Lydius lapis ingenii, spiritus, ac morum Gasparis Scioppii, ab Alberto de Albertis ... conformatus

71쪽

Ρars I. Cap. 3. 3. 4.-Haeretici

amplitudine atque ambitu continenti, donec Oppositum dilucescat, Doctor tun nullus dubitat. t V mobrem Alphonsus a Castro es. illo 2 o. iam laudato, in eos, qui hoc de Haereticis iudicium priuatum Theologis inuident, grauiter in uehitur, Theologiaeque imperitos ac meros Iureis

consultos vocat I dc lib. I. aduersus Haereses cap.8. Non ecta

inquit, Canon istarum mun vide aut desdeiudicare , sed Theologorum, quibus diuinum isti commitia ritur. Neque tamen me fugit, non deesse, qui velit, siciu sblius Theologi est, quae Propositio haereistica sit, pronuntiare; ita ad Ecclesiasticarum sanis hionum peritum spectare, quis generatim Haereisticus, vel pertinax, formalis, & manifestus dicendus sit decernere.& an Omnes circumstantiae, quae ad constituendum Haereticum requiruntur, confluant , explorare; atque hoc discrimen asserri ab Albertino de agnoscendis qssertionibin quast. I O. num. I . di I 8. nec non a Farinacio de Hares quas.

num. s. Vertim huiusmodi dissidium facilὸ componi potest. Nam si de iudicio fori externi, coniatentiosique, ae de singulari aliquo Haeretico nominatim designando, publicando. plectendoque

sermo sit, ad Iudicem tam um Ecclesiasticum id numeris, ad quod nempe rith obeundum muli 1 sacrorum Canonum notitia opus habet, pertinere . in consesso est. Sin autem de iudicio solii mpriuato agatur, quanquani dc sacrorum Canonum consultus, quae circumstantiae ad pertinacem &formalem Haereticum tam generatim, quam singulatim renuntiandum exigantur in foro externo, edisserit; quod Albertinus & Farinacius ante commemorati contendunt , nihilque ampliust Theologi tamen id ipsum etiam interest, officiumque proprium est, non solum,quae assertio haeretica sit, enucleare , sed etiam quis HaereticuSPertinax, di formalis tam singillatim, quam gene-

72쪽

ratim tensendus; de num omnes circumstantiae ad utrumque necessiriae adsint, statuere, quod Al-Phonsius a Castro ex illimat. Tametsi Theologus has omnes sui partes muneris explere probe non potest, nisi ea tu sacrorum Canonum doctrina, quae Theologiae nonnulla pars quoque est, apprime imbutus sit, ut ex j js, quae cap i. iam exposui, dilucid.

vincitur.

U. Sed utut est, illud extra controuersiam viris doctis & sacris Theologis ne an Canonum etiam peritis, nihil hic refert concessum vidimus. ut cum Haereticis singularibus atque indiuiduis, nee dum etiam legitime damnatis nominatim, disputare, eos Haereseos conuincere, pertinaces 3c formales Haereticos probare, illorum conuertendi,

vel saltem compescemii caussa possint. inrid igitur vetat, quo minus hanc ipsiam disputationem cum Titio, vel Cato Haereticis, in qua nominatim Haeretici nuncupati ac demonstrati sunt,etsi non inclum ab ullo Iudice Ecclesiastico damnati fuerint, priuatim habitam typis imprimere, atque in lucem dare fas sit, praelertim quum Theologi generatim tradant, laudabile esse contra Haereticos scribere; quod de singularibus quoque Haereticis,& neque dum nominatim damnatis, commode intelligi posse iam paulo ante explanatum est 3

Adamus certe Tannerus insignis Theologus, mulintorumque librorum editione nobilis, inter reliquos vulgavit etiam typis Relationem compendiariam de initi sprocessiι, sine Colloquij Ratu bonensiι, habiti anno tali itis cis loci. inter Catholicos de Ninistros Haereticos, in quo nomina eorundem Haereticorum singillatim exprimit, illosque Haereticos esse non obscure indicat, neque vitiis Catho . Iicorum hactenus id ei vitio vertit.

VI. Quam san E Theologorum doctrinam det Haereticis nec dum ab Eeelesia nominatim pro

i . scriptis,

73쪽

scriptis, de tamen nominatim ac partieulatim h iusmodi titulo dehonestandis refellendisque, emissis quoque Apologeticis, esse intelIigendam,

Perpetua, quae in eadem Ecclesia semper tenuit, consuetudo Theologorum atque Doctorum , Omnino persuadet ἔ qqibus nimirum liberum χIulumque hactenus nunquam non fuit, ubi Codex aliquis haeretica infectus lue exi 1t in lucem, eX- templo dc doctrinam ipsam Haeresiis infamare, dc Auctorem ipsum explicato nomine, in Haereticis numerare. -d etiam nostra quoque tempesta te usu uenire, plurimi Catholicorum aduersus Ηq- reticos libri, qui in Gallia, in Germania, in Polo,

nil identidem prodeunt , fidem locupletem faciunt; in quibus priuati Catholicae fidei propugnatores non tantum in Haereticos generatim,

sed speciatim quoque incerta illorum capita pugnant, & modo Luthera num aliquem Claudium, modo alium Caluin istam Simonem , modo alterum T vvinglianum Iosiam, inusta singulis Haeretici nota , etiamsi nemo eorum a Sede Apostolicatum nominatim ac singillatim damnatus sit, manifesto iugulant. Hinc tot ac tam multa VOIumina , quae ab eruditissimo, ae doctissimo nostro Philippo Ategambe in Bibliotheea Scriptorum

sietatu I E s v Romae approbata recensentur, atque hac inscriptione in materiarum Indice notata, Controuersa cum Hareticis, quae a nostri tantum ordinis viris sunt disceptatae, cernuntur; e quibus, Ut paucissimos ad specimen referam, praeclare omni no Antonius Posse uinus in .Andream 'ninum, Adamus Tanne rus, Egidium Hunnium Pradicantem, Claudius Tiphanus in Ferrium Ministrum. Edii ardus Bur tonus in Hencatum Ministrum Calu msteum. Elias Grai F in Georgium Zeamannum , Franciscus Gar sius in Patrum Pasiquerium, GaspavLechnerus in Theodorum Nummium, Gebhodus

74쪽

Raetenried in Laurentium Latium Pradicantem, Ioannem derum, Iacobus Icellerus in Iacobum Ibrunnerum plin-ximi in alios plurimos Apologetica, in singulos singula, emiserunt, singulosque nominatim I x- retic , ant quam tales 1 Sede Apostolica .exposite essent renuntiati, aut illorum codices interdicti, atque in primam classiem damnatorum Auctorum Pontificia auctoritate resati, appellarunt, Confutarunt, peruulgarunt, tota Christiana Re pub. non sollim minime aduersante, sed etiam atque etiam insuper applaudente. Vetus nempe , α sapiens Ecclesiae consilium est, ut paulo post docebo, etsi Haereticos cunctos generatim illa damnat.

atque execratur, non tamen in eorum singulos, ue ex Haereticis parentibus orti sint, siue a Catho in

licis prognati, genuina Christi religione eiurata. illorum impietati dein se aggregarint, simul ae Haereticam pestem didit is libris afflare coeperint,

damnatoriam sententiam nominatim eiaculari, meritoque censet, sat eta, uniuerse eosdem pro-1cribere , singularem autem singulorum danana tionem, causea pritu cognita, densisque actis anthcumulatis, superuacaneam, cum fraude etiam im/pendioque aliorum operum Ionge utiliorum ne, cessario .coniunctam , ac proptereae omnino, nisi qua peculiaris ratio secus suadeat, Omittendam. i

' i I. Sed longe diuersam esse rationem, quum '

quis in Transalpinis regionibus Haereticus voca- itur, ac proditur, ac quum in Italia eiusdem sceleris tristi nota insignitur, aliquis non tinmerito moneo it et in illis quippe, ubi publice libereque. ' 'Haeretica lues grassatur, nullam prorsus ignomini am Haeretico Auctori imprimi, neque infamiax aliquam speciem apud suos Haeresim aperte pro- fitentes continuo degenti, ab Haerericae appellationis nomenclatura irrogari 3 at in Italia longς tur2isI

75쪽

3 6 Pars I. Cap. 3. g. . De naretita

turpissimam maculam , vitam non inter Haeretriscos , sed inter Catholicos viventibus indidem prorsus inuri, ae proinde non posse iis nomen He. retici,etsi reuera Haereticis imponi. Verum discri-naen huiusmodi nullo negotio eliditur , primo quia Catholici Doctores in Transalpinis prouinciis Nomen Haeretici cuicunque Auctori libri Haeretici, ubicunque is diuersetu r. siue inter Haereticos, siue inter Catholicos, ubi Haeretici non to Ierantur, ut in Ba uaria , atque Italia , assigunt, de

quidem iure optimo 3 Cui enim I heologorum vel probabili documento persuaderi queat, nefas

esse in Italia, ne dum in Ba uaria Haereticum nun Cupare eum ac publicare, quem libri Haeretici editi , atque in eadem quoque Italia vulgati archi tectum & fabrum esse ibi pariter vulgatum est, utcunque etiam ibi toleraretur An, si Titius proditionis reum se probaret edito libro . etiamsi Princeps ei conniveret, proditor merito, donec crimen dilueret, non vocaretur Quis dubitet ETolerantur meretrices ad maius malum vitandum , neque tamen ea toleratio eas honestas redisdit . aut ab infamia liberat. Multa etiam Ilepe intercedunt , quo minus Inquisitores in Omnes Haereticos, etsi delatos, manus possint in i icere, ideoque subinde prudenter, necessarioque dissimulant, ut pluribus infra suo loco ; non propter ei tamenii, qui Haeresis infamia publice notati sunt, hanc

statim eluunt.

VIII. Deinde. Si Haereticis in Transalpina

regione Haeresim profitentibus non infertur in tu ria, neque infamia; neque ha c insertur cilicunque alteri libri Haeretici Auctori, etiam in Italia hospitanti, vel habitanti ; quandoquidem suam Haeresim addito suo nomine sciens vola usque emissis libro professus est, atque in eadem regione

Ponamus ita contingere quod lane pote it) eun -

76쪽

iti nomine indito a Theologis. 37

iisti dem librum alibi eusium, atque ad se missum putida blicauit; ac proinde tota illa differentia obducta

alis Penitus evanescit. IX. Praetere . Haereticus in Germania Haerea

sim palam professus, in quem fas esse Catholicis

ibis scribere, & nomen uaeretici expresse iacere cong, cedis et Si in Italiam veniat, seque pro Catholicotti, aliqua in urbe venditet, pluribusqtie annis existio, maius Catholicus delitescat : num proptere, Theologis inItalia diaersantibus, qui facultatem Apostolica quosci inque ibros Haereticos legendio singillatim impetrata gaudent, codicemque eius. h, dem Haeretici proprio insignitum nomine, puta Titii, lustrarunt ac peruolutarunt, ius talis Codiis E. eis Haeretici refellendi, eiusdemque, Titii nomine Haeretici designandi, ademptum sit Hoc sane finis , gi belle potest, sed nulla certe ratione, nulla lege, si vel scito doceri potest. ι X. Deniquγeadem conswetudo in Transa Ipinis regionibus apud Catholicos Doctores, Haereticas. nomine quodcunque enatum Haeresis monstrum

. appellandi, non eos solum Haereticos , qui ab Haereticis genitoribus sati, in territorio quoque Haeretico incolunt, sed eos etiam, qui in Catholicae sinu Ecclesie lucem fidei diuinae una cum humanae vitae usura a parentibus hauriunt sed postmodum eam scelestissime desierunt, editisque teterrimis portentis, nequissim Ecorrnmpunt, potiore iure, ne dum pari, perstringunt; quum istorum maIitia.

Ionge magis, ut patet, quam illorum, adipata plane sit. Quippe his quoque agnitae fidei Catholicae transfugis sacri Doctores illius vindices, Haeretici nomen,& dicam, antequEm etiam huiusmodi probro Sede Apostolic1 express E dehoneste raritur, impingunt, ut conferto exemplorum agminα sat superque testatum est, quorum sane Doctorum, nonnisi paucissimos hic ad testimonium citaro. c. sin

77쪽

RFecerit. Iosephus Scaliger, Arnaldus Parisienis sis, M. Antonius de Dominis, Iacobus Rethici-ghusti & ne seio quis alius furvae lucis Lucifer.

ut eaeteros huius notae qu1m plurimos praeteream, E Catholica religione, quam a maternis uberibus pio genitricum magisterio una cum lacte luxerunt, imp iE, ut perspectum est, degenerarunt, Hae - reticorumque perfidiam amplexi, Haereses, excusis libris, nundinari non dubitarunt. At illas viri doctissimi, fideique Christianae sartae tectae seruanis det studiosissimi, haud tacite habuerunt, sed mox adornatis vindici js & vaesanas doctrinas everberarunt, & deliris Auctoribus Haereticorum nomina diserth ac libere imposuerunt 3 Scaligero qui in dem M. Antonius Detrius , liberiusque Sanga in

tonio de Dominis, Zacharias Bouerius in Parans, Rethingo Simon Felix ia Metamorphosi Iacobi Rethingi Catholieo. Lutherant, Lucifero Geo gius Stengelius in lucubratione de duobuι postainllis , eodemque modo ae iure alijs permultis alii multo plures, etsi tum, quum illios Haereticos n minatim, palamque scripserunt, neque dum a Iu- ldicibus Ecclesiasticis Haereseos damnatos fui sis li. Constabat; & num postea aliquando damnati sint, fego sane adhuc ignoro. Neque sane Catholicos Doctores ea iuspicio . vel superstitio, ne forte prinhros 1 mereticorum appellatione infamiam gra- .uem viris antea Catholicis, quanquam deinde perduellibus adspergant, , iuste pio consilio deterret Nam tametti ijkquantum gloriae apud FIς- lreticos eiusmodi tranε fuso comparare sibi videntur, tantum apud Catholicos eodem deperdant, ldelictique admodum probrosi infamia flagrent γnihilo minius quum hanc eandem suam infantiam , lndem lysi desertores qua nefario traiectu , qu. .

78쪽

e tam esse debere

Haereticos etiam ' tum

79쪽

Tertium fulcimentum eiu em doctrina,

a legitimo Historicorum usu.

sed age, Iubet quoque ad Historicorum conastetudinem prouocare, qui alioru infanda etiam scelera, certis quoque illorum auctoribus nomiis natis, referunt, a Muulgant; & honestὶ quidem, quoties ea occulta omnino non sunt, bonique publici gratia illa narrant, ut destinato id ipsis conis

cedunt Sotus lib. . de g. I . a. . Valentia Tom. 3-q. I .puncto 2 eolumna s. Bannes 2.2. q.Tya. 2. salon ibid. contr. 2.3c g. 63. conistrou Ix ubi Caietanum, & Maiorem etiam refert.-Nolina da Iust. Tract. dup. 28. num x. Victoressusis Notis ad Asphorismor Sa, verbo, Inramare', Layman Tom. r. lib. 3 tract. s. par. E. cap. 3. num. I Deaeterique communiter, quibus consentit quoque i

Cardinalis de Lugo non minus doctrina, quam purpura eminentissimus , Tom. I. de Ius. disp. I . . s. num.87. εο seq. Qu3muis enim hic nihilo plus Historicis hae in re,quim reliquis, licere putet, ac

probet ι fatetur tamen una cum alissius eis esse.ea Peeeata , quae ignota non sunt, posterorum me- istoriae ob publicam utilitatem mandandi. Icirca Molina loe. eis. autem non sunt, inquit, ta oeeulta, fas istu est, ea scribere prassertims hominum sint iam defunctorum2 id, pro bono publico. Tum

ut notitia rerum gestarum in histordis habeatur. Tum λ Miam ut homines spe fama comparanda, qua historyae a ternitati mandetur, timorei infamia incurrenda. 'euius similiter historijsperpetua si memoria, adiriau --r ad res pra claras gerendas, ad turpiat , atque indecora magisfugienda, ac vitanda. Hactenus magnus Theologus, iurisque pariter consultissimus

80쪽

nomine vulgaro ab Historicu et

modis fiat. num. 3. vers. Literu vero. AZo in Sum m. de iniuriis. num 4. Clarus in prast. I q. 62. nu. r. Qvers. Libesii famos auctor , & Farinacius quast. IOS.mum. 466. Theologis discrepant. Etenim libelli famosi reum eum quoque, qui historiam in alterius infamiam compotuit, statuunt, quod ego quoque lubens do ; tamen non de quacunque historia, sed de ea tantummodo, quae iniuriosa est, loquuntur, ut ex eorundem verbis perspicuum est. Neque aliter quisquam sapiens censere potest , quum libellus famosus sine iniuria nequeat,ut infra docebo, consistere, neque ullus de historia minime iniuriosa iure conqueri queat. Historia vero triplici maxime ex capite, iniuriosa alteri esse

potest, vel quia grauia crimina falso ei imponit, ac proinde non historia. sed mera fabula bea-lumnia est; vel si vera narrat, quum ea penitus ensent occulta, iniuriose vulgat, quorum utrumque

nefas esse Historico, sanciunt Theologi; vel si non amplius arcana, sed publicitus iam comperta memorat; at prauo animo, de iniuriae faciendae cupido. quod itidem illicitum est. At enim Theologi, qui Historicis fas esse, iudicant, crimina memoriae prodere, iis dumtaxat id concedunt, qui ea citrae uiti squam iniuriam scribunt, hoc est, neque falsa,

neque occulta omnino, neque ex infenso animo,

sed vera, nota, ae publici boni studio. Tum enim nemini illi faciunt iniuriam; quippe criminosis ipsis apud eos, quibus eorum crimina iam innotuerant, infamiam nullam irrogant, sed irrogatam tantum referunt; apud ab χntes vero ignaros reposteros, licet verἡ in caussa sint, ut quibus ea latebant , in scena ponantur, eademque criminum infamia perennet; hoc tamen qualecunque famae detrimentum, quum boni publici commodo prae ponderante, cui debet omnino cedere, long vincatur . Omnem iniuriae rationem ac vestigium

c a tollit,