장음표시 사용
131쪽
interiores: quod cum omnCS, aut czrte maxima pars, coiisumantur, nullam sui excretionem admonent faciendam: at in aestate cum sper raram,solutam-l que carnem calor euadat,humores minus concoqui possunt, intestini. Quali de caussa exhauriendum omnino eli: quoniam si permanserint, temporisi eius qualitate putrescent, morbosque contrahent. Putrcscit enim quodque li externo calore: nam ut seo quoque calore concoquitur, sic externo putrescit. Igitur per aestatem eXternus praeualet calor:ex quo fit, ut qua uis in aestate putredinem sentiant: per hyeinem vero, quia calor suus ille, ac domesti cus dominatur, hinc tempus hoc minimc creare putredinem potest. lEt hoc problema ex iis cst, quae repetui tutapropositum enim antea sitit vigesimum pri mum rex hac autem repetitione, licetalioquin molesta, illud interim commodi accipi-lmus, quod deprauata quaedam loca lectionibus collatis licet emendare inrcrdilin, sicuti fecimus problemate xx I.vbI ex hoc loco reposita negativa particula, quat ibi inexculis ldesiderabatur, sed ex mainuscripto exemplari reposita erat a Iustiniano, sensum loco me- iliorem reddidisse putamus quam fecerit Theodorus in interpretatione, qui candem pam- l ollam similiter non agnouit ; sicuti ex commentariis ad illum locum ap rem potest. Hla porro ex eodem Iustiniano ad initium responsionis consuetam particulam, η, reposuimus, quae in Aldinis delidetabatur. Est autem quod proposuit Aristoteles, sicuti problematel xxi. virum per aestatem magiS, an per hyemem sudor mouendus sit λ Respondet autem l magis per aestatem: quoniam per hyemem calor innatus intus Contramis ob frigoris vim, i quod circuitillat, concoquit, dc in i piritum dissoluit humores superuacaneos: quoniam scilicet maior, Ec validior est, quam aestate: cum igitur illi aut omiIes, aut plurimi exhauriantur ; quia aut concoquuntur, aut in subtiles spiritus tenuantur, 3c deinde per alias vias excernuntur ,non indigenialia cognata euacuation hoc est ea, quae fit per si idores appHIat autem cognata quouiam est similis,& proximaei,Mς dicta eis,fit enim per spiritus,uts pius dictum est,& per eandem viam. aestate autem contrarium contingit,nam ob latitudinem meatuum, quae fit a calido ambiente, calor innatus excidit Extras qui igitur rem net intus, quoniam diminutus est, Λ magis debilitatus, miniis pomst concoquere humores superuacaneos, Zc ideo indigent alia evacuatione : si enim intus in corpore mancant, putreicent ob temporis conditionem,& morbos parient: probat autem, quae proposuerat utraque,nimirum Sc liyemem coquere, Maestatem putredinem arcessere:omnc enim quod putrescit, a calore extraneo putrescit : liabemus id tum ab eodem Aristotele Iv. Meteoro rum .ium a Galeno i at hic extraneus calor viget aestate; quod vero coquitutia proprio, Mnatisrali coquitur, hic autem plurimus layeme, ex Hippocrate enim primo Αphorismo rum xiv. pentres h me,st vere m tura hoc autem concludit Aristoteles,omnia magis putrescere aestate, hyeme non ita ι & ideo eo tempore non hoc, mouendos esse sua
dotes: qua de re pluribus etiam ultimo problemate huius eiusdem sectionis Porro vocem, . , in illis, A. -- - Γ, addidimus ex Iiutiniano, quam etiam agnoscit Theodotus.
am ob causam cum sudor calore, vel interno, Vel externo seri soleat, euenit,ut horror nonnullis sudoribus possit excitari Z An quoniam sudor,qui sex calore prodit interno, se scilicet de loco amplo in breuem scorporis dico
ambitum in contrahente,primuiri caloris meatus, & circuitus patefacit:deinde horror carne iam madefieta ex toto , calbreque exeunte citatur. Calor autem, qui extrinsecus mouet, primum summa corporis aperit, rarefacitque: tum calor naturae internus profluens excitare horrorem potest. l
132쪽
Ios Cum ludor fiat a calore vel interno, nimirum sponte naturae abscisi e cxl criti auxilio, vel ab eo, qui foris incidit, ut in caldariis, aut laconicis; unde porro effectus ille contingit, ut per nonnullos sudores horreamus id est inter fluendum ludores aliquando suboriatur lio li ror aut friguς cum horror frigidi essemis sit Caussam autem reddit Aristoteles in utroqtie
sudore, de primum in eo, qui fit , calore interno. Obscurus tamen sermo est , quom etiam Theodorus dum in Latinu conuerteret, ab ea quidem,quς nunc vulgata est interpretatio ne discessit de ab Aristotelis verbis admodu, non parita usus libertate non tamen illum planiorem reddit: nec sensum,ut quidem existimo, est assecutus: Ncque tamen ego in ii ipsi quoque in iis, quae asseram vel mediocriter satisfacio, neque non mallem aliorum potius audire sententiam quam ipse meam proserre: attameI semel liac prina inciam aggresso conandum hic aliquid est. Primum autem omnium fideliter itixta vulgatos codices cohaertenda sunt problematis verba .mam ob rem cum Fudores iam, vel ab ea,qua intus est eatidiuaιe, υel ab ea. qua extrinsecus inciditier nonnustos sudores horrescimus An quoniam, ut ab interna ca-bilatate sunt eum excidat de loco amplo in breuem,coercitheompraehensione riga caloris meatus ex toto obtώrant,indeque horror is, earne Insuper admodum madida reddua, exeuntei ealore. Theodorus igitur ante illa ἐπι-- Φς non agnoscit interrogationis nota,ut apparct cx illius tralatione: sed continenter legit,ut unica sit sententia, de alia etiam aliter sumit, quam nox f Ccrilariis: lsed de illius expolitionc mox. Dicamus ante, quem existimemus esse sensum verborum Aristotelis, quae fideliter vertimus. Ait igitur Aristoteles, fieri aliquando, ut intersit dandum inhorrescamus, quia contingit interdum,ut materia,quae per sudores manabat, cx loco aliquo ampliore colligatur in breuiorem: id verb multis de caussis fieri potest, ut parte, seu loco attrahente, aut aliis mittentibus,aut aliqua demum occasione, quacumque sit, talem cnim intelligere aliquam necesse est: sicuti dc in paroxismis, aut accessionibus scbrium talem proponunt medici: eo verb loco,eaque parte collecta, ac compraehensa matcria, cacompraehensione, qua liumor ibi continetur, occluduntur prae multitudine meatus cutis, quo facto sequiriir horror, nimirum extremorum reseceratio: non enim subtilius nunc horror a refrigeratione distinguitur: illud verb magis etiam eam ob caussam fit, quoniam cum ex praecedenti sudore caro in totum madida sit reddita, calori ad exteriora patet adiratus: laxae enim ob madorem partes non retinent, quippe vis recentricis in siccitate; sed facilis est emuxus: ex occlusione autem meatuum, aut contractione sequi horrorem, aut fit gus medicis onuribus notum est: Possit autem etiam unica esse ratio, quomodo accipit illa verba Theodorus, qui ut dicebam, non interpungit ante ara,S idem G interpretatur, iam, forte tamen melius, adhaer etiam non diuisa sententia, quemadmodum ille facit hoc modo: contracta materia alicubi, oces ulisque meatibus, tota carne prae sudore madida emuit calor, bc qiuitur horror, aut testigeratior igitur non in omnibus si idoribus hic cDfectus obserinitur: s ed in nonnullis aliquando, in quibus linc demum caussa est, quae filii proposita, humor scilicet, qui in aliquem breuiorem locum ex ampliore coarctatur. Puto autem legendum potius quam ut re latur ad sudores , qui dicti sunt cxcidere; sed de possit, ni minam accepta voce tamquam ablativo absoluto, Ut grammatici loquuntur, atque etiam non relata eadem ad sudores , scd ad eos, e quibus sudores manant, sitque tertius casus, hoc modo: contractis, compraehensione illa obstruuntur meatus,nimirum corporibus,aut hominibus, qui ob illam humoris coaceruatio - 11em contrahuntur. Porro autem adhuc, illa verba τ me ομ cxposui, Compraehensone illa,qua voce intellexi eum es etiam, aut assectum, quo humor ex loco ampliore in breuiorem collectus, comprehensus, & vcluti obsessus est: iuxta quam notionem legitur
ειοχου interpretari,ad ambitum, vel circa ambitum, nimirum corporis, quomodo accipiζTheodorus vocem: sed sententia diueri a: nos enim iuxta expositioncm propositam ita ac cipimus locum. Materia sudoris, quae excidit dc loco amplo in breuem collecta ad ambitu coi poris,hoc est, in corporis ambitu aliquo breui collacita loco obturat meatu siue cita
Vbi lcgatur Sc accipiatur de corporibus ateria quae de loco amplo in brcuc in lcxcidit ad corporis ambitum, contractis laominabus meatus obrutat: intelligit autem per
Corporis ambitum non totum,non enim necesse est, sed singularem illum locum, ubi collecta est materia: id autem dico, quoniam ii per utibitum, aut totus ambitus il relligatur; quomodo ex partibus internis ad illa perueniens humor dicatur ex ampIo colligi ad breuem iis sit facile intelligere: quam dissicultat cm primum patitur Tlicodori tralatio, quae habet,se filuet de loco amplo in breuem scorporis dico ambitum J eontrahense, quom do verb st ille locus breuis , aut quomodo contraliamurca quae intrinsecus illuc vergunr
133쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. ic
non aurum potius expandantur deinde corporiis ambitum ab iste appellaricem enim corporis, de suo addit Theodorus ' nisi aliquo starentiae adminiculo fiuci.itur qui continendi, C5praehendendi,aut collibendi munus designet, classe durius sit; co vero auxilio destituitur, quomodo exprimit Tlaeodorus sententiam,non destituitur, Mo modo
nox exposuimus dicitur ambitus pinis corporis nostri, quae m.iteriam pro
positam continet, SI ancludit, quomodo similitera Theoplirallo die timet quod in Ductibus alio nomine dicitur nimarum inuolucrum, intcgumentumquc illud, quod Ductum, seit semen suo ambitu compraehendit ,& continet. Sunt autem Tlieophrasti verba primo de caulsis plantariim capite XXI. εων αἱ PMmυτ e Est illud molestum in Theodori tralatione; quod γ ope si M, 'crtit 'ara' acti, qti Od contrarium omnii Iosgnificat,iacmpe obstruit, obturat, sirpit, qua notione, ut alios omit tam locos virictuque satis obvios, vidimus idem verbum usurpuum saepius ab Aristotele hac cadem sectione problemate X x I V, Wiνυδορ-, quo sensu etiam ibidem conuertit Theodorus.Atqui nuE-intcrpretemur lioc loco,im faciunt se aperirant, alia omnino solutionis huius problematis erit nobis excogitanda cxpositio. Prouenit igitur caloris, qui intus est exitus, ut nos locum accipimus, ex facilitate ob ca lnis madorem, non ex patefactione meatuum ab eodem Calore facta, quos meatus obtura-
ri dicit. Haec de prima problematis parte : sequitur altera in qu a caussam reddit ciusdem icinctuς, quoties sudor contingat a caloris externo his verbis. η λθειας λον-... Ar ιι- em, qui ext siem mouet. Callistas , quae extrinsecus incidit. rarefacit primum cratim, illa lati ni rarefacta,innatus calor abs odit. quoniam per illum locum soras profluit, ita per illius defectum restigcratur pars: Ss hortor contingit,ita quidem sensit facili locus accipitur. At quomodo non in omni sudore, siue cx cxterno, siue ex interno calore idem sequaturi effectus, cum in omni sudore cutis rarefiat, M calor intermis profluat,nisi si ex calore cx- trinsecus incidentc, hanc rarefactionem magis fieri cogitemus. Dicamus autem aliter, dc lparticipium κεινουι ,αιγ, ita enim legit Iuliinianus,seuctiam. πQι- μ, si lubet, in terpretemur iniectum, dc repulsum, quomodo vertit antiquus interpres, de quae illi vcri csi notio,quoties enim per cxternum calorem rarcfit cutis, lor internus per Patentes Vias aditum sibi extra molitur; at extemius ci occurrens, ropcllit ipsum retro ad partes intimas, ad quas etiam Sc ipse simul cum eo reccdit: ex hac autem contractio intcrius facta, m-gus in partibus extremisi superuenit, quemadmodum etiam in alio sudore paullo ante dicebatur, cundem effinum contingore adnotat Aponensis, citi hanc expositionem, qualis
qualis debeo, illi, qui aqua, aut frigida, aut calida porsunditur ; illurn enim ex limprouis ,
perfullam , ob eandem rationcm horrorem percipere assirmat.
Cur calidi sed ores frigidis meliores habentur: An quod omnis sudor eX-l
crenaenti cuiusdam secretio est : parum autem excreinenti amplius incale- licere consentaneum est: plus autem non aeque, sed minus. Itaque sudor iri- l
gidus excrementi muli indicium esse potest: quocirca morbos quoque is lfacit longiorcs.
Sudore; si igidos calidis esse deteriores, & simpliciter malos, scriptum suit etiam ab
Hippocrate libri I v .aphorasmo xxxv D. 3c XL. qui cos cum acuta quidem sebre mortem; cum mitiori vero longitudinem morbi significare dixit mi ius rei eandem similitercatissam, qtiam hic Aristoteles , in commentariis illius loci attulit Galenus. Caussa autem est, quoniam quilibet sudor non est aliud, quis alicuius excrementi secretio, hoc est res lqtaad.im excrementitia, quae secernitur ab aliis, &per sudor in exic: quoties igitur excremcntum exiguum cit in corpore, calcfit: cum calore enim, spiritu, ut saepius dictum est,sudores fiunt: si vero multum ; non siimiliter calefieri potest, unde sudor, qui ex eo prouenit frigidus esi; atque m luanc modum multi cxclemenci signum est: multum autem e crumentum morbi longitudinem facit, aut significat, quomodo legit Iustinianus non lenim, τοι. , sed λοῖ habet ille codex. l
134쪽
Cur minus ad ignem multu sudamus, cum tamen prae calore sudor omnis lmoueri sole at 3 An quoniam humor , aut corpore vehementer calente in s spiritum dissoluitur huinitam, aut cum prouenerit, adeo cito calore nimio l
ex sccatur, ut sensus sudoris inulti eripi possit. . l
Idem proponitur, quod antea problemate XI. x x xx I. quibus in locis uberrimε illa: iquaestiones fuerant agitatae: hic autem breuiter eaedem caussae duce tanguntur. Prima cst, iquod valde calcfacto corpore, quod ad multum ignem contingit, humiditat maxinulattenuatae resoluamur in spiritus , etiam non phr sudores, sed alio modo excernuntur. Legendum autem εις πνέ- σπι υχα ψωλυεται, ut nos excudendum Curauimus ex Iusti lniano, non εις - νε ιζ. Γ υχα: nec tamen multum ad lensum intersit. Altera ratio es quod lsudor qui excidit ad multum ignem, vi multi caloris statim exsicciatui: sensum igitur fal- llit, neque nos eum aliquo modo percipere postvnius. l
Cur ad Solem acrius calfacientem corpora, quae nullo indumento te- gulatur, nhail pene sudant: quae autem fatis veste intecta sunt, copiosis iue sudant 3 Eande in de hoc etiam , quam de superiori caussam reddendam
censemuS. Quod proponitur simile est superiori: quare candem dicit esse solutionem, nimirum Solem corporibus nudis occurrentem, acrius seriendo, & calefaciendo vehcmentius, humiditates in spiritus resolucre,qui alia via egrediuntur, aut aded celerit r cxli Cantur, ut sensum sudor cffugiat.
Quam ob caussam, cum motus acuti magis, hebetes minus calefacere posse videantur,ingressus tamen per acclivia qui hcbctiorcs sunt,magis inouent sudorem, prosistuntque spiritum, quasi amplius calefaciant, quato decliuesὶ An quod graui cusque, ut ferri deorsum secundum naturam est, sica. ferri sursum contra naturam est. Itaque caloris natura, quae nostra prouehit corisiora , ut nihil per decliue laborat, sic per acclive pressa onere nititur, acrius hie ab eiusmodi motu incalescit,& sudorem mouet,& spiritum pro- sistit. Quin etiam corporis varius inflexus non nihil asserte caustae pote ut directe syirandi reciprocatio auferatur.
Cum celeriorcs, Zc incitatiores motus magis calefaciant, quam segniores, S hincti res,cur ingressus per loca acclivia,& per quae ascendendo propedimur,qui sic torcs surit, dum
135쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM. Io'.
dum cnim alcendimus, non aeque ccleritcr ambulare possumus, ac per decliuia, per quae ldescendimus; per loca tamen acclivia progrcssientes cur magis sudamus tamquam in illis magis incalcscamus Appellat autem motus οξεις, hoc est, acutos, qui concitate fiunt, Ecvelociter ; quomodo apud medicos dicuntur morbi acuti, qui celeritcr, dc cum velocitate properant ad finem, sicuti halaemus a Galeno tertio de diebus decretoritis Capite xi II.quo sensu dicit etiam idem Galenus comm. II. in tertium Epidemtonim eoamilenν , cumrant acutὸ: hoc est, celeriter. Dicit etiam Aristoteles tum loco, quod iidem motus per ac cliuia cum co, quod sudores moti ni, τὸ et ae μα- , aut . even Πν, quod Theod
rus vertit prosiliuntquc spiritum. Quid autem Thcodoro sit prosistere spiritum, non est facile videre. Duo ex immo possh illis verbis signiscari, vel spiritum prosistunt hoc est
praemittunt, ut conuertit antiquus interpres, nimirum antcnuttunt spiritum,qui sudorem
expellit, sicut exponit Aponensis: vel prosiliunt spiritum, hoc est, retinent, NI tardiorcm, ac difficiliorem reddunt, ciliciuntqtie, ut agrius trahatur, Vt , aUt, , sit spiritui obsistere ne libere exeat ; hac autem resistendi notione habetur id vombum, apud Sophoclem in Aiace, quamquam illam non videtur admittere eo locosesioliastes, sed aliter exponit, ut adnotauit Henr. Stcphanus. Illud addo problemate xxxv III. sectionis v.cum eandem huic tractaret Aristoteles sententiam, deque acclivibus ambulationibus doceret, cas esse dcclivioribus laboriosiores, sudoresque ideo ciere, adiecisse casmo mcμα spiritum suspendere , seu attollere: exis imare igitur me, forte,quod
ibi est hic est)- alis autem dicatur spiritus sublimis, aut suspensus,
quo termino usus est Hippocrates, euec qua ratione fiat, pluribus docet Galenus cominent. secundo in librum tertium Epidemiorum textu quartor atque etiam breuius in primum prorrhcticorum comment. primo, textu X x I v. fieri ob angustiam instrumentorum respirationi delegatorum, appellarique sublimem, quoniam qui ita respirant, sublimes thoracis partes mouere videntur. Iam quod ad verba attinet, illud non omiserim, mμά maiii-feste hoc loco significare acclivia, sicuti vertit Τheodorus: opponuntur enim in problemate , , & αα - , patetque ex sensu, Ss ex problemate penultimo sectionis quintae: sed S: Hesychius intcrpretatur, et--αναοῦι ς: Iutames ascenμε,&συκον τοaeetiam locum: quia ideo notaui, quoniam in vulgaribus lex icis, σνῶ exponitur contraria ei, quam diximus,significationi, decliuis: non tamen a Budaeo,aut ab H. Stephano: ut Concedam tamen pro decimi etiam posse sumi, quando, simum, sit cum uum, deducta fortasse etymologia a littera ,C I r Μ Α , cuius litterae, C , semicircularem figuram imitariir: in ea autem a γε acclivitas ac decliuitas consideratur. Antiquusque interpres iuxta Verbum conta Crrit, curruum. 4 μ τοῖς 2ιρεm, An quod graui eurque viseretrio sam seiundum naturam est. Caussam deducit a grauitate corporis, nam cum grauia omnia, natura sua deorsum serantur, ut habemus ab Aristotele libro quarto de coelo, corpus autem nostrum 1it graue, quippe maiori ex parte ex terra, Sc aqua constans, citiusmodi reliqua mixta, fertur etiam ipsum naturali pondere deorsum ; quod enim rectum stat, & r incedit, a calore habet, NI spiritu: his autem ubi priuetur statim in terram concidit, quod mortuo euenire videmus. Petri igitur sursum Corpori nostro quatenus Corpus est, concra naturam Est, quia graue, quae autem contra naturam sunt,illa maiorem laborem aia
serunt. Calori igitur nostro, qui corpora regit, de prouellit, ningis laborandum cst, cum ascendendo progredimur, quippe corpus renitituri a caloreque quod inmodo trahitur, quam descendendo, cum facile ob naturale pondus, motum illum corporis grauitas adiuuet: dc quamquam caloris natura sit-serti, qui tamen in corporibus uostris est,nclusus, te membris ingenuus, ob affixum pondus magis laborat sursum ascendendo,qu maior sit ex pondere labor, quam ex natiuali propensono levamen: contra in descen&ndo: ex maiori igitur labore maior calor, & copiosiores sudores. Hanc rationem habemus
diuin enam corporu varam inflixus. Cur Theodorus reddiderit, varios inflexm, quod istum est, inflexus, aut curuatura, ignoro: Illud tamen haud ignoro , ea verba disti Itatem l sensui inerre posse: solam enim corporis curuaturam,non varios articulorum flexus, quosit fortasse intellexit Theodorus puto hoc loco ab Aristotele intelligi. Proponit enim Arist . teles aliam caussam, quae priorem adiuucit nos scilicet in propositis ambulationibus, inti fiunt per acclivia, inflexos, aut curuos incedere, capite nimirum propenso, inficxoque adi anteriora thorace, quod se ob ponchis capitis, M partium superiorum, ratione cuius laborante spiritu, nec potente partes illas rectas serre, &promouere, ruamur eaedem: ita autem curuatis calor, S: spiritus, qui recta sursuti meare solent, hic enim est eorum proprius, o M natu
136쪽
de naturalis motus ; inter ascendendum offendunt ad partes inflexas, quippe via haud re-j cta, nec libero, & expedito transitu : obice igitur veluti quodam interiecto, necesse cst spiritum pati, anhelationem Crescere, de sudores fieri copiosiores. Quod vero hic Aristoteles utatur eadem voce ad quam refertur σακαρι ψι quae tamquam obitaculum sit impedimento rectae lationi, videtur confirmari ciusdem vocis cxpositio, quae secundo loco paullo ante adducta est: nec tamen aliam etiam tertio loco piget proposuisse.
Qua de caussa cum sudor moueri soleat, quo magis quis se operuerit,non ij sudant, qui vestem plurimam admiserunt eadem etiam de hoc ratio, qua prids reddenda est.
Quae allata sunt problemate x x x v r. videntur his quodammodo Contraria , quae in praesentia asseruntur: ibi enim nuda corpora Soli exposita, haud sudabant, veste tecta s dabant, hic autem non sudant, qui plurima veste iccti sunt. Ratio utriusque ducitur ex problemate xxx I. SI xxxv. nimirum ad sudores ciendos requiri sanE calorem, sed mo-dcrath, dc proportione adhibitum. Nec igitur nuda Soli exposita, nec pluribus vcstibus operta; sicuti nec cxpolita vehementi igni sudare possunt: plurimus enim Calor aut dius luit liuinida in spiritus, aut celeriter exsiccat, aded ut sensum fugiant: nulla igitur est comtrarietas. Porro quod Theodorus venit, quo mam , quu se operuerit, libentius vertram quo plura quis mucιat, ut de aliis etiam possit accipi, quam de vcste, ne lit quodammodo iaci-gax ratio dubitandi, hunc pene in modum. Quam ob rem cum sudorcs fiant, ubi quis pluribus vestimentis operiatur, non illi sudant, qui vostem plurimam sibi iniiciunt v lim nimirum generalius esse, bc plura amplecti primum verbum, quam alterum.
Quam ob caussam cum corpora sicciora magis per aestatem , quam hy-berno tempore sint, sudori magis in aestate pateamusὶ An quod per aestatem
propter corporum laxitatem non multus naturae calor continetur. Humore hic proinde resolucre in spiritum potest. Per hyemem autem parte exteriori densata corporum, calor frequens naturae coercitus humorem mini
me in spiritum resolui patitur. Ad haec, aestate humoris multum haurimus,
hyeme alitem e contrario agitur.
Clim sudoris materia sint humiditates in corpore exitante tunc utique magis sudare conueniens sit, inim illae,in corpore magis abundant;abundant aurem magis per hyemem, quoniam corpus humidius est, minus per aestatcm, quoniam siccius; iure igitur magis per hyemem sudandum sit: at e contrario res habet: plus enim sudoris emittitur per aestatem; Rationem affert Aristoteles, quam deducit ex altera sudoris caussa nimirum efficiente, qui calor est, quem plus materiali caussa in actione poste appareat. Hic igitur calor minor est,quippe apertis meatibus magna illius pars cmuit, cxigua in S ccntinctur: quare humiditates resoluit in spiritus, qui extra prodeuntes concrescunt in sudores, sicuri non semel dictiam est :contra hycme densata cute, dc assi rictis motibus calor plurimus intus cohibetur, cui foras non parcat aditus, quare minime in spiritum resoluit humores, Rec eam ob caussam progignitur sudor. Haec ita quidem scribit Aristotclcs: sed contingit dubitare: superius enim problemate xxxv. non exiguus calor sed mulcias dissoluebat humida in spiritus, M sudorem auserebat: problemate etiam xxx II. hycms similioer non estas liumiditatos in spiritus resoluebati unde nec hyeme sudandum ibidem dixit, quod
137쪽
COMMENT. IN M. SECT. PROBLEM. Hi
per spiritus illos euacuatio facta. Ecerct corporis valetudini, non sufficcm assate, quod lea non fieret, quantum nimirum oporteret. Dicimus spiritum duobus modis suini,seu it telligi posse; sicuti duplexa calore fit. Quidam est tenuior, Sc magis .i calore Claboratus, cum ninurum calor est maior, & validior, quod hyeme contingit: talis vcrd spiritus non concresti in sudorem; unde hyeme illius parcitas: Alter cli crassior, & potius vapor,sicuti loquutus est problemate x x x t .ad finem, cum de igne dixit risI , id est, iis vaporem res vii praemollita humida : hic autem extra concrcshens, stulor fit, ut diximus: quoniam aurem prae caloris imbecillitato, qui cundem ulterius non potest attenuare, hic plurimus sit aestate, plurimas ctiam illo tempore sequitur sudor: Contia vero per hyemem contingit: tunc enim prae tonuitate insensibilitcr transpirat. an si S. -ς. Ad hae auiae humoris maliam hammin. Alia ratio. Ostendit autem ex alio etiam caussarum genere, nimirum materiali, parcsse, viael late multi sudores fiant, quamquam superius ex eodem genere caussae contrarium adstruxisse visus est. AEstate cnim quamquam aeris caliditas, S siccitas corpora etiam nostra calidiora, S sicciora reddat, est tamen etiam, quod multum humiditatis cisdem tribuat, quod in progignendo si idore, non minus illis, atque adeo plus valeat: multum enim humoris aestate haurimus in potu, de cibo; nam largius bibimus , S fructus arboriim permultos assumimus, qui cum humidi sint, humiditatis copiam faciunt, & materiam largam sudoribus praestant. Tlieophrastus hanc iiam pluries ab Aristotele propositam sententiam, aestat c magis patere corpora si idori, seu etiam utilius eo tempore sudare nos, non videtur ita absolut Eadmisisse; dixit cnim nonnullos eme, qui hyeme faciliui sudent, quam aestare,dummodo utrius lue temporis excc sum, ni minim frigoris, & aestus excipiamus, & mediocritalcm in utroque sumamus, es: tamen locus adeo lacer, & Verba, quae rationem continent adeo corru pia, ut percipi non possint, quaeque nec ideo adscribere visuri est: adduci tamen videmus haec eadem de lasga humidorum assumptione tempore aestatis quae Aristoteles modo proposuit,ut apparere possit cum pro utraque parte disseruisse.
Cur sudores, qui corpori bene valenti sponte prouenerint, iis deteriores habentur, quos labores citarintὶ An quod labores excrescentem humorem
exhaurientes, carnem et sciunt sicciorem, ut cauernae foraminum, sanitati
snt opportunae,&per caloris transimissionem fieri nulla possit obseptio, siue
oppilatio: sudores autem spontanei appellati, qui ex neccssitate oriuntur, cum scilicet soraminibus naturae ab immodico humore confusis, calor non omnino occupatur , ac vincitur, sed repugnare adhuc extrudereque hu
morem potest: hi recte pro signis morbi habentur futuri ; nam etiam calor ipse a largiori humore, quam qui modicus secundum naturam sit hebetatur: dc caro plene madescens pessimum ad secundam valetudinem concipit habitum.
Sudores spontanei illi appellantur, qui sponte, Ad naturae opcra, absque Caussa eXternae, aut mantista auxilio fluunt, quomodo etiam vomitus, & alui fluores sic ab Hippocrate dicuntur: hos autem cum sano corpori acciderint, illis este deteriores affirmat Aristotcles,l qui ob labores, aut exercitia fluunt. Quamquam autem dicit corpus fanum, non tam ni intelligitur sanum omnino, de perfecte;non enim ei quod tale sit,aὸuemcnt sudores,quip-l pe nulla intrinsecus existetite caussa inorbifica, quae naturam ad eos mouendos Compellarii Sed est sanum, quod adhuc non deciitrabat, & operationes sensu ipso nondum laesias habeat. Quod tamen morbificam caussam intus gerit, ex qua mouentur sudores,corpus pOtius neutrum dicendum erit: tales igitur sudores istis deteriores sunt,qui ex laboribus pro-O i ueniunt,
138쪽
ueniunt, scilicet ob exercitia, nomine enim laborum exercitia ipsa intelligit Aristoteles; hi enim boni sunt, quippe corpori proficui, de non leue auxilium afferentes,illi autem maliquM argumento sint multam adesse superfluam in corpore humiditatem, ex qua facile morbi fiant: spontanei igitur mali tamquam signum:non spontanei boni tamquam caussa. in οἱ λπειοι. sn pDd iabores excrescentem humorem exb nentes Probat sudores ob exercitiacuenientes bonos, & utiles esse: nam labores, aut exercitationes exhaurientes humiditates superuacaneas, reddunt carnem, & corporis habitum sicciorem, hoc est expurgant &depurant: unde meatuum cauitates sanitati sunt Opportunae, quia patent, δί calor naturalis per eas transmittitur, & percolarur ulla etiam fieri potest obstructio, nam permeans, M pertransiens calor non permittit. Spontanei autem, quamquam dicuntur spontanei, fiunt ex necessitate, quia natura plurimo humiditatis onere grauatur; multa enim humiditas residet, ac confusa est in corporis meatibus, Vnde Calor natiuus non poteli perfecte eos occupare,& per illos peruadere , pugnare ramen aduersus humiditatem potes , Mipsam satis belle extrudere, non enim est ita debilis, ut non possit; ex hoc autem fiunt sutaciores, qui per hunc modum aegritudinis signa sunt: quod dixit etiam Hippocrates libro de Iudicationibus per haec verba Cornario interprete isedor mulsa 1 te obortemsem. mor bumsignificat, aetate minorem, feme mmorem. & quarta aphorismorum sectione x I. I 1.sius ormultus.stigi , aut cati .semper fluens: fragi maiorem, calid- mmorem morbumsitoi t. Non omnino occupatur, ac vincitur, mala Theodorus hoc modo ; clim activae significationis potitis verbum sit: melius ita. non omnino eos occupat, et , dominarur; & ita requirit sensus,& nos ita exposuimus. ἡ λύπη Nam enam eator 18sie a largiari. Docet quomodo fi ituri morbi sigm sint spontanei sudores, quia nimirum a plurima illa humiditate, quae maior est, quam pro naturae lege conueniat, hebetatur Calor nativus, &caro madescens malam affectionem contrahit, ut facilE in aegritudines incidat: hane au tem humiditatis copiasn indicant sudores. Sensum autem melliis exprimunt Graeca, quae ita sonant: tunc enim a largiore humore; dc reliqua. Legendum autem est υ ραπιας, ut excudendum curauimus, non ἐργασία ut perperam habebant vulgati codices, ita enim legit Theodorus,*Iustinianus habet.
Cur tempore hyberno minus oriuntur sudores, nec nos per id tempus si1- dandum aeque censemus, quamuis corpora humidiora tum constent 3 Anminus sudainus, quoniam humores per hyemem concrcti, coactiqne sunt vehementer: quare minus dissolui tum queunt. Sudandum autem minime per hyemem censemus, quia corporis eiusmodi dispositio falubris est. Qui autem mouet sudorem, labefactat, confundstque habitum corporis, atque etiam laXiorem, quam conueniat, eundem Labitum reddens, simul&intimum calorcin educit, diminustque, ut non aeque gelido coelo possit res stere: & humor externus expeditius se corporibus Inserit, cum laxiora iam foramina propter sudationem habeantur.
Hoc problema duo continet, quae tribus aliis problematis superi is proposita sunt. Cur minus contingant sudores aestate,quam hyeme: id autem fuit propositum paullo ante pro-j blcmate x x x I x. alterum cur eotiem sudores magis procuremus aestate, qutin hyemc:idi habuimus problemate π x I. 5c X X X II. Harum autem rerum quaerendarum occasi i ncm eandem adducit, quam problemate X X x I x. aliis verbis, sed eodcm sensu; hyemisi nimirum humiditatem, quae ibi fuit aestatis siccitas. Explicat autem utramque partem, dc quamquam
139쪽
COMMENT. IN II. SECT. PROBLEM.
quamquam eadem utrobique potest esse rasre, propriis tamen quaedam alteri, ac alteri videtiir accomodare. Ad primam igitur ait: ideo minus fieri sudores per hyemem, quo niam ratione frigoris, eo tempore corporis humiditates coaeta, & concretae vehementer sunt, ut difficulter dissolui possint, atque in sudores abire. Tum ad alteram inquit; ideo per hyemem non procurare nos sudores, quoniam ea dispositio, qua corpus quiescere sinimus, nec ad sudorem movemus, inubris est: qui autem sudores prouocat, ille eolliquat, miscet, & confundit totum corporis habitum, de eum plus quam par sit rare- faciensi indeque educens calorem innatum, qui intus continetur, minorem illum reddit, ex quo fit, ve frigori, quod eo tempore viget, non possit aeqvh atque antea resistere. Sequitur etiam aliud malum, nam cum ob eas sudationes aperti existant corporis meatus, humiditates extraneae, quae morborum caussae sunt, facilius per apertos meatus ingrediuntur , de morbos adducunt unde iure
dictum est, aliam dispositionem esse magis salubrem. Porrbautem quod pro reposuix post ultimum quod erat problematis vobum
nae mἰαι, addidimus .-ν , --ctore eodice Iustiniabisecimus.
140쪽
De impotu ebri te, THEODORO GAZA interpreter
ωο ἡ φυσi-- -ώ- - έμη ἡ σάρξ ινδε . Quam ob causam vinum,cum calidum si, vinolenti non calent, sed frigent, & dolore, caeterssque huiusmodi vitiis excipiuntur Z quod multum humoris, cum refrigeratum esst, multum frigoris conciyit, ita ut calorem sineret naturalem. Fit enim simile intrinsecus carni, ut si vestis nimio madefacta humore rigorςm proinde acris frigoris admittat.
Cum vinum suapte natura calidum sit, atque adeo membra nostri corporis calcfaciat, i cur porro illius usu algores, & morbi frigidi proueniant, tum quaerit hoc primo problem te Aristoteles. Vinum autem calidum esse non probat, sed assumit: quippe de vino quod Gneci oenodes, latini recentiores vinosum appellant, illi sermo est, non de aquoso, quod aut refrigerat,aut non manifeste calefacit. Vinosum autem non solum mani sic calefacit, lscd vchcmentcr, Sc celeriter, quod pluribus locis dixit Galenus: octauo autem de sim plic. medicamentorum facultatibus, ordinem ipsum aut gradum caliditatis definiens,dixit lcalidum esse ex secundo ordine: at quod admodum verus est ex terito: caliditati autem proportione respondere siccitatem ; talem autem vinoso qualitatem, ex Hippocratis etiam sententia tribuere apparet Comment. III .de ratione victus in acutis, rex. primo, & seciui- do. Plato etiam libro 1 a.de legibus, cum pueris ad decimum octauum usque aetatis annum vino interdixisset,qubd non oporteret ignem igni & in corpus, & in animum infundere, idem omnino scripsisse visus est.Quae igitur a Plutarcho tertio symposiacide vini frigidi te asserunt1ir,illa ut apparet disserendi gratia,& ad probabilitatem magis, quam ad verita tem proposita sunt: nec vero refutare admodum dissicile sit.Vberrime autem grauibusquet argumentis & authoritatibus persecutus est hanc quaestionem patrum nostrorum mem ria Hieronymus Iracallorius in libello, cui peculiarem hanc materiam dedicauit hoc titillo: De vini remperamento sententia : Cum orta dissensione inter duos medicos, ipse' cum aliis tribus medicis iudex, atque arbiter eleetias est, atquc tum calidum, tum siccumi esse pronunciauit.Igitur qui huiusmodi vino se ingurgitauerunt, quam ob rem algores, & l l rigores facile patiantur, S ficit E pleuritides incurrant, ostendit Aristoteles. Pleuritidem' autem poni apparet ab Aristotcle inter morbos a frigore gigni consuetos ; allicr enim lo- l