장음표시 사용
141쪽
COMMENT. IN IIL SECT. PROBLEM.
cum non habeat dubitandi ratio: nec verbIniuria, quamquam inflammatio cit, Sc cum l bre semper: nam SI Hippocrates libro quarto Aphorismor. xx I ii. inter hycmales mor- lbos eandem Connumera quippe a fluxione ortam, quae fiigoris vi potiusmium offici solet, eademque ratione a vini potu immodcrato Rationem igitur sequitur ad proponendu Aristoteles atque ait: Multum humidum , seu multa substantia humida, ii resti retur, cu dit multum seigidum, seu multa Qbstantia stigida: id autem usuuenit, cum multa vim copia assiimitur, assismitur enim multum humidum actu. Huiusmodi igitur liumidum,
cum ea copia iam cst, ut concoqui non possit a calore nativo, vincit ipsum, S sinsecat, unde refiigeratio multa a multo Digido in corpore Contingit. Hanc rem dilucide admodum, oleique aptis limo exemplo explicuit Galenus libro III. de temperamentis c.ipite I I. per liis verba Latine Linacro interpretc:nec vin moleam mmam aecendit, tametsi vim imum est nutrimentum: imn sis imbecilia, se ex asummae eonfert mulium oleum in das, se Mabu eam ,profusiλ extinguespotius,quisa augebis. Sis igitur o vinum ubi plus bibitur, qua- - vincipfit, taαι- abest, ut anιmal calfaciat, is etiamst diora vitia guat, uippe vopisse separaplexia,ET qua Graece ear os,c ci mala vocamus, ct neruorum resolutis, O' comisιaos morbι, o conualpones se tuam immodicia vini'tum comirantur, quorum unumquodque figidum es πιιιam. Generatim enim quaecunque assumpta in corpus, ut nutrimentum calfaciunt, hac inter fratefacere depraebendes, aque si es ut flammam ab eadem materia non austera modo verum etiam ad quando exim M. Haec Galenus. Si istiscato igitur a vim copia nazurali calore, naturales omnes operationes praue obeuntur: quare& cruditates plurimae fiunt, hutnidorumque S fiigidorum, atque etiam alius gencris excrementorum Vbique copia prouenit, quae si ad membranam costas succingentem dccumbant, pleuritidem propositiam inducunt, si ad neruorum principia,a Galeno commemoratos morbos,& ab Aristotele significatos, aliosque interim non paucos. Quamquam enim facultate vinum exsiccat, ut dictum est, ubi tamen humectat, dc ratione etiam sti-giditatis quae proposita fuit morbos gignit. Porro quae Theodorus habet verba, non eatem,siastigem, non bcne exprimere puto quod Graece est, δεπινοιέειν, hoc est, facile patiuntur algores, prompte ac leui de caussa rigores incurrunt, algiosi simi, sicuti habetur particula VIII.pmplemate IV. dc X. - βουιομ--δεέε . Fit enim simile irarinseseus ea . Similitudine adductam rationem comprobat. Quemadmodum enim vestis si i tigetur humore frigido madescit, de laxa fit, sed de tenditur, ac riget aliquando, priorem que proprium bonum habitu ex humestatione de misi geratione illa immutat, ita caro humemta, de refrigerata a vini assumptione, de inusione interius, per eundem modum a ficitiir , Ac madeicit, ac restigeratur. Theodorus hoc loco potius sententiam exponit, quam verba reddat, multum de suo addens: ita autem verba sonant: Fit enim si titerae si vel, irrigetur humorestirdo, ua earo inIerius.
Qua de causa, non qui vehementer, sed qui leuiter se ebriaverunt, delirant i An quod neque tam parum biberunt, ut similes sobriis sint: neque
adeo multum, Ut soluantur,&langueant, quomodo eficiuntur, qui multum hauserint. Adde quod sobrij ratione iudicant penitus, temulenti ne tentant quidem aliquid iudicare leuiter ebriati iudicant, quoniam quidem vino non penitus detinentur: sed praue id faciunt, quia sobrij non sunt. Quo fit ut mox & contemnant alios, & contemni ab aliis se ipsi erus liment.
Qi m ob rem non qui maxime ex vino ebrij, sed qui leuiter ebrii sunt, petulatius se de iniuriosius gerant aduersus alios, proponit hoc loco Aristoteles Quod enim alti
iniuriam & contumeliam significat. ut apparet cx fine problematis, cum ait., quost ut ma-xIme emtemment alus: dc ex declaratione Hesychh, qui σαξρινι- όxponit,υ-- ,
142쪽
UG- , S: ἶ-υχα N5 igitur bene omnino Theodotiis qui vertit, .ielirant,alio enim fortalia verbo, ad sentcntiam perfecte exprimendam opus sit,quod iniuriam, de con- tumeliam denotet ut debacchentur, aut simili: semicbrios aut m sitie leuiter c brios, vcmhum significat talemque illi voci inesse significationcm oste iidit Erotianus in Onomastico pcr haec verba Latine : Atque inque in hiaternum diem eos qui non admodum v xo implentur οἰκειωρηκας avellamus . enim, non dicit Erotianus. Eliautem deduita vox ut existimo, a caut, δορυξις, viro enam modo dicas, nil intercise lscribit Phavorinus.Est autem vel simpliciter vini potio, vel meracioris ut scribi lGalenus Comment. Vi I. aphorismo XLVIII. igitur cx potione vini, aut nacraciota ltis vini ita affectum significabit, ut iam adsit aut incipiat cbrietas. Non video igitur quare
lexicographi, & cum illis Budaeus P, seu a thorace dcducant, qui cxponant, lleuiter appotos, hoc est, quasi pectore-tenus vino imbuti, seu vi Henr. Stephanus, summo lpectore tenus t licet enim rares, armare sit,seu armare pectus, S loricatio; est etiam vinum potare. Cum igitur ad vini potum significandum sumitur, quid illuc pectoris, istu thoracis mentionem adducamus non video ; nisi si ipsa vox cum ad vini potioncm denotandam assumpta est, ora F, hoc est a pectore, si ii thciace, vel-Φ ξυρ α sis,quod est armare,si ierit deducta,quasi vini potio armet, 3c loricet pectus caliditate. Verta, unde unde fluxerit vox ακροθωιακες mani sello hic sunt semicbri Laut is uiter ebria. Hi igitur quare ex vinolentia magis peccent, quina omnino obrii,olfendit Aristoteles. Dicit autem qui leuiter ebrij sunt, eos iudicio, de mente non Ira valcre, ac omnino sobrios, quia paullo plus, scilicet quis illi qu.is modus sit biberunt, non tam n rationis vim penitus diffolutam obtinere, quoniam non ita se vino ingurgitauerunt, ut ad perfectam ebrietatem deuenerint, quae rationis usum omnino tollit. Sunt igitur in medio positit quare delirant, & peccant cum aliquid facere,aut diccre aggrediuntur: quibus vero prae vini copia, de summa ebrietate di luta penitus ratio,& iudicium cit, non peccant, quoniam ne aggredi quidem aliquid in quo peccent,valent: illis igitur deprauate actio fit, his nullo modo fit:quare ne peccant quidem. Aiae quo Obrij. Haec videtur proponi tanquam noua ratio, quantum quidem indicat particula ta: sed eadem mihi videtur paullo distinctius exposita , S proximius applicata, unde pro εn legerim libentius iam, tanquam si collectio, dc explicatio eiusdem rationis: quia enim leuiter ebrij non parce biberunt ut sobrij. nec large ut vehementer temulenti, fit ut sobrii recte iudicent, quia illaesum rationis munus obtinent, vehementer temulcnti nullo pacto, quia vino oppressi, munus illud amiserunt; semicbrio vero quia nec illae tum habent, nec omnino amiserunt, iudicent quidem, sed a vino impediti, prauc. 8- ότ y quo fit ut mox eontem ut abes. Ad id pertinet Satyri Claromeni; historia qua refert problemate xxv I II quo hic idem locus tractatur. Porro Plutarchus t crtio tymposiac. hanc eandem ex Aristotele quaestionem proponit, Philosophique dissolutionem ita explicat, taquam dixerit Aristoteles, bria rationem bene constantem de rebus bene iudicam, valde ebri, dissolii tum sensit in cohiberi de opprinil,leuiter autem ebriorum adhuc quidem valcre vim phalarasti-Cam aut imaginatricem, iam tmen conturbatam csse rationem, ex quo fit ut ille quidem iudicet, sed male iudicet, quippe qui imagines illas aut visa inseqliatur. Nos phantasiae aut sensus in expositione non incminimus quae nec nominari ab Aristotele audiuimus.Ex Plutarcho illa hoc loco attulisse satis visum est. Sed enim Plutarcluis iis non contentus, quae adduxit Aristoteles, propriam Sc ipse quaestionis solutionem affert, duasque proponit rationcs. Primam enim, illius accidentis caussam non ad animam, sed ad corpus dicit esse referetΙdam: nam sciniebriorum rationem, seu ratiocinandi munus,tantum csse conturbatum, corpus autem impetibus illius inseruire posse, quippe quod a Vino noladum irrigatum de madidum sit. At ubi concussum, Ac oppressum fiterit corpus, deserere animi impetus, Sc dissolutumdcficere, unde nec ad opera ita assecti progrediantur. Sciuiebriosi autem, quia corpus habent simul adiuuans ad peccandum, eam ob rem non quod rati nis munere magis destituantur, sed quod corpore minus valeant, peccare. Alteram deinde affert rationem , quam a vini natura ducit: iuxta enim copiam qua assumitur, primum alium, M mox alium producere effectum, quam rem similibus aliis ostendit eo loco Plutarchus. Ignis enim qui moderatus est lutum indurat, nimius Colliquat, ac facit ut fluat. Contra aetatis principium quae όpora dicituris res excitat,incenditque: cadem crescente illae sistuntur Si desinuntificii igitur possie, ut ubi a vino naturaliter turbata, de irritata fucrit ratio, rilrsum eodem augescente, remittatur. Sc ledetur: nam S elleborus initium qui- idem purgandi sumit a turbatione corporis: at si minus iusto exhibeatur, turbat quidem, l
143쪽
COMMENT. IN III. SECT. PROBLEM.
Ii Tnon tamen purgat: porifera quoque nonnulli intra modum stimentcs,turbulentiores c ficiuntur: nonnulli amplius sumentes dormiunt. Probabile itaque sano turbationem etiam illam, quae semicbriis accidit, ubi ad summam vigorem peruenerit concidere, S ad lianorem idem vinum esse adiumento. Haec ex Plutarcho, quorum postrema rota arare etiam Iicet ex c aleni sententia v.aphorism. V. Vinum nempe qualitate propria sanam po:lc, quam
fecit substantiae copia dispositionem. Ad candem rem confirmandam, addit praetcrea similia quaedam alia Plutarchus, quae apud ipsum videre licet.
Cur magis crapulam seiuiunt, qui dilutiusculum bibunt, quam qui me
rum CX toto. Utrum suς tenuitatis causi a,vinum temperatum expeditius loca
plura, angustioraque subeat, intemperatum autem miniis faccre id pollit: itaque dissicilius educi potest, quod dilutum est. An quod ira crum minus bibitur, ut pote quod multum bibi non possit, magist quc vomitu reiicitur.
Ad li ac merum ut caetera concoquit, quia calidius est, ita ctiam se ipsum consumit, diluto autem illo c contrario agitur.
Quid sit κοπι λη , aut crapula, docet Galenus v. aphorismorum v. per haec verba:
vero omnes Graecι ervulas vocam,capitu mxu,ex vino prouenientes,manifestum est.Da enim
so ut vocis et malo am fecerunt.orm dicenter ex a Lυω - αν, hoc Est, ex eo quδἐ caput vib/etur Sequitur autem ad ostendendum Galenus, noxam hanc aliquibus longiori tempore, aliis breuiore perdurare: non enim esse statutum, neque circumscriptum omnibus una mensura: quidam enim postridie a crapula sunt liberi, quidam vero sequenti nocte, quidam vero temo die promos: de fit hoc pro multitudine ac vi vini epoti, SI cius qui potauit, natura. Aristoteles problemate X v I I. definiuit quid fit crapula per haec verba: γ puta est feruor quidam ..intendium quia desivit. Afflieit autem plus quam ebrietas, quomam ista quidem dementat , ervula autem mentesti eon meritorem a ret. Apparet igitur in crapula adesse dolorem, qui ebrietati minime est necessarius: quod etiam conitare potest ex pro bicinate x v. in quo crapulae nomine haud expressis, eadem tamen res quaeritur quae hoc loco, cura vino diluto, meraciori tamen, caput postridie magis doleat,quam mero. Crapulas igitur magis sentire, quomodo Theodorus reddit ice; ι- m , iii lail aliud cst quam nox uia, M dolorem illum facillius inriirrere, eo magis affligi, A diutius in eo perseuerare. Id autem cur magis usui leniat illis qui vinum aquae admixtum bibunt, quam qui ex toto murum, tribus rationi is ostendit Aristoteles. Avicennas autem non crapulam, sed bractatem a mixto magis prouenire diccns quod ex hoc loco proseia a crediderim.eadem ratione limiliter usus est qua primo loco Aristotcles. Sunt autem haec Auiccnnae verba libro primo, seu II I. doctrina II. Seias prHerea quod mixtam velocius ιnebriat. propterea quod aquiatrapenetrat. ἀκ- ρον, HIMissulum. Theodorus bene sensum expressit , non tamen sua voce, sed contrma; cnim est, μαμωροι ς, vi cxponit Hcsyclbius, hoc est non mixtum, non tem ratum, non dilutum; merum denique, S purum, ut interpretatur vetus glossarium ι quod vel ex ipsa quoque nominis compositione pateat. Non igitui dilutiusculum,sed meracius valet vox: sensus tamen idem redit: est enim
rem obtinet significationis vim quam ipsum positiviun,quod vel aliis etiam exempli sapud
Latinos quoque pateat : praesertim autem hoc loco, quo praeterea ad itingitur particula hic enim senstis est. Cur min crapulam sentiunt qui meractus bibunt , qaam quι merum ex toto: quomodo qui, meracius, dicit, mixtionem aquae includit, qui autem merum non itandem igitur est comparatione aliorum, qui meracius bibunt, ac qui magis temperatum ,-dilutum, quomodo expresse locutus est problemate XIV. Vbi proposuit , problemate autem x v i nimirum dilutum, ut hoc loco reddit Theodorus. ποτερον τα λιπο Γ ο M- ώνω. Grum sua tenuitatis caussa ut m
144쪽
temperatum. Prima ratio ex tribus. Vinum aquae admixtum tenuius est quam inerum,q re per phira, Λ angustiora loca ingreditur , unde difficilius deinde educi potest: quae enim tenuiora sunt, facilita subire, Se cx angustis difficiliorcm csic exitum , notum cit iliabet est. Fit igitur ut ex diluto celerius S promptius generetur crapula, illi quippe promptior , S latior via; magis affigat, quia plures paries occupat, s cilicci tum latiores, tum angustiores: diutius perseueret, quia angustiora loca ingressis difficilior est exitus Menim autem quia crassius, Δί corpulentius, difficilius progrcditur, ac ascendit, atquc ad latiore, soli immodo meatus, ad quos solos patet illi adirus: dc facilius educi potcst, tum quia non sunt ita multi, tum quia non adeo remoti, M in profundo possiti, quibus rationibus magis lente si crapula, minsis affligit, & facilius sed.itur. Haec aurum ratio quo planior sit, mixtio vini quae dicitur, sicut adnotat Aponensis, ita praesertim accipienda est, ut largiori adia
modum mensura vinum quam aqua adhibeatur: aliter enim dilutum, vix aut ne vix quia' dem inebriat: tum vinum intelligatur generosum, S validum,qciale vetustum S coctium, cuiusmodi illis temporibus crant in usu s& coquuntur etiamntum in Graecia, SI alibi vina: cochi autem locis fumosis ad centum, ducentos annos asscruabantur. Huiusmodi auiatem vina crassiori stibisantia constabant, nec per sic absque aquae mixtione commode asse mi poterant, aut allam pia distribui, & corporis partes intimiores subire: attenuabantur igitur trum aqua, tum etiam percolatione, q- fiebat Persaccos lineos, qua de re habe mus Plutarchi problema septimum libri VI. 13mposia in dicebantur autem vina illa sae cata, S castrata, quia robur non pariaum, vcluti virilitas illis per colationem eam adi inebatur, quemadmodum etiam obseruauit clarissimus Mercurialis libro secundo variarum lectionum. Talia igitur crassiora vina, Vt ab illis petatur caput, aquae mixtione omnino indigent. Mei uram autem seu proportionem exacto definire non sit facite: nam pro vini facultate classitie,& robore illius qui assumit, moderanda & praescribonda res lane patet: qua de re S proportione Plutarcinis libro primo symposiac quaest. I V. S tortio eorundem quaest. I X. Hippocrates sane V II. aphoris . L v I. aequale aequali potum solus re nonnullas affectiones scripsit. Caetcrum iis quae modo di ista sunt ab Aristotele& Auia cenna de aqua vini distributionem promouente,id enim signiscant Avicennae verba antea pi oposita, illa aduersari videntur quae scripsit GaIcnus libro primo de simplic. medicam. facultatibus cap. x x I X. vinum adminiculo esse aquae, ac veluti alas illi ad omnes corporis partes petineandas addere, unde fieri ut vinum cum aqua, aut aceto bibitum, cficaciust sitim extinguat. An dicendum, fieri utrumque polle,&aquam vino,& vinum aquae mutuum praebcre auxilium: aquam vino, modo substantiae, hoc est attenuatione, S: filixi hi litate: vinum aquae, facultate, hoc est calore, & spiritia: ita ut S vinum per sic,SI aqua per se, minus perincent, mixtim verb, n agis. At Galenus videtur hanc responsionem tollere, qui scribit, non ibium vinum misceri aquae, quia auxilio sit ad omnes corporis partes per-mcandas ; quod ad calorem, aut spiritus vini sorte referri posset: sed manifestis verbis adiungit, id fieri ratione tenuitatis aquae, scribens, ideo vinum aut ac tum illi permisceri, quia Candem promouet, cium accium, aut vinum, non sint frigida, &humida, quibus duabus qualitatibus sitis sedatur: ita enim praestare, sola magis quam cum aqua, eadem exhiberi: sed quoniam illis admixta aqua, ob tenuitatem facilius distribuitur,ta ab hyp chondriis reccdit : hic tamen locus ab interprete fuit aliqua parte corruptus tex Galeni igitur vcrbis liquido apparet, conciai non posse aquam praebcre vino atteiulationem: sedi contra potius vinum aquae, silcuti& acetum. An dicendum loqui Galcnum co loco, noni de omnibus vini generibus : sed de nonnullis, quae tenuia sicuti acetum sunt, quae ad
cxtinguendam sitim, non secus aC acetum aestatis tempore vino immis bantur ηδ mi ins, m ura . An merum mn- bibitur ' Nicra rario. Non re vcra mixtum magis Cr
pulam parit, quis, morum, si aequali mensura utrumcm haurimar: sed quoniam illius maiorem copiam assumimus ι quippe possumus: non enim candem utriusque posthinus, fit ut ex frequentiori haustii immodicae copiae diluti,frequentior sit crapula qu uia ex meroini igni copia infrequentilis assismpto.Cui rei illud p recrca accedit, quod si assu nutur,vomitu reiicitur, quippe vehementia, acrimonia, crassitie sua percellit,& subuertit stomachum: unde vel non assumitur, vel assemptum euomitur. A . . . Ad haec merum ut eat ra concoquit. Tertia& postrema ratio. Vinum quoniam facultate calidum cst, tale enim illud, de quo accipi problema diximus, concoquit tum alia, tum ctiam seme ipsum s merito en 1m caliditatis concoctio sit: dilutum vcris seu aquosum , in qoo nimi- lrum maior cst aquae quam vini portio, quia frigidum, id ciscere non potcst: sed potius contrarium. Vbi vcro coctio bene celebratur, ibi crapula locum habere non potest: iure i l
145쪽
COMMENT. IN III. SECT. PROBLEM.
II 'igitiir in iis illa magis contingit qui mixtum quam qui merum bibunt. Pro συμπάσi S πολ- λα, quomodo habebat Baliliensis editio, ex Iustiniano reposuimus Γ λοιπα. Haec enim lectio visa ein magis congrua, confirmatur tum ex versione Thcodoti,tum ex pro
Cur semen genitale ebriosorum magna ex parte inscecindi ZAn quὀd l
habitus corporis eorum prae humidus est, semen autem, non Mod laumi
dum, sed quod constat, crassumque est, hoc vim obtinet procreandi. t
Theodorus Otia φλυγ: reddit ebriosos; apte equidem: qui vino nimirum dediti, eos a fpius se ingurgitare, atque inebriari solent: οινοφλυξ enim apud Graecos cist, qui propentionem, impetum ad vinum habet, φλυμ enim est, si εχ ν , ut quidem CXponit Phavorinus: taIis autem, ebriosus apud Latinos, dc vitium ebriositas : byra autem, qis lic quo tempore vino repleti, mente laedantur: tales veris aliquando etiam, qui natura aut lconsuetudine minimc ebriosi sunt. At de ebriosis in ptiesentia loquitur Aristoteles: cbrios lenim problemate X r. & x x I II. re venerea minime uti posse; quod tamcn cautis de mo- li derato accipiendum est, ut ibi dicemus. Ebriosorum igitur semen esse infoecundum scribit ill ctiam Plutarchus libro tertio symposiac. quaestione v. per haec verba, quae ad auctoris sen- listim melius δc fidelius exprimendum a Xilandri tralatione aliquantisper diuerse reddere li libuit. iam autem multum meri ribunt, iam diiunt ad conraditus orationen agrimhilva lj tidum , aut bene temperato proiiciunt: sed ob prauitasem ,'moditatem seminis evanida ct imperfecta sunt eorum cum mutieribus consuetusnes. Quod habcinus enim apud Auicen nam libro tertio senXx I. capite octauo primi tractatus his verbis. Et de genere videmi mmatis ex quo non sit generaιμ, est Perma infantis, o pastentis nauseaticiam Ptietatem, es eis senis. Macrobium quid memorem quem ex Plui. adducto loco ea puto desumpsisset lsant tamen haec Illius Verba I. satur. autem vino plurimo fumum ad coitum pignores quia vitii nimietas θ' di facit stme exile vel debile. Dixit autem Aristoteles magna ex pase ire, se ivt plurimum, qaia inter ebrios, variis de caussis liac in re non exiguum possit eclse discrimen. Primum enim ipsi non aeque omnes ad vinum feruntur ; praeterea vario lsunt temperamento, tum aliae ac aliae temporum ac mulierum quibus miscelicii r condi-ltioncs,mutrum ad lianc rem conferunt: ut fieri possit aliquando, adeo multas coire op- li portu ilitates,ut seminis malitiam vincist,corumque non irritum esse concubitum Quem- ladmodum exempli gratia, ut dicit Aponensis,si quispiam sit natura admodum cholericus, i. menque habeat maxime calidum de liccum, δc ob hanc rationem incptum ad procreat dum: tale enim semen, per frigiditatem dc humiditatem, quae a vino introducuntur,quae- lque aliis qui diuerso temperamento sunt, generationem impediunt, ut mox apparebit, redactum per aliquod tempus ad mediocritatem ac temperiem, gignendae proli fiet ac commodarum. η λ η-An quod habitus eorporis. Caussam in Decunditatis dicit eme lhumiditatem temperaturae corporis,qua ob vini immodicum ustim contracta est, humidus cnim habitus, hutnidaque vitia, ex vino licct facultate sicco, per accidens produciantur: lcuius humiditatis ratione, semen Zc ipsum praehumidum fit; tale autem eth, in saecundum: f eundum autem cst, quod est constans, fle crassitiem habet, non fluidum, de aquosum, iin quo spiritus cxigui contincntur, 3c qui facile evaporam. Qua de re idem Aristoteles Iibro 1 II. de histor animaliam cap.vltimo haec liabet es , M N χώοῶτο δῖαννον--θμcanium quidem mas deissemfecerit, insertundinis aatem die diatur ; Illud nimirum crassius 8c corpulentius hoc tenuius dc magis aquCum. Est autem caussit a corpulentiae calor, ut habet eodem loco Aristoteles his verbis: U- ο ὐ calore autem esit se e sessis humiditas autem tractu temporis, asciscit sibi frigiditatem. Vnde de Plutarchum vidimus n5 in solam humiditatem sed in frigiditatem climiniscunditatis caussam reiecish: cuius frigi8itatis licet non mςminerit expresse Aristot les , appareat tamen eam intelligi ; quando ex verbis modo addi ustis velit, calore semen crassescere: quod igitur praehumidum ac tenue est, illud i quaquam calidum,s ed frigidum de crudum potius est. vi'habestius iteriam ab eodem Aristotele II. de generat. animalium
146쪽
d- - no unos minas secunda quam posterior, ammasis exum calom minus continet ob cruri latem, quod autem est corium, erasiuiem habet, or madi est eorpulentum. Et quarto eorun
Cur ebriosi tremunt,& eo magis, quo liberalius merum hauserint3Absurdum enim id esse videri potest, quandoquidem vinum calefaciendi vim habeat , dc tremor ex frigore praecipue soleat prouenire: itaque qui rigent,
maxime tremunt. Sed tamen multi cum mero tantum cibi gratia uteretitur, tremores vehementes adeo exceperunt vi homineS prementes reiicerent, &aqua perfusi calida nihil sentirent. An quod tremor thi moritur, cum corpuSadmodum friget: scilicet aut calore intus circumsiliente ob externi frigoris violentiam , ut hyberno tempore fit r aut naturali calore extincto, quod fieri selet vel qualitate contraria, vel aetate, vel senectute, vel externi caloris excessu, quod iis sane accidit, qui vi Solis, aut ignis deuruntur. Igitur iis etiam idem obuenit, qui mero abutuntur.Vinu enim calorifica sua facultate amplificata plus quam vires corporis patiantur,calorem propriu corporis, se permiscens extinguit: quo extincto, refrigeratoque corpore, accidit Ut tremores oriantur. Quin etiam praetcromnes refrigerandi modos, quos proposuimus,isse quoque notatur,ut deleta materia, quaqtusque calor sui tentatur, & alitur, calor etiam ipse deleatur. QRod lucerna inter res inanimatas demonstrat , quippe quae dempto .oleo lumen amittere cogatur. Senectus vero in animatorum genere illud idem essicit , dc morbus longus diutino consumptu corpus in tabem redigens: alimento nanque deleto vel extenuato caloris, euenit ut calor etiam ipse deficiat. Calor enim humore alitur, non tamen quolibet humore, sed leni & copioso. Quam ob rem tum
147쪽
iis,qui a praedictis tenentur vitiis, tum aetate profectis, exolescente, altera
scenteque tali humoris genere sit enim pro leni & pingui, acre & siccum
euenit ut calor ipse deficiat. Patent haec argumento auxiliorum, quae iis impendimus , qui ob marcorem e vita abeunt: sit enim ut eorum virtus vitic-tur, cum aliquid nutrientis humoris instillatum est, utpote cum eiusmodi humoris desectit resolutio illa eueniat: Mero igitur hominibus deditis,caussae id esse videtur. Vinum etenim calidum, corporis caliditati naturali coniunctum, essicacius porro, quae calor proprius sibi subdita pro alimento obtinet, consumit Unde sit ut alios ex his aqua intercus premat,alios fluxio,alios alia deiectio, &plarraque alia vitia eiusdem alui exerceant. Nam x reliqui humores acerbi, inepisque remanent: & qui liquidi extrinsecus aduenerunt, crassari ob imbecillitatem caloris proprij nequeunt. Calor autem ipse imbecillus propterea manet, quoniam materi qua contineri adhuc potest,
imbecilla est: quomodo ignis quem arundo reJdiderit: hic enim propter materiae. becillitatem, infirmior est, quam qui a ligno praestatur.
Pmposita quaestione quod facere Aristotelem videmus aliquando, dubitationis rati nem ponit eamque confirmat: Nam iam illud quailiuisset, cur ebrios tremerent, Meo mapis, quo liberalius vinum hausissent, quo loco in Graeco textu ex Iustiniani codice addidimus paniculam quam Theodorusagnoscit scribentes id sane non iniuria quaeri ostendit, cum ebriosi vino se se replere soleant, vinu autem calefaciat ; tremor contra a frigore potissimum prouenire soleat: nam rigentes quos maximh res igerari significat maxime omnium tremunt. Perard si quispiam tremere, & figere idem esse dicat, ille merito cum Platone coarguatur a Galeno, libro de tremore, palpitatione, conuulsione Ze rigore Capite v I. sunt enim ut ibi dicit Galenus, qui tremunt, nullum frigiditatis sensum experientes, non tamen fieri potest, ut quis citra perfrictionis opinionem rigeat. Atqui illud non dicit Aristoteles: sed quod dicit verissimum, rigentes tremere, eoque argumento aut signo, tremorem oriri a frigore confirmat: rigentes autem maximE refrigerari iam non ostendit, notum quippe S receptum apud antiquiores i m vel rigorem pers ictionem , vel prefrictionem validam, vel peti ictionem cum tremore definirent.Quorum sententias quamquam refutat Galenus loco quem adduximus; perseictionem tamen esse traud negari
desia calida materia etiam ortum ducat aliquando, quod non inficiatur Arithotcles: qui 1 lfrigiditate praecipuE , non absoluth M praecia dixisti id veth Galeni sententiae omnino lcongruit: sunt enim qui tremant ut modo ex illius verbis dicebamus, nullum frigiditatis lsensum experientes. Tremor autem eodem libro capite III. Ac libro II. de symptomatum leaussis capite secundo, proprie fit ex facultatis quae corpus sustinet, mouetque infirmitate. lCorporis enim partes quia graues sua natura sunt, deorsum etiam sua natura seruntur: at liacultas quae per neruos musculis a principio transmitti rur, illas sustinet ac attollit: ac in ivalente quidem brachio,ne vel minimum quidem vincitur victus a pondere:sed potentior lmembri Jeorsum nutu, sustinet id , tantumque in sublime attollit, quantum illud deo sum trahit: in tremore vero inuita virtute, membrum ruit deorsum, quod cum iterum leadem facultas attollere conetur; sed languidh prae debilitate id agat,illud denud prae pom ldere labitur. Inuicem igitur vincete, devicta potentia,mutu u semper contrariis succe-ldentibus motibus,deorsum labente membrosursum attollente virtute,tremor efficitur,scultremulus ille motus ex duobus compositus. Hic igitur imbecillitatis effectus semper in omnibus trementibus est, quacumque ex caussa ortum ducat. Ex frigore illum maximε esse ait hic Aristoteles , dc vero res ita habet: quin ad frigus omnino reducitur, licEt sensu non manifesth a caloris enim natiui inopia ea parte quae tremit, contingit affectus: ita s nes, ira timentes, ira quicumque alij hoc affectu praehenduntur, quod etiam mox docci. Aristoteles ac liquidius problemate x x v i. - ῶς ο M. Seotia enmulgi cum mera ta-um. Confirmat exemplis quod in proponenda quaestione sumpserat, ex ebrietate oriri tremorem, magisque ex illa quae ex mero est. Multos enim extitisse narrat, qui mero solo alimenti gratia usi, adeo validos tremores incurrerunt, ut homines prementes reiicerent, dc aqua calida loti, nihil sentirent. Quos autem dicit mero solo alimenti gratia usos, fortasse intelligit canina appetentia detentos, quam soluta si orexi id est meri
148쪽
potatione scripsit Hippocrates secundo aphorisinorum xxi. sicuti sane locum Galenus e sponit: quod verb reddit Theodorus, ut homines prementes reiicerent, fortasse scriptu in lhabuit sicuti reponit Iustinianus, ut exillimo ex problemate xxvi. ubi eadem literatur qumtio : Atqui hoc loco exponunt nonnulli, potius ex sensu, & cxquodam etymo, seu ex compositione a vi existimo, quam ex certa Vocis
significatione, quando nullum aliud asseratur exemplum, illos qui super amicum se coniiciunt offici; gratia, ut corporiis sui iniectu tremor ni illum cohibeant: quem tremorum adeo magnum fuisse hoc loco dicit Aristoteles, ut ita affecti reiicerent a sic amicos, nimi- lrum vel quod prae tremulis motibus non possent amici illi ita supcriniecti permanere, Λ adii rere trementibus sed repellerentur ob concussionem de vibrationem;vel quod reiicerent a se eos maioris caloris procurandi gratia, ut tralneum aquae calidae, cuius meminit statim , quo tamen perfusi NI loti, mihil pre stigoris ac tremoris vehemcntia dicit eos scnsisse: hoc autem eodem sensis , Θncoram etiam, & melius accipi posse satis notum, & ce tum est. Henricus Stephanus suspectam habet vocem φιλο λιτο,&Iustinianus ad marginem habet φλε&λιπιι, liaec tamen vox Sc ipsa mihi ignota. Antiquus interpres Vertit,
proiiciunt vestes. Vnde suspicio subit, forsitan legisse , aut
vox haud inusitata'; με--ο An quod tremorsum oritur, eum toriapus maximinget. Solutionem quaestionis pluribus persequitiir, sicuti etiam problemate
xxvi. Vult autem ex vino ideo oriri tremorem, quia tremor oritur ex frigore, vinum au-ltem seigus parit. Hoc pollaemum ut probet, docet quot modis in corpore nothro Digus progignatur, seu calidum corrumpatur, ut quo ex illis vinum restigerct, deinde doceat; quam rem facit etiam problemate xxvi.etsi cum aliqua di rutate ut ostedemus.Hoc igitur loco videtur proponere quatuor modos. Primus, cuni ob externum aeris Digus, calor nativus qui intus est, circumsistit, Sc obsidet partes illas interiores, nec soraes prodit, ubi viget hostis,ut hyeme accidit. Quo casu partes exteriores stigent. Secundus qui diuiditur in duos , quia hic idem nativus calor extinguitur rextingui rur enim vel a contrario, qui sit secundus modus,ut in sene te ob temporis progressum: vel ob externi caloris excessum, sicuti illis contingit qui aut Sole,aut igne uruntur, qui totaius: quartum adiicit paullo post nonnullis interpositis.Pored hi modi quibus calor, aut ignis coriumpitur,tanguntur etiam ab Aristotela problemate xxvii. huius sectionis, & in libro de iuuentute, senect. vita. ΛΓ morte. Atque etiam a Galeno libro de morborum caussis capite tertio, qui loci quoniam faciunt ad hanc dominam, eamque maxime illustrare possunt, sunt etiam a nobis proponendi-excutiendi: Vctis quia praeter iam dicto modos, alius adhuc ut dicebamus hoc zodem problemate mox proponitur, yraestat, quae interposita sunt enarrare ; tum loca discutere. Μὴ τυγ si1 I tur etiam idem obuenit, επιro abutantur. Modum unum ostendit quo a vino corpus restigeratur, qui fuit postremum potitus, nimirum ob externi caloris cxcessum; nam cum vi muri calidum sit, ubi corporis propriae & innatae caliditati inmixtum, facultate sua corporis caliditat cm superat, cundem cxtinguit: extincto autem, restigeratoque corpore, ob debiliratem succedimem tremores , fiunt. εω Θ-ὼ υρηναία Auin praeter omnes resti ramii moris quos praeposui . Secuti sumus hoc loco Theodori & Antiqui interpretis lectionem, eas upplentes quibus vulgati Graeci codices carebant, quae habuimus ex margine Iustiniani, nimirum propositionem ante M illa- κοπος χνπιψυξεως. Continent autem haec alium, atque quartum corruptionis caloris modum, quem cur in hunc locum, illis interpositis reiiceret, non sane afferam caussam, cuin praesertim eundem etiam velit in meri immoderato usu locum habere, sicuti illum alium quom dixit ante. Est veris hic ultimus modus, cum ablata seu absumpta materia, quae pabulum S nutrimentum caloris, aut ignis est, ille deficit Bccmorituri hunc autem modiun pluribus
persequitur, & exemplis illustrat, tum in hianimatis tum in animatis, quae distinctius paululo post considerabimus: nunc enim consideranditari omnEx modi quibus calorem cor rumpi dictum est,ic loci quos indicauimus proponendi,M conferendi,discrepare enim aliqua adinvicem videntur, dc aliqua scrupulum acere. Igitur quae de modis corruptionis caloris proponit Aristoteles hoc problemaee, illa seperius xllata sunt, quae autem proble
l l autem cum modum proponit quo in ebriosis dcficit calor, hunc postremumasser ab alic-l l no excedonti calore, qui etiam in praesciuia propositus est. In libro porro dc umentute,
149쪽
COMMENT. IN III. SECT. PROBLEM.
senectute vita & morte, cum hos eosdem modos tangit tum etiam dilhinctius causi mi tradit per thaec verba. At vero ignis duas esse corruptishus videmus: marcorem is extinctionem. 6-ρestamus autem eam quae a se trao est marcorem, quae vero a contrariis extιnctionem illam quidem a senectute, ham autem violenta πι mque tamen corruptionem eadem de caussa fieri accidit e sitiente enιm alimento, quos nou posit ealor istud accipere, corrumpitur i is. Contrarium sane e itionem cesare faciens, quo minus nutriatur prohibet: quando autem eontin I ut martesicat. f id hi J quoniam ampliore calore collecti, nonpotest res rare, nee refrigerari: ita enim collac plurimus eaArabsumiι alimentum, o praeoccupans absumere antequam reo ratio influar: quecirca non
solum minori r is marcescit maiora igni apposivus: sed or ipsa perse lucernae flamma maiora flammae
indita aduritur , sicuti quodcumque abis cremabile. Carassa autem est, quantam a timentum quod mflamma ines, praeoccupat arripereflamma major, antequam aliud adueniat. Haec nos ita con ertimus, rudi sane 5 pingui minerua, at fideliter. Nam Vatabli versionem ut si verbis elegantem, non omnino approbabam; illa enim ' λ- ι 8 ου δμα u λααζάνων
φ τἰώ κοφίω, φ mese, ita vertere videto, tamquam sint dcclaratio unius ex modis dictis, quibus calor corrumpitur: ad quem finem ut puto peruertit significati nem particulae β, quam rvddit, nam, quae vertenda iuxta propriam significationem ,sane, aut equesem, aut silmili modo. His aurum verbis Aristoteles modum seu potius caussam communcio proponit, quo ignis deficiat, de ad quam caetcras reducit; nimirum defectum nutri luenti: cxplicat deinde quomodo utcrque ex dictis modis, seu per contrarium fiat,
seu preex sium Caloris reducatur ad defcctum. Nam contrarium cuius merito fite tinctio s& cit altor ex duobus modis propositusὶ intercipiens coctionem, tollit nutrimen tum ; nutritio enim iloia fit nisi praecedente coctione in inanimatis autem coctio si prae
paratio illa, aut dispositio quae praecedita mdo autem ob excessum caloris marcor contingit, qui erat prior ex duobus modis propositus, accidit id quoque ob alimenti defectum; nam maior flamma absumit identidem cibum minoris, antequam minor postitillum acci re, quod habemus, ctiam ab eodem Aristotele scriptum in libro, de longit dine NI breuitate vitae capite III. & v. Cum porrδ deficit ignis quia nullo pacto apponaturniateria, seu nutrimentum, CX desinu csse non sit sane cur dicat hoc loco Arithotelest neque enim hunc marcoris modum nominatim proposuit hoc loco; dixit tamen quo illum
nominauit problemate xxv I. Igitur consona sunt his,verba problematis xxvi. duobus modis corrumpi calorem, extinctione aut marcore, qui ex marcore in duos rursus diti Iditur,
ob defectum nutrimenti, & ob excellens calidum alienum: quae diuisio licet non ita cxl presis E ponatur in libello addlicto de longitudinc, & breuitate vitae, habetur tamen mani-
feste ex verbis ut nos ea convcrtimus reo tamen in loco omnes modi reducantur ad unum,
scilicet ad nutrimcnti defcctum: patuit; quod non habuimus in problemate xxv I. Hoci autem problemate V. qta dam cuariare videntiar; nam cum duos modos propositos, tumi in libello de iuuentute, thim problemate xxv I .nimirum AI ab extinctione Sc a marcore,hici ctiam proponat; licet marcorcm, haud nominet, qui tamcn est secundus modus secundis mcmbri hoc loco propositi, scilicet excessium alterius caloris; primus ille modus quot dicitur frigere corpus, aut deficere Calor cm ob frigoris extemi vim, residente nimirum proprio calore in partibus internis, circumsis Enteque, ncc soras prodeunte; non ponituri tamquam distinctum membrum aut problemate xxv I .aut in libcllo dc iuuetute: nec sanel uet videre videor, distinguitur ab eo quem statim proponit esse ab extinctione a Contrario: tu in enim nativus calor magna ex parte intus residet,exiguus in cxterioribus resictus, cum non possit ambientis frigori resistere; superatur, imminuitur , ω cxtinguitur, S inde frigus Ca in parte,asque immor Oritur,quod etiam apparet ex problemate XXVI.P tCrea qui mox seorsim proponitur alius refrigerandi modus, quem fecimus quartum, ob matcriae ablationcm, seu absumptionem, quomodo non compraehendatur in secundo modo alteriust membri, qui dictus est ob cxtinctionem ab excedente alio calore, sicuti manifestE com- praehcndi patuit in libro de iuuentute, M problemate xxvI.diciturque his locis per marco rem qui marcor cisi in praesentia liaud nominetur, illum tamen intelligi patet ipso sene- ls ctutis exemplo quod proponitur: ad marcorem enim referri etiam senectute in vult pro lj blainate xxvI.qua in re, seu quo in excmplo illud etiam dissicultatis emergit, quod paullol ante, cum primum cxtinctionis aut Corruptionis modum proponeret, ad extinctionem a
contrario videtur eam retuli ile; Nili quod ad id quidem pertinet, dicamus , senectutem
considerari quodammodo posse, de tamquam rem restigerantem, ac ex qua Digus in Corpus inducatur,ctiam absque coluid ratione materiae absumptae, Zc tamquam exsiccantem, i atque ideo utrobique locum habere posse; melius tamcn S proprie ad marcorem referri. Iam
150쪽
Iam illud tota ex voce disti cultarem non faciat,quod hoc problemate ebriosos ideo frige- lscere ac tremere dicit quia Vinum euinguit, & rc trigerat calorem proprium, problematet auic in xxvri ex marcor c, qui moduS ex aduerso videtur diltingui ab extinctione, re enim ii idem dicit Aristoteles . quamquam utitur verbo , hoc quo etiam li usus est hoc codum probicinare paullo antu, cum alterum membrum proposuit illi opposi- il rum, quod dicitur ab eminctione: res enim cadem manifeste proponi videtur, quamquam lj voccm usurpat magis particii larem, loco generalioris quam intelligit: idem enim hoc totali coextingui ac corrumpi, quod pro generu antea posuit. Illud forti sc maiorem possit iniii cere scrii pultitia, qui ut ii ac problemate duos modos videtur proponere, quibus a vino refrigeretur corpus catulo corrupto: nam primuin dicit id fieri externi caloris cxcessit; peri mixtum enim vinum calori nostri corporis, illum ratione maioris caliditatis extinguere; l tum proposito alio modo corruptionis ciusdem caloris pcr mucriae seu alimenti absum l ptionem, hoc etiam modo a vino corrumpi calorem nostii corporis, S corpus refrigerari diciti duobus itaque modis a vino nos Digescere, utcrque autem moduS problemato xxvI. dicitur per marcorum: at Codem problemate xxv I. quod auget difficultatem diserte affir- mat, in ebriosis corrumpi quidcm calorem ratione marcoris, non tamen sicuti in senibus,l in quibus id contingit dcfectu alimcnti; sed modo illo tertio, quia ob excessum caloris ad uciuitas, innatus calor aut cxtinguitur,aut tibilitatur, oc ex Abilitate tremor fit, unus igitur tantum est modus, isque iam non ob defcctii in nutrimenti, aut matcriae videatur inlproblemate xxvi. scd potius ob debilitatcin agentis, quae fiat Ob externi caloris excessum li debilitatem induccntis ; hoc autem problemate duo modi proponi vidciatur, scilicet obi externi caloris e ccisum, qui proprium cxtinguit,& ob matorici aut alimenti absumpti tnem. Dicimus problemate xxv l .liaud negare Aristotclcm corrumpi calorem ob desti m salimenti, quinii no affirmare potum d negare corrumpi ob des uim alimenti eo modo li quo in senibus ; in illis enim id fit propter siccitatem, ut docuit ; non ita in obriosis, caussali autem utrobique allata cadem est: nimirum mnati caloris dcbilitas scu refrigeratio: ratiol autem vel cauila, seu etiam modus huius debilitatis siue refrigcrationis, adhuc vel proximius consideratur,& dicitur csse deis m alimenti, tum hoc problemate loco secundo, i tum etiam problemate xxv I. non tamen siciat in senibus, ut admonuit eodem xxvi. vel non consideratur ita proxime, & dicitur caussam debilitatis caloris innati esse quia excedensi calor externus superando cxtinguit innatum. Porro autem si quaeratur haec victoria exteri ni aduersus innatum, quomodo illum corriimpat aut dcbilirct, iam respondeamus quia laufert init timenthian; atque ita codcm reuoluimur. Vita igitur catissa est proxima, quae virόque problemate assertur, eis modus quidam alicr, qui rc mctiorem caussam colatiliet,l hoc problemate videtur proponi. Haec quamquam non incommodo adducta appareret pollini, non silabo tam cia quod in mentem venit: ibriaste corrii priim esse locum ad illai vcrba quae refrigerationis inodum postremo adductum conti iaciat, quae nos ex Iustiniano lapposuimiis: in Baiiliens namque e litione lacunacst, &desunt omnia illa vcrba, quael cum este aliuin modum Sc , priori diu crsum cxpta miliat. Tlicodorus quidem videtur IcgiDi se ut nos cdidimus, at sunt qui legant locum absquc particula ante ψντα,& αμον l πιλν , quarto casu, non primo, ut Iustinianus: cx qua varietate suborta clesiispii cio, sertasse abundare verba illa quae dc nos ed idimu ς, dc habet Theodorus: atquc ab Aristotcle ita continuari sententiam, ut nouus haud proponatur modus, sed explicetur quil propositus erat, S ille idem qui dictus est esse ab cxlcrni caloris cx sitim, reducatur ad
nutrimenti desectum, quae catista proponitur probi cmate X xv I. quam rem facile iudic bit qui vcrba utraque appcia dct, rum I aulld . intc prolata, dum modum cxplicaret,quo di-l citur heri ab cxccssu caloris, tum postea chao ad dc chum eundem reducit, ac vol mini- mum locum immutare neccile erit. Atque haec quidem nimium multis mihi videor Gl sccutus, quibus tamen ut subiiciam quae Galenus de hac materia scripta reliquit, quandol iam antea citatus est lociis necessarium arbitror,nec fierit absque aliquo O prctio, nam S perspicua admodum sunt. 35 Aristotclas verba admodum illi strant, ita vero haliciat Lem: Diccro interprete. Calidae quidem aegrata inuin uniuerrum diximus nunc ad Irt dam
quemcumque exiguum gne vide protι-ου exιιπuι. Hoc quiἀem modo ignis a rerum praegelidarum