장음표시 사용
71쪽
te quod purgent; licet non semper, nec necessario; caue tamen putes Aristotclcm ita argumentari , amara, & foetida sunt incoctilia, medicamenta sunt incoctilia igitur medicamenta sunt amara; esset enim syllogistius ex puris affirmatruis in secunda figura ; sed potitis hoc modo. Omnia medicamenta sunt incoctilia,quaedam incoctilia sunt amara, igitur quaedam medicamenta sunt amara: quae etiam conuerti potest hoc modo, quaedam amara sunt medicamenta, quod proponebatur: si nimirum motricem virtutem habeant adiunctam ; nam ut subdit, ideo pharmaca sunt, tum quae ita dicuntur, tum amara, & foetida, quae pharmaca sunt, quia incoctilia sunt & motricem virtutem habent, cum qua coniun-m est amaritudo i igitur quia pharmaca incoctilia sunt, & motriccm virtutem semper habent ue semper & ex formae natura purgant,videlicet in subiecto apto: amara autem quia ut
circa purgantium doctrinam tradit 1 distinguens ea tum a corruptiuis, tum ab iis, quae propriε purgantia non sunt,de quibus mox. ου ἔ- - - Ne illa q-- medicomenta -- eamus, qua mustileneris quatitate. Quod superius tradidit in adducto problemate quadragesimo secundo dena repetit, purgantia talia esse facilitate, & qualitate propria, minime autem assumptorum quantitate, cuiusmodi sunt lac, oleum, S mustum : haec enim quia non ob virtutem, & qualitatem, sed ob copiam solam concoqui non possunt, dc sic unam tantum conditionem obtinent, eamque per accidens, pilamaca propriὸ non sunt ; atque ideo non omnes purgant sine discrimine, sed illos soliis, quibus coctilia non sunt: alia enim aliis coctilia, M incoctilia sunt, pro naturae diuersitate. α σαρμακρυ effu
iamo. Demise medicamentum m iam concoctionis imminete. superius enumerata
sunt,lac,oleum & mustum, ideo non sunt proprid pharmaca, quanquam purgent aliquando, quoniam deest eis quae requiritur omnino conditio, nimirum quod corpus moueant illa enim ideo educunt superfluitates, quoniam cum maxima copia assumuntur, nati raonere grauata excernit illa, cum quibus una superfluitates educuntur, minimc verδ quod vim in se ipsis obtineant mouendi corpus, at quod proprie pharmacum est, corpus mouet,& exagitat quemadmodum exercitationes faciunt, siue illae extrinsecus, liue intrinsecus proueniant: extrinsecus quemadmodum cum motus principium ab co est,quod extra nos positum est, ut nauigatio,equitatio,& vectio in lectica, aut curru : intrinsecus ut cum principium motus in ipso animali est, ut cursus, & saltatio; in his enim omnibus exercitiis Corpus mouetur, dc per motum euacuatio aliqua contingit. Non est tamen intelligendum hanc esse eandem euacuationem, qua medicamenta purgant, licet haec illam adiuuet n- de praecipiebat Hippocrates quarto aphorismorum decimo quinto, eiam voles est om- -- γ dacere, mese corp-. Dixerat enim proximo aphorismo. Cum biberit quis esiebremmiam tiones quidem corporum sicere magi ad nos veri,atque quitiem minus. Iniueas ainem nauigat oturbari motione corpus; sed similitudinem affert:motus enim, & per sudores Ac per insensibialem transpirationem educit, quinde in lectica, aut curru nonnullis vomitum ciet. o. ρ -- τωρ se omnes sedatiquos. Latina iam non expriamini Graeca Aristotelis, nec senium perficiunt aut complent. Theodoriam putarim aliam lectionem
fuisse sequutum: ita autem nostra Latinε sonant. Eliasane, εα---ὸ coctu sum,hos
possint 3 An quia calida, concoctuque facilia uint, quo in genere ea collo
camus, quae citant urinam: horum enim vis insita calefaciendi, breui extenuatur. Odor quoque nullam corpulentiam gerit: nam & ea, quae odorein
plenissime reddunt, velut allia caliditate sua mouent urinam, sed potius vim
obtinent tabefaciendi.Semina vero odorata calida esse certum est.
De odoratis tum seminibus, tum plantis, qualia anisum, feniculus, petroselinum, &simina inquirit hoc loco; aedocet quare diuretica sint ι hoc est urinas mouendi vires o tineant. Ait autem talia esse , quoniam sunt calida, & concomi facilia 1 facilia autem
72쪽
concoctu qua medicamenta , comparatione eorum , de quibus supcrioribus problematis actum est , quae ventrem mouebant, quaeque incoctilia dicta sunt: alioquin enim haec ratione siccitatis dura sunt; α cibis comparata dissicile quiuitur: huiusmodi igitur, sunt calida, & concoctii facilia 1 quae autem talia sunt illa facultarem obtinentriinas ducendi, siue, quae enim facultatem obtinent uri iras mouendi, illa talia sunt; iram caliditas in ipsis existens cito extenuat materiam, quae ipsi subiicitum M odor similiter qualitas quaedam est minime corpulenta , sed tenuis; quod dixit Tlieophe itus libello
cile possint semina, Δ plantie illis ad vesicam pcrmeare, atque in hanc modum caliditas, Nodor unt, quibus mediis Ilaec diuretica facultas consistit. Patre id magis alio-ium exemplo, nam quoniam illa S odorata sunt, & calida, ideo urinas inovcnt, Vci potius colliquant cum igitur calida etiam sint semina odorata, ideo diuretica sunt. Mi lem de Voratis sententiam habct Cornelius Ccisus libro secundo capite tragesimo pri mollis verbis. I rinam mouent quaecuns nugent a in hortu Lm isori unt, ψ pium, rata. anethum, osmum . menta. Sciendum autem est; quod hic de illis dii cticis agitur, quae proprio talia sunt; nimirum quae facultate propria ad vesicam tas uniud; de his auaxm ita Gallanus quinto de simplicium mcdicamentorum facultatibus capite decimo tertio. Cum plurimum mouere urinam annitimur , non admorim duinis utendam pharmacis. Sed quae acriora pura omat' excalficiunt ri tumsquid supraef.atre omne esse calidum. Eius generi unis en vij,
meon.or a ron, σ acoron, με ιιι an unon extenuasis dumtaxat: sedes funditur .me strennitur, nonsecus atque lac, quod coaguiatur serose videticet tenuis sum segregato , crassove ratus e ereante. Si quidem quo facissime se utrahant renes quodιnstinguine aqueum tenueque, aestissum est, τι que hac conferunt, nempe tot sanguinisprimum fusio , deindest regatio, uorum neutrum assique viaido c reperagi queat.. De catam etiam re, dc quod temita , ac inc dentia , quae urinas mouent, esse oporteat; scribitur ab eodem Galeno quurto eorundem librorum capite decimo nono, de sexto, capite de thimo, SI ab aliis medicinae auctoribus dissust ubi de drureticis agunt. Sunt autem alia, quae urinas mouent, minimc vero facultate propria id praestam S haec sunt quae naturam humidam obtinent, SI aquositate picna sunt, oiiusmodi vina aquosa Galeno duodecimo melliodi capite quarto uia his egit superius Aristoteles problemate quadragesimo primo. Met inci ii ἐκυσα-Horam enim sis insta calefaciendi breui extenuatur. Cur Theodorus passive reddiderit, λεπτυνει, non possum vidcro; cum& verbum actiuE efferatur ab Aristotcle , &ca significatione mihi quidem aptiu* apparcat sicuti cxposui ; nimirum calarcin quem tabent eiusmodi db urctica attenuare materias , quae eam ob rem ad vesicam promptu feruntur velut alsea. Ilium callidum cst, M siccum: urinas autem duccre tum Auctoris libri quarti de ratione victias in acutis particula nonagesima sententia Cist, tum Galeni ad commentarium illius loci. Hoc pro. mastribuur item eci. atrobum.1tem Ia.ac denara sectioneao. proualys tamen non siis adfinem adiectu quae sensum minime vari t.
Cur impuris, icitis fuc ulceribus,siccis, acribus,accrbisque medicamentis utendum sit, puris vero, S sanc seciatibus humida tantum imponantur 3 An
quod impuris detrahedum aliquid est, quod non nisi humor est alienus,qui
l adimi debet. Genus autem mcdicamenti, quod mordax, acre, acerbumque
lest, id escere potest,&siccum magis, quam humidum. At quae pura sunti cicatricem tantum desiderant.
' Vlcera pura, & sanescentia, Gersa requiriint medicamenta ab iis, quae tinnira, & maligna sunt; haec cnim requiriint mcdicameta sicca, ria dc austera,illa vero humida solum. l Ditiositatis autem ratio est, quoniam ab impuris,& malignis auferre aliquid necesse cst, Dicit i y iocrate
73쪽
nempe humiditatem alienam, quiae impuritatem,& malignitatem creat; id autem praestant medicamenta mordacia,acria, Sc aullera ; haec enim humiditatem illam absumunt,& inter
haec id magis praestant quae sunt a dii sicca, quari quae litimida, sic enim interpretari possit
musilla, ψ γ , vel etiam, tali est quam humirim: Si ideo sicca magis accommodata sunt huiuscemodi ulceribus quam humida: Quae verbpura ulcera sunt, Sc sanescunt, illa solummodo egent ut cicatrice obducamur, id autemper humida perficitur,nimirum non adeo sicca, ac illa ; humida enim dicuntur iis compa rata quibus in non puris Vlceribi is utimur, quae magis sicca, & acria sunt. Alimitin autem cicatricem etiam induci usu exsiccantium vel tonsoribus ipsis norum: illa enim carnem densant,& cuti similem reddunt. quod est Cicatriccita efficere sicuti scribit Galenus tertio methodi capite quinto. e m R. tam samescemibi humi ιanta. u. Sic ha bent omnes impressi, de ita legit Theodorus, scd antiquus interpresqtii reddit, utu, videtur legisse Hu. tim, quemadmodum etiam habet Iustinianus. Utraque autem lectio in cipi potest. Si enim lcgamus δευμ , siccitas etiam compraehenderiar, non tamen priori aequalis, de sorth intelligitur humiditas acui, dc siccitas potentia, in impuris autem
siccitas tum acui, tum pol tia,in illis nimirum utimur acritas,
in his autem ybic e siccis o nenia.
Cur morbis qui contrahuntur a pituita libido immodica prosili. An quod
semen genitale excremcnti cuiusdam detractio est, ideo naturam prie se fert pituitae. Quod igitur multum pituitae concubitus detrahit, iuuare idcirco potest.
inicae hoc loco de Venere proponuntur, atque iterantu sectione quarta problemate decimo septimo, filii cetiam Hippocratis sententia libro sexto Epidemioruna sech. s. his
verbis: λαγ ἡ v γ--λα--Hemu morbis, qui a pituita sunt consert. Nec tamen Hippocrares rationem aliquam eius rei attulit, qui obseruationes scriberet, non commentatria. Interproes ad cum locii in multa erit lite aiserunt, atque ex aliis etiam medicorum libris. quas Hilitates, quibusque morbis conferat coitus pluribus persequia
tur. Eandcm qiiaestioncni pcrificiauit etiam fulis sine Marsilius Casinatus vir multae loctionis SI insignis doctriniae variat im obseruatiomina libro primo. Nobis eorum nulla sunt ad hunc locum afferenda, quibus satis est Aristotelis s ensa, di verba explicare. In primis igitur illud alii madu ricndum,Theodorum male fecisse qui λαγμα verterit I memi-- moderatam, scuti obscritati it doctissimus, de clarissimus Hieronymus Mercurialis variarum ilectionum libro siccundo capite decimo quinto. Eis enim ex Suidae, de Hesychi) tellii nonio obscoenitas quaedam,& turpitudo illi voci maior inesse appareat ,'uain in concubitus voce simplicitcragnoscatur, id non semper ita est i ac ex eisdem Aristotclis verbis, quae ad finem problematis ita leguntur, in H;α, liquido constat , nihil aliud, mi significarc hoc loco, qhiam se munis te, hoc est coitum. Scddessensui res rigilat illa interpretatio; immoderata enim libido, nedum prosit morbis a pituita, quiculique illi sint, sed nocumento cst ; debilitat enim calorem natiuum, refrigerat, de quod Caput cst,huincctat; csim utilitas coitus sit ab exsiccatione ut apparebit, liumcelat autem per accidens: quippe impedita coctione, multiplicat cruditates, dc cxcrementitios humores in singulis corporis partibus adauget. Aristotelis igitur sententia de moderato Vcneris usu, de in quibus illam vires serre valeant accipienda est; sicuti etiam ad Hippocratis locum adductiam interpretes, fle Galenus in primis admonuerunt. Hanc igitur, atque in litinc modum prodesse ideo tradit Aristoteles, quoniam semen est excrementi se stio, hoc est, pars quaedam, de cx mentum utilis alimenti, dc potius pituitae quam alij cxcrentento nati ira timilla, quae vcrba ipsius seminis naturam continent, de qua cum exquisite pertractauerit libro primo de g neratione animalium capite decimo septimo, nullius melius quam ciusdem Aristotclis vcrbis, quae ibi leguntur, hic locus explicetur. Ille igitur cum ibi probasset scincti nequeessc partcm secundum iraturam,neque alimcntilin, que colliquatari tituli ,eX remci tum esse concludit, his verbis. Erinnientum necesse est. At me excrementum μι ais
74쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. ci
l Amsur, eo male a citur natura; utile quod coturario modo se haueete tali autem excremem
l iam Eud non es ex eo conitat, quod .se, qui vel aetate, vel morbo pes es habent, genus hoe ex
l cremenui plurimion ines, semen mim-e: aut enim nullum αmnino, aut nonprobficum rapter ιna j tilis ae morbida excrementi permistionem; ergo utilis excrementi pars aliqua semen es. Itil si timantem quod ultimum est, o ex gas iam unumquiaque gnitur membrum: ess enim tumprim tam polier . Primi igitur alimenti excrementum pituisa est, os quid aliud ei modi est ;puuita enimia menti milu excrementum est. cuius rei inritium quod permirum cum cibo paro alire potes otisore absumitur. Vltimum tem paruam admodum ex plurimo relinquitur ahmento. Haec ibi Aristoteles, quae etiam ad seminis naturam pcrtinentia iterauit alibi,siiciati capitc qtienti, ubi addidit elle excrementum alimenti sataguinei, quod ultimum in. membra di ritur. Ex his autem patere liquido potest, tum quomodo semen Aristotcli sit excrementum, aut lj excrementi secessio ut hic dicimr, NI sectione quarta probi ate vigesimo siccundo, aut li pars excrementi villas, scii sanguit ei, aut ultimi , quae omnia idem sunt: nomine enim c. li crementi, bona, dcvsui apta intelligiuatur ; tum etiam quomodo pituitae dicatur natural simile; cum altera primi, altera extremi alimenti sit excrementum. Quum igitur pituital in corpore redundat, aut prae multitudine morbum facit, si multum illius materiae usu veneris detrahatur, cur non plurimum iuuentur aegrotantes ' detrahi autem non soluin pultarim ex effiasione iniitissae illius materiae, quae ita coitu emittitur ι quota cnim pars sedi multo magis erito exsiccationis, resolutionis, & absumptionis eiusdem materiae pituito-j fae, quae contingit ob motum, SI calorem excitatum beneficio conciibitus. Haec auremi problematis verba libcntius reddiderim scuti pure sonant, quὰm quomodo conuertiti Theodorus, exprimere enim milii rem aptius videntur hunc in modum. Semen genitale si excrement cessio, o natura stinue pituita, quare quod pauissa multa auferat concubitus, ideol iuuat. Non celarim lectorem in margine Iustinianaei codicis ad initium problematis in illis .m γ ατ ρ- et ρωσεως Sinae m pro his duobus postremis luc, φλεγμα
χανς, si inde sorte quispiam meliorem aliquem sensum eliciat.
Vtrum ergo inter initia mali cibum afferre melius sit,an post3An inter initia,ne iam penitus debilitato febris occurset. Igitur vel extenuandum proti nus est, vel ita alendum. Sorbitionibus primum recreandum: hae nanqlle mitiores, leniores, colliquabiliore 'tie simi, & alimentum hinc caperc infirmum corpus expeditius potest. Nihil enim cibum in ventriculo resolui, perseruereque ante Oporici: quod non nisi labore cubantis fieri potcst.' De quantitate alimenti, quam pro temporum ratione aegrotis exhibere par est, agitur in praesenti problemate; nam cum medici nonulli essent, qui in omnium morborum initio victum nimium tenuemaut inediam imperarent,ε quorum generC erant Galeni lcmporibus diatritaria appellati, a Thessalo ante nonnulla tempora originem duccntest aduersus quos idem Galenus pluribus in locis ii uehitur, alij vero qui& carnium, & vini copia eos assiduEreplerent, quorum mentionem facit Galenus commentario primo in primum librum Hippocratis de ratione vimis in acutis ; ideo Aristoteles proponit sententiam suam, affirmatque melius esse initio morbi cibum offerre, quis inedia uti ; idque ob eam rati nem , ne morbo procedcnte huius vigor, seu excandesecntia, aut aestuatio calidus enim ponitur morbus, & de febribus potissimi im sermo cst aegro occurrat inedia consecto,eum-quc de medio tollar. ἰφάm ramosv c L IUM MIextenuandum protinus est. Protinus, hoc est in morbi initio extenuandus vi inis estinon enim ea copia cisa ndus, qua ante morbum, sanitatis tempore exhibebatur; non tamen omnino tollendus est, sed offerendus eo qui sequitur modo: sic enim partem hanc quae disiunctivas illas particulas continet eX
75쪽
pono, tanquam nimirum verba illa, η ου- coarctatio quaedam lint eorum quae dicta sunt Dixerat enim ob allatam rationem,statim ab initio esse cibum offerendum quare subdit: Igitur vel summatim, & uniuerse scias css e tibi victum extenuandum ab eo more, quo aeger antea uti consucuerat, non tamen Vtendum inedia omnino,vel magis ditastincte dc per partes, eo modo cibum oliares, quo deinccps Exponam.
γὰ sorbitionibus primum recrea. m. Quo genere cibi utendum sit initio morbi docet nimirum liquidis, Sc lenibus, quales sorbitiones limi; illinc enim facilius, 3e minori cum labore nutrimentum aegris suppcditatur; huiusmodi autem nocesse est primos cibos esse, qui nimirum primitim seu initio morbi aegrotis osteruntur: uem enim, nono, b lego , sic enim habct Iustinianus, & lcgisse videtur antiquus interpres: fruiusmodi
igitur nccesse eth cibos esse, qui co tempore aegris osteriuatur, ut in stomacho non patianiatur nec diffundi a calore prae crassitie,aut soliditate opus habeant: ncc etiam in vcntriculo ferueant, hoc est uno verbo, qui minima coctionis OP a Cgcant: cum labore enim haec omnia circa corpus contingunt, at aegrotantis cornis minimo indiget labore. Haec autem postrema aliter exposuimus quam reddiderit Theodorus, Ct,ius verba Latina cum Graecis nihil omnino consonare videnriir. Ita vcrd quae in excusis modo trabemus, Latine sbnant. Non enim in ventrisulo patiprimos cibos oportet, dissunt, se exeaperi, eum labore enim hae eor
pus patitur. Ita impressis codicibus tum Aldinis, tum Basilientibus coniunctum est hoc problema sit periori, tanquam pars illius sit: scd dc sentcntia diuersa apparet, dc tum antiquus Interpres,tum etiam Theodorus nouum collituunt problema a superiori distinctum; qu rum virorum iudicium nos sequuti sumus, atque initio statim problematis cxcudendum mirauimus non πωρου ut impressi illi habebant, scd- ε, ut etiam reponit Iustitanianus. Porro de problematis huius materia, Sc cibi quantitate pro Vario morbi tempore varie exhibenda pluribus perti actauit Hippocrates libro primo apboris inoruni a quarto aphorismo per nomi ullos subsequentes,& ibi ad satietatum Interpretes.
Cur intuendum urinain,an concocta sit nec ne, profluuio intercepto min
gendi potius quam perpetuo Z An quod signum concoctionis urina exhibet rufa, quod quidem melius intercepto profluuio depraehenditur. Gcnus enim quodque humoris, simiai colorem plenius ostendit ciὶm exiguum est, quam
cum multum, nam in multo figurae, in exiguo colorcs conspectiores sensiij
obuiant: quod etiam in rore, sanguine, lacrimaque palpebris adhaerente
patcscet. Urina igitur si continue dimittatur, copiosior redundabit : sin in tercipiatur , index sui coloris certior crit. Quod si iam e concoct ione colo
rem traxit ciusmodi, talis prosectὁ apparere etiam amplitiuotclh, cdm lumen se refringat,& tanqua speculum fiat, propter intermis honem profluuij.
Obseruationem proponit hoc loco Aristoteles, adhibendam in Urinariam inspectione ut quae ex illis pctuntur coctionis signa, melliis, & certius liabeantur.Est autem illa, urtham inspiciendam cste intercepta potius mictione, quam continenter mingentem, sicu inter cepto potius mingendi profluuio, quam perpetuo, ut vertit Theodorus; hoc est potius inmodica, quam in multa quantitate: ita enim haec his verbis admodum obscura sententia, ex aliis, quae in problemate ponuntur, exponenda videtur. Ratio aut m est, quoniam climinter alia ex urinae colore coctionis signa dep hendantur; hic aut cm rufus color sit ,- ρος, ut hoc loco ab Aristotele ponitur a Galeno enim libro primo de crisibus capite duo decimo in viro persectae aetatis ponitur subrufus , aut subflauus --μ, &haec autem rcs magis usuueniat, melisisque nobis succedat exigua quantitate urinam inspicientibus,
76쪽
COMMENT. IN L SECT. PROBLEM. 63
l spicientibus, quis multa modica potitis, quam mulin Erit illa inspuIicnda: huius ait rem rei, ex rufo nimirum colorc in urina, melius haberi Cocta ira, , ii cxigua, quam si multa quantitat aspiciatur, rationcm nullam reddit, si problematis scripturaria sequimur,
i quae habetur in vulgati s Graecis codicibus: statim enim aliam subdit nationem ad id osten i dendum, quod in problemate propositu ni primo ell, apposita consueta particubi, η, an : at si sequimur Theodori tralationum, qui particulam hanc non agnos)it, ratio redditur noni quidem particularis dc colore ruto, sed generaliter M omni colore, magis videlicet cum s apparem in humor c exiguo, quam in multo ; verum id festaste haud multum intersit, Zel in idem res cadit: sic nim noua ratio cli, non dist cita priori, sed cadcm eth pluribus cxl plicata, dc prior omnino ex hoc confirmatur. Ill id potitas considcratione dignum, cur quam vult exigua quantitate accipi, do intelligi urinam i illam dicat intercipiendam cile, i nec prepctuo aut continenter,s cmul, inquam, totam mingendam sed pluribus vasculis reperitis vicibus excipiendam, ne multa sit: quid cnim si qui mingit, non multa mingit, an :& eo tempore intercipienda mictio An intestigit diuidetullam mictionem si multa siti ve- liam quando ei libuit paucitatem, & copiam urinae illis verbis exponere, quae diuisioncm,l separationem, S dii tractionem signis canta sunt enim Σωλαε ceu ονG, υμ ομ,έλλερον, rationei ii explicemus quae sequitur, siue illa sit notia ratio,liue prioris confirmatio. Eth, autem eadem propolita tertio libro Meteorologicorum ad initium his verbis. 'odigitur vises reficeritur seus ab aqua.sis est omnibus habentibu siversiacirara plumam , ex in , que circa visum ostensa Auxu , oportet accipere idem, o prcpter quia jecul l rum ιο ambusdam quIdem non fiam retores ; Dά etiamfigurae apparent, in quibusirim rem colorest se n. Tulia autem sunt iste loram quaecuni paruasent, or nasininsensibilem habens diarisonem. l I, Eu enim impos ibile est situram apparere, quandoquidem videbu- esse dis bitis, emnu enim γ-guo simul Osetur figura esse, cr Lugionem habere omniquaque 3 quemam autem at quid appareati necessc est, figura autem non poιest, relinquilineisum solum apparere. Haec tertio Mcteorolo'l gicorum Aristoteles qhtibus probatur ratione quod hic inductione aut exemplis, in hum re multo figuras in exiguo colores scisiim conspici: humor xenim seu specula,quae ita par i ua sunt ut sensilem diuisionem nullam recipiant nec sensit diuidua sint:Jicimus autem scI quoniam re vera diuiduat int, sola enim Democriti atomus indiuidua, at icialius noni quatenus talia illa percipit: in talibus, inquam, non apparent figurae, Onutis enim figura, quatenus figura apprael seditur,est sensit diuisibilis,quia termino, aut terminIs circi mscriapta ; at humor ille, aut speculum ad sensum non est diuisibile,non igitur in illo percipi possit figura. De colore aurem ruin ita res hin; ille enim, etsi in magnitudine sit quantitatem liabeat, ut indiuiduias tamen, quomodo speculum in quo apparet conspici potet , quod figurae non conuenit, quae viro vera magnitudinc est praedita, ita fguram cise nisi quantam non cernimus ; quae sententia cli Francisci Vi comercati in commentariis ad loes Cum Aristotclis adductum pluribus cxplicata. Hoc aurem loco Arii toteles probat cam in ductione, gut cxemplis cxiguorum humorum generibus nonnullis in medium adduistis, m& r , Ru rotis guttae, ilitur aquae, α laclirymae ex palpebris decidentes huiusmodi sunt, in illis enim colores, minimc utrem figuras, prae exiguitate, inspicimus. Si igitur colla apparet in panca urina, Δ nos pro coctione dignoscenda colorem inspicimus, pauca sane cru nobis inspicienda, ut multa cnim, ut apparcant figurae, color non ita perfecte apparebi quod illius multatu . , 55 profunditas vcrum colorem impedire possit, ut coniicere etiam lis et ex iis, quκ liabet idem Aristotelas libro quinto de generatione animalium Capite primo, ubi caussam reddebat oculorum coloris varietati, is vobis. Daque qui multum humaras continent nigra sunt, q*oniam humoris evia trans eissis non potest caesi, qui parum habenι humoris ut in mari etiam cernisure et quantum e satis transtuitur rasium apparet; quantum m--, aquinum,quantum prae eurgite alto non praefinitur, si opacat: Et nigrum, aut cir u
ruleum stentust. Possit igi tur in urina similiter verum Colorem copia obscurare. ουν ἀφίεμομ, Vrina igiturseostinue dimittathr. Colligit quae dicta sunt; si itaque urina continentes: M absque interruptione ulla dimittatur, plurima st, in eaque cx consequenti bene figurae; si autem distrahatur, S: diuellatur, recipit magis, hoc est magis apta, Ma CO mod ira redditur ad patiendum, S recipiendum, nimirum ea quae a natura in ipsa impri muniu , quae in praesentia sunt colores coestionem ostendentes. Urina igitur quanquam cocta tam iit a s rit de per coctionum talis iam reddit qualem necessie est esse, apparebit tamen magis talis benescio reflexionis 1 quae est ratio , quam adduxit Pbilosophus libro tertio Meteorologicoriam, fietque eemds,St verius specii Rim, si exigua quantitate accipiatur,leii ob diuisionem , vel interceptionem ipsius urinae ut loquitur Aristoteles: legendum
77쪽
enim j habet Iustinianus , & legisse videtur Theodorus cum impressi habeant iri mν. Peccasse autem Theodorum in problematis propositione exprimenda mihi suspi- lcio est, cum illam ita conuertit. Curmnundum vnnam an concocta, & reliqua, quae in ipsius ivetiione leguntur; quibus proponi intelligit Theodorus intuendum Vrinam an sit cocta lnec nc; at ex illis quae sunt ad finem problematis, cum dicta colligit; apparet posuisse Ari- istotelem urinam coctam iam esse, cum scribit. Vettumsit a , ω a. tatis iampreeoneo. lmonerit: apparebit etiam reliqua.Igitur Iuec ita potius conuertenda sunt. Cuν eo fiderare ea qua ad orin m pertinentAnn oportet, dimisndo .seu intercipiendo, μι cohibendo mi- lctimum , si iam eoeta est nimirum clim iam cocta, aut si iam cocta est uritia,aut cum iam facta coctio; utroque enim modo interpreteris licet γο η , in idemque redit sensus --mme vero, aut magis quam eaminenter m emem ' Quod igitur quaerit Aristoteles illud est quare ex urinis signa petenda sint ; aspiciendo ipsas pcnes quantitatem distractas, minime verb continenter omissas, id cit in exigua, non in multa quantitate, quando luc est intem pretatio ; cum quo tamen hoc coniungi necesse est, ut quae modica dicitur aspicienda urina,illa tamen sit cocta, hoc est rufa, tantumque temporis interfuerit, quantum ad cocti nem perficiendam est necessarium; aliter enim ex ea mastra signa pererentur; quδd si id adsit, tunc etiam in illius inspectione obseruanda quantitas est , ut signum hoc ex colore certius, A fidelius nobis appareat; non proponitur igitur ab Aristotele problematis finis inspiciendam esse urinam,an cocta si nec ne intercepto potius mingendi profluuio; & re liqua ut vertit Theodorus; sed pctenda signa ex Vrinis, inspiciendo ipsas, diuidentem potius quam continenter mingentem; esim tamen illae coctae iam sunt; non vult enim aliter inspici, & hanc omnino in eis requirit conditione , qtra posita, ut certius appareat signum quantitatem scribit obseruandam. Porro autem quoniam non sollim haec, quae ad initium lsunt, sed alia praetcrea nimia libertate transtulit Theodorus, neccssarium putaui cum fide liorum problema ita conuertere. Cur considerare clua Murmam pertinenιrina oportet . im ltercipiendo mimon Aiam cocti acta est otius P m continenter mingenao'An Poniam sit ΡΛm lsramina esses asi Mido em metis comi usi Matur Anquoniam conthiatimum ma-uctore humidam omne, Pacum, quam mustum exiisens: in mutio enim humido Dra Uaemur. lρι-ο avium colores, quemadmodam, di m rore, e istis,stin lachrru palpebrarum, ranunce Wi- ltar emissa urina, si plus: HBracta autem suseipit magis. Mare etiamsi ipsa tatis iam fueris ob leoctionem apparebiseriam magisfacta reflexioncora calore luna Obdiasonem. In his tamen lpostremis verbis Iustinianus expungit vocem , ut ν ωμ' ab eodem praecede te
participio, , sit aptum; nimirum ita Latinὸ facta resistone, ct spretus is δων--.
Qtiam ob caussam corpus, cui secundam conciliamus valetudinem, non
densum, sed rarum reddendum sit An ut urbs , locustiue ciui unque salubris est, qui placide aspiratur: quapropter,& mare quoque i subre est : ita
etiam corpus, quod spiratius est, sanitati opportunius constat. Aut enim nullum recrementum existet; aut, quod extiterit quamprimum excernatur
i danda opera est; corpusque est semper ita regendum, ut simul atque excre-l incntum admisit, habeat qua parte illud excernat; sitq; motui deditum non I quieti. Quod enim manet; putrescit modo aquae immotae, putrescens vero
78쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. Gue
l morbum committit: quod excernitur, ante quam vitietur decedit. Hoc
i igitur ut corpore dense nunquam contingit fit enim prope ut inuisibilial foramina claudantur; sic raro, solutos accidat necesse est. Q in ob rem
in Sole, nudo corpore minime ambulandum est: spissatur etenim caro,&coalescit, corpusque parte interiore humidius redditur: quantum enim humoris residet aboletur: quantum intestinum est manet Intactum. Qua ratione quoque carnes assae elixis humidiores sunt. Nec pectore quidem nudo ambulandum est: ita enim vis Solis corporis optime parti conditae adimet,
quae nulla egeat demptione, ted inferna potius eam desiderant. Inde igitur, v te remoto non nisi cum labore sudor educitur, hinc facile ob loci opportunitatem digeri potest.
De raro, & denso corporis habitu, quod ad vitam in sanitate degendam pertinet, tractat hoc in loco Aristoteles eos comparans inter se; praefert autem rarum dense, idque adeo ratione locorum , dc urbium; quemadmodum enim ratione sanitatis loca, Sc urbes praeserendae sunt, quas ta ους dicit, Theodorus autem vertit, nimirum quae perflabiles sunt, ventisque salubribus expositae, cui innodi sunt in apertis locis sit non in convallibus, nec montibus occlusae; ita salubrius etiam corpus existimari debet, quod magis perflatus, 3c perspirationi magis patet, cuius nimirum foramina, dc corporis mearus, ac viae laxa sunt, ut mox ostendit. Tale autem corpus similiter ut loca dicitur ab Aristotele M'νοι- , licet Theodorus variato termino, hic dicat, spiratius est, superius autem, placidε aspiratur. Addit autem hac salubrium locorum, qui memorati sunt occasione Aristoteles ἔ hinc fieri ut mare maximE salubre sit, quippe maximε apertum, venti Lque peruium. Verum de salubri locorum sim fissilis Hippocrates in libro de aere, aquis de locis. -AM enim istam mmunium. Probat quod proposuerat, preferendum habitum rarum denso, ratione ducta ab eodem fundamento, quo locorum salubritatem insinuauerat, in hunc modum: quod magis est perflabile hoc salubrius est, rarum in m gis perflabile, rarum igiω salubrius est. Minorem propositionem confirmat; illa enim si
lubriora sunt corpora in quibus, vel non existunt excrementa, vel quam primum eme nunrur, quaeque mouentur, non autem quiescunt; quae enim quiescunt illa putresunt,ut patet aquae immotae exemplo ; putrescentia autem morbum faciunt . in illis autem, quae bene perflanrur, excrementa vel non existunt i vel excemuntur antequam morbum iaciant ; Itidem in iis, quae mouentur, motus enim excrementis, eorumve putro actioni locum non concedit; fit igitur , ut quae bene perflantur, Elubriora sint: rum minorem se dit, rarus habitus perflatur, non perflatur densius, nam in denso obturati mearus sunt, per quos perflatio fit, in raro autem aperti, dc laxi, rara igitur salubriora. Hippocrates, cuius doctrinam sicuti in aliis Galenus secutus cst,de corporis habim seu textura ut salubri,aut insalubri,aut rara,aut tins non simpliciter, dc sine distinctione loquutus est ι sed iuxta tridentium caussarum varietatem, prout illae aut internali aut internae sunt, tum rarum dem ,rum densum raro anteponcndum duxit; simpliciter aurem moderarum corpus cmeris praeferendum ; tale autem neque rarum, neque densum dici debere, sunt autem verba in
libello de optimamini corporis constitutione haec --iarauo dario suus, ab omnib-quviem exuris eau v ; miarim vero ab re--ibin pari modo. θ qua densiora ab extris tu, qua rariora ab intransteu, di lias iadent r. 2M enim ab Hippocrate in libra de alimentosiripta ι, rarisa em scit et corporis, qui biplina perstisationis eossa percuti eruntur fiam ὐ-m: quibus paseiora, misissis em: Acta ab eo sum de alimenti-exenementis, qua ad μωαtem, aαι mariam retinent. Non enis alabris pliciter, ari morbosa inpara in eo Mnasti insinuanda props M.fed de eom tuommbin, atque ineam luseripturus Pa ab Manento proaemunt 3 non abs re desalabri σ, atque nisu u eo Forsisu, quiarem ad ipserum adimuntorinnexcrementa attinet, meminis. Denim sad excrementa resticiaν, rariora corpora salabrio sunt,
possunt. πι-οb rem praeter Matina moderatum eor' neque rarum, aut den dici debet Hsicuti inter Mos se quoque inter has excessin medium emItituendum es. Excedentium verὐ πιν--que; a Min ηυ pro videtur; densius nanque a Uis externis, rari- ver. ab internummus laedetur: quod autem ab utraque ea a rusum omnino, si ramisit, ispraebendi non potest ι εα
ωσὸ --m inter exsuperantias omnes possiari, mediocriter resistis: idemque sener uniuersa corpora
79쪽
μlularnm- censemus. HaaGale ius, locus' a m Hippocratae; quem citui Galenus scri- lptiis est iu libro de alime tuo commentario quarto iuxta L,alcaii diui i0nem tu 3 verbis Rasamo interprcte. Raratas corporis as transti tionem , Itin sertor fato uertiti . l
probe perspirant, imbeci fores. O sanior , favis conua cunt . qui male ero rant priusquam aegrotent robuitiores siunt. Cum verὐ in morbum inciderunt , dis lim sanescunt. me autem ctrctι or parat. Hac Hippocrates , ad quae praetct ea quae adducti sunt cx libro de optima nostri corporis conititutione , licet tum ca v in re quae in coirin entariis, aut commentariorum fragmentis quae supersu runt scripsit idem Gallanus. δο-ω δὲ Gam ob rem in Sole. Corollarium infert. Quado ratus corporis habitus salubrior cst,qtiam densus, mido corporean Sole minime ambularidum cst ; caro enim cx ca re vellementer spillatur, Zc coalescit, durusque, & densus inde habitus cliadit,corpus autem humidius fit; nimiriam partes interiores; cxteriores autem c contrario: nam cute deii fata, dc exsiccata vi caloris, atque ideo occlusa, humidum quod est in partibus quae magis rcccsserunt, mancide seruatur: quod autem in partibus residet in superficie positi; illud aboletur, sicuti contingit in carnibus, quae igni astantiir; illae enim partibus inrernis humidiores, cxternis aut m sicciores scint; quam rem pluribus tradit libro quarto meteorologicorum ; siccitas autem haee in partibus cxterioribus sicuti vitiosa est ob rationem dictam, si praua etiam, S noxia humiditas illa in intzrioribus; quippe quae cxtranea si cum rum fiat ibidem ventilatio; nec perspirci corpus, Cuius saluti necessaria reseth, ado hic vitietur humiditas illatia terna, vulta morbi occurrunt. Suantum enim humoris reseriti Supplandum, in stiperti eaut 1imili voce, Graeco Cnim γ H δ --: quod si putauerit forte Theodorus, verbo residet, superficiem,vel cxterior In partem intelligi, cxempla quaererem ex Latinis aucti ribus. siue τὰ γυμνα Nec pectire quidem nudo ambula Usam. Quod de toto corpore in corollatio modo dixit. particulatim in praesentia dc pce ore tradit; nudo pectore haud esse in Sole ambulandum; Ratio autem quanquam codem suntamcnto consiliit,distinctius tamen proponitur, nam si partes Issae corporis, quae bene fabricatae ac tempervae sunt, cuiusmodi nune curaneas, S externas pinaoris ponimus, Soli ex re aiatur; cane ab hs partibus ablationem molietur quibus auferri non conuenit, nimirum ab exterioribus ; tollendum autem poti iis ab interioribus est, quae pluribus scatent humiditatibus; ex his cnim, quae insuperficie sunt, facile eli, quia sunt ad manum sudorem clicere, adesique cum tam clici tur non indigent evacuatione, ex interloeribus autem rccessibus fieri id non potest nisi di ficilius Δ cum habore ε, adesque rarius Cum Contingat, ora atrono rarius frivinciar; atque ideo ipsa magis illas quam has indigere cxaltimandi im; Sol autem citisque calor contrario modo operatur: ipsi igitur tegenda pectora sunt. γ-Ob loci Uportumlaum d
Q i*ob caussana pernionibus,&ainbustis frigore, tam aqua i rigida, qua in ca ita prositi An quoniam genus id viiij ex nimio luina e consistit: mgida igitur humorem restringit atque cxasperat, calida in sp)mum vertit, Catiaόm uec laxans,libertatcni emandi praebct iri tui. 'Perni cs, qtra voce claxeorum λου reddunt, ulcera sunt, aut inflastimationes vlcc- rosae, pesti' Polluce, quae m l eme ob frigoAs vim ci,ntingimi in trians bus, pedibus, praesertini puerorum: quod habemus etiam a Paulo Emeta libro terti cupite septuage- limo nono, qui caput inscribix de pernionibus euenientibus in plantis p tam , dc calcaneis , & polim uiri ait illos csse vi rosas dispositioires, quae sunt circa igitos iii mirum, i S pedum tempore hyemis. Haec igitur assectio qtiare tum a calida, tum a Digida aqua tu uetur ostendit Atalloi lex a rationem autem roldit deproin ramex caullis,unde astectio, aut vice illa, hant. Sunt autem caussae excedens humiditas ; unde Δ in illis corporibus saepius fitant , quae humiditate multa redundant, sicuti ratione aetatas in pueris, ut dictu est; prae hybemocnim frigore admodum retuso natiuo calore in partibus illis a corde rcin iis, occllasaque cute, humor a debili calore minime conseruatus , aut rectus defluat, atque
80쪽
tumorem illum excitat. Iuuare igitur aquam frigidam dicit Aristoteles, quoniam adstrili l l tit, condensat,& cxasperat humorem illum,id est sistit, Sc asperitate,ac inaeqtialitate inducia efiiciti ut piae lenitate non adeo prompte diffluere possit, ex quo morbus minor fit. Ca ll liditas autem prodest, quoniam conuertit inimiditates in s piritus, & carnes rarefaciens, lviam praebet spiritui,ut possit foras erumperc, Sc sic tollitur caussa morbi in flatum conuer si. Paullis AEgineta loco quem adduximus, cx stigidis remediis proponit succum hyosciami, seu alterium continctator illitum, qucrn ab inflammatione, de doloribus vindicare di cit, ut appareat magis c*nuenire initio morbi, Calida autem multa proponit toto capite. Ei ambulais Haec Nicodoras de suo addidit ad eum finem puto ut quid pernionibu
significaretur notauri melius faceret. Aristoteles enim una tantummodum vota utitur,
Cur frigus perniones,calor. ur ibi ista,&ficit,3 tollit An quod eadem vis colliquefaciendo facit, exsiccando tollit.
l A frigiditate tolli perniones superiori problemato rastendit Aristoteles, ab eadem crearii diximus nos ex Polluce, SI AEginem: tolli itidem a Caliditate ibidem stinui proposuit, in i quisitione ut puto dignum cxiltimans,quomodo a contrariis caussis eadem particularis a sectio tolleretur. Non disti mili ratione inquirit; modδ quomodo tum iidem permones a frigore, tollantur,quod superiori problemate ostendit,& ab co frigore generentur,quod modo proponit ; tum simul quomodo calores faciat, & tolliit ambusta; quomodo nimi ni in eadem omnino cauisa tum faciat, tum etiam tollat eundem particularetii, sed Ae si i- salarem morbum. Dc pernionibus igitur superius explicata res cit a de c ore notus est iiDfectus vel fabrorum serrariorum exemplo,qui quoties asit Candenti serro, aut accenso cambone aliquam corporis partem comburunt, cam statim flammae, aut spiranti igni, quod ad manum liabent rumcdium propc admouent, A curantur. Caussam utriusque quaesiti Aristotcles reddit. Ait igitur in utraque re esse candem rationem; hoc est, qua ratione frigidum di facit,& tollit perniones, eadem calidum facere, tollere igne ambusta. Ratio autem tum in hoc, tum in illo ex colliquatione, aut fluxione, & exsiccatione tota pendet. Ait igitur quδd frigidum colliquando facit pustulas illas, seu ulceros as dispositiones: nam cum in corpore nostro vi frigoris exprimantur humiditates, liquescunt di fluunt huc, S illuc; Sc tandem ad debiliores partes quales maxime, S manu SI pedes simi decumbunt; atque ita perniones a frigore gignuntur. Idcm porro stigus quoniam adstringit, 3e denset humorem exsiccat,si ii inpia cedenti problemate dictum est,atque ita perniones tollit,& haec de fiigido. De calido eodem modo diccndum est.Calidum enim colliquando hoc est Lurnorem trahendo fluxionem citat, SI adustionem gignit: idem vero exsiccando humorem,qui fluxit ad partem adustam, stra partem ipsam, in qua cadem facta est, adustionem tollit. Porrhab cadem caussa contrarios gigni effectias ratione diuersitatis rei subiectae modi, M temporis minime absurdum, aut ignotum est; qua de re etiam alibi Aristoteles, tum iii hoc libro, tum in aliis commentariis. Prima solutionis verba in Graecis exemplari-biis cum interrogatione proponuntur hoc modo. Cur ranu pereiones, calor ambusta uis, tollit f An ob idem 'siquistim rasi quandos-mnt, ea cando ainum tollant.