장음표시 사용
101쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. 81l sudadi in termiserint usum foraminum iter clauditur: at iis qui crebrὁ utuntur patefactum semper habetur.
Magis sudare, qui sudationibus assueti sunt, atque iam ex pauco tempore illa ma-cuatione usi, quam qui iam diu non sudarunt, ob eam admodum perspicuam rationem dieit Mistoteles ; quia ad proliciendum sudorem duo desiderantur, materia,& locus: m teriam autem, quamquam videretur ampliorem esse debere in illo qui iam diu non sudauit, quod eo tempore congesta,& multiplicata fuerit, loci tamen opportuni s magis utique existimanda est: nam sine foraminum apertione, licet admodum copiola sit materia, nunquam cffluet sudor: ubi vero commoditas viarum est, facile in subiecto, quod natura sua eth humidum, attenuatur, & educitur humor: l a C autem viarum opportunitas magis est in assecti quam in non assuetis, quia ob frequentes sudationes illis meatus aperti assiduE permanent, his non permanent.
s Quare cdm Sol nuda inagis, quam induta, calefaciat corpora, induta magis sudare soleant Z Vtrum quia Sol, corroris deurendo foramina comprimat : an quia Vapores exsiccet, quae minus possunt accidere indutis.
Quae hic proponuntur, habemus eadem sere problemate x x x v i. huius ciusdem smctionis: pro quibus ditatuendis, cdm nulla co loco particulatim asicrat, ea sufficere tradit, quae preccdenti problemate V X X v. proposita erant: haec verδ ab illis non scint diuersa quae in praesentia pro solutione esseruntur. Inquirit igitur, quare magis sudent corpora vestibus intecta, quam nuda: cuius rei duas affert rationes sicuti & duae sudoris caussae paullo ante propositae sunt,humor, S meatuum apertio, seu Corporis raritas, quarum una unam& altera alteram rationcm constituit. Prima igitur a. meatibus dependet 1 Sol enim nudis occurrens corporibus, ea sic inflammar, Ut exsiccet,& induret, unde meatus occluduntur, densantur corpora, nec sudori patere exitus potest: altera ab humore: idem enim Sol nimium deurendo exsiccat humidirates, quae sudoris materia sunt: laaec autem in corporibus veste intectis non ita contingunt, quiaeSol ob vestium impcdimentum, ea aeque indurare, Ac exsiccare non potest. Eandem sententiam habemus ab Hippocratem libro de aere, aquri, dc locis per haec Vcrba, ut vertit Comarius. Et ex sis hamisi in remis limum M humorem Sol edueti in rci maxinum3rimis inde sumere luet υλ hinis me in indiuin ub sole iis er fecerat, authderit. .m stamque enim eo stris panti Sol pirat, hae nis eo M. Solenim qωcwdeompares ru ,seursum rapuequa veri sub vele tantisti seunt, a usuis ab a Mari, hae exudant: educitureiam. ac dommur a Sole se rine or amem ex terentis. - - ἀ- steriatur a Sole: quum vero in umbr in riveneris totum cor' fit luersu repressuis. Non enim amphiis Sol fulget. X Ain mi ἰδρουm τὰ προσωπια ;η o- Μαί; e μὰ INM K- ό-δηνον μετα , α ,κει--γη νδ η-ῶ-δο e η κορος τὸ πολυ ὐπω a Al-Hinim gesCur facies maxime sudeli An quia quae laxa,humida, solutaque maxime sinat, haec sudori se peruia exhibent. Caput auςem fons esse humoris videtur : & quidem pilorum lasciuia sedem hanc propter humoris copiam possidet,locusque idem rarus gracilcntusque est igitur secundum naturam transiitus agitur sudoris.
Quae hic proponuntur ad di luendum eadem iterantur problemate X V II. huius sectionis, & secundo sectionis x x X V r. sicuti M illa, quae pro solutione Affert, nonnullis
102쪽
enim corpore, de igne symmetro,id est commensurato, di proportionato excitato,ille idem corpus ingrediens simul adiutiat excretionem.
XII. Cur detergenti magis profluit sudor, quam residere sinenti Θ Vtrum quo
niam refrigerari extrinsecus contingat ' an quod sudor exterior, velut opcr-culum foraminibus adhaereat corporis, ita ne interior se promere possit.
Quod quaeritur admodum planum cst: solutionis autem rationes affert duas Prima est quoniam sudor ille residens, restigeratur in aere & ab aere exteriori, re geratio autem exitum prohibet nouo sudori ; sudorem enim a calore effici superius dichrum est. Altera ratio quoniam sudor,qui in externis corporis partibus residet,impactus meatibus sit quodaldam veluti opcrculum foraminibus, o quibus ille egreditur, dc prolii tur exitus.
Qua de causa ruta, & nonnulla pigmenta sudores sectidos moueant ZAn quia quorum odor grauitatom prae se fert, haec humoribus sordidis admixta
foedum mouere odorem possitnt.
Non facile dixerim, utrum quod Aristoteles proponit de ruta, δc nonnullis Unguentis graveolentem sudorem mouentibus, intelligendum sit de ipsiis interius sumptis, an potius exteritis illitis: nam quod sectione X III. problemate X r. similiter ab eodem proponitur, r unguentorum magna pars,si sudori permisceatur, male oleat, aliqua reddatur suauior, aut nihil deterior; licet de illi tu magis videatur prolatum et possit etiam de eorundem esuliitelligi,at quod in libello Dieophrasti de sudoribus,de eadem ruta, dc unguentis nonnullis similiter, atque hic proponitur; manifesth de assiumptione per os accipiendum videtur: dicit enim Theophrastus.. iasinum, his verbis: ἀυ τὸ π ανον κακωδω, - ων
us οὐδεo a nonnullis in remis quando dissimbvia sunt. de eo ratio reddenda s.Licet igitur propositum problcma utroque modo accipem ; utroque cnim veritalcm continet. Quod a tem Theodorus vertit, premia, malim unguenta, hoc enim proprie μύρον; pigmenta autem illa sunt, quae colori inducendo tum a pictoribus tabulis, tum a lasciuis corporibus adhibcntur ; cuiusmodi cerussa, minium, cinnabaris, de similes suci,quae vox ex Graeco itam; lvec Vero nequeGrutch-, neque pigmenta pro unguentis Latine dicta putem ; ncc vero etiam pigmenta unquam ore hausta: plurimam enim partem venenata sint ; nisi si piagmentum pro unguento vidit usurpatum aliquando Tlico lorus, quod non memini legere me; Atqui vel ita, sit etiam melius vocis ambiguitatem v itare. Nec vero hoc loco vngi tenta etiam accipienda sunt, quae a medicorum vulgo hodie ita appellantur, in quorum compositionem butirum, adipes,cesipi, de similia recipiuntur ; sordidae res, qiua Pic stoma Chuin faciant ; sed quae antiquitus dicebantur unguenta,plurimamque partem delicata, dc odorata crant 1 licet hic de iis apat Aristoteles, quae grauiorem quendam emittunt odorem ;crant autem plurima antiquis illis temporibus illiusmodi unguenta, varie appellata, AEgyptia amaracina, trina, stactae,melina, nardina, sampsucina cinnamomini,serpillina,si-stinbrina, M alia: quorum consectionem magna ex parte docet Dioscorides primo libro. Haec autem potu assumpta fuisse, vino im91ixta, patet ex Plinio, Athenaeo, Plutarcho, &aliis,ad excitandum nimirum acrimonia de caliditate gumim, ut habemus a Thcophrasto
103쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. 81
ι-ystumus astur non sti orires, verum et Din Ammonia, Ocnor quorundam. Habcmus idem etiam apud Aristotclem libro de sensu, Ee sensili capite v. ubi hoc Stratidis carmen Euripidem taxantis affert, . , hoc est. Ne a sceis unguem tam , ubi lentem eoquis. Quibus subditi c. Muti conuertit Varahlus. Aim nane ια- fmcuisHespotiori aemissem, ν consenetudine vota μι- i am tantisper urgent, qu ad . duobus sensibis oblectatio quasi una, is ab improueniens exubet. Ad eandem rem libet etiam AEliani verba adducere libro xii. de varia historia capim X X X I. quae ita habent, si μυ- γνονυς ω ελλιπες, λως ἔπινομ, ab κωσεν, φ. αδν. μυρρινι--c, hoc est sicut conuertit Uveneranus: ν nam enim unguento mixtum bibebant est supra quam satis esset, at necessuas pinataret, hac mixtione utebantur: vocabatur tem minam v rhi ies. De eadem re Iuue lis Satyra v I. - uum perfusa merastumant unguenta salemo. ac Manisi . - foliatasitis. unguenta significans, quae admodum dolicata S pretiosa foliata dicebantur. Quod verδ deruta hic dicit Aristoteles pute etiam potissimum intelligi de eae cum vino assumpta, nimirum de vino ex ea consecto: nec solum deus, verum de aliis etiam temtibus, de actioribus herbis, ex quibus coufici vinum solebat: tenuia enim lim,atque acria, tum urinas, tum sudores graveolentes efficere. dicit etiam Galenus libro de attentianti victus ratione capite primo r e ruta autem sicuti ex aliis etiam acrioribus vitia confici solita; testis est Plinius libro XIVxapite x v I. his verbis, ex bis quae in horrisDPrunt arsit vinum e radice, as rvo, cunila, origam, ρον siemne, abrotario, menca fro, ruta, nepeta, βipso, marrubio. modum etiam tradit quomodo conficeretur, sicuti quomodo etiam eonficeretur ex aromatibiis. Musti rutati facit etiam mentionem idem Plinius libro x i x. capite Octauo, ' βαρυπες. qui quammodorgraui tem p rase fert. Gassaeis, quia cum ruta, Munguenta,de quibus loquitur, sint praedita odore acuto, vehementi, Segraui ; dc obpartium tenuitatem, de acutiem undequaque permeent, admiscentur excrementis corpori nimirum serosis illis humoribu quae sudorum materia sunt ι inficiuntque
eos qualitate sua, quam etiam prae grauitate, quae in odore est, sudores ipsi retinent, dum
Cur tergo magis,quam priore parte sudamus An quod in parte priore locus sane intus habetur,in quem humor deducitur,quod in posteriore no est, sed foras ibi excernatur necesse est. Hoc idem etiam facit., ut ventre miniis, quam pectore sudemus. Addo quod sudorem terga magis seruare possiant, α Olferior pars magis,quam prior,quoniam prior magis, quam posterior refrigeratur. Quod etiam caussae est, ut alae citissitne atque maxime valeat resudare, videlicet, quia minime refrigerantur. Ad haec posterior carnulentior pars est, quam prior, & proinde humidior. Caussam vero, cur humidior sit, meduli: habet, quae per spinam tendens, multum humiditatis afferre possit.
QAod luc Aristoteles proponit generaliter,terga magis, quam anteriores partes sudare; illud Theophrastiis de luctatoribus particii latim proponit,caussiasque ideo diuersas ab ipsis tu latoribus desumptas attulit ille Philosophus, cuius verba ad finem adducemus. Arist teles autem tres hic proponit rationes.Prima est, quia in parie corporis anteriore,locus est, seu capacitas proxima, ad quam humor derivare potest,pectoris nimirum cauitas,in quam ctiam si enumero fluere ex eo apparet, quδd inde pet tussim fiequenter excernatur: in posteriori autem non adest Euiusmodi loeust sed quaecum,e humiditas ad partem illam
104쪽
etiam praetcrea additis :liare omnem expositionem ad priorem illum lc cum reiicimus. i
Cur igne neque uniuerso, neque per diminutioncm oblato, sicd per in- lcrementa continua magis sudamus 3 QEicnim in caldariis ita sic calefaciunt, imagis sudant, quam sit protinus tantundem ignis admiscrint. An eo, quod se modice habeat,agat unumquόdque: ergo si tantum agit,plus si suerit, non aget. An potius e diuerso, quoniam scilicet eo rem quodque essiciat, quod se modice trabeat. Hac igitur de causa nihilo plus sudamus ubi plus additum sit. Sed quoniam modi singuli singulis respondent, quodque iam egerit , non amplius agit: hinc fit, Vt modo aucto magis sudemus. Neque enim j quod praecedit adstingula,& praerarat, ut res subdita apta sit, idcira potest lctiain opus essicere, sed aliud hoc iungatur officio neceste cs . Parum ita lucpotius,quὰm multum caloris praecessit, praeparauitque corpus ad sudandum, sed ad efficiendum, alio certe ampliorique modo opus est: hoc enim essici
ab eo non potest, quod prius agebat, sed aliud post desideratur, quod mo
dum obtineat conuenientem. Tribus modis ignis offerri potest sudaturis, vel affatim, similique uniuersus vel semper eodem imminuto, vel pluri subinde illato. Puto autem intelligere Aristotclem eandem
ignis portioncm, quae tanta sit, ut mouendo sudori sussiciat varie dith ibui,& offerri posse: non enim de diuersa, ingentique, aut parua copia videntur aut verba proscrri, aut sentcntia sit adco artificiosa, si igitur aut primo, aut altero modo osseratur ignis, minus sudor elicitur, si polliemo plus.Cauisa autem, quae huius rei affertur uniuersalis cit. ωremotior, magis autem particularis S proxima adducitur problemate X X X I. quo idem tractatur argumentum Rei autem veritatem primum experimento confirmat ΑΩstoteles eam enim ita contingere, apparere dicit in ipsis caldariis, aut laconicis in quibus vapores sicci an su- dorcs clicicbantur, de quibus laconicis, Vitruvius libro qui imo, Sc Philai cr in commen tariis ad cum locum. Caussa autem est, quoniam unumquodque agens non agit qualibet de indeterminata quantitate existens: sed certa quadam, SI accommodata mensura, qua con ut patienti rei. Id probari ex primo libro physica auscultationis, dc primo de Ortia,SI interitu dicit Aponensis,at iis locis certe quamquam Verba consonent; sententia tamen est dc qualitate, seu forma, ac priuatione; nimirum de contrariis; quorum alterum ex altero,non quodlibet fit ex quolibet. hic aulcm sermoci de proportione ; aut symmctro. Theodorus autem,qui reddit, motae, rtasse no bene omnino reddit; non enim modica, sed proportione conueniens mensura denotatur. Igitur non quod modice se ha-l beat, sed quod proportionaliter, ita agit, ου-νω -ουπν πριei. ergosi tantum πιι. concludit
ex ea ratione, plus ignis non plus agere, nec plus sudoris elicere, quando actio pendeat ex
symmetro, aut fiat inter ea, quae proportione conueniunt. Porro autem quoniam The dorus tunc partem aliter legit, S interpungit, quam excusa exemplaria habeant, nos au- tem haec secuti, alicubi tamen Theodoro adlamimus faciendum nobis omnino putauit mus ut partem hanc iuxta lectionem, quam Graece proposuimus,denud verteremus hunc in modum. An quoniam inmmqtassare certa mensum operatur si tuo tant- eslicis, ptu silis erit. mn effiet, iel 1 et conrem --; quoniam v mquiaque eo quod proΠrtione eonaemi, li operatu'si hane ι turmunem artim oblato non magis se ama sed quon ad unumquem- i
105쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. 33
lque Hra estproportio, er quod iam essectum est. non ampliπι istud serat , sebinde apposito μl damin. Non emm eadem res ad abluid viam munis, retastque eum ad atrapiendum ac mo iam,l est illico eandem rem enisit ,sed alta res iapraestat. Potius git in ex us quam multus ignis viam
lsrint, o apparat corpus adsudandum, aba autem proportione, o maιεn copia ad illud emendum necesse est. Id autem non Mnphus emi ab ea repotest, qua antea feceraι sed aliaris inam adusnias neese es, quae aliam obtineat proportionem. Theodoriis igitur alterum πλειον non agnouit, & diffinctionis notam, quae ante ου 'min, collocatur, post ποιῶ illico subiungit: quael duo nos etiam secuti sumus. Sensus autem est: cum ad quidlibet agendum, certa mensura, SI conueniens proportio requiratur, si ignis in tanta quantitate existens efficit, hoc est sudores mouet, plus si erit,& in maiori copia, non essiciet,hoc est, sudores non mouebit: Vel si retinendum nobis est postremum , quod ut dicebam a Theodoro non agnoscitur non ideo efficiet plus, quam si in proportionata materiae copia cilci: melius tamen
omittitur, cum minime inuicem commensuratis rebus negetur actio, ἐ--ναθον. vel emiet contrarium. Theodorus interpungit ante haec verba, NI putauit nouam esse rati
nem , quae tamen eadem videtur, sed pluribus exposita,hoc modo: Si ignis in tanta quantitate existens efficit, id est operatur, SI actionem illam edit ; plus si erit , non efficiet plus, vel potius efficiet contrarium, id est, sed potius efficiet contrarium, Ut sit η pro , quomodo sumi clarorum auctoriim exempla docent ; nimirum sudores non solum non euocabit plures, sed pauciores, vel nullo pacto euocabit, quod probat, repetita ad actionem necessaria conditione symmetri: unde colligit per illa, ob hane igitur ussam, rationem primae partis problematis , quare ad maiorem ignem consertim ,& uniuerse illatum non sudc-mus. θυ προς εκα ν ,sed quoniam ad unumquemque. Ad explicanda causam tertij mcmbri problematis utitur ratione superius adducta, sed proximius accommodata,hoc modo: Quia verδ ad unumquemque ignem, qui flaccenditur, alia est corporis proportio, & inter ipsa varia subinde symmoeria, nec rem iam factam amplius nouus succensus ignis facit, sed aliam ideo alio apposito igne magis sudamus ; quia nimirum primus, ita proportione operante, apparat corpus ad eiscinam, alter vero effectum ipsum praestat. ου si τειτο et δε-ποιειτα - Non enim eadem res adatiquid viam munit. Explicat eandem ratione quam magis distinctim attulit ad alia etiam latius extendens. Eadem res non viam munit ad aliquid efficiendum, illudque apparat, & promptum reddit ad aliquid accipiendum,ac illud idem ag quod apparat, cadem res protinus efficit, sed aliud adueniat oportet, quod rem apparatam cssciat, seu persciat; hoc enim est, quod dicit α. ετ ρον, hoc est , sed aliud δε-nu. Iuperueniens. πλοῦν ο γν. potius lotur exiguus, quam muθώου, concludit ; Igitur ex dicta ratione intelligimus, paucum ignem magis quam multum viam munire , & apparare compus ad sudorem: ad efficiendum autem, oc euocandum eundem, aliam dc maiorcm po
tionem requiri: laxc aulcm ab eo esse non potest, qui antea fecit,hoc est apparauit:sed post ipsum, aliud posterius requiritur, quod alia proportione media effectum illum producat. Theophrastus eandem quaestionem videtur simplicius proposuisse, ac tamquam corollarhloco post quam rationem reddiderat, cur in umbra magis,quam ad Solem post labores, decursus homines sudarent: cuius eam esse caussam dixerat, quod Sol exsiccaret,& densaret cutis foramina, quibus subiungiti c. - ον ὐ το ἄγων, ἔτι eu γνδ το ρανς ιδ το y ἡ κένει, το 3 αναξημνi' δίοψaetac αγυ ἐθυς ι ατη ζ , κίον ac υε- - ἀχυς ποιήσητός -ολυ ἀρ- ἐπι δι-επ' - , γε ςδαποιῶ ου βμ--ενἀ- αδεο si ου δείατα
το αὐον δἰ ἀώγιαν. laoc eaeram emm rasiorem externum , neque value mustum, neque exiguum esse oportet: iste enim non mouet vis autem exsteras. Auare si quistiam admodum proximus
testabimbecillitatem l id praestare. His tamen in verbis non ivitur Theophrastus meminisse se strix , quam pnecipue ad hanc rem Aristoteles requirit,nisi dicamus ad finem eo-rtun, quae a me modo rccitata sunt, non , sed pro σώμαm legendum συμμετω In Basiliensi enim codice corruptissimE legitur σημμαγς. Daniel autem Fu Ianus vir apprime cruditus, in commentariis ad hunc locum συμπρος reposuit: quae commentaria cum ad manus meas peruenisse iit, iam de horum commentariorum editione in priores Jialce decem problematum sectiones cogitante me, plures tamen Theophrasteos locos ex ipsius coniectura restitutos, qui antea corrupti legebantur fateor me his commcntariis inscruisse: συμμἐχνυ igitur ,oc loco libenter reponcrcm hoc sensu. Praeparato enim
106쪽
Cur igne neque uniuerso, neque per di ininutionem oblato, sed per in-lcrementa continua magis sudamus 3 Qui enim in caldariis ita sc calefaciunt, imagis sudant, quam si protinus tantundem ignis adimserint. An eὀ, quὐd se modice habeat,agat unumquodque: ergo si tantum agit, plus si fuerit, non aget. An potius e diuerso, quoniam scilicet eo rem quodque essiciat, quod l
se modice habeat. Hac igitur de causa nihilo plus sudamus ubi plus addi- ltum sit. Sed quoniam modi singuli singulis respondent, quodque iam ege- lrit, non amplius agit: hinc fit, ut modo aiicto magis sudemus. Neque enim j quod praecedit ad singula,& pra Parat, ut res subdita alta sit, idem potest 'iam opus essicere, sed aliud hoc pungatur ossicio necclic cli. Parum itaque
potius,quam multum caloris praecessit, praeparauitque corpus ad sudandum, sed ad eficiendum, alio certe ampliorique modo opus est: hoc enim essici
ab eo non potest, quod prius agebat, sed aliud post desideratur, quod mo
dum obtineat conuenienteIn. Tribus modis ignis offerri potest sudaturis, vel affatim, simulque uniuersus,vel semper
eodem imminuto, vel pluri subinde illato. Puto autem intelligere Aristotclcm eandem ignis portionem, quae tanta si, ut mouendo sudori sufficiar varie disti thui,S oflerri posse non enim de diuersa, ingentique, aut parua copia videntur aut verba pro rri, aut sentcnitia sit adeo artificiosa, si igitur aut primo, aut alicro modo osseratur ignis, minus silidorclicitur, si pol remo plus.Caussa autem, quae huius rei aliartur uniuersalis est. A rcmotior, i magis autem particularis S proxima adduciriir problemate x x X I. quo idem tractatur
argumentum.Rei autem veritatem primum experimento confirmat Αεilloteles eam enim
ita contingere, apparere dicit in ipsis caldariis, aut laconicis in quibus vapores sicci in sudores eliciebantur, dc quibus laconicis, Vitruvius libro quilino, dc Philander in commen tariis ad cum locum. Caussa autem est, quoniam unumquodque agens non agit qualibet de indeterminata quantitate existens: sed Gria quadam, dia accommodata mensura, qua convcnit patienti rei. Id probari ex primo libro physi auscultationis, S primo de omi, Z interitu dicit Aponensis,at iis locis certe quamquam verba consonent ; sentcntia tamencst de qualitate, seu forma, ac priuatione; nimirum de contrariis ; quorum ait crum ex altero,non quodlibet fit ex quolibet; hic autem sermoclh de proportione ; qui symmetro. Theodorus autem,qui reddit, nisdue, itasse no bene omnino reddit ; non enim modica, s cd proportione conueniens mensura denotatur. Igitur non quod modicc se habeat , sed quod proportionaliter, ita agit, ουκῆν M-πτιει. erys tantum agit. concluditi ex ea ratione, plus ignis non plus agere, nec pilis sudoris elicere, quando actio pendςat ex symmereo, aut fiat 1nter ea, quae proportione conueniunt. Porro autem quoniam The dorus hanc partem aliter legit, dc interpungit, quam excusa exemplaria habeant, nos au-l lcm haec secuti , alicubi tamen Theodoro adluesimus faciendum nobis omnino putaui l mus ut partem lianc iuxtat claronem, quam Graece proposuimus,denud verteremus hunci in modum. An quoniam unumquo are cena mensem operatur ritus tantum effit, sili fuerit, non es let, vel e fluet untrariam; quoniam unumquodque est quod proportione conuenit, li operaturiis bane intur rationem Mari ινω oblato Mn metu μά--sed quoniam ad unumquem- ique
107쪽
que alia estproportio, quod imn est. non a bis istud emit, se nis apposito se
damur. Non enim eadem res ad aliquid viam munit, reddisque eum ad atripiendam accomodasum,
o istiso eandem rem es t ,sed alta res iapraestat. Potius igitur exquus quam multus Tnuviam ist-ι, crvparat corpud a serandum, ἀει autem proportione, or maiori copia adisiade ciendumi necesse est. Id autem non Amphus es t ab e repsest, qua amea fere ι sed abaps ipsam adust viai nee se es, quae aliam obtine i proportionem. Theodorus igitur alterum non agnouit,& distinctionis notam, quae ante collocatur, post ποιμι illico subiungit: quael duo nos etiam secuti sumus. iansus autem est: cum ad quidlibet agendum, certa mensura, li& conueniens proportio requiratur, si ignis in tanta quantitate cxistens efficit, hoc est dores mouet, plus si erit,& in maiori copia, non essiciet,hoc est, sudores non mouebit: Vel si retinendum nobis est postremum , quod vi diccbam a Theodoro non agno scitur) non ideo essiciet plus, quam si in proportionata materiae copia esset: mulius tamen omittitur, cum minime inuicem commensuratis rebus negetur actio, ---ναν- iel ef in contrarium. Theodorus interpungit ante haec verba, & putauit nouam esse rati i nem, quae tamen eadem videtur, sed pluribus exposta hoc modo: Si ignis in tanta quan ltitate existens essicit, id est operatur, Δ actionem illam edit ; plus si erit.non essiciet plus, luel potius emetet contrarium, id est, sed potius eruiet contrarium, Ut sit η pro ἀμα, quo modo sumi clarorum auctorum exempla docent ; nimirum sudores non solum non euocabit plures, scd pauciores, vel nullo pacto euocabit, quod probat, repetita ad actionem necessaria conditione symmetri: unde colligit per illa, ob hane igitur causam, rationem primae partis problematis , quare ad maiorem ignem consertim , Muniuerse illatum non sude mus. μου προς ἔκα ν ,std quoniam ad unumquemque. Ad explicanda causam terti; mem- bri problematis utitur ratione si perius adducta, sed proximius accommodata,hoc modo: unumquemque ignem, qui succenditur, alia cst corporis proportio, S inter ipsa varia subinde symmetria, nec rem iam factam amplius nouus succensus ignis facit, sed aliam ideo alio apposito igne magis sudamus a quia nimirum primus, ita proportione ope- , rante, apparat corpus ad essectum, alter verb effectum ipsium praestat. si si ταιτο αγει. - ποιῶτα εις εκα ν. Non enim eadem res ad a uid viam mumi. Explicat eandem ratione quam magis distinctam attulit ad alia etiam latius extendens. Eadem res non viam munit ad aliquid cruicndum, illudque apparat, & promptum reddit ad aliquid accipiendum,ac illud idem ad quod apparat, eadem res protinus essicit, sed aliud adueniat oportet, quod rem apparatam cssiciat, seu perficiat ; hoc enim est, quod dicit . . ἔτερον, hoc est ,sta aliud δε--o superuentem- πλουν potius igitur exiguus, quam multin, concluta; Igitur ex dicta ratione intelligimus, paucum ignem magis quam multum viam munim, Ac apparare corpus ad sudorcm: ad efiiciendum autem, Sc euocandum eundem, aliam dc maiorem pomtionem requiri: hac autem ab eo essc non potest, qui antea fecit hoc est apparauit:sed post ipsum, aliud posterius requiritur, quod alia proportione media effectum illum producat. Theophrastus eandem quaestionem videtur simplicitis proposuisse, ac tamquam corollarij loco post quam rationem reddiderat, cur in umbra magis,quam ad Solcm post labores, Secursus homines sudarent: cuius eam esse caussam dixerat, quod Sol exsiccaret,& densaret cutis foramina,quibus subiungit i c. si ου πολυ-Θερευν ἄγαν, - πιδεμ ἀ κ νιι, το b-δο-ει-- -ύ πυρὸς ,-α; ι
uuiasideas mimus sane sed bit, o imal rys . Aur seu torrusvilhamsatim multam ignemaeeendat. miniustabit,s aut subindera A magis:praeparat. enim, is duposito corpore a quis. inditur scalorJμnia adiuuat fstidoris excretionemJiΩ-- priori ut in q, πωρ rest imbeciliaiemlid praestare.J His tamen in verbis non idetur Theophrastus memini se symmetri praecipue ad hanc rem Aristoteles requirit,nisi dicamus ad finem eorum, quaeame modb recitata sunt, non παρορήν - συλανς, sed pro μα- legendum μυριετρου la Basilaensi enim codice corruptiuimElegitur cώμμα . Daniel autem Fum lanus vir apprime eruditus, in commentariis ad hunc locum σωμα reposuit: quae commentaria cun m manus meas peruenissent, iam de horum commcntariorum editione in priorcs liasce decem problematum sectiones cogitante me, plures tamen Theophrasteos locos cx ipsius contestitia restitutos, qui antea corrupti legebantur fateor me his com l mentariis inscruisse:-igitur hoc loco libenter reponerem hoc sensu. Praeparato enim
108쪽
Cur igne neque uniuerso, neque per diminutionem oblato, sed per incrementa continua magis sudamus 3 Qui enim in caldariis ita sic calefaciunt, magis sudant, quam si protinus tantundem ignis adiniserint. An eὁ,quJd se modice habeat agat unumquodque: ergo si tantum agit, plus si suerit non aget. An potius e diuerso, quoniam scilicci eo rem quodque ei sciat, quod
se modice habeat. Hac igitur de causa nihilo plus sidamus ubi plus additum sit. Sed quoniam modi singuli singulis respondent, quodque iam ege
rit , non amplius agit: hinc fit, Vt modo aucto magis sudemus. Neque enim
quod praecedit ad singula,& praerarar, ut res subdita apta sit, idem potest
'iam opus efficere, sed aliud hoc iungatur ossicio neccile est. Parum itaque potius,quam multum caloris praecessit, praeparausique corpus ad sudandum, sed ad efficiendum , alio certe ampliorique modo opus est: hoc enim essici
ab co non potest, quod prius agebat, sed aliud post desideratur, quod mo
dum obtineat conuenientem. Tribus modis ignis offerri potest sudaturis, vel affatim, similique univcrsus,vel semper eodem imminuto, vel pluri subinde illato. Puto autem intelligere Aristotclem eandem ignis portionem, quae tanta sit, ut mouetido sudori suificiar varie distribui,& offerri possie:
non enim de diuersa, ingentique, aut parua copia vidcntur,aut verba proferri, aut sentcntia sit adeo artificiosa, si igitur aut primo, aut alicro modo offeratur ignis, miniis sudor elicitur, si postremo plus. ussa autem, cprae huius rei affertur univcrsalis est. δ remotior, magis autem particularis Ac proxima adducitur problemate X X X I. quo idem tractatur argumentum Rei autem veritatem primum experimento confirmat Mistotele eam enim ita contingerc, apparere dicit in ipsis caldariis, aut laconicis in quibus vapores sicci in s dorcs clicicbantur, de quibus laconicis, Vitruvius libro qimaxo, & Philai cr in commentariis ad cum locum. Caussa autem est, quoniam unumquodquc agens non agit quali t& indeterminata quantitate existens: scd ccria quadam, dc accommodata mensilia, qua conuenit patienti rei. Id probari ex primo libro physicae auscultationis, de primo de ortu, de interitu dicit Aponensi sint iis locis certe quamquam verba consonent; lenrentia tamen est de qualitate, seu forma, ac priuatione; nimirum de contrariis ; quorum alterum ex alutem,non quodlibet fit ex quolibet ; llic autem sermo cli de proportione; qui symmetro. Theodorus aulcm,qui σύ-τω reddit, miniae,sortasse n5 bene omnino reddit; non enim modica, sed proportione conueniens mensura denotatur. Igitur non quod modico se Ii l beat, sed quod proportior iter, ita agit, ω κουν Tiso mν m. evstantum agit. Concludit ex ea ratione, plus ignis non plus agere, nec plus sudoris et accre, quando actio pendeat ex symmetro, aut fiat inter ea, quae proportione conueniunt. Porro autem quoniam The dorus hanc partem aliter legit, & interpungit, quam excusa exemplaria habeant, nos autem haec sectili , alicubi tamen Theodoro adhaesimus faciendum nobis omnino putata i mus ut partem hanc iuxta lectionem, quam Graece proposuimu dcnuo vericremus hunc in modum. An quoniam unumquώgare cena mense M operatur f igiturstantum es it busi li fuerit. non es let, vel e ciet eoinrariam εἶ quoniam unum M ue H quia proponione conuenit, ii operatur ob tam inarrationem piari igne oblato oon magis se mus sed quomao ad unumqώ-- '
109쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM.
l que alia estproportio, or iam essectam est. non mutas istud serat, sabinde appositos damns. Non enim ensem res ad ahquid viam munis, redditque eum ad aterplendam accomodatum,ldri ita eandem rem essuit,sed alta rex praestat. Potius 1 tur exiguus quam musim i uviam struit, G apparvi corpud n urandum, aba autem proportione, ct ma ora copia ad illud effienssum
necesse est. Id autem non Amitas e ci ab ea re potest, quae ansea fecerat sed abaps inam adu niat nec se est, quae aliam obtineat proportionem. Theodorus igitur alterum πλῶόν non agnouit, de distinctionis notam, quae ante ἐ πιι inci collocatur, post ποιῶ illico subiungit: quael duo nos etiam secuti sumus. Sensus autem est: cum ad quidlibet agcndum, certa mensura, i de convcnicias proportio requiratur, si ignis in tanta quantitate cxillens ei scit, hoc est sudores mouet, plus si erit,& in maiori copia, non essiciet,hoc est, sudores non mouebit: Vel si retinendum nobis est postremum incἰον, quod ut dicebam a Theodoro non agno scitur) non ideo efficiet plus, quam si in proportionata materiae copia cilci: melius tamen
omittitur, cum minimc inuicem commensuratis rebus negetur actio, η μαλον τἀ,-πον.
vel e ciet contrarium. Theodoriis interpungit ante haec verba, de putauit nouam esse rati i nem, quae tamen eadem videtur, sed pluribus exposita,hoc modo: Si ignis in tanta quan-ὶ titate existens ericit, id est operatur, de actionem illam edit; plus si crit, non essiciet plus, vel potius efficiet contrarium, id est, sed potius emciet contrarium, ut sit η pro ια , quomodo sumi clarorum auctoriam exempla docent; nimirum sudores non solum non euoca' bit plures, sed pauciores, vel nullo pacto euocabit, quod probat, repetita ad actionem necessaria conditione symmetri: unde colligit per illa, ob hane igitur caussam, rationem primae partis problematis , quare ad maiorem ignem consertim viuuerso illatum non sudemus. προσεκαι ν, ρά quoniam ad unumquemque. Ad cxplicanda causam tertio mcm-
bri problematis utitur ratione supcrius adducta, sed proximius accommodata,hoc modo: ia vcrd ad unumquemque ignem, qui succenditur, alia est corporis proportio, S inter: ipsa varia subinde symmetria, nec rem iam factam amplius nouus succensus ignis facit, sed aliam,ideo alio apposito igne magis sudamus a quia nimirum primus, ita proportione ope- rante, apparat corpus ad effectum, alter vero cilcctum ipsum praestat. ου si et δε-
ποις ιτα ει - ν. Non enim eadem res ad aliquid viam munit. Explicat eandem ratione quam: magis distinctam attulit ad alia etiam latius extendcns. Eadem rcs non viam munit ad aliquid cruicndum, illudque apparat, de promptum reddit ad aliquid accipiendum ac illud idem ad quod apparat, cadem res protinus efficit, sed aliud adueniat oportet, quod rem apparatam cssiciat, seu persciat; hoc enim est, quod dicit - .mειν, laocosi,sed aliud δε-
o superueniens. πλοῦν potius igitur exiguus , quam multias , concludita. IPitur ex dicta ratione intclligimus, paucum ignem magis quis multum Viam munire , S apparare compus ad sudorem: ad efficiendum autem, M euocandum eundem, aliam N maiorem po tioncm requiri: luc autem ab eo csse non potest, qui antea fecit,hoc est apparauit:sed post ipsum, aliud posterius requiritur, quod alia proportione inedia essectum illum producat. Theophrastus eandem quaestioncm videtur simplicius proposuisse, ac tamquam corollar loco post quam rationem rcddiderat, cur in umbra magis,quain ad Solcm post labores , Secutius homines sudarent: cuius eam esse caussam di xcrat, quod Sol exsiccaret,id densaret cutis ranam quibus subiungit liaec. ολως 1 αγιν, ἔτι το γ :το - ά κινα, τι Δὸ0 tam , ε γος ι ται ἶ - - - ἀγεις ποιηση πις πολυ πῖρ ηβον im ei ἐπ σενεγκη, μῶλλον.
το πλῶον λ ωλιιαν. hoc est. Omnino emm calorem externum, neque laue mulium , neque exiguum esse oporarae iste enim non mouet vis autem exsiccat. Eores quisliam admodum proximus iam assideas minus sane Iudabit , o iuthserjs , aut suda Ormsigus amsatim multum ignem accendat. minus suaabis,s aut subinde inferat, P:praeparato enim, iusto corpore ; quis impeditur calori ut adiuuat sudoris excretioncm4 illi autem lariorsui plus est, non po- tes Οι imbecillitatem bid praestare.J His tamcn in vcrbis non videtur Theophrastus memini Lsse symmctrix , quam praecipue ad lianc rem Aristotcles requies ,rusi dicamus ad finem eo-r in, quae a me mod5 rccitata sunt, non σωματς, scd pro σύμ- legendum μωμετρου. In Basiliensi cnuri codice corrupi me legitur σηυμ . Danici autem Fum lanus vir apprime cruditus, in commentariis ad hunc locum σωμανς reposuit: quae com mentaria cum ad manus incas pervcnissciit, iam de horum commentariorum editione in priores Jialce dccem problematum sectiones cogitante me, plures tamen Theophrasteos locos cx ipsi is coniectura restitutos, qui antea corrupti legebantur fateor me his commentariis inscrtiissc: συμμιχρυ igitur hoc loco libenter reponerem hoc scnsu. Praeparato
110쪽
enim corpore, M igne stmmetro,id est commensuraso, 3 proportioriato excitato,ille idem corpus ingrediens simul adiuuat excretionem.
Cur detergenti magis profluit sudor, quam residere sinenti Z Vtrum quo
niam refrigerari extrinsecus contingat Zan quod sudor exterior, velut operculum foraminibus adhaereat corporis, ita ne interior se promere possit.
Quod quaeritur admodum planum est: solutionis autem rationes assert duas Prima est, quoniam sudor ille residens, refrigeratur in acre M ab aere exteriori, refrigeratio autem exitum prohibet nouo sudori r sudorem enim a calore effici superi is dictum est. Altera ratio,quoniam sudo qui in externis corporis partibus residet,impactus meatibus fit quod tam veluti operculum foraminibus, ex quibus ille egreditur, & prohibetur exitus.
Qua de causa ruta, & nonnulla pigmenta sudores foetidos moueant Z An quia quorum odor grauitatem prae se fert, haec humoribus sordidis admixta
Non facile dixerim, virum quod Aristoteles proponit de tuta, & nonnullis unguentis graucolentem sudorem mouentibus, intelli naum sit de ipsis interius sumptis, an potius exterilis illitis: nam quod sectione XIII. problemate x I. similiter ab eodem proponitur, cur unguentorum magna pars,si sudori permisceatur, male oleat, aliqua reddatur suauior, aut nihil deterior i licci de illi tu magis videatur prolatum; possit etiam de eorundem esuintelligi at quod in libello Theophrasti de sudoribus,de eadem ruta, Sc unguentis nonnullis similiter, atque hic proponitur; manifeste de assumptione per os accipiendum videtur:
dicit enim Tlieophrastus.ο ν ἀναδά, his verbis: ἀυ ro προνον κακωδο , m in zνίων ων. hoc est. m quia riuas m odor,is a nonnullis is uentu quando di ibutasunt, de eo ratio reddenda es Licet igitur propositum probIema vir εque modo accipere; utroque enim Vcritat In Continet. Quod a tem Theodorus vertit, malim ungitenta, hoc enim proprie pigmenta autem illa sunt, quae colori inducendo tum a pictoribus tabulis, rum a lasciuis corporibus adhibentur ; citiusmodi cerussa, minium, cinnabaris, de similes suci,quae vox ex Graeco pam; haec vero nequeGraech-, neque pigmenta pro unguentis Latine dicta putem; nec vero etiam pigmenta unquam ore hausia: plurimam enim partem venenata sunt; nisi si pigmentiam pro unguento vidst usurpatum aliquando Theodorus, quod non memini lcgc-m me; Atqui vel ita, sit cliam melius vocis ambiguitatem vitare. Nec vero Itoc loco vnguenta etiam accipienda sunt, quae a medicorum vulgo hodie ita appellantur, in quorum compositionem butirum, adipes,cesipi, & similia recipiuntur; sordidae res, quaeqtie stoma clium faciant; sed quae antiquitus dicebantur unguenta,pIurimamque partem delicata, &odorata crant; licet hic de iis agat Aristoteles, quae grauiorem quendam emimant Od rem; erant autem plurima antiquis illis temporibus illiusmodi unguenta, varie appellata, AEgyptia, aracina, trina, stactae,melma, nardina, sampsucina,cinnamomini,serpillina,sisymbrina. M alia: quorum consectionem magna ex parte docet Dioscorides primo libro. Haec autem potu assi impia fuisse, vino in nita, patet ex Plinio, Athenaeo, Plutarcho, &aliis,ad excitandum nimirum acrimonia,& caliditate gustum, ut habemut a Theophrastoli bio de odoribus per haec verba. θ - - γ---, κ, προς τααην την πι-
εμοῦιλλοντες, hoc est. nonnulla miscensuredom ipsius Fatia . ct ut oriraim moueatur; nonnustatamquam dulciara jutura, ut qui vim unguentum infundunt, aut a mala insitiunx. Et mox