장음표시 사용
251쪽
COMMENT. IN V. SECT. PROBLEM. 123
superiores: quippe eo modo saltationibus ineptos, existimare licet: quare Sc , pondusiuia, conuertit hoc loco Theodorust iis nimirum saltatores innixi librabant se, ac ita minoricum labore saltabant, ex quo fiebat, ut plus saltarent, dc diutius fallando perdurarent, quippe minus laborantes: eiacm prorsus modo ac in funambulis memini vidiste qui dum super funes currunt, & in modum ac numerum saltant, ac tripudiant, expansis brachiis longiorem baculum, utraque manu apprehendentes, eoque se librantes & veluti innixi saltant, & tripudiant: quod si agilitatem, & artis peritiam ostentantes baculum proiiciunt aliquando, quod nonnullos interdum fecisse vidi, tunc vero cisdem brachiis expansis, &moritatis, librant se: sed maiori admodum cum labore, ludi illi, & exercitationes tunc ab iisdem obeuntur, de cito etiam desiliunt. Igitur halteribus innixi plus saliunt, de manibus obquatientes citius currunt, ob renisam, quem dicit Aristotclcs tum hoc loco, tum
etiam planius libro de Animalium incessit, quem paullo ante adduximus.
Quam ob caussam cursus velox tam in hominum genere, quam in caeterorum animantium facit, Vt capita a morbo tententur Z anquam cursus unusquisque detrahere ad ima genus omne excrementorum putatur,Ut ambulatior quapropter crura eorum implentur, qui nimium ambulant, quoniam de parte superiore ad imam labitur & alimentum omne& excrementum. An motus quidem v bsque agere idem potest. Verum motus velox, cum vires intendit, & spiritum retinet caput concalfacit, eiusque venas nimiruini lassat, & attrahentes reddit facultatis externae, ut frigoris, ut caloris : adde quae in pectore continentur. Nam ea quoque attrahi, resor
bersque inde credendum est. Quibus remissis locum aegrotare illum, ne
Noxam proponit, quae tum hominibus, tum aliis etiam animalibus circa caput, citis'; partes, eX veloci cursu euenire solci, quae partes ob cam rem in morbos sepenumero incidunt. Velox autem cursus ille dicitur, per quem libere dc expedite respirare animali non licet, sed aegre spiritus trahitrur, ut ex solutione apparet. Affert autem inprimis Aristoteles obiectionem aduersus rem propositam, eamque confirmat: tum omnia dissoluit. VIderi igitur p ter rem posse ait, vclocom cursum capiti I partes morbosas reddere ; climvniuersim cursus vi satur excrementa trahere deorsum, atque ita salubres potius reddere partes superiores, quae inde ab excrementis evadunt i mnuines, unde morborum existit
origo. Illud autem probat Aristoteles ex ambulatione4psia, in qua res ita habre: nam cum utraeque ex ipsis sint crurum actio dc exercitatio, ut habemus a Galeno libro secundo de tuenda valetudine capite xi. ω alibi ; non abs re quod in ambulatione contingit, in cursu et 4m fieri debere possit existimari, atque etiam quod ad rem praesentam pertinet, ma- quando ille, qui vehementior mollis est, aptior sit ad humores deorim trahendos:inaribulatione autem sic rem habere docet Aristoteles excinplo corum, qui mulium ambulant,quibus crassiora solent reddi crura, quippe impleta tutia pb excrementisi, tum a cibo; quae do p rte superiori cx motu ambulationis ad inferiora regrediuntur. Dicit autem excremetita idccibum, intelligens tum humorem, qui nutrit parres, qui cibus earundem est, tum fit perfluitates , 5c excrementa, quae ex coctionibus superant , alendo inepta ι v- resimque enimdelaesi fiificat:ex quo etiam appareat illam crurum crassitiem morbosam esse.quippe ex excrementis.Si igitin id facit multa ambulatio, cor non idcmessiciat voloncursus 3 Respondet Arithoteles, atque tum obiectionem dilait, tum quaesiiti rationem reddit. - Aie istinue motum suae, qua simpliciter motas estodum emper operari, niminina de Leere & trahete ad partes, quae mouentur stimerita, Mexcrementa, sicuti in obiectione
252쪽
: qi immen motus velox est, qualis est cursus velox ille ratione alicuius acciden-ltis id autem statim proponitur ab Aristotele non ad crura, & partes anseriores: sed ad su- lperiora deducit, quoniam enim dum velox ille cursus peragitur, fit virium multa conten- l ltio Λe spiritus retinetur, non enim ita liberE possunt, qui velociter currunt, respirare: sed lanhelant propter coactam respirationem, ut dicit Galenus commento secundo in tertium ide morbis vulgaribus aegroto septimo, de alibi, ex eo contingit ut caput excalfiat: solet enim refrigerari ab aere inspirato, quo auxilio magna ex parte eo tempore destituitur: ve- me inde, quae in Capite sunt, ob eandem spiritus retentionein inflantur'tumidae redduniariar, sicuti vidimus sectione secunda problemate primo, ita vero calefacto capite venisque calore repletis trahuntur ab eisdem secultates, de qualitates externae, nimirum frigiditas, caliditas,quae in acre sunt, usque etiam a partibus internis corporis vapores A halitus in pectore existentes illis igitur qualitatibus ac subitantiis caput ingredientibus redditur imtemperatum , modo ad calidius, modo ad si igidius vergens: diuersae igitur illae intemperies varae caput assicientes, eius robur debilitant, & morbis reddunt obnoxium. Apud Oribasium vi. collectaneorum capite xxIL ex Αntyllo habemus cursiim caput replere, Ac apud auctorem libri quarti de ratione victus in acutis textu Lxv. ob cursum dolorem capitis creari: quibus similia ex aliis etiam auctoribus alia adduci possent: sed hac de re, qui plura cupit, Mercurialem adeat libro v. de acie gymnastica capitc via. cui de hac exercitatione erat instituta tractatio, nobis non itidem, sed sensuum Aristotelis, quae in ptDblem tibus habentur, explicatio. Interi in tamen quando maximE ad rem noliram facit, eandemque Aristotelis rationem in problemate allatam continet, dc magis explicat , assere
dum est problema Cassi; , Iarrosophistae , siue hic Cassius sit, quem memorat Celsus S ingeniosissimum appellat, quod non tacith dixerim, lices ita existimet Merciirialis,sive alius ab eo, quod potius existimo: est autem problema illius libelli vigesimum sextum, de Lat,
Cur locis aequalibus, quam inaequalibus, magis fatigatur : ocyds autem iter aequale, quam inaequalς conficitur An miniti laboris tunc est, cum
motus non semper eodem habitu agitur: quod ingressu inaequali potius sit:
pcyus enim ingredimur, ubi minus contra naturam movemur. Ergo per locum aequalem parce,atque frequenter, x ponitur, & attollitur: per inaequalem autem contra. Atqui ratio, attollendi contra naturam est: vi namque
omnem attollendi usum exequimur. Quod autem per singulos gradus pamlum redditur, id multum per multos demum exultat.
Superius ad problema primum dixi, hunc lacum de labore, qui sequitur deambulati
nes aequales, aut ui qualas breues Aut Ionas, nactatum sitisse hac se, ne ab Aristotele
253쪽
COMMENT. IN V, SECT. PROBLEM. 121
l per septem problemata primum, decimum, duodecimum, vigesimum tertium, trigesi-J mum teritum, trigesimum octauum, dc trigesimum nonum; nec omnibus omnino videri conuenire inter se. Id autem in praesintia paullh diligentius considerandum est. Primum sane dicimus, non eodem penitus modo, nec iisdem terminis Aristotelem fuisse usum. Modo enim simpliciter, Ac absoluth proposuit comparationem; ut hoc loco, & problemate xxiii. & xxxviii. ubi simpliciter dixit, ambulationes inaequales esse laboriosiores aequalibus: problemate tamen xxxvIII. non is si, hoc est sed ἀγλὰ dixit, hoc est recta; simpliciter etiam & absoluis problemare xii. ω xxxIII. comparauit breues longis, dc breues dixit esse magis laboriosas. Problemate autem xxxv III. comparauit ambulati nes per loca mμα, hoc estsima, aut reΡnda, quae Theodorus sensum sequutus,vertit ardua, sicuti problemate xxxv III. sectionis secundae, Melisia, , iis quae per talia non sunt, illasq; dixit, esse magis laboriosas ι reliquum est primum, in quo non absolute aequales inaequalibus, nec longas breuibus eontulit; sed longas per vias aequales,longis pervias inaequales,Vt vidimus, illasque mapis laboriosas esse dixit, & breues per vias a'uales, breuibus per inaequales, illasque minus esse laboriosas, Ac leuiores 1 has autem laboriosas naagis. De hisce ambulationibus ita sentit Aristoteles. Caeterum H.Stephanus in adnotationibus ad excir-l pta quaedam Theoplitasti de lassitudinibus, quae una cum aliis quibusdam edidit, occasio- ite loci Theophrast ei, ubi itidcm de hoc labore ex ambulationibus inlualibus, Bc inaequa-l Iibus agitur, problema xx lII. mcndosium existimat, de Theodorum magnopere accusat, dissicultate non leui propolita, quae ad problema illud ita conuersum, ut transtulit Theodorus, Consequarur : Etsi autem Heiaricus, yriscias problema decimum non nominet, quia tamen eviem omnino est sententia, iisdemque penitus verbis scriptum est problema
hoc, quibus vigesimum totium, praeterquὰm voce γπως, qua vigesimum tertium Caret,
clim ibi tamen subaudiatur, nos eam difficultatem ad illud problema noluimus reiicere; sed quando hoc, quod geminum, & illi planε idem est, precedit, eam hoc loco afferre, atque Theodorum ii calumnia liberare.Dissicultra igitur ab Henrico proposita unum ex propositis membris conuellit, quod habetur tum hoc problemate, tum xx II I. tum etiam xxxv II I. inritualibus locis nos minus fatigari, quari aNualibus: ratione cuius sentcntiae,
ita a Theodoro transsatae, dc propositae, quod facit tum hoc problemate, tum xx III . nam xxxv III. habet non loca sed ambulationes eundem Theodorum non condonandi lapsus inculpat Henricus nimirum aded falsum esse, ac ita rationi repugnare, ambulationes per loca aequalia, Sc plana magis fatigare, quam per iii qualia aut gibbosa, ut licEt mendi etiam suspectus locus esse non debuisset, ne uniuersae quidem simul Philosopliorum c horti hoe dicenti, fides adhibenda fuerit: istud enim paradoxum, vel potilis αλογν omnino csic: rum etiam quia ex ratione ab Aristotele reddita, illam non fuisse Aristotelis mentem pateat : postremumquδd si conseratur hoc problema cum xxxIII. &xxxvria. socordiae sit accusandus Theodorus, si id ipse fecit, Ac non vidit ex illis rem aliter se habere. Inprimis si locus mendosus est, quomodo eum restituit Henricus 3 Si enim ideo se illum restituisse putat, quod dicat ad mitium adnotationis omissionem vocis-apud Aristotelem, quam habet Theophrastuς, impulisse in errorem Theodorum, errat ipse, ut puto ; quid enim sensum euariat aut αλπάνις, aut μεις, apud Aristotelem legere, aut neutro ex illis posito alterutrum subaudire, ut problemate xxiii ' An non ambulationes denomia nationem sortiuntur a locis quibus fiunt 3 talόsque ab illis dicuntur3 ae si loca sunt inaequa-lla,nonne ambulationes inaequales, ac si per aequalia aequales3 Qubd si aliter ambulationis aequales, de inaretuales,accipit Henricus, nae ille iterum errat sicuti existimo: non enim inaequales ambulationes quispiam fortasse existimet, quae inivali loco facta ex progressione,3c regressione subinde constant, hae enim contrariae potius dicantur, niti etiam fuerint in locis inar ualibus , tunc enim de contrariae Sc inaequales simul essent a legari sanh haud p test, in huiusmodi ambolationibus, quae ex progressu, fle regressa constant, adesse etiami quali rem quandam, non tamen eam de qua his problematis x. xx III. dc xxxv III. loquitur Aristoteles, sed quae ex crebra subsistendi mora dum flectimur oritur, cuius me minit Aristoteles problemate x II. quae Sc ipsa reducitur ad contrarietatem, ut apparet ex eodem Aristotele eo rico: dum enim regredimur subsistere aliquantulum est necessc non igitur aequabiliter semper ea in ambulatione movemur 1 ex quo inaequalis appellatur ambulatio, ilicet ratione motus interpollati:quod itidem dici possit de ambulatione toga, Sccontinua quae fieret modo ad dextrum, modo ad sinistrum cude flexuosa;ctiam per inFiidros Sc labyrinthaeos errores, aut circulo,haec enim omnes inaequales sunt, co modo quo dixi t laboriosae etiam multum sunt, ob rationem ab Aristotcle allatam problemate ΣI I.
254쪽
aia; quia ete 5 subsistimus, & de contrario ad contrarium crebro movemur: quod circulari letiam ambulationi omnium maximE euenit, in t ac enim omnium maxime mutatio illa, leui non ita appareat coringit, idque ed magis, quo circulus fuerit breuior, unde de vertigi- inem parit. Hanc autem inaequalitatem, ut dicebam, non intestigit hoc loco Arithoteles, sed aliam,per quam immutari corpus vult,sicut partes aliquae,quae antea laboratauit, quiescant, quod nisi immutata situs ratione in ambulatione non contingit: inaeqtrales ambula- ltiones ita etiam accepit Otiabasius ex Antyllo libro sexto collectaneorum, cum ait, illas lutiles esse iis,qui cito deambulando fatigantur, quae verb in campo fiunt hoc est, tri acci pio) aequales, seu in loco aequali magis laboriosas, quisa illas esse: qua voce utatur Graece loribasius, aut Antyllus non dicam: Graeco enim Oribas) codice destituor: igitur aequa llitas, & inaequalitas hoc modo est accipienda K scilicet a loco, non ab interpellato motu ob conuersionem , quo modo non valeat ratio ab Aristotele adducta de partium corporis mutua quiete. Non facile dixerim ab Henrico ita accipi, apud Theophraitiam , & apud
Aristotesem ι cum ad finem adnotationis dicit vocem duobus modis eo loco usurpari, hec enim duos illos modos apertius declarat, aut sentcntiam suam satis explicat, hoino alioquin verborum minime auarus. Alterum autem, quod addit Hciκi is ex ratione ab Aristotese reddita debuisse Theodorum cognoscerc,cam non fuisse Aristotesis mentem aequalibus nimirum locis ambulates magis defatigari, quam inaequalibus, id tale est,ut nisi & Henrici verba, & Aristotelis sententiam diligenter conliderassem, singulaque accuratius expendistan, putaru me omni intelligentia priuatum,neutrius mentem
percepisse ; nam tam Henricum plurimi faciam, virtamque doctum, de diligentem existi mem, & Aristotelis ratio admodum aperte mihi videatur omnino probarc, quod proponit Theodotus, illique omnino aduersari, quod dicit Henriciis, nilail prieter meam rudi- ltatem arguerem. At quando exactissimh, ut potui, re examin. ta, Ita omnino apparuit, ii- lcendii in prorsus filii, quod scntiebam, quod etiam ex se ipso, cuilibet, nec multum ani- lmaduertenti, sed tantummodo legenti, puere postici ex ratione inquam ab Aristotele redia ldita, omnino comprobari rem ita se habere, sicuti transtulit Theodorus, S: sicuti nos ex- lposuimus; ex eaque nos paullb ante, non inepte, ut puto, refutauimus illam opinionem, lsi quispiam ambulationes aequalos, & inaequales aliter acci reci ex illa enim constat aequa- llitatem, & inaequalitatem ambulationum accipiendam in do locis: de ambulationes imaequales ita acceptas minus fatigare quam aequales, cuius contrarium omnino vult Henricus Ratio autem haec problemate xx III .ad quod haec proposuit Henricus in raeco exemplari corrupte, A deprauate legirur; ut adnotat idem Henricus: at in praesenti c. integra de incorrupta habetur: miror autem Henricum,dum ei Xx III. succurrere ζ nraret, non venisse in mentem huius x . a quo illi facilis erat medicina. Tertium quod proponebat Henriciis, sunt problemata xxxii I. & xxxviii. sanε de trigesimo octivo dicam, quod de rati ne Aristotelis paullo ante dicebam, vel me intelligentia prorsus carem, v ct Henricum hoc loco somniasse. Quis enim non videat problemate x x x v III. idcm ab Aristotcle propo. ni, quod in praesentia,& problemate xxiii .imitatis solummodo i In Inis3 Ut enim xxxv III. dicit, ambulationes inaequales esse id es minas iabor, , ita xxiv. & hoc deci mo, in locis, & ambulationibus aequalibus magis Iaborare ambulantes: atque etiam eandem de corporis habitu rationem, qui idem perpetuo est in aequalibu Dambulationibus, singulis hisce locis affert: etsi problemate xxira. inexcusis Graecis exemplaribus sit commpta, quae tamen ex praesenti institui potest, ut diximus,'restentam transtulit Theodorus,aut integiam habuit. Problema trigesimum tertium, scii quae in illo reddatur ratio,m ximum sane ad Henrici opinionem momentum facit; illi autem dum satisfacimus,eadem
opera difficultatem tollemus. Quod enim tribus problematis decimo, vigesimo tertio, &trigcsimo octivo ait Aristotcles, am Iationes inaequales, seu per loca inaequalia: esse mi-nlis laboriosas, quis per aequalia, intelligendum est ii ixta primum problcma' alioqui contraria assereret philosophus: haec erat dissicultas, quae proponi debucrat ab Henrico, &cuius ratione dixi ad initium expositionis praesentis problematis non omnibus hisice deambulationum labore problematibus conuenire. Primo cnim dixit, ambulationes per loca inaequalia, si breues sint,esse magis laboriosast non igiti r minus: quod his tribus dicit: Respondetur: Si comparamus absoluth breues longri, aut inaequales aequalibus es ex Aristotelis quidem sententia dicenaum, quod superius attulimus, cum membra illa omnia proponeremus, si vero breues locis inaequalibus,breuibus locis aequalibus, illas m .u: is lab riosas esse, quod dicebat primo problemater sunt igitur haec inter se distincta ἰ ncc ab uno ad aliud licet argumcntari. Quod si denuis arguatur cx ratione, quae problemate X II.&
255쪽
227 xxxiit. essentur, constare de inaequalitate id quod dicitur, nempe caussam esse laboras; ideo enim breues esse laboriosas, quod ait Aristoteles, quia inaequa Ics i dicimus inaequali- libi aliter accipi, nimirum, quae pendet a motu interpellato, seu a ratione subsillandi, & a mutatione ad contrarium: & liaec facit laborem,sicuti proposui superius, cum ambulationum varias species protuli, huiusmodi autem inaequalitas maximὸ apparet in ambulationibus breuibus quia in illis saepius subsistitur,& ad contrarium mutatur,atquc inde labor maior,&hancetiam inaequalitatem inambulationibus breuibus locis inaequalibus puto me ad problema primum adnotasse. Haec igitur inaequalitas laborem facit ratione contrarietatis, alia leuat ratione quietis, quam aliquibus partibus praestat. Atque ita non iam omnibus simul Philosophis, sed vel uni Aristotcli adhiberi fidos possit, aut cx rationc, quam affert nobis persuaderi,eo quidem modo quo res proponitur, ambulationes per Ibia inaequalia, seu ambulationes inaquales esse minus laboriosas: quod paradoxon este nemol dicat vel mediocriter in medicinae parte salubri, seu in gymnastica versatus, ad quam huiusimodi locus proprie attinet. Iam vero post adeo multa quae nos dicere coegit Henricus, quod reliquum est expositionis persequamur. Sunti tur duo membra probi malis, Ecquorum altero, quod primo loco ponitur, iam nimium multa diximus, locis aequalibus magis fatigari: quae sententia, sicuti antea proposui, intelligendae ih iuxta primum proble-l ma in quo cum candem rem habemus propositam, tum candem rationem de corporis habitu, qui idem perperito ea in ambulatione est,non itidem in inaequali, ut planius eo loco ostend mus. Alterum autem membrum es , quod videtur ptimo opponi; atque ideo usus est particulis,y S in ad hanc rem tblent boni scriptorcs saepius usurpare: ubi enim maior est fatigatio, ibi minus consci itineris, atque ideo tardius idem spatium perambulari iure videatur. Si igitur aequalibus locis, & itineribus fatigatio maior est, tardius perambulari,concludi appareat: quam oppolitionem nominatim expressit Theophrastu ita thri ia
hoc est, Neque Iliad a fatur, quod locis metu defatigamur, oc)us autem
in ediuntur, qiam inaequabbm. Caeterum Aristoteses dum huius partis solutionem affert de acclivibus, seu arduis potissimum loqui vidctur: illaquc praecipuc nominat, ac de his praecipvh valet ratio: eorum aut m ratione dc tota locorum inaequalitate res confirmatur, indit aequalibus enim loeis, de ambulationibus ardua, & sublimia necessario commentis r. In prymis autem pro ut habet Basiliensis, & Aldina antiqua editio, M videtur legisse
Theodorus qui vertit, oeyu m ingredimar, audacter reponamus, Θῆρον 5, hoc est o us am; haec enim est ratio alterius in bri problematis, de ita legitur problema te isti I.& ita eo loco vertit Theodorus, ex quo miror hunc non suillh ab eodem Theodoro restitutum. Est autem huius secundi membri ratio haec: ubi miniis contra naturam
movemur cclerius movemur, aequalibus locis minus contra naturam movemur,aequalibus igitur celerius movcmur. Minorem probat: nam locis aequalibus minor est attollentia, si hic elatio, elatio aut m cst contra naturam: igitur contra naturam moueri minius inest locis
aequalibus, Sc magis inaequalibus. Quamquam autem non adeo magna est clatio aequa i libus, est tamen crebrior,& frequentior, saepius enim attolluntur, Ac dcponuntur pedes, M crura, quae corporis clatio est, inaequat bus autem rarior, sed maior: ex quo etiam nisi orceleritas: frequenter enim pedes attollere, & deponere, illud in ambulatione celeritalcmparifinon parit autem ita lassitudinem elatio in qqualibus, lices maior ob caussam iam proposita,quoniam corporis habitus immutatur,nec idem semper est, halic autem causiam ad eam rem plus posse, quam alteram existimat Aristoteles. Porro autem ciserri, attolli esse contra naturam probat Aristoteles, quoniam est violentum, violenta autem contra naturam sunt: totus autem hic locus illustrior e dit ex iis uae habet Aristoteles problemate x L 1.huius sectionis, nimirum Omnem ingressum, seu ambulatiotiem constare ex alia
tolantia, & depositionc ibus deindc propositionem, seu aequalem positioncm addit: ex
quibus attollere sit 'ter naturam, ponere secutam naturam, proponere medium tenc-re.Qui igitur per locum aequalem ambulat, non multum attollit, quia quod movetiir non ita contra naturam mouctur, sicuti ad ardua,&sublimia mouetur, quo tempore cor
pus sua natura graue,ac Morsum tendens, vi sursum spiritui, & calori trahendum cst, sicuti etiam dictum in problemate X viti sectionis secundae. Theophrastus,cum hanc eandem rationem de se uentiori, S rariori, maiori,& minori clatione proponerct addidit,t p iis aequale spatium,quod utrobique idem esset ic enim scribitu ri, 4 s η cάδας iro,
w quasi tempore minorem elauionem habet: huiu*- -gem est, q- aequali Aeos. Gam rem
256쪽
habemus similiter problemate x x III. τε ο βααν lρο singulos ira - pautatim Mea ιur. Haec ut puto non tantum pertinent ad alterum hoc lmembrum. de minori velocitat per vias inaequales, sed ad alterum etiam: quin fle ad alia linulta accommodati sententia potest: est enim generale pronunciatum, medicis praecipue lcognitumi quod igitur dicium cst, tum do labore maiore per aequalia, tum de tardiori iti- lnere per inaequalia, licet non ita perspicuε appareat per singulas passus prae exiguitate, perui eos tamen liquido cognoscitur, quod enim ex paucis multiplicatis indit, multum fit.
Cur in planis laboriosius accubamus, quam in concauis: An cadciP ratio est, cur etialia in conuexis laboriosius, quam planis Θ cum eniin pondus cori carisse eundem in locum, in sedendo accubandove colligit, facit per affictionem, ut laboreturiincuruum igitur, quam rectum , id'; quam concauum magis tale se exhibet. Nostru etenim corpus in orbem se colligit potius, quam dirigat in procesi una, quae autem eiusmodi sunt, haec per plura attinguntur a concauis, quam a planis. His eisdem de caussis etiam nt, ut quae cedunt, minus, quam dura, & renuentia, fatigent, id in accubando,&in sedendo.'Dissicilius', & maiori cum labore, ac molestia sedere nos, ac iacere super corpora,quae superficies planas habeant, quam concauas, potest quilibet etiam incommodE experientia ipsa didicisse aliquando, aut sedendo, aut dormiturus, dum recumbit. Rationcm autem reddit Aristoteles, primum quidem simili alio problemate adducto, cuius ratio, quae eadem est, facilior apparer poterat, tum eandem liquidius explicans. Ait igitur,caustam esse candcm propter quam etiam fit, ut in gibbis, seu rotundis, ut in strato auesedili sphinrieae figurae laboriolius adhuc accubemus, quam in planis. Quia nimirum quoties pondus totum simul unum in locum se colligit, illique innititur uniuersum, Io ς ille , atque illa pars premionem, ac attritioncm patitur, atque summe laborat ream Theodorus ampellat , intritionem: gibba autem, seu incurua, ut dicit Theodorus, simi magis talsa quam
plana,& plana, quam conmua, Vt in iis sciliret onus univcrsum uni parti inclinibat; lab riosiora igitur primum crevi gibba, rum plana, commodiora autem concaua.Rem autem adhuc liquidius explicat Arritoteles. Ait cium corpus nostrum magis rotundum i quam restium esse . quod Theodotus dicit, Hrigere se inimirum Corptis iacit tum teres est ; maxime autCm rotunditatem acquirit qua parte jedet, dum sedct: talia autem corpora a concauis melius admodum recipiuntur, quia per plura attinguntur, quaelibet enim pars rotundae figurae tangitur ab ea parte concaui, quae illis tespondet,Vin m C m-mod recipitur. in sella autem spliarica per punctum solum a rotundo corpore fit tactus:&in planis generatim per pauciora, quis in concauis. Paries autem, quae non tanΓ n-tur, nec rccipiuntur, illaesus'nsae remanent, deprimentes autem unam illam, quae tangitur , dc residet , eandem opprimunt, & amictioilem ac laborem maximam ii astrunt. este. A δντα. His ras m caussis etiam sit, ut qua cedunt. cfrollarium. Ob eanctim caussiani si etiam, ut quae cedunt, nec renituntur sint minus ad sedendum, & recumbe dum laboriosa duris, S renitetitibus. Quae enim ccdunt, ca ob cessionum conformanturea figura , qua commode recipiant, quae illis accumbunt i ut in supcr sedile, aut stratum plumeum sudemus,aut iacemus, quod cauitatem statim admittit, qua pars commode re
257쪽
i inferunt, est ambulatione, est cursu. se accubitu, se sessione, quia maiorem ictum.Wpert idnem lx faeiunt: atque ade. sane malorem habent eontentionem, quae laborem magu resibnt. De histi autem quae cedunt proponit mox dubitationem Tlieophrastus, ut si non illico pol cata lmen, non secus ac dura, S renitentia laboriosa sint ad accumbendum: eam vero stati in l. diluit: sed tum haec, tum alia ad eandem materiam pertinentia, quae non habet in proble-l
Cur brcues deambulationes fatigationem mouere amplius soleant 3 An quia euariant, incomptaeq; sunt: faciunt enim , ut saepe subsit inir.De contrario autem in contrarium frequentcr mutari,laboriosum cs neutri nam lassuescere sinit. Quae quidem alluescendi ratio vacat fatigationc: utrique autem simul ut assuescas, fieri non potest.' Ad problema decimum pleraque attulisse putamus magnopere pertinentia ad hunc locum , ut paucis omnino hic agendum sit. Ambulationem intclligi hoc loco cum progressione , & regrcssione idontidem repetita, diximus ad problema primum. Qxiod autem Theodorus vertit, quod euaνtant, incomptaei hunt, ad verbum breuiter cst, qu/a ιnae ualessent.. Diximus autem , hanc inaequalitatcm non candem esse de qua problemate decimo , illai cnim ratione locorum crat, haec ratione repctitae conuersionis, II ratione motus,qui con-l trarius cst, dum progrediendo ,-regrediendo fit ambulatio, unde & contrarium dicit ital lum Aristoteles hoc loco. In huiusmodi igitur breuibus ambulationibus, ipsum subsistere, dum si Gnuenio, seu mora, NI pausa, quae eo temporc cucnit, non est ambulantibus solatio, sicuti erat in altera inaequalitate, tum quia in illa quae est a loco, ob inaequalitatem l partes aliquae, quae antea laborabant, quiescunt, quod non ita in hac fit quin stare magisl laboriosum ex sententia Galeniὶ tum etiam, quia licet concederetur ex illa subsistendi ra-l tione, S: patit. aliquam accedere ambulantibus recreationem debere, est adeo frequens
mutatio, ut omne sblatium tollatur : assiduo enim inter duo contraria versanti irambulani tes ex altero ad alterum subinde immutati muc requie ulla alicubi gaudent:quippe nullibi adeo immorantur, ut ex eo iucura ditas aliqua percipiatur, quae non oritur, nisi fiat assuci tudo aliqua : quae nisi aliqua mora fit; hic autem tam frequens cli mutatio , ut anicquam altero ex assuetudinc gauὰcas. alterum excipiat, utrique aut m simul ut ast ucscas,fieri noni potest ; sunt enim contraria,co, irruma autem sic inuicem destruun r.
Cur qui equo vehuntur, quo longius equus decurrerit, eὐ magis cmittere lacrymas solent Θ virum quoniam aer, qui se obiectat, subinae eὁ frigidior est, quis minus temporis corpus attigerit. Quod iis etiam euenit, qui cursum nudo corporc agunt: frigus autem mouere lacrymam potest. An contra. Res enim calida lacrymam ciet, veluti Sol. Motus autem nimirum calorem essicere potest. An propter ictum illatum ab aere illud accidit;quomodo enim venti aduersi oculos perturbant: sic aer occursans eὰ magis scrire potest, quo equus Velocius agitatur.
258쪽
Hoc problema iteratur hac eadem sectione proxime post X Iv. sunt tamen quaedam leuia x exigua, quae ex alicro possis ad alterum trans tac, quae nos hic adnotabimus, ut ad xxxv. omni ex possitioni pollimus supersedere. Quod proponitur admodum conspicuum icth: pro eo autem quod hic dicitur, μι λον θεη, quod Theodorus vertit, quὸ unpus
decurrenι, problemate xxxv. scribitur Θατον bis, hoc est, velocius ci currerat. Et Theodorus ibidem, contentius cursum arripit: ita vero hoc loco accipienda etiam eli particula μα ον, ut patet cx problemate ad finem, σσω αδ- ἐλαύνη, quo celiraks equum impuurit. Igitur melius putem transferri hoc loco, quo velocius, aut celerius equus cucurrerit. Non enim cum longitudine cursus, necessario iungitur velocitas: at immutatio aeris, ex qua prima ratio
pendet, ex velocitate desumitur. Si enim vel longissime currat equus, at lente, non ita idem acr immutatur, nec gignitur effectias de quo problema. Tres igitur rationes affert Aristoteles, quamobrem qui equis vehuntur, atque etiam pedibus currendo iter faciunt, sicuti addit problemate xxxv. quo velocior cursus extiterit, co magis illorum oculi illacry- mare soleant. Prima est a stigore: quo enim vclocior cursus est, eo minori tempore idem aer corpori occursat, illudque attingit, quo autem minori tempore corpus ab acre attingi riir,co plus corpus rcfrigeratur: aer enim qui corpus attingit, calcfit ab eius calore; qui vero nomis subinde incidit, ille corpus restigerat antequam a Calore corporis incalcscat, quod habemus etiam problemato xxx Iv. SI apud Alexandrum libro primo, problemate cxi I I. aestate cream pate , cum flabellis aera subinde a facie amovemus, nouum qui stigiudus sit, subinde excipi cntes, cisii in aqua calida res contrario modo contingat: illa enim simoiactur, calidior redditur, ut dicit ibidem Alcxander. Nam qui in aquam descendit lidam, si sic non mouerit, minus uritur: sed si agitatu suo aquam mouerit, maiorem sentit calorcm,&totiens aqua urit amplius, quotiens nouus ei motus accesserit. Quae Macrobiu sunt verba libro v I I. saturnal. quaestioncm propositam nactius declarantia. Plutarchus tamen in qti aestionibus naturalibus dc cadem aqua rem aliter proposuit qu. Erens: 'ur cum
alij humorcs dum commouentur, SI versantur fiant stigidiores, mare videamus dum fluctibus exagitatur incalcscem Atqui propositar rci sensum, cum aliter accipiat Plutarchus quam illi auctores secerint, ut satis constat; diuersa atque adeo contraria ab eo proponi, nil mirum sit. Sane autem de humore vel aqua solutio,vtrouis modo res accipiatur, satis lapud illos auctores patct. In acre res eo modo contingit, quo diximus. Plus igitur rosei- lgcratur qui velocius currit ; saepius enim aera mutat: quod in iis ctiam patere potcst, quod ait hoc loco Arillotollas, omittit autem problemate xxxv. qui nudi cursum arripiunt, illos enim etiam magis restigcrari, qud velocius currunt;quae sitiat intelligenda ratione acris,
antequam motus, qui ex cursu est calorem internum excitet, S foras trahat; nimirum dum acris frigiditas potentior est, x in corpore dominatur: procedente cnim diutius cur- .su, calorem corporis intermina egredi contingit, Si extima cali seri, ut iam non stigiis, sed calor domi iactur. Ratione autem acris res ita habet: S velocius currentes magis rosei Fcrantur : frigus autem lachrymas mouci: cuius rei caussam luc omittit Aristotele, , asserta utcm problcmate XX xv. quia scilicet contrahens, dc adstringens carnem, humor cm CX- primit. Altera ratio est a contrario, nimirum a calore: nec vero absurdum a contrariis
caussis cundum deducere cficctum, dum per accidens, non per se aliqua ex illis sit. Dicit igitur Aristoteles cursum vclociorem magis caliditatem parere ; quippe si motus parit caliditatem, quod hic dicitui & vberius libro secundo de coelo dc modo ad rixas disputant Philosophiὶ velocior motus maiorem caliditatem pariet,calor autem lacrymas motissi:mal ior igitur nuasis mouebit: a calore moueri probat cx Sole, qtii enim Soli caput exponunt,l illis orithillachrγmant, quippc a Solis calore attenuata maioria emuit. Problcmate XX V. iratio itidcm a calore dcducitur, sed alio modo. Calore licit sudorem, lachryma quidam' sudor cst, calor igitur lachi ymam educit: at calor ex motu cst. Lachrymam sud Orcm esset quendam , aut illi similem , seu cx illo genere duobus signis confirmat : utraquc enim mo- Uciatura calore, S utraquc salsa sunt. Lachninam sane a calore moueri habemus etiam apud Plutarchum libro quaestionum naturalium quaestione xx. ubi quaerit, cur sylvcstrisi suis dulcis lachrrma sit, cerui salsa, Ze nitrosa I s cribit enim co loco , ob cxcandoscentiam lachrymas exprimi, excandescentia autem calor cst. Eodem modo etiam dicendum iuxtat Empedoclis sentetitiam qui de sudoris, S: laclurinarum origine idem existimauit scribens, ut lcgitur in libro de historia plutosophica Galeno attribtito, sudores, dc lachrymas attenuato, & cliquato sanguine manare, quae res ex loco Plutarchi, qucin modo attulimus des lachrymis ctiam colligi videatur. Galenus tamen libro quarto de simplicium medicamen ixoruin facultatibus capite secundo, in Digiditatem, lachrymarum cina nationem contulizdicens
259쪽
dicetistrigidum, quaecumqtie contingit, eorum lc contresiere substantiam, & condens ire, ac constringere, tenuesque tum excerni humiditates, sicuti ex oculis lachrymas. Del falsedine autem earundem lachrymarum, locus idem est Plutarchi modo citatus: Nec vero, aut de illa, aut de salsedine sudorum pIura, ut asseramus locus postulataertia ratio cst, non a frigore, neque a calore aeris, sed ab actione eiusdem in oculos desumpta: nimirum, quiainter currcndum aer oculum verberat, non secias ac venti, qui ex aduerso spirant, eo autem plus, quo ucloetor cursus est, ideo oculi magis illachrymant , sunt enim linis aeristum crebriores, tum validiorcs: quicumque enim aer immutatur, ille recens oculos serit,& plagam facit, sed mollem, ut dicit Aristoteles, quam vocem, etsi Theodorus alit non habuit, aut dissimulauit hoc loco, probi male enim xxxv. eam similiter habet Theod rus , ideo puto Aristotclem adiecisse, ut tacite obiectionem tolleret. Quid enim dicimus percuti oculos, si plagam non percipimus t illa vero non percipitur, quia plaga mollis est: est autem mollis ob mollitiem tum partis recipientis ictum, tum inferentis, utraque enim cedunt: atque ideo plaga molus fit problemate xxxV. modum praeterea addidit, quo acrverberans lachrymas excutit , dicens ideo fieri, quia ob plagam illam relaxantur, 3c rare- sunt meatus oculorum, per quos lachrΤmis exitus est: omnis cnon plaga,seu ictus, aut rarefacit , dc relaxat, aut rumpit partem, cui incidit;in praesentia autem non rumpit partem, est enim ictus ut dictum est, mollis; sed rarciacit tantummodo.Haec ita accipienda sunt coproblemate. Theodorum autem hunc sensum non puto fuisse assequutum, quare illa non ita fideliter transtulit : abit tur quo contentissequi m agitat . ipse curris, eo mam ictu quodam mosit obverberat. ET : quo vis iach ma promam ,sisiera meatibus oculorum relaxatu appulpu eiusmodι. Umnu etenim rictus, vim Iecania habet, μι callidenssi, Hr eontandendi Ita autem fideliter SI ad vcrbum transtulisse melius sit. totur celerius φνιι equumJ- ιιι. aut 'si currit, tanιο magu plagam facu moiam, ob quam oratur lachrma , rarefactis re plaga o si meatibuι. Omnis enim plaga, aut diducendi, i rumpendi Um habet. l
Cur caetera membra, cum perfrica latur, pleniora evadant: venter autem soleat extenuarit An perfrictione protinys vehementiore extenuatur, Cum
is etiam impleri soleat illa fricandi ratione, quam paullatim amplifican
do admovemus , sed non aeque proficit, atque caro; qua de re quaeritur: quippe cum omnino in exercitando, laborandoque, venter praecipue extenuetur. Ratio igitur, quod opima quaeq; concalfacta liquescun i, S ea magis, quae intensa suapte natura sunt: venter autem cuteus est, cutis vero sua natura tun tionem habet. Sed enim, ciuὁd venter celerrime opimatur, ideo & pingue aliquid semper obtinet, nisi morbo laboret. Cuius rei causam dixerim, quod ci Do ex vicino positas est. Cum igitur omnino pingue res propria naturae non sit, sed aduentilium, nec ita necessarium, ut caro adhaereat: ideo &exercitandi, & perfricandi agitatio ventrem concalfaciens, liquefacit,& macerat, alimentio inque quod inde redundet, membris caeteris dispertit:quainobrem sedile ventrem opimat; reliquum corpus extenuat. Miniones vero, perfrictionesque ventrem extenuant, reliquum corpus implent, & augent.
Vbetius disquiritur, quod problemate tertio fuerat etiam prppositum, de ventris exire maxione, quae ab exerci seu stactione illicuenit, non itidem aliis corpbris partibus.
260쪽
I Porro autem frimonis usu augeri corpora, carne repleri, copiose habemus apud Gale- nium lib.ii .de tuenda valetudine, ubi illam Hippocratis sentemia diligenter examinat, quae libro it τ' his verbis cisertur: 1 ι - , ii μαλ in λυσο , η επω in hoc est. Fruris potest stirere, i gare, camem augere, minuere, dura ligare, mollis solum, musta mimine . moderata crasseserere. Verum si multa Hippocrati carnem minuit quomodo absolute Aristotcli praeter ventrem reliqua auget 3 ac si eidem Hippocrati moderata Carnem auget, quomodo Aristoteli abso lute ventrem extenuat An de moderata accipiendus Aristotelis locus quippe usitatior,
tamquam media, extrema enim non ira in usum veniunt. Sane autem S de ventris extenuatione ex moderata,obiectionem videtur Aristoteles vidisse,ac de propositae rei veritate dubitasse: quare S mox corrigit quodammodo,& coarmi quod proposuerat: dicit autem. An vero haud est absolutε dicendum, ventre extenuari a mimone quae fiat ροι- nimirum, quae rite, & recte adhibetur ab exigua ad maiorem ascendendo: sed illius usu, carne ctiam vcnter augetur: hoc enim est, quod dicit se; aut , aut es a ut nonnulli habent, nimirum spillior, & vegetior venter fit. Hesychius enim vocem rapis, exponit cλιμ.Hunc sensum, qui Aristotelis verus est, sicuti existimo, bene sane expressit Theodorus: scd paraphrathcs potius, quam interpretis munere fungcns, illa lextrinsecus de suo additi vehementiore extenuatur; libet autem breuitis
sed fidelitet locum lectori proponere, ut quod dixi, etiam Graece nescientes possint facile
videre: Cur caetera quidem membra permata earne replentur,venter autem tenuior sit ' An neque
tenuatur Js, pisost' Corrigens igitur SI coarctans propositionem Aristo es, subiicit: . id veris licet concedatur, nempe ex huiusmodi frictione densari ventrem, non imminui; lnon tamen similiter atque caro. Ita enim ad verbum sonant, quae Thodorus vertit: Sed non aeque proficu, atque caro: nempe utrobique rem non eodem modo se habere. Igitur problemati adhuc locus est; idque est,quod quaerimus ait Aristotclcs: cur omnino, tu in univcrsum ex eadem exercitatione, & codem labore maxime extenuetur venter, hoc est pro
ptius & expeditius, quam aliae partes. Diuersiitatis autem caussam resert in pinguedinem, qua praeditus venter cliuilla enim ob frictionis calorem liquata, extenuatur venter: pinguedo enim, si calefiat,liquescit: Sceb magis si sit in partibus, quae natura renduntur, id cst in partibus, quae osse careant: illarum enim cutis tenditur, BI laxatur, sicuti in ventre: quod factum est tum ratione alimenti, quod partem illam eleuat, ne tumori impedimento sita, tum vero in toeminis praecipue ratione foetus, ne illius incremento obstet, quemadmodum docet idem Aristoteles secundo de partibus animalium capite I X. quae autem tendunTurcorum pinguedo facilius, & promptius liquescit, quoniam ob secquentum rensionis & laxationis motum, non ita potest assigi M adhaerere, licuti aliis partibus,quarum substantiam magis ingreditur. Pinguedine igitiir liquata, extenuatur venter: aliarum autem partium caro non ita prompte liquescit, sed calori, qui ex frictione gignitur, magis resistere potest. atque ideo potius augetur, Vt mox patebit. Illa porro, quae Theodorus vertit, quarnunsa suapte natura sunt, melius, dc fidelius, ut puto conuertamus, quae natum intererronem habent, id est,quae a natura ita constructa sunt, ut tendi, & laxari possinit Graece enim est τα c Illa etiam, autem raseus sidesiderantur in Graecis vulgatis exemplaribus, nec habet antiquus interpres. Venim de suo addiderit Theodorus ad selisum magis explicandum, aut legerit in exemplari, quo utebatur, non est facile diuinare: αλααριτο πυ- Sed enm, quod venrer celerrime opimatur. His verbis puto Aristotelem cibiectioni occurrere.Si enim ita facile,ut dictum est,colhquatur,& absees itur ventris pinguedo,quid ita venter semper pinguius reperitur3respondet id ficti,qhia cclcrrime etiam impinguatur; licet igitur,quae in ventre est pinguedo liquescat, alia tamen subinde noua celerrimc gen ratur, atque ita pinguedine nunquam vacare perspicitur, nisi aliquo tabifico morbo lab ret. Quod vero adco celcriter, M prompte pinguescat venter, causta est propinquitas alimenti, sicuti habui nius etiam superitis problemate quinto. ἄm a νη- pM cp M. Cum ioιur omninopi e res propria natura nonsit. Particula, Jν, , sumitur transtitiε: si
enim illative. alit collective accipiatur, dissicile est videre, ubi id, quod de pinguedine di
citur, non esse a natura, fuerit superius positum. At transiti vh iatri manisostd est noua ratio. viro autem modo sumatur, cadem dicuntur; idcinque rationis est momentum. Cum pinguedo,inquit, non siit omnino a natura; dicitauic in omnino, quippe naturasis res cst pin- mcdo, scilicit a natura formata, non tamen omnino,quia thaud necessaria ad corporis por- sectionem, ita enim in praesentia cam v cm accipit: cum igitur a natura minimc sit plin