremis littoribus, ac scopulis relicta. Hic omnis rore densatur, & est acrior, qui in scopulis inuenitur. Sunt etiamnum naturales disserent ae tres. Namq; in Bamis duo la. cus vasti, alter ad Scythas versus, alter ad Arios, sile aestuant. Sicut ad Cittium in Cypro,& circa Memphin extrahunt lacu, dein Sole siccant. Sed & summa fluminum derisemur in salem, amne reliquo veluti sub gelu fluente. vi apud Caspias portas, quae salis flumina appellantur. Ite circa Mardos de Armeniosi Praeterea apud Bactros amnis
175쪽
ochus & Oxus, ex appositis montibus deserunt salis rammenta. bunt de in As ica lacus, & quidem turbidi. sale bf rentes. Ferunt quidem & calidi sontes sicut Pagasaei. Et hactenes habent se genera ex aquis sponte prouenientia. bunt Se Montes natiui salis, ut in Indis Oromenus, in quo
lapidicinarum inodo caeditur renascens, maiusq; regii vectigal ex eo est,quam ex auro atq. margaritis. Effoditur ,
e te ra, ut palam est humore densato, in Cappadocia. Ibi quidem caeditur specularium lapidum modo . Pondus magnum glebis, quas micas vulgus appellat. Carrhis Arabae oppido muros domosq; massis salis faciunt, aqua ser
Vel fit dicebatur etiam superius sal: factitii autem salis
varia genera sunt, ex eodem Plinio ibidem. Uulgaris plurimusque in salinis , mari adfuso , non sine aquae dulcis ria guis, sed imbre maxime iuuante, ac super omnia Sole multo, non aliter inarescens. Harum vero salinarum inuentor suit Ancus Martius Rex, eodem Plin. reserento,
qui salis modia sex milia in congiario dedit populo, atque salinas primus instituit. Circa quantitatem vero salis, nempe quantsi ipsius pro obsonio exhibendum sit,id docet Varro lib. de re Rustica his verbis: Vbi oleae comesae erunt, halecem, Scacetur dato, oleum dato in menses unicuiq; sextarium: salis unicuique in annos modium satis est: Modium vero pendet libras viginti sex, & uncias octo , Quare salis viginti sex libraessum vncijs octo quolibet anno pro obsonio unicuiminseruiebant. De sale am plius sciendsi est, quina bonus vel melior sit, Plin. laudat salem Tarentina, salsissimus, inquiens, sal siccissimus: suauissimus omnium Tarentinus, atque candidissimus. Ad obsonium de cibum utilior quisquis facile liquescit: seruandis carnibus aptior acer,& siccus Cardanis cap. 7 s. lib. 3. de sanitate tuenda ait, salem vitam producere multum,Sc eo argumento, quod immixtum oleo in
176쪽
Mense Romanatas. Is 9 lampade ignem longe diutius alit. Huius rei relinquo tibi
Lector rationem quaerere; ego autem dicerem,id fortasse accidere ex eo, quia tale oleum sicuti omne humidum , ct aereum mixtione sicci dissicilius resoluitur, & per consequens longiori tempore durat, quam simplex existens, ac sine ulla alia sicci mixtione, cui rationi mihi videtur etiam seuere, quod inquit Hippoc. libro de Aere, aquis, &Iocis tex. I 6. ubi sermonem habens de aquis selsis id praecipue asserit At enim mentiuntur homines de falsis aquis propter imperitiam , in eo quod per alvu secedere , eamq; soluere putantur , maxime enim istae contrariae sunt ad sui egession em ac secessum; sunt enim crudae, & 1 calore coqui non possunt: quod sane contingit ob acrimoniam, cruditatemq; quam 1iale adipiscuntur, unde difficilioris icoctionis redditae, a calare difficilius etiam resoluuntur; quod idem puta contingere in oleoia Piper amplius expendendum, quod graece trierin dicitur, quod nomen ex Dioscoride arboris est, cuius fructus condimentis aptus est, atque ad nos ex India fertur. Calfacit & exsiccat piper, urinam cie stomacho frigido con-Drt, si tamen modeste sumaturi . I I 'i Crocus etiam flos est, qui sistransi vulgo dicitur 1 Cr puero ut Poetae fabulantur dictus, qui cum Smilacem puellam tenerrime deperiret, amoris impatientia versus fuit in florem sui nominis ; Vnde Ovidius 4. Metamorphoc P. Et Crocon in parvos versum eum Smilace florer.
De Croco scribit plura Plin. lib. a I .cap. 6. ubi ,Optimum, inquit,ubicumq; quod pinguissimum,& breuibus capillis: pessimum vero quod situm redoIet. Calfacit & siccat, atque hilaritatem inducit, non aueto, ut putant,calore innato, inquit Petronius lib. 3. de vire Romanorum cap. 3.1 erum perturbato cerebro,utputa qui perinde ac vinum inebriet, & risus gaudiiq; specimen excitet. Sed cur etiata ex proprietate agere non asseramus ξ
177쪽
ico Mensis Roman. . Praeterea anissim proponitur, qui eiusdem sere rationis
est cum aromatibus, calfacit etiam & exsiccat. Urinato
ciet, flatus discutit. Plin. lib. zo. cap. de aniso sic loquitur: Anisum aduersus scorpiones ex vino bibitur: panis etiam crustis inseriolibus subditur: iuuat quartanas in quantitate trium digitorum mptum , aspidum venenis aduer tur, urinam ciet, sitim cohibet, Venerem stimulat, vestes a tineis defendit: quo nigrius melius , &quo recentius, somacho inutile est praeter quam inflato. ala Cinnamomum frutex est in AEthiopia,troglodytis conis termina humilis &surculosus, duoru cubitoru altitudine etiam hodie in ossicinis nomen retinet, vulgus 1 quadam canalium figura canellam appellat. De Cinnamomo Io gam historiam atque diligentissimam recenset Plin. Lb I a. cap. I9 Sed Hieron. Cardanus lib. 3. de sanitate tuendata
cap. 8o. Differre,ait, cinnamomum nostras a cinnamomo
antiquorum, idq; optime probat. Nostrum subiungens deinde cinnamomum calidum est,& siccum in tertio gradu, incidit, digerit, astringentis facultatis non omnino expers, atque odore luaue est. Postremo cuminum, siue cyminum, herba notissimas est , solio semiculo non dissimilis, cuius semen in Vino potum pallorem sertur generare : unde Horat. lib. I. Epist.
ad Mec cenatem. IL -2b berent exangue cuminum. Persius vero Satyras. . rarit. - Pallentis grana cumini. 'Plin. etiam l b. ao. cap. I Ueruntamen, ait, Omne cumunum pallorem bibentibus gignit. Ita certe ferunt Portii Latronisciari inter magistros dicendi adsectatores similitudinem coloris stud ijs contracti imitatos: & paulo ante Iulium Vindicem adsertorem illum a Nerone libertatis, captatione testamenti sic lenocinatum. Ibidem idem Plin. Sed satiuo magnus usus, in stomachi praecipue remedijs , Discutit pituitas,& inflationes,tritum &cum pane sump-
178쪽
Mensa Romana . 16 Ttnm,vel potum ex aqua vinoque , tormina quoque &intestinorum dolores. Infantibus imponi in ventre satis est. Morbo regio in vino albo 1 balineis datur.
De Oleriineto, Sapa. Cap. XXXVI.
OLeum ε'λαιον graece dicitur,hoc est ab eλia, idest oliua arbore, siue eiusdem fructu cuius succus oleum est. Unde olivum quoque 1 nonnullis appellatur, & pra sertim Virgil. 3. Georg.
uali perfundat piscessecuνus olivo. Oleae In uentrix fuit Minerua ex Virg. Marone I. Georg. sic loquente:
- oleaeque Mineruiata, Inventrix --
Ideoque eidem Mineruae fuit dicata olea, sicuti Ioui Eseulus, Apollini laurus, Veneri myrtus, Herculi populus,u ita Plin. recenset lib. I a. cap. I.&lib. II. cap. q. idem Plin. oleae honorem Romana maiestas magnu praebuit,turmas Equitum idibus Iulijs ex ea coronando : item minoribus triumphis ovantes. Athenae quoque victores olea coronant, Graeci vero oleastro. Post Mineruam olivae,& olei inuentor suit Aristaeus Rex, Cicero recenset 3. de Natur.
De oleo amplius peragens Plin. libro dicto II. cap. 2. Principatum, inquit, in hoc quoque bono obtinuit Italia toto orbe, maxime Agro Venafrano, eiusque parte, quae Licinianum fundit oleum. Unde Columella lib. 6. Oleum
optimum, inquit, Licinia dat plurimum Sergia. Et libis. cap. 8. Olearum , ait idem Columella, quaedam dicuntur X Lici-
179쪽
16Σ Mensa Romana . Licinianae ecce etiam Columella primatum Liciniae tribuit quaedam Pausi , quaedam Sergiae, quaedam Orchi, tes, quaedam Regiae, quaedam Radij; Aliae Algianae, aliae Nautae, aliae Culmineae,aliae Circites, allae Myrteae. De oleo I iciniae siue Venafri Campaniae oppidi sic comeinit Martiat. lib. II. Hoc tibi Campani dauit Bacca Venafria Et Horat. Pressa Venafranae quod Bacea rem sit oliva. Martiat. laudat oliuam Piceni in Italiae regno. Si mibi Picena Ttirris palleret oliva. Vita 7. Eneid. sic concinit de olivis Sabinis. Ecce, Sabinorum prisco is sanguine, mugnam
Ereti manus omnis,.oliuerae . Mutuscae.
Ouid. lib. 7. Metamorph. de Peparethos Insula. Ei Glafoτ, nitidaeque ferax Peparethos olivae Virgilius laudat etiam oleum Taburni Montis in Campa.
oleo natura, inquit Plin. ibidem cap. 4. tepefacere corpus, & contra algores munire, eidemque seruores capiti, refrigerare. Usum eius ad luxuriam vertere Graeci, vitiorum omnium genitores, in gymnasijs publicando. N tum est , magistratus honoris eius octogenis sestertijs strigmenta olei vendisse. Apud priscos enim pro valetu dine tuenda unctio ex oleo maxime in usu erar, & prata sertim in Gymnasijs post exercitationem peractam . Alit Vero pro eadem valetudine tuenda etiam ante exercitationem , & sine ulla exercitatione olei unctione utebaniatur, veluti ex Galeno colligitur a de sanitate tuenda, tr. ditumque est interroganti Democritum , qua ratione s nus aliquis degere valeat, respondisse, si melle interiora, ct oleo exteriora perfundat, eia Augusto similiter in terr ganti Pollionem Romulum centesimum annum excede
180쪽
Mensa Romana . 16 3tem, quanam ratione maxime vigorem illum animi corporisque custodisset, respondisse, intus melle, soris oleo. Unctio enim docet Hippoc. lib. 2. de Diaeta humectat, ca-jefacit & mollit, humectat quia oleum humidum est, quia humorem egredi non sinit. Calefacit, quia calidum , quoque natura est ex omnibus Auctoribus, & praesertim Aristot. seel. I. Problem. 4o. & s. Problem. 6.& calorem insitum ab externis iniurijs tuetur. Mollit postremo quia lentorem habet, quo praesertim ijs, qui exercendi sunt,
ante exercitationem utilis unctio est: ita enim membra emollita facilius tractantur, flectuntur, distenduntur; Econtra vero dura membra, si violenter tractentur, Dan guntur, rumpuntur; Unde Dioscorides: Oleo munitum Corpus, asserebat,adfunctiones promptius euadit,sed non solum externe corpori humano utile est oleum, verum etiam & interne sumptum, atque praesertim ut medicamentum pluribus assectionibus conserre solet. Ideoque Aristot. se l. 3. Problem. 3q. Cur oleum quaerit, ad arce nodam vinolentiam valet, sorbitumque facultatem praestat
potandi Θ an quod urinam ciere potest vinoque hausto iter regit λCirca acetum vero, Plin. lib. I 4. cap. 2 o. sic loquitur: Acrii enim nequitiae inest virtus magnos ad usus, & sineaqueis vita mitior degi non possit Et libro 33. cap. I. Vin etiam vitium tran sit in remedia . Aceto enim summa vis est in refrigerando, non tamen minor in discutiendo. Et quod acetum refrigeret, siue refrigerando prosit humanis corporibus, docet ibidem Plin. pluribus exemplis dc rationibus,quae breuitatis causa in praesenti omittam Iii Poc. a. de Diaeta ait, acetum frigefacit,quia colliquans ii miditatem in corpore consumit. Sistit autem magsquam
mouet aluum, quia non alit,&acre est.
Sed quod acetum res a geret posset dubitare aliquis cum Aristot. 33. Probi. I7. cum inquit, quoniam Vis aceti ca