장음표시 사용
121쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM.
. yyy Irerum, πιποιη-ες θη-- ci m se mus , ----, ω stiamin uia iamin. sensus est,ut puto. Sudor fit, dum laboramus, quod vero fit, non perfectis est, sed partim est, panim non est ι cum vero laborauimus, factus est sudor: t c igitur omni no , N perfecteteli ; quare iure merito tunc inaior et cum ad perse monem periten it quati, dum fieret, B materia liponeretur. η - - ων β. An uacism LM-nm. Astera ratio, quae scripta similiter est stipemus problemate vigessimo, M antea etiam primo huius sectio uis, ut iam non amplius Useat expositione.
Quam ob rem non in currendo, agitandoque corpus sed postea, qua incestatim est, βψ sudoris euadat i An riuus quemad modum manu, vel aliquo Aucns, undique aqua obitructa se colligis, relaxat uc, demum copiosior profluit, quam ante: iic etiam inhiberi eadem a spiritu potest, ut in vase,
cui nomen clcpsydra, atque etiam in Vesca. Coercetur enim, detineturque intus humor a spiritu. Pari igitur ratione, cum corpora motu vehementioricitantur, spiritus intus circumuenitur, coercetiorque: itaque venae etiam distenduntur,ac intumescunt,cum humor se educere nequeat. ὀd cum vniuersus coerceatur,spiritu postea relaxato, Universiis erima pat, necesse est. Qilad uniuera de labore proposuit paullo ante, idem nunc de cursu, dc corporis motione particulatim quaerit, quare dum currimus, aut corpus est in motu, non iniuε fiat s dor , ae dum quiescimus eandem autem quam superius adducit rationem, rem tamen assidue magis illustrat. Vtitur autem nunc sinulitudine: Quemadmodum aquam fluentem, si ex pluribus Iocis simul alloibi eongregetur, & corriuet, possumus asit manu, aut alia re, Obstruere S impedire ne exeat, illa vero Minde aditu patefacto,& minuta exitu, maiori fluit copia, quam ab initio, quippe diutius collecta,& congregata; ita contingit in sedore. Potest enim quemadmodu a manu,ita a spiritu aliquid intercipi, dc impediti,ut in c lepsydra patet, aut in vesica, aut iii alia cati it te. In clepsydra enim spiritus ,qiii intus cohibetur continet aquam, ne deorsum fluat id quomodo fiax, late postqvitur problemate octauo sectionis xvi. aperto autem clepsydras iuranunc, dc excurrente spiritu, aqua statim deo sitim labitur: smilitudinem deinde accommodat ad propositum ea referens de retentione spiritus, 3c venarum distentionet, quae Mon semel allata superius, ad liunc locum non fiant denub inculcanda. Porro illa in teMu Latino,ve wfumo non respondent G cis viil gatis, quae sonant sicuti nos exposuimus: quem H λιφην manu, vel aliqua aha re ob aera si era aqua' fluent π.Tota autem Uec pars,quo melius etiam Aristotelis sententia cxprim tur,ita ad verbum redda potest. κn quamam tame quidem . que adnis et a manu, avi qm gismis a re,fluentem aquam, sique*ffectam seu obstram, quo possemam ia-aμrit, copi ur
Cur si quis culti biberit, cibui nitimat, minus sudet Ah quoniam cibus ingestus, humorem attrahit, quasi spongia. Est enim non parum, rei impe-
tqmietorsisse, quod vel fluentorum constat algumento . ita enim cibo quo-M L
122쪽
que ingesto,meatus appraehendisse plurimum valet.
Quam ob rem qui potauerunt plus sudent, si post potum non ingerant cibum, qtiam cibo luper ingesto, caussa cli, quoniam cibus sua iratura siccus, calidus etiam, quippe ad sedandam famem assumptus, qtiae calidi sicci appetitus cst, ut habetur libro secundo de animal trahit ad se humiditatein non aliter ac spongia, quae ipsi incideret, humiditas a
tem attracta, & cibo imbibita, atque ab co itinere aversa, per sudores non amplius em nat. Probat aute rationem esse consentancam,nam in fluxionibus, NI iii omni alio decursu,t prohibere impetum rei fluentis, non parua totius negoti) pars cst: id autem si in proposita re, nam cum humiditas attrahitur a cibo assumpto, prohibetur illius impetus ad cutim, qua per sudorem exit. Aut dicamus cilc argumentationem a minori ad maius Itoc modo: i s prohibere impetum non partia totius negotin pars est, multδ maius cit, tollere caussam: quemadmodum in praesentia contingit, tollitur enim humiditas, quae materia sudoris est, - ρ ρ cs . quodve uentorum nitar argumento. Propos iam rationem confirmati similitudine. In destillationibus,1 catharris, id enim valet hoc loco rheuma, quae maximh propria vocis significatio est apud medicos, quu nimirum a capite ad subicinas partes fluit humor siue per nares,siue per palatii,siuc pcr asperam arteria sibi viam moliatur, vidcinus sisti fluxionis impetu. si oblato cibo obliniamus poros, aut meatus per quos humor labitur, ita enim experti videmus cotingere, ut post cibum per aliquod temporis spatium,nisi aliud
erratu acciderit fluxioncs minus urgeant, a crassis cibi vaporibus ob actis meatibus,quibus humor labitur alit crassiefacto eodem humore, quae ratio similiter etiam sudori accommodari potest. Porro Theodorus,quia sensum hunc non perccpit, multa inucitit, nam reddit sLenta. quod non valet hoc loco, S haec cade verba γυι unam tantum sentcntiam continent, qua proposita ratio confirmatur similitudine cibi uigelli in destillationibus,ipse disiunxit, tamquam duas liaberent partes, unde & coactus cit addere particulas illas, ita enim, quae absunt a Graecis editis exemplaribus. Praetereata i eddit appnaebei adero quod proprie laoc loco valet, oblimere, sicuti ctiam primo huius sectionis problemate,ut illic adnotauimus:quod ipsum tamen appraeliciadorc pro obstru re videtur hoc loco accepisse Theodorus,aut saltem accipiendum est. Antiquus interpres, TH in reddidit, inhiantibus,ridicule, ut quidem existims, citi enim unquam obse uata talis huius verbi notio SI similiter ac Theodorus, appraehendere; ex qua
interprctatione, Aponensis expositionem commentus cst de aperturis, aut cauitatibus terrae respectu currentis aquae; M corporum Conualesta nitum, aut tamelicorum respeini nutrimcnti , quorum utrumque rctinetur propicr vacuitates pororum, ut ipse dicit: in comvalesccntibus cnim SI famelicis, quia meatus sunt inanes, ventres ,-vrinas magis tin
ri dicit humiditatibuς nimiriam, de excrementis in cauitatibus illis detentis: has scilicet absurditates duorum verborum vis math accepta, S reddita inuexit: nimirum pG- hiantes, S -appraehendere, hoc est retinere,ita cnim,si dias placet, interpretatur. Vcrum vi expositionis nostrae ratio liquidim constet, & possit lector etiam Graecarum litterarum ignarus,corum quae a nobis dim sunt veritatem perspicere illa problematis verba, in quibus cos viros lapsos dixi, cum fide, facile uti sonant mihi reddenda putaui in hunc modum: est autem impetumprohibuisse non exigua rei pars, quemadmodam in defluxiombus obaruere
Cur trepidantes pedibus sudamus,non facie3Rationabilius enina tunc pedibus quoque sudetur,cum corpore totoesudamus; locus hic enim frigidissimus est, quam ob rem pedes minime solent sudare. Et quidem medici in aduersis valetudinibus pedes potissimum operiendos praecipiunt,quoni ana sti-l gus hi quam facillime sentiunt, itaque rigoris initium reliquo etiam corpo ἱ
123쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. '7
expedite committunt. An qia ὀd trepidatio non caloris de suminis loesi ad ima transitio est, ut accidit in metu, ex quo alui etiam incluentium saepe funduntur,sed eius incrementum potius caloris accedit, ut in ira: quippe cum ira seruor cordi suffusi sanguinis sit, & trepidans ipse non metu, refrigeratio
neque sit ita affectus, sed membri ipsius astectione.
Theodorus reddit, trepidantes,Vita etiam exponit vetus fost trium: non tamen existimem hoc loco Latinam eam vocem Graecae vim, & cssicaciam a Trallii, αγινι-ris enim Graeca voce illi intelliguntur, qui positi in aliquo periciato,aut qui aliquid magnum aggredientes, in quo de illorum summa agatur, maxim E anguntur, S: sblliciti sinit: Hesychius, ουνιῶ intcrpretatur, πιν νήσω, id est periculum patior: tropidare autem apud Latinos ciusmodi animi commotionem, affectionem Don puto cxprimere. Huliis anfectas naturain liquido explicauit Galenus libro secundo de sympl. causis capite v. per
haec verba ex Linacri interpretatione. Timor exum intro, principium tum spiritum tum san minum cum re eeratione eorum, quae insummotor repunt,abducit, ac contrahit :ua ve-
νῖφforas agit. erfundit, ct eserit, quae vero composita ex ambaus est, quam Graecι agoniam dicunt . inaequales habet motio. Itque etiam paloae tum arteriarum, eum cordu,ys quι timent. --nimi, ae maxime imbecilliseunt: iratis contra maximi. ct vehementi nimi: his atitem qui composita ex dispasuone laberant inaequales. Accipi etiam aliquando idem verbum ἄγουνιαν, de eo qui alioqui metu vacuus sit,docet Henr.Saephanus ex Aristotele primo r lictoricorum illis vc bis. 2ν ἀρωγιωm tum φοπμενοι νωλά ε M. id est, Honesta etiam illa sunt de quibus agonia pereetantur metatarentes. de sine boc loco parum timoris participem, aut forte nihil facit eundem afferuim' Aristoteles: contra problemate X x x. in quo de eodem affectu cadem
proponitur quaestio. De his igitur, qui hoc agoniae affectit percelluntur, quaerit in praesentia, quam ob rem sudent sebus, minimε verb facie.Ostendit autem quaesitum explicatione egere, cum potius Contrarium fieri oportere videretur, tunc enim pedes sudare esset magis rationi consonum, Cum sudat toriim corpus; eo enim tempore non videretur
mirum ; at non sudante faeie,quae maxime ad sudandum propensa estivi superids apparilit, sudare peris, non ira aptos,seu potius ineptos, ut sequirur aci ostendendum,id vero absurdum videtur: sunt autem incpti, quia locus ipsisnim frigidissimus est, quippe a c de ca
loris fonte maximh remotus, ipsitque valde exangues, unde&mit imum cos sudare dicit: ad sudorem enim mouendum nucessarius calor est , Ut vidimus supernis.Ctim tamen ii deinpcdcs incalcscunt, maximh sudant, ut dixit problemate X I X. ob rationem quae ibi affertur: vcrum non solent incalescere, nisi toto corpore calido, quia maxime fiagidi: de inde qtiaestionis oritur occasio. Confirmat etiam eandem pcduiri seisiditatem alio medio: nam
medici in aegritudinibus magnam diligentiam adhibendam praxipiunt ad eos cooperiendos, & custodiendos a frigore, de ab iis leni pedibus, tamquam Corporis membro fil-gidiori, rigoris principium est in corpore mi - ἡ ἀγωνία. anqu)ὸ trepidatiosoliationem affert, sed valde obscurE, si quidem Theodori, aut antiqui interpretis tralario iacm sequumur. Sollicitudo, seu agonia est non migratio caliditatis ex una parte ad aliam, ut contini git in timore, in quo transitus caloris fit ex partibus suphtioribus ad' inferiores, seu de cxl terioribus ad interiores; dicundiar enim partes in superficie potitie, quodammodo superio- tres respectu illariim quae interius, & sub eis positae suhL Iii timore igitur ex una parte ad aliam fit calidit iis transitus; non sic in Jaac sollicitudine, aut trepi)atione ex quo corollarium infert Arithoteles, qui a enim in timore caliditas confugit ad internas inferna partes, ibique conturbat quaecumque reperit, fit, ut ventres illi inseriores a timcire s oluantur. Aut sit hoc non corollarium. Ibd ammentum a signo. In timore, signum est fieri migrationem caliditatis ab una parte ad aliam, quia in eo vcntres soluuntiar. Agonia igitur non est migratio caloris ex una parte ad aliam: sed incrementum potius eiusdem caloris ut contingit in ira, quae est ebullitio quaedam sanguinis circa cor: nec qui hac affectionei percellitur, patitur aut ob timorem , aut ob refrigerationem: non enim agonia in prae-lientia quidem Aristoteli est timor, nec idem quod in timore in illa contingit. Ex Galenos aurem stipeis habuimus, ex ira, & timore mixtam esse affectionem. Multo tamen ma-i gis calidinati, iam frigiditati' dioximam; vel calidam etiam ablisluth, cam videtur hoc
loco Aristotcles proponero. contrarium autem problemate x x X.ut diximus qua de re nos ibidem nonnulla. Porrh autem nondum per haec verba videtur explicata quaestio: non cnim si similein in olim dicit esse rum ira tum in agonia ideo sol itioncm affert, non
124쪽
enim idem de irxqviesiuit, aut idem dc ipsa ab Aristotcle iii problemate assirmatur ι vevntu, dissolutio possit esse dissolutio alterius: illis autem verbis, quae sequitiatur,-2lo .sed membra i in asse M. ita enim vertit Theodorus) tota videtur niti quaesiti explicatio: sed quomodo, ego quidem non facile comprehcndo. Primum illud.ainbigo,
quid per vocem MM in intelli tur. Antiquus huerpres, de Theodorus intelligunt mem-btu:dc uia Hesychius vocis notionem Unam ponit μερος - σαμσ-,Id cit partem revom, sed μευς dicit unico dc ex fieri non potest μυιον, in quarto casti. A dilegerint illi simplici λ: non ιαλλον, aut etiam legerint κῶλον,non itanen explicationem quaesiti video: quomodo enim ex eo, quod illi, qui agonia premuntur, non patiantur , aut sint affecti per metum, aut refrigerationem,led per membrum, aut ratione mcmbri , aut affectione membri, ut reddit Theodorus. fit inquam, ut i 3 sudent pedibus, non autem faciet aut quomodo lim concluduntur ex superioribus, in quibus diccbatur asto niam nou esse calidi migrationem, sed incrementum. An per membrum intelliguntur pedes quid autem an patientibus pedibus sudor ex illis ectuit an non alia, quam sud rifica eis potest affectio cum praesertim de tali affectione nihil antea, quod rem explicet, dicium sit: sed nomine mea bri intelligamus etiam affectionem calidam , quomodo vero dissoluitur quaestio , pedibus incalescentibus sudorem ex illis cieri, cum etiam aliae p rtes, de facies ipsa, de qua hoc negatur, incalescat, nec tamcn ea sudet 3 Haec sulit quae
mihi hac in re negotium facessunt, bc persuadent, ut existimem locum esse maxime cor ruptum , quem restituere,ut mihi quidem mmime dissicile videtur, ita non videtur abs reca proponere, quae in mentem Venerunt, ut ab iis, qui & ingenio, dc doctrina valent,cxaminentur. Solutionem igitur quaesti, non iis verbis contineri puto, sed illis, quae sequuntur proxime sequenti problemate XXVI L quae non disiungenda cise arbitror, ab iis, quae modo interpretati sumus, neque aliud, & diuerti problematis esse verba,notiumque adeo
problema an illis tonstitui, sed cum illis iungenda, partumque huius eius m problematis esse, ut quae duo numeramur problemam X XyI.&XXVII. unum tantum sinit illa
igitur,ari Ti T6 ΠΡΟΣΩΠΟN, non esse initiunoui problematis existimo, sed continuanda superioribus in neque cum interrogatione legenda,tollendamque similiter pariaticulam it, post A,le v cm, mutandam in ut orationis series liaec sit. κω ο ὐ ala, ην M. ἀλλὰ M. γ Mμ m προσωπον ἀει- ἐχ ιθῆm I- ὸ Θερμανε . hoc est. qmannia prahenour, non pertino , aut rem ratisn patitur , quia metu f incalescit: quod ex superioribus est repetendumJ qua ex V Hi εηidem facie rubescunt, non tamen seiant, quia nimirum excal m. Tota igitur Aristotelis ratiocinatio utroque problemate comptaehensa ita habo: Solliciti do , seu agonia est, non migratio caliditatis, ut in timore, dc reliqua, sed incrementum eiusdem . quemadmodum contingit in ira: est enim ira ebullitio caloris circa cor, simili modo, qui agonia premitur, non per metum, aut restigerationem patitur, sed per maiorem calorem, dc quia magis incalescit, ex quo fit, ut circa faciem illi non sudent; sed rubescant, quia nimirum magis calefiunt, quam ad sudorem excitandum oporteat, illinccnim ciscitur, ut humor, qui continetur in facie exsiccetiira caliditate ; quae nimium in illa superficie abundat: qui vero continetur in pedibus, eliquatur, quia caliditas minor est. quam ut exsiccare possit, cum pedes sint fiigidiores, est tamen maior innato, dc eo,qui
antea illis inerat , aliter enim sudorem non mouerct. Aristotcles igitur hoc loco agoniam admodum remouere videtur a timore, dc xcfrigeratione, irae autem de caliditati magis proximam facere; cum tamen problemate x x x.non ita omnino sentire apparcat i quo in loco alias etiam ad hanc rem affert rationes, de quibus ibidem agemus. Porro praesentem locum, ut ita corrigerem fecit tum caussa, quae dictavit; qudd alio modo rum vid bam quaestiolus propositae solutionem, tum quoniam, si illa, vis: ἡ, noui problematis essent initnim, non appareret,ad quos problema illud pertineret:ac si a superiori pendere di ceremus , quemadmoda videtur sentire Theodorus, no ille Aristoteli mos si ut id absque alicuius particulae, quae iungat, sicu nexum ollandat, nactione faccre soleat, ut prima sectione problemate secundo, de decimo quinto , dc secutulo sectionis x x x v II. dc aliisl etiatu in locis, quibus ad nexum indicandum poni videmus particulam, ri: ut omninoi dicendum sit, ex his duobus problematis unum tantum cssio constituendum: quibus accini dit Thpophrathus, qui mihi emendationis illius caussam, praebixit, eamque penitus animo i insitamauit: ille enim libello de sudoribus, ea, quae pertinent, ad faciei ruborem, EI pedum i sudorem in agonia , uno Sc eodem sermone coniungit, lusverbis in editione HSt haui.
125쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM.
, , πλειω, uesita του, se πλε -ρ γ hoc est, treputantes stu qui in arvi pa Iunt, pedibus sudant. non autem faute, quoniam Noni non est migratio eaAris; sted merementum. Dati ira, iram iob rem facie rubescant, ct non sedam,quia nimium excalpunt: exsiccat enim caliduas,quae Mupem lsicie viget, at humor qui in pedib- s, eum eliquat, quia esiduas minor est, quam ut expetare diffit, maior tamen innata; se ea , qua prius ineras. autem leguntur in editione Basliensi pluribus etiam rem explanant, quare non piguit ea adscribere alicubi etiam rcistituta. ω
Cur dormientes, quam vigilantes, sudare magis solemus 3 An quod sudoris origo intrinsecus est, interna autem calidiora habemus: ergo calor intimus, humorem diffundens intimum, educit. An humoris aliquid sempera corpore essivit, sed latet, quia nihil soliduin est, cui humor occurrens se colligat; Argumentum, cur ita sit,quὁd partes cauiores assidue sudant.
Iterat, quod propositum cst problemate xv r. cur dormientes nugis, quam vigilantes sudcnt. Ratio auicin eadem, sed adhuc cxplicatior primum redditur, tum alia quaedam adduntur. Principium sudoris ab internis partibus cst, nam&calor, quae est caussa efiiciens, & homiditas, quae est materia. ab illis locis proficiscitur; illa autem loca in somno sunt calidiora. Melius igitur calor, dissoluens humidiciates, quae intus sunt, cxεernit ipsas per sudores. Theophrastus hanc rarionem ad libri finem ita proponit: ω γ τοῖς υπνοις oi ιδμώ-
τοιμ ο ἰδρὼς, σὴψ -λλαυς. hoc est. insomnis autemsurires magusiunt, qMam ut lanti- ου : quoniam eat dissima est humidissima omnia ibi redrimur,si ant per Ias . Ex his amem dia bu dorsit, v epius diximu/. An humoris aliquid per. Theodorus aliter legisse videtur, nimirum, am,ita enim reddit, tamquam altera ε, & noua sit quaestionis solutio, nisi tamen mendum sit in illius Latino textu, quod in codices omnes irrepserit S pro, An. legendum, nam, ablata ante candem particulam interpunctioniis nota. Iustinianus pro, ὀ o, habet, Arri Vcrum seu noua ratio sit, cidem sitndamento nixa, seu prioris confirmatio i hunc puto esse sensum. Materiam semper in corpore existere, quae actione caloris foras effluat, lianc tamen latere aliqtrando, quoniam non habet, ad quod incidens congregetur; unde su in Ic resoluitur occulte, nec apparet:in somno autem illa magis colligitur, quia ipsius origo interius est: somni autem tempore spiritus, dc humores vergunt interius,luntque meatus, siue partes extimae magis adstrictae,5 compressae: ad hos autem meatus incidens spiritus antea collectus, procedente somno sudor fit. Puto autem eandem de sudore tangi opinionem, quam saepius antea; eodem autem termino seu inridente , usus est auctor libro de flatibus, cum candem sententiam his verbis proponeret: si 3 - γιυδ λαχ αν - πυς τὰς πορος --οἰ iφίλι-το θ πιι μα - ις ω εἰς υδυρ
126쪽
est.Spiritu autem incidente ad meatus corporu, sudores fiunt. Spiratus enim compactas in aquam abit. Quam sententiam confirmat exemplo vaporum, qui a scruciatibus aquis cle uantur. Theophrastus hanc opinionem tetigit statim initio libri, ut antea diximuς: sed Mad libri finem ait, spiritum permcantem incidere in locum resti rationis :& Arithoteles si militer superius problemate xviri.tradit, spiritum hunc intus,cum in sudorem euasit, incidere in ventriculum,& nauseam Concitare ; quae amalimus ut de incidente spiritu. aut humore rem declararemus. Id aulam cium melitis S promptius ob rationem dictam fiat tempore somni, quam vigiliarum , ii ire plus sudamus dormiciates, quam vigalantes, quod intelligendum est, eo modo,quo diximus ad problema X v I. nimirum initio somni calorem interius vergere,& materiam attenuare, extimosque intcrim meatus comprimi: tiam pro cedente somno victa materia, &impem facto ad meatus, qui antea erant adhictiores, iis laxatis sudores crumpunt. Probat autem Aristoteles emuere semper materiam, quam di xit, sed latere, quia non habeat, ad quod incidens colligatur: nam paries cauae, sicuti alae,& inguina, quarum alia alii incumbit, Sc alia aliam tangit, Sc in quibus adest collectionis humoris occasio, illae semper sudant. Similis autem ratio tempore somni in toto corpore existimanda est, unde sudores per totum copiosius fluunt. Vox autem,seuda 3, quae est in Theodori tralatione, non exprimitur in Graecis verbis, quae ita sonant: quia nihils , quod incidens eosrur. Adnotaui, quod putem, eam sensui adeo non prodesse, ut obscuritatem inducat.
Cur in caldariis tum magis sudamus, cum tempus frigidum cst Θ An quoniam calor propter frigoris obsistentiam foras cuadere non poteth, arcetur enim: vcrum intus se peruoluens , ac insidens, humorem soluit interiorem, sudoremque ex eo producit.
Theodotus legit non ηολ : & ita legendum, facili sensu; quam ob romin caldariis, de laconicis magis sudamus, esim frigidum tempus est, ut per hyemem, subaudi, quam cum est calidum ; est aut Cm ratio, quoniam ob frigiditatem aeris, quae eo tempore viget, caliditas Corporis nostri, non progr ditur mira, frigiditas enim circum obsistolas meatusque adstringens prohibet, versans igitur se se interius ibique assidue mancs, validior fit, ex quo in caldariis melius inimiditates disi oluit ex eis sudores conficit : ra. tio nimirum ex antiperistasi desumpta est,de qua diximus, tum problemate xvr.tum etiam superiori nonnulla: de ea Galenus ad Aphorismum x v.primi libri, & Aristoteles sectione X X I V. probicinate X II I.Eadcm autem de caussa, ut puto Thcophrastus dixit in nonnullis facilius prouenirc sudores hyeme, quam aestate, nisi tamen hyems sit impense frigida, cuius tamcn ratio verbis admodum comi piis pcrcipi non potest. Alioquin absoluthsudores magis csse movcndos aellate, quam hyeme habuimus superius problemate x x I.
5 iterum apparebit probicinate x x x II.& x x X I x.
Cur sudor utilior est, qui corpore nudo currenti prodierit, etiamsi minor
127쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. Icisit, quam qui sub ueste se prompserit/Amyuod laborasse, quantalon labora
sit, melius esse perpetuum est: & sudor vero, quem labor praestiterit, eo melior est, qui sine labore prouenisset, & qui maiori cum labore melior, quam qui cum minori, maiori autem cum labore is est, qui nudo corpore currenti prodierit. Nam nisi admodum cursum intenderit, sudare non poterit, qui lnudus est. Vestitus contra cel criter sudat, etiamsi parum se concitarit, propter vestis teporem. Et vero coloratiores redduntur, qui nudi cursum aesti-luo tempore agitant, quam qui cum veste: quia ut omnes, qui loca libera, laspiratioraque incolunt melius colorintur, quam qui impedita, & silentialtenent : sic etiam se ipta quisque coloratior est, cum veluti spiritui assianti l placide patet, quam cum perstrictus , obductusque a calore nimio angitur. QAod certe iis accidit magis, qui vestiti percurrunt. Hinc etiam fit, ut qu1 nimis dormiunt, minus colore hilarentur, quam qui se modi cc somno re creant. Nam dormiens quoque ipse adstringitur, & propemodum stran
Quae de sudore proponuntur hoc loco, utiliorem eum esse, qui nudo corpore Curren- lei,&se exerciranti, prodierit, quam eodem vestibus induto, illamet decursu ab Aristo-lteic traduntur sectione x x x v.i ii. problemate tertio: coniunctim autem de sudore, S liniri a Theophrasto ad sinem libri de isudoribus, ex huiusmodi sudoris, & cursus usu ho- lmines roddi coloratiores atlimiate:sed ante hos grauissimos viros Hippocrates libro secun-ldo de dieta de hac re ita scripsit:dii 5 immiω-y g Mam ἀι ἀωτὀia; iram , lue , Ο -σα. tia ποι- ,-θ δοτr crin απραριθουροι ἡον ν ara me γ δει-οὶς, άλλ' ο --αί γυψα -est : cursu, qui in vecte fiunt ea tem habent scutiatem gia autem calfaciunt o humidiora reddu=ι corpora; sed deco- lloratiora, quoniamsncerinoirtim incidens, ista non depurgat, sed in eodem omtu exercentur. Est limen de corpore nudo res ita accipieta, ut aeris frigiditas eminioni non sit impedimen- lto. Docet itaque Aristoteles sudorem illum esse utiliorem, qui e corpore nudo prodit, lhac utens ratiocinatione: Sudor ilic utilior est, qui est cum labore, quam qui sitie illo, sed lqui nudo accidit, est cum labore, induto non ita, qui igitui nudo accidit . utilior est. Probat Iriatorc in propositi cm ; nam laborare, quam non laborare melius est: id non con- lfirmat Aristoteles, pcruulgata enim apud Medicos senKntia, exercitationem in uniuer- lsum esse meliorem otio: dicit autem in uniuersum, quia in nonnullis, ut in debilioribus lotium forte labore melius sit. Nec illud siluit Hippocrates, esim sanitatis colaseruationem ldocuit: dixit enim v i Epidemiorum sectione 1 v. studium finitatis esse, non stiari cibu, se impigrum esse Αἱ labores Et secundo de dieta Miam eis gni item eorpurdebile red ex labore lausem Uyci risulum: qui labor tamcn sit moderatus, nec exercitationis metas excedataeOdem enam v I. Epidemiorum scribit: labo ei sosus omn/ώ,venus. ngula mediocria. LabOrasse igitur,quam non haborasse in via luctatim melius cst: ex hoc autem consequi vult Aristoteles, sudorem factum cum labore meliorem este, quam alium: non tum autem fit lcum eo, si d ex eo: si igitur prodit ex te, quae ho ni utilis est, illaque necessiariis adess,cum sudor producitur, manisestum fit, illum utiliorem esse 1 quam sententiam praeeterea extendit,& validius confirmat, ut non solum utilior sit, qui cum labore cst, sed adhuc utilior, i qui cum maiori labore: qui tamcn labores omnes accipiendi sunt intra limites studii sa-lnitatis,& ob quos corpora non liquestant, nec flaccescant. Porro lioc loco cx Iustiniam leodice illa siuppleuimus, quae in Basiliensi codice desiderabantur,reddita ramen eram mina Theodoro,rum ab antiquo intcrprete. S g..c - βελώων m. κώ . μιλ- ο se πόνου. Quod etiam Theodorus reddit, laborasse, quam non laborasso melius esse perpetam Ui, quod Graece est. ειλαν ni υ κλώ, meliis, ut existimo, conuertatur, luorasse, quam non iab rase ιη uniuersum melius est : sicuti exposuimus i illo enim modo fortasse dubia sit sententiae veritas. μα-ν eg --ου. maiori autem eum laboreis es. Probat minorem propositi nem: sudorem qui nudo accidit, esse cum maiori laboret nam qui nudus est, non potest sudare, nisi magnopere cotendat Sc laboret,qui verδ indutus ob calorem, qui ab indumentis proficiscitur, etiamst mediocriter currae, aut labore; facile sudat. - wasi; ρον 5 γένο0.
Et vero coloratiores redduntur. Mobat alio arguimento, propositum sudorem esse magis pro-N ficuum
128쪽
ficuum, quia in eo non contingat illa suffocatio, quae contingit vestibus operto: sed hoe argumentum ducit ex effet hi quodam, citius deinae rationem rcddit, quam diximus. Ea autem cffectus, bonus color, qui apparct in iis, qui currunt, dc cxercentur corporibus nu dis in aestate, qua enim ratione bonus hic color illis emorescit eadem sudoris proposit, uti litas fit conspicua: boni autem coloris rationem assuri simili alio adducto:quemadmodum enim quicumque habitant in locis Mite perflatis dia perspir. ibilibus, melius colorati sunt, quam h, qui habitant in locis silentibus,& se catis, cotam pacto adem homo se ipso me litis coloratus est uno ten)pore, quam alio, cum bene perspirat, quam cum siri catiis est,& nimio calore euciatationem praecludente Oppressiis: id autem iis contingit magis, qui pannis onerati mimini, & se se, exercent; illi enim plus suffocantur qumn qui nudi. Atque ex eodem fit, vi sudor qui per hunc modum emanat, minus proficuus ταυί οἱ λυ, hine enim fit, vi qui nimis iamrunt, corollarium cx eadem sustocatione fit, ut qui multiim temporis dormiunt, miniis bene colorati sint, quam qui dormiunt moderata te, qui enim dormir, suffocationem patitur; calor enim Innatus opprimitur a materia sei gida, sensuum meatus obstrii entc : lagendum autem non, ut lia i Basiliensis editio, sed , ut legisse videntur antiquus interprcs, dc Tli rodorus,5 habet eli: Iustiniani cod X.
Cur pedes in trepidatione sudant, S non facies, cum in muneribus vitae omnibus, ut in facie maxime, sic pedibus minime sedemus 3 An quia trepidatio metus quidam super re inchoanda est,metus autetii refrigeratio partis superioris et f. mam ob rem iacie quoque pallent, qui trepidant: pedibus autem solicitantur, S: palpitant : sic enim trepidantes homines faciunt, seseque quodammodo exercent: quapropter ea ratione, parte sudam solent, qua laborant; manus enim assolent perfricare, & se modo inflectunt, modὁ
extendunt, etiam saepe exiliunt: neque etiam vinquam qilicscunt,sunt enim
exciti, propensique ad negotium, quoniam calor eorum se collegerit in pectoris loco, qui corpulentior est. Quamobrem undique cum eo ipso calore tum languine turgescente essicitur, ut motu vario crebroque agitentur. Sed pedibus maxime insudant, quoniam pedes perpetuo tenentur labore, cum caeterae corporis partcs quietem aliquam conloqui per situs mutationem,
, Eadem iterat, quae proposita sunt problemate X X v I. at non eadem solutioob ratio est: sed alia, vςl Sc partim contraria: ibi cnim in agonia non MCINJdmodum iretimore erat migratio caloris cx una parte ad aliam ; hic δc timor cit,dc Ca migratio: ibi facies rubescebat, hic pallescit . ibi ratione nimis caloris exsiccantis non sudabat fasies, ratione alius caloris humorem colliquantis sudabant pedes 1 hic facies non sudat ob refrigerationcni, podes sudant ob laborem. Non sit autem nobis religio Aristotclcm in hoc scriptionis gen re, diuertis in locis alia, atque etiam cuiat ria super cadem rescripsisse, dicere. Cur enim non liceat in problematis, in quibus ad opinionem semper, cx probabilibus argument tur , aliorum etiam stequenter opiniones sequens probabilia autem contraria sunt alimquando. Illud vero potissimum in praessentia locum habeat, cum de assectu ex contrariis mixto sermo sit. Diximus enim superius ex Galeno agoniais esse assectionem mixtam cxtra,&
129쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. io 3
ira, Ac timore, ex caliditate, SI refrigeratione, atque idcirco motus in ca varios, in quales caloris fieri, p.irtim ab exterioribus ad interiora, partani ex interioribus sonas. Quando igitur possit varia ratione,atque adeo contraria,S variis temporibus conliderari
istio, quid miri varia, atque citam contraria de eadem afferri, etiam quod pertinet ad idemmet accidens, de quo problema est pro possitum t hoc enim ad utrasque caussas referri Dicit, ut quidem ex Aril otelis Verbis apparet. Facies igitur chim in reliqua vita, allitquc vitae actionibus maxime sudare soleat, ut dictum cst problemate X. dc x v II. pedes auic in minimh, quod tamen intelligendum ci ut diximus problemate X x V I.Cur porro in agonia, ij sudent, illa non ludet, causiam dicit esse in praesentia Aristoteles, quoniam amni.i est timor quidam, qui ad rei, inchoationem incessit, timor aulcm rcfrigcratio est partium superiorum: ex partibus autem rcfiigeratis mccdit sanguis, unde facies pallet. I.ma igitur si testigetata sic, & palleat facies, iure non sudat, quae erat alicra problematis pars: tum
ostendit, quare sudent pedes per ea, quae sequuntur: b item lsollieitantur, opalpitant. Ostendit primum sudare pedes, quia laborant, tum maxime su i date, quia maxime laborant, ad illa verba, πις Id est, manus Gram pem 1 isticaui. Pedes igitur laborare pater, quia mouentur, & saliunt; ita enim sonant,quae Thoo-ll dorus vertit, sollicitantur,& palpitant, nam γ σκωρουσ1, Hesychius interprctatur li hoc estselit, exultat, exilit,cumt,sebat, aut tripulat. Testes io-li tur motus in agonia adusso, disertis verbis exprimit Aristoteles; & non sicciis moueri, quil eo affectu percclluntur, ac qui se exercent: de his autem motibus plura mox in altera ratione. Si ergo ratione cursus, S saltationis homo pedibus laborat, eidem parte, qira laborat, etiam sudabit, sicuti concludit Aristoteles κέ rotam TM erie ς, 6 συγ ininm. Ma--αiam assolenι perstuare. Ostcndit, maxime laborare pedes, quoniam continenter, &absque ulla requiete laborant, cum aliae partes quiescant aliquando. Ostendit autem ante, laborare alias: nam S manus sticant, Zc modd se demittunt, modo extendunt, ac salii int, nunquam quiescunt: ratione enim affectus impetu rapiuntur ad opus perficien dum, quoniam calor a partibus externis vi diccbatur ad intimas pectoris recessit, ibiquel collectus maiores a loco vires acquirit, quippe cordi ipsi vicinus: hoc autem est, quod ait calorem colligi in pectoris loco, qui est, , quod Theodorus reddit, em comi pulentior quibus verbis quid sibi voluerit Theodorus non assequor. At cum ἐυιαί et τ' sit. qui bene habito, seu robusto corpore est, exponi posse cxismmo, ut fecimus. Validiore
igitur calore facto, eoque, atque sanguine simul ruente, ac prosiliente, contingit varium, crebriim motum in corpore fieri ; maximh autem, S praecipvh sudant pedes, quoniam hos motus, Δί hos labores assidue illi perserunt, ciun nulla illis saltem a regendo corpore
in exercitiis illis concedatur requies, aliis autem partibus aliqua concedatur: aliae enim partes varios sortiuntur situs, A positiones, ac motus, & figurationes mutant a unde non semper eaedem partes illac in musculis laborant: luc autem requies est, cum enim membrum aliquod figuram, positionem immutat, quietem aliquam nanciscitur, qua de re particula v. problem. primo, SI aliis etiam. Id siPiscat Aristoteles in agonia contingere aliis partibus, non contingere pedibus, S ideo cum plus laborant, iure plus sudare. Atque ita quidem Aristotelis verba sensa, ut potui, explicui: nec tamen animo meo fatis ci: non enim varios illos, quos Aristoteles memorat corporis motus, in animi assectione aliqua, ego quidem observo: tacdum in timore qualis hic videtur poni agoniat fi iriosum pol tius aliquem prae dolore, aut amentia, videtur describere Aristoteles, quam aut timidum, aut etiam iratum, cui agonia perculsum similem facit problemate x x v i. Exercitationis corporeae genus aliquod significari suspicetur aliquis per illos motus: at nec agoniae nomine tale obieruatum, quod norim: & cum cos Aristoteles dicat, ita moueri,ac saltare, ut sese exerceant, id est ut faciunt b, qui se exercent, iam a vera exercitatione illos disiungit. Praetet ea ad initium quidem solutionis, agoniam dicit esse timorem, & rcfiigerationem partium superiorum, reuocari nimirum intus calorem, quod dicit postea: at quomodo iidem ορμητ- , hoc est impetuosit non enim fiat impetus calore intus existente sed prorumpente, & ad exteriora redeunte, alioquin enim membra motui destinata, quae exicr-na sunt, otiola, Zc torpida maneant: hoc autenmodo, non iam timor sit, SI stigiditas; sed caliditatis potita incrementum, sicuri probatur problemate X X V r. Praeterea sit hic motus est in aliis etiam corporis partibus. ut in manibus, cur non Z ibi sudor ille vero in probi mate ibidem non proponitur, sed tantum in pedibus ; ostenditur autem mox ratione continui laboris esse maiorem in pedibus, non solum. Demum verδ quomodo ratione eius-l dem positionis, de finiri pedes assidue laborant in agonia, non assidue aliae partes, si mo
130쪽
uentur, saliunt pedibus, qui eo aiscini percelluntur An non in motu illo, M salm mutarantur identidem positiones 3 quod si se demittunt, & extendunt,& exiliunt, Sc numqLiam quiescunt, quomodo eadem positione pedes semper haberi dicamus 3 Haec nobis vi facilestiit proponere, ita cum dis luendi non pateat via, acutiori ingenio nodum relinquimus.
6 HG-άποκυν- , msit NCur in caldariis, igne neque uniuerso, neque decrescentc assiduo, sed per incrementa continua oblato, magis sudatur Plus enim ita educitur su- doris, quam si principio statim ignis tantundem affuerit. An quod principio multum ignis adhibitum, carnem, cutem qite summam sicciorem occupans urit, atque in modum testic indurat: quae cum talis reddita sit, sudorem arcet, obtruditque. Parum autem contra, carnem relaxans rarefacit,
sensimq; intellinum humorem excitat ut secerni educique possit. Carne autem rara plus ignis adhibitum, Si corporis ima facile subiens humores iam inde praeinollitos in vaporem conuertit, partesque eorum praetenues secernens educit cum spiritu.
Hoc problema antea etiam propositum est: dissolutio autem ipsius, quae ibi,licEt eodem fundamento, remotior, Λ magis generalis proponebatur; hic rei ipsi de qua agitur proximior affertur. Ibi enim generatim proponebatur ad effectionem alicuius rei proporti nem requiri; hic vero proximh, quid ad sudoris euocationem operetur ignis, non propo tione adhibitus ,& quid adhibitus cum proportione, ostendit. Ait igitur carnem, quae est in superficie nimirum ciutim,seu corium, sua natura siccam esse: hanc igitur facilEa multore ob nimium calorem exuri, & in modum tellis indurari, qua dura reddita, preesuitur sudore si non enim via ipsis patet, cum adstringantur meatus. Ignis igitur multus non proportionatus effectum impedit; exiguus autem, qui proportionatus est, contrario modo operatur ; carnem enim dissoluens, eam rarefacit, meatusque aperit, A humores, qui intus continentur,veluti excitat, B praeparat ad excretionem sensim attenuatos. Carne itaque per huc modum se tabente ac rara reddita,praeparataq; tum hac,tum humoribus ipsis,maior ignis per latiores vias illatus, subiens corporis prosundu merito raritatis,quae antea effecta est, dissoluit humida, quae intus sunt, quae iam a minore igne erant antea emollita, Sc partes ipsoriim tenuiores segrepans pellit exterius per sudores. mx Atidiri'. eum1 ratu. Spiritum duobus nominibus ad sudorem conferro non semel me dixisse puto, atque riim ex Hippocrate, tum ex Theophrasto rem dcclarasse, nimirum vel tamquam efiicicntem, vel tamquam materiam: nihil igitur de ea re amplius.
Utrum per aestatem potius,an per hycinem sudor mouendus sit An hyc- me calor intus se contrahens concoquit, extenuatque in spiritum humores