Specimen experimentorum naturalium quae singulis annis in illustri Pisana Academia exhibere solet Carolus Alphonsus Guadagnius ..

61쪽

A superiori parte A deorsum mittatur globus G: quaecumque sit inclinatio, qua collocetur idem planum , globus demissus angulum incidentiae aequalem essiciet angulo reflexionis , idque semicirculi gradibus ostendetur, Io S. Corpus motum a duabus viribus , quae differentibus directiombus agant , describit diagonalem parallelogrammi , atque adeo compositio virium in disserentibus directionibus , dummodo inter se oppositae non sint, novam directionem producit.

EXI E TIME NTUM I. io . Si duo globuli AB ( Tob. II.

Fig. 6. 3 suspensi in tertium C pariter suspensum , & mobilem incurrant, globulus hic diversam ab iis direetionem habebit.

EXPERI MENTUM II. io 8. Si planum AB (Tab. UULFig. T. moveatur ope rotarum A B C, &

rota Disi iam by Cooste

62쪽

men D globum E , quum tota machina movebitur, globus idem in eumdem locum cadet, in quem decidissset machina quiescente. Ios. Si corpora percurrant planum vel horletontale, vel inclinatum, vel curvam aliquam, ac deinde libere cadant, cadendo percurrunt curvam parabolicam.

Io. Sit planum verticale AB(Tab. II. Fig. g.) excavatum ad quartam circuli partem, cui annexa sit tabula BC pariter verticalis . Si demittatur globus a superiori parte A , hic postquam pervenerit ad finem curvae B, percurret aliam curvam CD, ita ut lineae verticales sint, ut unum, quatuor, novem, sedecim, quo casu curva haec Parabola appellatur. Id etiam pertinet ad proiectionem qua in-

cumque.io. In viribus centralibus corpo-1um , qu3m moventur circum alia coris

63쪽

pora, quae in eadem influant, tria sunt observanda . III. I. Tempus periodicum, sive tempus, quod corpora in suis revolutioni.bus faciendis impendunt. II 3. II. Quantitas materiae. ii . III. Distantia corporum a cenistro revolutionis.

Fig. II.) moveantur tabulae duae rotundae CD . EF, quae ad hori Zontem circumagantur , in earum qualibet, ubi est centrum motus , collocatum sit pondus

G G, quod ab alio pondere H H in ipsis

tabulis ad hori Zontem collocato ductum elevetur ad perpendiculum , si pondera sint aequalia, & aequales sint distantia ab utroque centro motus, & velocitates aequales , idest periodica tempora sint aequalia inter se, quantitates materiae inter se aequales, & distantiae a centro pariter aequales sint, id ostendet vires centrifugas

64쪽

quando pondera verticalia eodem tempore elevabuntur.

ris. Si augeantur pondera, aut diminuantur, adeo ut quantitas materiae sit inaequalis, sed distantiae , & temporR., periodica sint semper aequalia , tunc si motus detur machinae , vis centrifuga erit proportionalis materiae.

EX P ERI MENTUM III.

III. Aptetur machina, ita ut tempora peridioca, & quantitates materiae sint eaedem, sed distantiae sint disserentes, tunc vires centrifugae erunt ut distantiae.

EX P ERIME NTU M IU. iis . Si duo globi AB, (Tab. VIII. Fig. g. quorum primus A decies maforsit globo B , intermedio filo metallico F a juncti

65쪽

centro gravitatis D , dato rotationis motu , semper in aequilibrio erunt. Iis. Vis centrifuga major est , quo maior est materiae quantitas in corpore. EXT ERIMENTUM I. illo. Si rotarum ope tabula rotunda horigon talis circa proprium axem velociter vertatur, & in ea oblique positae sint duae regulae excavatae AB (Tab. ILFig. si.) quarum quaelibet vitreum tuta hum C D. C D habeat hermetice clauis sum : singulis autem tubis contineantur varia fluida, quorum voluminibus aequat bus inaequale sit pondus: in ejusmodi motu circa centrum, leviora fluida ad centrum accedent, graviora centrum effugient.

ia I. Idem eveniet, si in tabulis imclinatis AB (Tab. II. Fig. 8i.) collocentur duo tubi CD . CD cum duobus glo-

- - bis Disit iam brum Coosl

66쪽

buntur .

EX P ERI ME NT UM III.

ia ata Si globus vitreus A B, (Tab. II.

Fig. IC) aqua propemodum Plenus, ope machinae rotationis C D E F in gyrum vertatur circa proprium axem AB, aqua ita centrum essugiet, ut liberum aeri spa

tium GH ab uno ad alium globi ipsius

polum relinquat.

Iag. Vice globi vitrei collocetur circulus metallicus I Κ, (Tab. II. Fig. IS.)qui rotetur ope machinae CEFD: idem circulus e cietur ellipsis depressa circa po-loS, elevata circa aequatorem. Ita explicatur globi terraquei motus. Iag. Quo fiat modo, ut in aestumaris aquae eodem tempore, quo lunam versus

67쪽

-se ( 6 κ- versus feruntur, in opposita etiam parte, adeoque in opposita directione attollantur, sequenti experimento ostendi potes .

Fig. io.) descriptus sit circulus abcd, qui figuram terraquei globi quodammodo repraesentet , descripta quoque sit ellipsis e f g h , quae maris aestum indicet ab

actione lunae M productum. In eadem tabula firmiter collocentur tria fila metalis lica , a quorum superiori parte inflexa

HIΚ pendeant chordae, quibus juncti sint globuli EFG, adeo ut globulus F immi

neat circuli centro, quod terrae centrum

designat. Globulus G repraesentet partem aquae propiorem lunae M , globulus Epartem remotiorem. Iisdem globulis sun-chae sint aliae chordae RST, quae tranceant per lunam M, & in extremitate habeant parva pondera inaequalia pq r, quae significent inaequalem lunae attractionem pro disserentibus ejusdem distantiis. Propior pars

68쪽

pars G attrahitur majore vi a pondere ripars E remotior attrahitur a minore vi ponderis p. Tabula ita apparata superimponatur machinae rotationis, & centrum gravitatis D respondeat centro motus 3 le,

viter facto rotationis motu , globulus Erecedet a luna M , globulus F imminebit centro terrae , globulus G lunae appropinquabit. ras. Vires centrales maximi movimenti sunt in Physica, praesertim vero in Astronomia.ia . Hujusmodi virium usu excogi.tatae sunt. & inventae complures machinae vel ad aquam attollendam , vel ad acrem infodinis, de notacomiis innovandum ventiis

latorum ope.

28. . . Vis centrifuga insignem in animalibus essectum producit, nam si ponatur an mal in machina rotationis, ita ut caput remotum sit a motus centro, cui propiores sint reliquae corporis parteS ,(Tab. II. Fig. ao.) impresso rotationis motu , animal paucis intersectis minutis moritur. Cadavere dissecto, in eius capite inflammatae

69쪽

flammatae reperiuntur membranae, & cerebrum. Vis centrifuga impellit fluida, ut caput versus ferantur , NaturaliS Eoriam . cursus interrumpitur extraneo eiusmodi motu, eorumque cessant functiones.

ATTRACTIO. Ias. Vis quaelibet, qua duo libera

corpora ad se invicem tendunt, sine externa ulla caussa nobis saltem cognita, quae mutuo unum in alium impellat, attractio dici solet, non quidem ut caussa, sed ut Phaenomenon designetiar.

Igo. Ex duobus Mercurii globulissimul junctis AB (Tab II. Fig. i .) globulus

unus esticitur CD. Si Mercurius vel Stanno, vel Plumbo, vel Auro iungatur, idem eveniet . Iungantur duae Laminae vitreae planae ABCD, (Tab. II. Fig. I.) & in iis ex aliqua parte ad marginem inseratur filum sericum. Si collocentur perpendiculares horiχonii , & extrema pars ipsarum mergatur in liquore colorato EF, hic adscendet,

70쪽

continget, tum in vacuo (Tab. II. Fig. II.)tum in aere. Diversi liquores ad diversam altitudinem adscendent. Igi. In tubis capillaribus immersis liquor ea ratione adscendet, qua minor diameter ipsorum sit.

EXPERIMENTUM I. iga. Si in liquore colorato AB( Tab. II. Fig. io.) immergantur duo tubicapillares C D , altitudine aequales, dia

meter vero unius, alterius diametrum

duplo excedat, liquor proportione fere tripla adscendet.

EXE ERI MENTUM II. Ig3. Capillaris tubus spitalis EF(Tab. II. Fig. io.) liquido H immergatur, liquidum ipsum ad tubi os G accedet. G EXPE-