M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

101쪽

PRO SEX. RoscIO A M. 36tur, eum, qui Romae sit occisus, utrum uerisimilius sieas eo esse Occisum, qui Usiduus eo tempore Romae furarit 3 an as eo, qui multis annis Romam omnino non a cesserit. Me nunc,caeteras facultates quoque considereamus. erat tum multitudo sicariorum, id quod comumemorauit Erutius: et homines impune occidebantur. quid Z ea multitudo quae erat opinor, aut eorum, qui in bonis erant occupati ; aut eorum, qui ab iis conduacebantur, ut aliquem occiderent. si eos putas, qui ali num appetebant; tu es in eo numero, qui nostra pecuanta diues es: sin eos, qui leniore nomine appellant, percussores uocant; quaere, in cuius fide sint,et clienteala: mibi crede, aliquem desocietate tua reperies. σquidquid tu contra dixeris, id cum defensione nostra contendito. ita facissime causa Sex.Roscii cum tua conriseretur. Dico, quid postea ,si Romae assiduusfui reastondebo: at ego omnino non sui . fateor me j ectorem esse ; uerum e alii multi: at ego, ut tute arguis, a gricola et rusticus. non continuo, si me in gregem sicam riorum contuli, sum sicarius: at ego profecto, qui ne

noui quidem quenqua sicarium, longe absum ab eiusa modi crimine. permulta sunt, quae dici possunt, qκare intelligatκr summam tibi facultatem fustse missicii

suscipiendi : quae non modo iccirco praetereo,quod te ita Ium non libenter accusio , uerum eo mans etiam,qnod, si de illis caedibus uelim commemorare, quae tum factae sunt ista eadem ratione, qua Sex. Roscius occisus est, uereor ne ad plures oratio mea pertinere uideatur. ura deamus nunc trierim , sicut extera, quae post mortem Sex. Rosia uitate T.Rosci faetasunt: quae ita aperta

102쪽

o RATIO ore manifesta sunt, ut mediusfidius iudices inuitus radicam : uereor enim , cuiusmodi es Rosici, ne ita hune uidear uoluisse seruare , ut tibi omnino non pepercearim. cum hoc uereor, o cupio tibi aliqua ex parte, quia salua fide positim, parcere, rursus immuto uolun

tatem meam : uenit enim mihi in mentem oris tui . te

ne, cum caeteri socii tui Iugerent , ae se occultarent, ut hoc iudicium non de si um praeda, sed de huius mali, sirio feri uideretur 9 potissim m tigi partes istas depos scisse, ut in i dicio uerserere,insideres cum accussatore qua in re nihil aliud assequeris, nisi ut ab ovmnibus mortalibus audacia tua cognoscatur, per pudentia. Occisio Sex. Rosito,qui primus Ameriamnuncidit Massius Glaucia, quem iam antea nominaui,tuus cliens familiaris. quid attinuit eum potissimum nunciare, quod, si nudnm iam ante conplium demorate, de de bonis eius inieras, nullamq; societatem neque sceleris , neque praemii cum homine ullo coieras, ad te minime omnium pertinebat sua sente Massius nunaciat 'quid, quaeso, eius intemerat ' an, cum Ameriam non huiusice rei causa uenisset, casu accidit, ut id, quod Romae audierat, primus nunciareti cuius res causa Munerat Ameriam e nom possum, inquit,diuisare. eὸ remiam adducum , ut nihil diuinatione opus sit . qua raαtione Roscio cupitoni primum nunclauus cum Ameriae Sex. Rositi domus, uxor, liberis essent, cum tot propinqui cognatis optime conuenientes, qua ratione factum est, ut iste tuus cliens, sceleris tui nuncius T. Roscio capitoni potissimum nunciaret ' occisus est a coena readiens. nondum lκces4t, cum Ameriae siritum est. quid

103쪽

i si

p κο fg X. RoscIO ΑΜ. 3 hie incredibilis eursus t quid haec tanta celeritas, festis natios significat non quaero, civis percusserit. nihil est Glaucia, quod metuas: non excutio te, si quid forte ferri habuisti, non scrutor : nihil ad me arbitror per tinere. quoniam, clitus consilio occisus sit, inuenio ;cuius manu sit percrassus, non laboro. unum hoc sumo, quod mihi apertum tuum scelus, ress manifesta dat: ubi , aut unde audiuit Glaucia, qui tam cito siluit ffae audissestatim . quae res eum nocte una tantum his neris contendere coegit ' quae necessitas eum tanta pre mebat, ut,si sua stonte iter Ameriam faceret, id tem mporis Roma proficisceretur nullam partem noctis res quiesceret ζ etiam ne in tam perlicuis rebus argumenotatio quaerenda, aut conie'ura capienda sit c nonne Molas haec, quae audistis, cernere oculis videmini iudisces non illum miserum, ignarum casus sui, redeunatem si coena uidetis ρ non positas insidias ς non impetum repentinum non uersatur ante oculos uobis in caede Glauciae t non adest iste T. Roscius ' non suis manibus in curru eoticat Automedontem illum , sivi sceleris acerbissimi, nefarias uictoriae nuncium t non orat, ut eam nossem peruigilet y ut honoris sui causa laboret ut capitoni quamprimum nuncieti quid erat, quod capito nem primum scire uolueriti nescio: nisi hoc uideo, caspitonem in his bonis esse socium : de tribus et decem fundis tres nobilissimos fundos eum video possidere. audio prαterea, non banc Iusticionem nunc primum in ca pitonem conferri, multas esse infames palmas, hanc primam esse tamen lemniscatam, quae Romae defera tur: nullsim modum esse hominis occidendi, quo ille

Cic. Orat. F

104쪽

ORATIO non aliquot occiderit: multos ferro, mulios ueneno. habeo etiam dicere, quern, contra morem maiorum , nitanorem annis LX de ponte in Tγberim deiecerit. quae, si prodierit, atque adeo cum prodierit, suo enim prodiaturum esse, audiet. ueniat modo, explicet suum uolumen illud; quod ei planum facere possum Erutium contis sisse . quod aiunt illum Sex. Roscio intentasse, minitatum esse, se omnia issa pro testimonio esse dictururum. o praeclarum testem iudices: S grauitatem diis gnam expectatione: ὸ uitam honestam, atque eiusmόdi , ut libentibus animis ad eius testimonium uestrum iusiurandum accommodetis. pro lecto non tam perstiacue istorum maleficia uideremus, nisi ipsos caecos redaderet cupiditas, et auaritia,et audacia. aeter ex ipsa ede uolucrem nuncium Ameriam ad socium, atque ad magistrum suum misit, ut , si dissim lare omnes cuperent siescire ad quem maleficium pertineret, tamen ψαρ apertum suum scelus ante omnium oculos poneret. alter, si diis immortalibus placet, testimonium etiam in sex. Roscium dicturus est . quasi uero id nunc agaritur, utrum id, quod dixerit, credendum, an, quod fecerit, uindicandum sit . itaque more malorum comparararum est,ut in minimis rebus bomines amplissimi testimonium de sua re non dicerent. Africanus, qui μο cognomine declarat tertiam partem orbis terrarum se subegisse, tamen, si sua res ageretur, testimonium non.

diceret. nam illud in talem uirum non audeo dicere: si diceret, non crederetur. uidete nunc, quam uersi σmutata in peiorem partem sint omnia. cum de bonis, et

105쪽

PRO SEX. ROSCIO A M. 38 sicarius, hoc est, qui et illorum ipsorum boa norum, de quibus agitur, emptor atque possessor est ,

t ' π eum hominem occidendum curauit, de clitus morte

quaeritur. quid tu vir optime ecquid habes , quod dis

vi edues mihi ausculta: vide ne tibi desiis: tua quoque res a permagna agitur. multa scelerate, multa audacter ,

multa improbe fecisti, unum stultissime, profecto tuam stonte , non de Eruti sententia. nihil opus fuit te istim , credere: neque enim accusatore muto,neque te te quisum a quam utitur eo, qui de accusatoris subsellio surgit. bne

φη accedit, quod paulo tamen occultior, atqκe teditior uera

' stra ista cupiditas esset . nunc quid est, quod quisquam

us , ex uobis audire desideret cum, quae facitis , eiUmo di sint , ut ea dedita opera a uobis contra uosmet mi i sos facere uideamius Age, nunc illa uideamus iudices, ibal quae statim consecuta sunt. Ad Volaterras in castra L. ixul SIliae mors Sex. Rosiij quatriduo , quo is occisus est ,

Chrysogono nunciatur . quaeritur etiam nunc , quisi es eum nuncium miserit. nonne persticuum est,eundem, qκi Ameriam ἰ curat Chrysogonus, ut eius bona ueraneant statim. qui non norat hominem,aut rem ἰ atqui ei uenit in mentem praedia concupiscere hominis ignoti, illi Rem omnino nunquam viderat. soletis, cκm aliquidi iii hui modi auditis iudices , continuo dicere: necesse est ol aliquem dixisse municipem, aut uicinum. iij plerunque iudicant , per eos plerique produntur. hic nihil est, re od susticionem banc putetis . non enim ego ita distulit tabo: uerisimile est Rositos istam rem ad Chrγsogonum,tiis detulisse: erat enim eis cum ChrUogono iam antea a α stitia: nam cum multos aeteres a maioribus Rosiij

106쪽

RATIO patronos , hostitoq; haberent, omnes eos eoiere atque obseruare destiterunt, Sc si in Chose ni fidem et clientelam contulerunt. haec possum omnia uere dicere: fidin hac causa coniectura nihil opus est: ipsos certo scio non negare, ad haec bona Chosogonum accessisse impulsu suo. si eum, qui in ἐicii partem acceperit, oculis cersnetb: poteritis ne dubitare iudices, qui indicarit ' qui sunt igitur in istis bonis, quibus partem chrysogonus dederit ρ duo Roscis. num quisinam praeterea f nemo est iudices. num ergo dubium est , quin ii obtulerint hane praedam Chosogono, qui ab eo partem praedae tulis runt f Age, nunc ex ipsius Chosogoni indicio Roscisarum factum considermus. si nihil in ista pugna Rossiti, quod operaeputium esset , fecerant, quam ob caua'sam a Chrysogono tantis praemiis donabantur ' si nihil aliud fecerunt, nisi rem detulerunt ; nonne satis fuit his gratias an denique, ut perliberaliter ageretur, bominis aliquid haberi ἰ cur tria praedia, tanta pecunia statim Capitoni dantur cur, quae reliqua sunt, iste M

scius omnia cum Chrysogono communiter possidet nes

ne perstimum est iudices, has manubius Rosciis cbosio

gonum re cognita concessisse s uenit in Decemprimis Legatus in castra Capito. totam uitam , naturam, mo

ress hominis ex ipsius legatione cognoscite . nisi intellexeritis iudices, nullum esse officium , nullum ius tum' sanctum, atque integrum, quod non eius scelus, ait perfidia uiolarit, et imminuerit; uirum optimum est

eum iudicatote. impedimento est, quo minus de his re bus Sγlla doceatur: caeterorum Legatorum consilia, reuoluntatem Chrysogono enunciat monet,ut provideati

107쪽

ηepalam res agatur: ostendit, si sublata sit uendistis bonorrem, illum pecμniam grandem amissurum, sesie Opitis periculκm aditurum: idam acuere, bos, quisio mul erant misi, fallere: istum identidem monere , ut

emeret; hisce insidiosi stem fessam ostendere: cum illo

contra hos inire considia, horum consilia illi enunciare :

cum illo partem suam de pacisci, hisce, a liqua fretus

bora semper, omnes aditus ad Syllam intercludere. post emo isto hortatore, audiore, intercessore ad Syllam Legazi non adierunt: illius fide, ac potius perfidia deucepti, id quod ex ipsis cognoscere poteritu ,si accusator voluerit testimonium eis denuntiare , pro re certa stem fessam domum retulerunt. in priuatis rebus si qui rem

mandatam non modo malitiosius gessisset sui qμ Di ,

aut commodi causa, uerum etiam negligentius, eum

maiores summum admisisse dedecus existimabant: iraαque mandati constitutum est iudicium, non minus inrpi qμαm IDrti ; credo propterea, quia quibus in rebus ipsi interesse non possumus, in his operae nostrae vicaria es amicorum supponitur: quam qui ladit, oppugnat

ρmnium commune praesidium,et, quantum in ipso est, disturbat uitae societatem: non enim possumus omnia per nos agere: alius in alia est re magis utilis: iccirco ara

micitiae comparantur, ut communecommodum mutuis

Ufrii gubernetur. quid recipis mandatum, si aut ne

glecturus, aut ad tuum commodum conuersurus es q

*ν misi te offers, ac meis commodis Usicio simulato officis, et obstas ' recede de medior, per alium transigam .s cipis onus officii, quod te putas sustinere posse: qμod minime videtur grauem, qui minime ipsi leues μnt . F iis

108쪽

ergo reo turpis haec culpa Vt, quod duas rei mei fi

nias uiolat, amicitiam, o Iidem . nam neci e mandat quisquam fere, nisi amsto neque credit, nisi ei, quem

Helem putat. perditissimis igitur hominis, si ut o

amisitiam dissoluere, et fauere eum, qui laesus non esset, nisi credidisset. itane est in minimis rebus, qvi

mandatum neglexerit, turpissimo iudicio condemnetur necesse est: in re tanta, cum is, cuifama mortui, fortunae uruicommendatae sunt, atque concreditae , ignomi nia mortuum ascerit, is inter bonestos homines, atque adeo inter uiuos numerabitur ' in minimis pri:ιati,Mis rebus etiam negligentia in crimen mandati iudiciumMinfamia reuocatur 9 propterea quod, si reste fiat,idum negligere oporteat, qui mandost, non illum, qui mandatum receperit: in re tanta, quae publice grast atque commissa sit, qui non negligentia priuatum aliquod commodum laserit di, sed perfidia, legationis ip. sus cerimoniam possuerit, maculas assecerit ; qua istandem poena afficietur aut quo iudicio damnabitur' si hane ei rem priuatim Sex. Roscius mandauisset, ut cum Chosogono transigeret,atque decideret s ins eam rem em suam, si q id opus esse putaret, interpone. ret: iste, qui sesefacturum recepisset, nonne,si ex ea

negotio tantulum in rem suam conuertisset, damnatur per arbitrum, π rem restitueret, ore honestatem omis' '

nem amitteret nune non hanc ei rem Sex. Roscius ma=c

iauit: sed, id quod multo grauius est, ipse sex. Rosinu

cum fama, vita, bonisq; omnibus a decurionibus publi. re Roscio mandatus est: π ex eo T. Roscius non pauo

iam nescio quid in rem suam conuertit, sed hunc fun

109쪽

Moluntatem decurionum ac municipum omnium tan

ridem, quanti sidem suam, fecit. Videte iam porro eae iera iudices , ut intelligatis fingi maleficiκm nullum posse, quo iste sese non contaminarit. In rebus minoriabus socium sedere turpissimum est, aequeq; turpe, disque illud, de quo ante dixi: neque iniuria: propterea quod auxilium sibi se putat adiunxisse, qui cum alte ro rem communicauit. ad cuius igitur fidem confugiet,' eum per eius fidem laditur, cui si commiserit f atqui ea sunt animaduertenda peccata maxime , quae diffratissime praecauentur. tecti esse ad alienos po sumus: ina, timi multa apertiora uideant necesse, est: socium uero cauere qui possumus quem etiam si metuimus, ius offcil laedimus. recte igitur maiores eum, qui socium θα

fellisset, in uirorum bonorum numero non putarunt haberi oportere . at uero Τ. Roscius non unum rei pecu

niariae socium fefellit; quod tametsi graue est, tamen aliquo modo posse ferri uidetur uerum nouem homira nes honestissimos, eiusdem muneris, legationis, officii, mandatorumq; focios, induxit, cepit, destituit, adure sariis tradidit, omni fraude perseia fefellit. qui de eius scelere fusi lauri nihil potuerunt, socium os ij me

tuere non debuerunt , eius malitiam non uiderunt, orationi uanae crediderunt. itaque nunc illi homines honeis

stissimi propter istius insidias purum putantur cauti prouidis fuisse. iste, qui initio proditor fuit, deinde p rea, qui primo sociorum consilia aduersartiis enunclauit, deinde societatem cum ipsis aduersariis coiit; terret etiam nos, ac minatur, ilibus praediis, hoc est

110쪽

praemiis sceleris , ornatus . in elusimiai uita iudices his tot tantis flagitiis hoc quoque maleficium, de iudicium est, reperietis. etenim qu rere ita debetis: ubi mina auso multa audariter, multa improbe,miata per i efaeta uidetis, ibi scelus quoque latere intreida tot flagitia putatote. tametsi hoc quidem minime latet ; quod ita promptum, er propositum est, ut non ex illis maleficiis, quae in illo constat esse, hoc intelligantur ', uerum ex hoc, etiam si quod illorum forte dubita. bisur, conuincatur. quid tandem, quaeso, iudices 'num aut ille lanista omnino iam a gladus recessisse uidetur, aut i, discipulus magistro tantulum de arte concedere spar est auaritia, similis improbitas, eadem impudenatia, gemina audacia: etenim, quoniam fidem mansiri cognostis, cognoscite nunc discipuli aequitatem. Dixi iam antea, sepenumero postulatos esse ab istis duos seruos in quaestionem: tu semper T. Rosci recusasti. ipsaero abs te , ij ne , qui postulabant, indigni erant, qui impetrarent , an iste non commouebat , pro quo postulabant f an res ipsa tibi iniqua uidebatur spostus labant homines nobilissimi, atque integerrimi nostrae cis

nitatis , quos iam antea nominaui: qui ita uixerunt , talessa populo R. putantur, ut, quidquid dicerent, nemo esset, qui non aequum putaret. postulabant austem pro homine miseerrimo, atque infelicissimo qui uel ipse sese in cruciatum dari cuperet, dum de patris morte quaereretur . res porro abs te ei: 'odi postulabatur, ut nihil interess t , utrum eam rem recusares, an de maleficio con terer . 'κα cum ita simi, quaero abs te, quam ob causam recusaris .cκm occiditur Sex. Roscius, ibidem