장음표시 사용
271쪽
COMMENT. IN V. SECT. PROBLEM. 2 3
l gemiam. Haec ita Galenus mon tamen ex liis id colligere, aut deducere licet, quod expresse lhabet in praeuentia Aristoteles: temperata intemperatis iacilius morbis laborare: etsi enim quod ad unum contrarium pertinet, intemperata validius resistant, ut excedentia frigore morbo calido, reliquis omnibus resistunt minus qu uri temperata, & minus quam mediocriter, quomodo resistere temperata dictum est. Si igitur plura sunt, quibus tempcrata resistunt, quam quibus intemperata,qine uni solo contrario; iam frequentius laborabunt in-l temperata: mibus enim cum pluribus 5 fortioribus negotium cIh ,sa pius labi, Ac vincit par est. Intemperata autem, Cum unum Euatum hostem imbecillum liabeant, opposituriricilicet contrarium a quo non ita timent, reliquos omnes liabent praepotentes: iam igitur
dubitationis crescit dissicultas: ad quam pri 1 iam aliquid dicam, ipsit in Aristotelis problema libet exphcare, ex eo enim fortasse aliqua conciliationis spes exorietur. --ται man utrumque eadem de caussa euenit. Vtriusque partis pmblematis caussam eandem
l esse dicit, tum quod facilε morbis laborent temperata, tum quδd iisdem facith releuen
i tur: haec autem Caussa, aequabilitas est totius corporis: nam cum partes onmes sint codemi tenore, iusteque temperatae, nec aliqua excedat, fit mutuus pestium consensius, viide alii qua parte laborante, aut affectionem aliquam sentiente, reliquae statim simul a metuntur,l ac ita totum corpus simul assicitur: mutui enim consensus ea est vis, ut alteratione v, noni solum partibus unius eiusdem inuicem communicenmr: sed vel etiam distantillus codemi modo temperatis Uni sono enim in cithara tacto, inquit Fracastorius, mouesti, oe aliud uni- sonum videmus, quod ne prope etiam sit Igitur ita re praesciati,consensus ratione, latius,&l uniuersc per corpus propagato malo, iam totum laborat. Quod inaltam in parte solum cor--l poris existens,nec ad aliis distributum, non ita uniuersale percipiatur,ut ea rationc corpUS laborare dicatur: quoniam autem partcs multae sunt, multis in locis fit, ut a stio contingere possit,& ex illis ratione eiusdcm consensus ad alias propagari, unde multiplici existente occasone, qua totum ipsiam corpus laborare possit, multoties etiam laborare soleri In intemperato res non ita habet: nam quoniam inter partes non adest nimius ille Consensus; quippe illae dissimiles, & inaequales temperamento fiant: nec dissimiles dico, aut inaequales, quod altera calidior, altera Digidior sit, id enim necessarium esse pactib ante proposuit sed quod suo in Uncre tales sunt: haec profecto dissimilitudo caussa est, Vt non re-l spondeant sibi inuicem partes, quippe veluti seiuncta,&semotae, quod aliis fiat nihil aliae sentiunt. Rem, si opus est, declarare liceat exemplo Rci publicae, aut alius societatis; qua
bene constituta, patrLimque, & plebis, aut aliarum alio nomine partium consensu ad libertatem, aut publicum bomina defendendum conspirante,si externus hostis aliquam patrem renici, iam reliqua, aut reliquae timore percelluntur, ac si alietii detrimentum contingit, aliae pariter eode se assici existimant,& vero assiciuntur Non sic in discordi ac dissentienter patres enim tentari,cum ab iis dissidet pictis, nihil plebem moueat.Iam vero ad propolitam dubitationem quid rei pondemus Res pondemus,quod dicitur corpora a caussis laedentibus magis assici, seu caussis morbis cis minus rc sistere, dupliciter intelligi posse, lio est, ut vulgo in scholis loquuntur , intensiiuc aut extensive: possunt enim corpora intense, & validc, ac vehementer ab affectione aliqua prehendi, quae intimius eorum etiam substantiam penetrando,eandem labefacta: possimi etiam ita prehendi, ut clim per summa tantum, sed late extendatur assectio, leuiter corpora attiiaganti ir, non autem penitus ibstiatia immutetur: illo modo morbi ficis caussis resistere corpora temperata dixit Galenus in libro de optima corporis constitutione: hoc autem eadem corpora saepius laborare dicit in prae sentia Aristoteles: nimirum bene temperata non saepe vincuntur: sed saepe leuiter assiciuntur. Dixerim id ex Galeni mente: eodem enim in libro, ita de optima illa constitutione locutus est, ad initium scriboris: ψ-π-ωάω quae ad verbum ita sonant: Et non facile a morbi is causiu-Interpres autem illa reditici ea si morborem Madficile obnomas. Eo autem modo intelligeda etiam illa sunt paulld post τὸ - - hoc diffitias morbis eorripi: corripi enim morbis ex loco superiori est vinci, & superari: atque citam, quae deinde voccs ad hanc rem significandales de eodem corpore non semel usurpantur, εἰς Ab πα-
Quae ad eluidem sensum trahendae s unt: nec enim repugnant: sed potius coadiu uant. Concedamus igitur corpus tempera rem saepe,& facit S attingi, dc alicrari, hoc est leuiter immutari, quia κώνειν in praesciatia dicit Aristoteles, nec tamen sit haec lassitudo iob caussam ab Aristotele allatam ex mutuo partium consensu: pari autem a morbis, hoc est, vinci, de superari, dissicite; quod ob actionum praestantiam fieri dicit c alcnus..Vtrum autem huiusmodi exiguus, de leuis motus dici morbus possit, alia quaestio sit. Nec vero Aristoteles
272쪽
Aristoteles morbum nominat s quod si initio problematis Theodorum ita interpretantem sustinuimus,& nos ita reiam loquuti lumus, morbum non ita proprie, x praecisc, ut a Galeno definitur, accipi cndum putauimus '. Et ut facilius incidere in morbos corpus temperatum,quam intemperatum dicens feratur,ita facilius superari non feratur: ad contacordiam haec ita adduxi: firmiter quaerat aliquis. Vix adduxi,& tantum non deleui saepius: afferendum tamen aliquid erat, donec doctiorum prodirent opiniones.
Cur aequalibus, quam inaequalibus locis, magis fatigari solemus, Ocyias autem iter aequale, quarti inaequale, expedimus 3 An quod minus laboristum est, cum non assidue habitu eodem movemur: quemadmodum in gressu aequali potius agit ni : ocius vero ingredimur, ubi minus pari tempore attolimus. Ergo per locutit aequalem usus attollendi exiguus est, atque fre- lquens per inaequalem autem e contrario. Quod vero per singulos gradus paullum redditur, multum id per multos demum exultat.
Hoc problema idem omnino est cum decimo,illique plane geminum: in Graeco tamen textu, ut quidam liabent excusi codices hic nonnulla desideramur, quae ex decimo supplenda sunCTheodorus sane vcl integrum habuit, vel cx decimo suppletum integro transtulit, sicuti ad deeimum adnotabamus: quo loco cum ciusdem Theodori tralationem aduers Henricum S lianum, dilutis obiectionibus defenderimus, quae adue sus hoc vigesimum tertium proposita erant; non est , ut alia addam , praeterquam, pro eodem Theodoro, ut admoneam te rarem id enim ad decimum fuerat omistbmὶ quod Henricus Stephanus Theodoro obiicit, verba illa , quae lite habentur taluemadmodam ingressι aqu-ipotius agitur: quae sibi esse ιυνιον τωδ, dicit Henricus Steplianus, iam vel Tiresiae persp*ua futura, si Typographi erratum emendetur, Sc pro aequabiis, legatur maesaabili.Typographi autem erratum cum odoratus esset Henricus: cur piguit cum problematis decimi tralationem relegere,ex qua,& Theodorum culpa liberare , de loci senium poterat facillime assequi 3 Qui sane vel adcb, etiam absque dccimi problematis auxilio paullulum consideranti obvius cst, ut scripturae mendum quilibet, vel minti, pcripicax facile agnosceret: nedum Henricus in eiusmodi negotio adeo oculatus, hiacchis. Accedit quod cim in Graeco exemplari, illa hoc loco deliderarentur, quibus Theodori Latina respondent rationem omnem postulasse, ut sensu dubio ad decimum, quo Graece sententia continebatur maioris perspicilitatis gratia accederetur: quod cum sempzr t iciendum sit, tum verb praecipue, cum ca de re doctos viros coarguimus.
Cur semora in descendendo, tibiae in ascendendo laborant 3 An labor in
fascendendo est, qua corpus attollitur. Fit enim ut totum coi pus nobis onerii sit. Itaque cui totum incumbit, & quo totum attollitur, id praecipuo pre- mi tur, atque laborat, hoc autem tibia est. Postremam enim haec lonstitudi- lienaci oste
273쪽
nem tenet, nec modo pedis suitudinem aliquam sortitur. Unde fit, ut hoel
minus se valeat stabilirc. Itaque ut humeris, ita tibiis pondus sustinemus, la- l
boremque ob eam rem . quo humerus maxime aisci solet, tibia quoquc pa-ltiatur necesse est. At in dc scendo, quoniam corpus deorsum se defert,propellitque contra naturam, hinc labor, vexandi ratio prouenit. ataque L. iborem huic praecipue admouet, citi incumbit, quodque vexat: atque tibia manci, thorax ponderi esti femur sustinet, atque vacillat, eo quod δ po rectum in longitudinem est, dilupcrne versatur, qua scilicet thorax pro s
Iterat, quae fucre propolita problemate decimo nono. Quae autem pro solutione age- lruntur, quamquam multa illis eadem sunt, omnia non sunt : filia lamenta quidem ca- idem: sed rationes aliter dediictae. Expositione igitur indiget problema, sed breui: omnino enim etiam XIX. videndum est. Antequam autem rationem proponat hoc loco Ari-lstoteles, cur ascendendo maxime laborent tibiae, pro fundamento, magis uniuerso osten- ldit prius, Unde a cladentibus labor fiat, ut ex eo rationem colligat quare tibiae in illo mo-ltu maxime laborent. Alcendendo, inquit, sit labor, quoniam sursum corpus attollitur, lestque corpus totum eo tempore onori, seu potilis onus quoddam non ita in descendendo icum eo tempore pondus ipsum nostri corporis iuuat potius ut pronius .eseratur, quippe lgrauc, quemaamodum dicit similiter Alexander lib. I. proiaem. L x II. dum candem qum lstionem pertractat. Mox autem ita argumentatur: Quae partes onus scrunt, quibusque onus incumbit , totumque corpus sursum tollitur, illae maxime laborant, tibiae huiusmodi sunt, tibiae igitur maxime laborant. Probat minorem propolitionem: tibiae Ga impostremae partes sunt, quae lonFitudinc praeditae moueantur; puto autem ligniticari id, quod ex libro de animalium incessu ad xix. diximus, quod mouetur duobus ad minus Orgini is partibus utens moueri, quarum altera quas comprimat, altera comprimatur, ascendenti-
bus autem tibia comprimitur, quippo illi innititur semur, nec alia post illam Iononidine lpraedita , atque ideo maximE laborat. Problemate xix. usus est eodem fundamento,non ad lhoc membram: sed ad alterum, quod sequitur de labore femorum intcr descendendum: lvariare autem fundamenta locis dum opportuna sint, quid ad rem interest Tum confimmat Aristoteles cundem labotem, dc vexationem tibiarum, eb quod destituantur auxilio, iquod ad ii istinendum corporis onus habent pedes; non enim sicuti latitudinem Iaabςnt ti-lbiae, cius beneficio possint firmari, fulciri. - enim latiora sunt, cum inclius stabilia n-ltur, phiribusquc partibus innitantur, minus laborant: unde non seclis, ac pondus impoli-ltum humeri, mi r ascendendtini tibia rcgit corpus. Problemate xlx. ratio ibit, gem ama-los laborare, quia illic fieret maior distractio, aut contentio: haec autem cisi ab eodem lfundamento, non omnino idem sunt. κρι--υνοντες δὲ at In descendendo: expli- lcat alteram partem proslamatis. Docet autem Si luc similiter antea magis univcrsis unde
in descendendo sat labor, ut ex eo seniora maximi: laborare iure ostendat. In desiccndcu-do inquit labor fit, quoniam corpus incidit ad inscriora, hoc est, labitiirsuper partes, quae inferius positae sunt, & plus, quam natura serat, ultra propellitur:illae patetcs igitur ad quas fit prolapsus, xquire ob prolapsum agitantur, SI quatiuntur, sunt quibus laborcm prae, tCorpRs incidens, & prolabens: haec autem semora sunt. Haec autem ratio non ita omnino deducenda videatur, si Theophrasti verba, quibus hunc eundem locum tractat, conlidc-remus: quia vero fortasse non admod tun liuersit, S: Aristotelis verba commodes oponi videntur: ita a nobis sit illa proposita. Theophrastra autem proponentur paullb post. Sane autem ratio haec ex illis etiam vim habet, quae problemate vix. &superius diximus ex Aristotele; illud, cui aliquid innititur magis laborare: quae adhuc declarantur ab Aristotes cum subdit, lika manet. femur suscipit, idem otiandentia illis, quae eodem libro de animalium incessa leguntur in hunc nacuum tri γ-γ-l 'sa νον---γ μ ον, hoc est': quod enim manet, comprimitur, quo Iam ferae ι Mia lautem aluo ur , tendaur ad id, quodpon sui inet. Thorax autem, inquit Aristoteles; onus
est: sed magis semori, qu- tibiae; illi quippe pati magis incidit. De femore autum Caniadem proponit longitudinem, tamquam ad laborem adiuuantcm Caulsam quam de tibia
etiam proposuerat. Porro autem quoniam Theodorus hoc secundum membrum liberius vcnis, de nonnulla sic, ut expolitionem nostram vix cipiant, necessarium cxistiniaul, l- H li alteram
274쪽
alteram maiori fide tralationem proponere,hunc in modum: In desemiendo autem quoniam eorρ- metallu deorsum versus, sepropelliturireter natur . ιδεο iabor': quare cur maxime ιnci-δι. er quod concinitari bwe seborem assere. Non omiserim etiam in propolitione problematis adiiciendam particillam, maxim . quam non liabet Theodori tralatio, scd habet Grecus lcodex, ac ita legendam femora in descendendo, tibi.e in Ucendendo maxime laboraui. Theo phrasti locus, quem paullδ ante citaui, it3 legitur in Basiliensi editione, in qua uberior aliquantisper habetur, quis in excerptis Henr. Stephaui, ex quibus tamen liaec cadem duobus, aut tribus locis emendauimus, sicuti etiam emendanda csso docet praesens problema
μα ουν' άωῶς πια βλη κάτω φέρε si αύκαινω τὼ ημταζαινειν. hoc cit: quare autem issensenlibus per Lea declivia , femora maxime fatigenturi ascendent/bus avitem tibiae caussa est, quoniam in ascendendo, latorsit, attollendo corpore: hoe enm onus est. Cui roturiolum imponitur onus, o quo altastimus, elassem labor est ; tibia autem ea es: postremam enim obtinens longi Iussinem , non autem latitudinem ,sicuti pes, ideo concutitur uemadmodum ieitar exonere, humero muime laboramus, lina super eum onusgestamus; similιιer tibia accid ι.ει desce dendo autem labor est, quia corpo decidit, o propellu sepraeter naturam, quare qua parte et tam maxime decidit, is visatur, ea etiam maxime μοι laborem. ciuemadmodum igitur in ascendendo patitar ιιbia ,se femur in descendendo, attollens corpus uniuerseum. Simpliciter. Pama deorsum
feruntur, quare d=citius est ascendere, quam descendere. Haec Theoplirastus.
Cur iter longius tum esse videtur, cum ignari quantum sit amisialamus, quam cum gnari, si modo res caeterae pares aὰ sint λ An quod nosse quantum
sit, non nisi nosse eius numerum est,re1nque non determinatam pluris,quam
determinatam esse perspectum est. Ergo quemadmodum, si nosti quantum sit, finitum id esse necesse est: sic etiam si ignoras, quasi reciprocetur, animus cauillatus oberrat, infinitumque id csse vidctur, quod finitum est Quamobrem si quantum quodlibet determinatum non essu putetur, velitti infinitum id esse videbitur, eὁ quod aptum est, ut si determinatum. A t si determinatum non sit, infinitam cst. Ergo id quoque infinitum quodammodo videri necesso est, quod determinatum esse nequaquam videtur.
Qui ignorat, quantum viae sibi peragendum se aliquo tendenti, ci cur longius iter videatur , quam eiusdem viae quantitatem notam habenti, inquirit in praesentia Aristoteles. Notitia autem haec, qu iam, & magis, & miniis distinctE haberi potest; magas, Sc minus ad eundem effectum valere Si enim itineris spatium sit nobis usu ipso notum, qui pius illud emens fuerimus, iam assuetudine ipsa breuius admodum apparet, quod& ipsa' experientia doccti ab alio verb edoctum, a Nuth nosse Genuam eunti triginta millia passuum exempli gratia conficienda, recreet quidem aliquantisper magis, quam si Omnia lno hacerto, S ignoto itineris spatio, dem pergamus: non tamen ita ac si triginta illa mil- lilia passuum conficienda, ita sint distin , ut singulis quibusque passivum millibus cx - ll pli gratia peractis, subinde se persecisse viator intelligat: ita cium acquiescit arimus: li cuius rei , dii tinctionisque gratia lapides nonnullis in locis figebant antiquit ita enim fini- lxionem, Zc terminum, quod dicit Aristoteles melius animo accipimus. Reliqua porro
275쪽
COMMENT. IN U. SECT. PROBLEM. 247
l omnia ea in comparatione paria esse dc re, inquit Aristoteles,tum quae pertinent ad viam ipsam, eiusque condiciones, aequalitatem, & inaequalitate mcunitatem, asperitatem, puluerem, tutiumsaxa: tum quae ad Viator , robur, agilitatem, Malia, quae rem potiunt diuersam reddem: ho enim paria omnia supponulatur, sola notitia aut ignotiatione quantitatis viae excepta. - gm H ἐν πο . An quia i quantumsit. M Mitis ecbis ruionem, latque ait: Quhnouit quantum vix sit peragendum, ille nummim passuum, aut milliariorum nouit, & rem nouit determinatam , Ut puta decem millia passus, aut pliis, aut minus. iQui vero ignorat, ille circa indeterminatum, &indefinitimi versatur ;iindeterinuratim autem. & indefinitum plus est, quam desinitum: id vero quomodo contingat phimus doces Aristoteles quemadmodum cnim ii nouit quispiam, quanta dcterminate via sit per lagenda, necesse est illud vix spatium determinatum esse,& finitum: alioquin cnim quo . modo illud sciat irae contrario li non nouit, tanquam conuertatur esse uilina χ: non quod ita res se habeat i non enim si vero sdiam, quantum sit viae, ideoque spatium sit linsetum , ideo conuertitur, si ne liniam ,.cile infinit uin: sed anima paralogizat, ut Latinc: cti imi hoc verbo utar, hoc est . fatio ratiocinatur, eique illud infinitum videtur esse quod non oth, i quia nimirum non est delinitum, S deterini natum ad certam nactam, cognitamque mcn- l suram ι atque ideo plus apparet desinito, Sc decerminato Παν-m: p, ι l si uantunWquo set determin tum non esputetur. Tlaeodorus non agnoscat qu. x lproximε ante haec in Graecis omnibus excutis exemplaribus leguntur, de ab alui quo etiam
linteiprete redduntur. an το ποσόν me τε ωὐτό M πο ν , id cst timeterea quantum lomne dererminatum determinatu quantam est. Vulciatura cinex vi particulae εn,irri iterea, nouae rationis esse initium: at ex Thcodori tralatio .quae proxime sequitiatur stipe- lrioribus cohaerent: sane non diuetium a superioribus videtur rationis fiuidamentuna;
possiti nusque illis sinc detrina cnto carem: cuiadcm aut cm Theodorum ante illa etiam, lη ωe i ον, apparet punctum adlubilisse , lepisset ita ut quidem ocum redditissedi quoniam haec eadem proxime habuimus, videnturque hic ositatae uin , de iis non amplius quaeram,aut laborabo: locum tamen totum,quoniam Theodori trabulo tum non omnino fidelis, tum etiam aliquantisper Obscurior mihi visa est, aliter conuersum propo nem placuit. quoniam nosse quantum est,n merum msse ea, opim semper sina termi nasum, quam detremmatum. Gem amodum igitur si murmi, quod via tanta est, uam sic sessesi inrora tamquam consertotur amma in μιιocinando decipuul, o viritur f vin J instantia esse. Praeterea quantum omne est seterminatum terminatum est quamu-..Ω 1 ιιur non wriasur esse ἰterminatum ιιamquam in tuum videatur esse quia Aptum sit, ut iste minetur autem non sit determinatum, esse infinitum: quare cum ZZareat, non deseramnao,necuis apparere aliquo modo Insinuum. ..
Cur femora magis,quanisibiae fatigantur Z Utrum quod prope absunt ab
ea parte, quae excrementum continet: itaque ubi easars agitata nimium recaluerit, femora expeditius, ac plenius attrahere possunt, quam tibiae. An quod semora continmtiore constant natura: laboratur enim praecipue propter continui distractionem: quippe cum cisi nullo excremento substantepter continui antractionem: quippe cum cili nullo excremenso Iu Duari ctelsi sumus, tamcnde moribus,ac lumbis acrius laboramus. An quomodo inguina per ictum oriri nouimus, propicr venarum , & neruosum societateira:
ita etiam lassitudo potius in semur incumbit, quod quidem ab initio propius abest. An quod semur eadem habitus ratione sun litur suo munere magis,l quam tibia: quae quidem res laboriosior est. An quod semora carnis copiami sustinent. Itaque res affatim in his in est, quam naturae rationi tribuimus.
276쪽
Superius problematae Trx. x xx IV. laborem, qui uuid sustineretur a femoribus, ac ti-l biis ascendendo, & descendendo considerauit,& quid de eo ipse sentiret, ostendit: Nunc
autem generatim Sc absoluth eariandem partium laborem traitiit, nulla ascensus , aut d scensus habita ratione i sed in omni motu, ac etiam itando; Ita, Ac ille quoque non leuis labor sit. N rammea quae his generatim dicuntur, illa de medioeollunt, quae magis secundum partem de labore in ascendendo, 3c descendendo superius proposita sunt. Igitur absoluth de generatim proponis hoc loco femora magis laborare, quam tibias, eiusque rei iquinque affert rationes , quarum prima haec est : Femora sunt Viciniora panibus, in quia
bus excrementa continentur,m mirum thoraci, Ventri, vesicae, utero, & mese erio: quoties igitur ob motum incalescunt, facilius 3c magis expedise prae vicinia possunt ab illis
trahere, quim tibiae, Caloris enim vi attraistionem ficta iam notum est: repleta igitur, de onerata semora illis superstuitatibus, magis laborant. i. 24 το μμ α μῆλον τους An quod ora eo Minenmo conis ι πιι-a. Altera ratio. Dolor fit ob continui diuiti
nem , aut separationemr-haec magis locum habet in semoribus, quam in tibiis, iure igitur magiς laborant. Minorem propostionem probat, suta τὸ - αῖ-ς, id est, connatum es lses t. se ii partium continuitas, magis accidit senioribus. -ties igitur diuisio, aut
separatio contingit, necesse est, ut maior sit, C a maior esset continuitas. Id Theodorus reddit : semora ιoni nemιore constant nasura. Sentire igitur videtur Aristoteles temona habere pistri magis Continuas, , dc unitas , quam tibias. Id quomodo fiat,ego quidcm non video 1 canaos,senim, bc membranosas partes ita continuas, & unitas in tibiis existimo, ac
in femoribus. An de ossum atriculatione intelligendus locus est nimirum archiseni uile artichilarionem femoris cuin j lxyo soli coxendice, quam ad enarthrosim illam, quae dia throsis specie ei referunt anatomici , qua in femoris cum tibia, qti. m ad gyngliinoni At contra ab eisdem anatomicis discimus, laxissimam csse articulationem istii F quippe omni-ltiusmiaibin manifestis moueri, ic quoquo versds circumapi ut Galenus xI I. d usu partium cap te v. non jgitair id sensisse Atiliotelem, aut Theophrastiam, qui de eadem re non dissimilitex scripsit facile ei istimemus. Sane tamen quid aliud afferam non habeo. 8c ali rum poti sis expecto sententiam: non omiserim Iustinianum reponere, Mς Ostondit autem hanc rationem magis esse efficaeem priori, quamuis enim nulla adsimi in femoribus excrementa , nde perior ratio petebatur, adhuc tamen una Cum lumbis videmus ea magis , quam crura laborare. η-- quomodo inguiana per ictum oriri nouimus. Tertia ratio di quispiam percussus fuerit aliquem pedis digitum, oritur ei in inguine tumor,qui bubo dicitur, quemadmodum si digitum manus in ala idem tumor accidit: sietui uberius explicat Galenuue libro x i D. methodi, Bd secundo de differentiis febrium. Id autem fit, quoniam partibus illis qiue percussae fuerunt, prae dolore qui ab ictit oritur ad se trahentibus cxcrementa per venas, dc neruos, nimirum per vasa dc serendo apta; inguina aut alae, quae in medio positae sunt, percussisque partibus soci .atae, annexae , dc alligatae; id enim proprie sp ificat vox , quam pro ἄρ- ex Iultiniano reposuimus, per eadem communia vasa fluxionem illam recipiunt;quod ab earum imbecillitate nascitur, sunt enim ala, dc inguina partes glandulosae, glandulae autem, Vim maxime imbecillem possident, ita, dicit Arithotcles, fit in praesentia. Nimirum plus laborantiemora , quorium partes inguina sunt, quam crura, quoniam sunt proximiora s latinue principio, hoc cis, partibus principibus, ex quibus excrementa descendii ut, ut est cerebrum, hepar ventriculus, dc aliae ηδοπι μήλαν -- ιαι χηααn. An qu-femur earim, bitus ratione. Quarta ratio semora in ambulando eadem figura magis manent, quam crura , quae figurationibus, δc posituris magis variis mouentur: ita enim videtur lignificare Aristotelest at hoc minus laboriosum esh, illud magis, ut patuit problcmato decinsto. Va- . riatio tamen illa figurar, quo modo inagis in crure, quam in femore accidat non ficile antelligo: n m quod de laxitate iuncturarum, de de duobus cruribus assere Aponeti sis ,Mon video de nuribus mapis, quis de femoribus dici posse,aut magis altera qtiam alicra ab ea te adiuuarj. in σαρκωδες. An quot emor eanine amsastinent. Ultima ratio Ideola mora; magis labbiare,quia carnosa sunt:quomodo vero hςc res laboro asserat, paucis,sed obsciitisi verbis siniscat scribens. - πολύ -ψ- quae Theodorus ita venit . itaque ris satimini hi est clua nata rationi Aridui muNemm quialo a verbis aded recedebat, tondentia saltimi plana reddidisset. AEque enim obscura Latina,ac Graeca: αδ verbum liaec est intexprctatior quare mulsum illius,quodsecutam naturam se habet iis ipses est. Fortasse liuisit Aristoteles, cum
se mora multam carne possideant,quam natura sortita sisnt,qum; in ipsis secundiim natura se habet, ita enim a natura costitura semota sunt:quoties ob motus maiores qu)an parsit,
277쪽
COMMENT. IN V. SECT. . PROBLEM.
quique eam a statu naturali deducant,accidit labor,eum maiorem fieri in eis, quam in cruribus,quia in re maiori dimotio fit,iam ma r sit carnis copia : qua ratione etiam homines carnosiores in motibus magis laborare videmus,quis tenuiores,& graci ores.Noo Est auritem haec ratio eadem illi, quae secundo loco inadducti; illa enim a maiora partium continuitate,& ex eo,quod illae simul magis essent unitae ducebatur, lux autem a maiore copia, lseu mole earundem partium. Aponensis hanc rationem explicans tria adducit, ratione quorum femur magis laboret, quam crus.Femur est Carnosum, non autem crus, scd os uosum, quod autem carnosum est, facilius laeditur propter eius debilem compositionc. Item est magis sensitiuum: propter quod dolor accidit.Tettio: quod est Carnosum, plures colli git supersultates.Nam cum a membro carnoso multis resoluatur, mitto eidem Opus est nutrinaento, ad quod multa consequuntur excrementa, quae dolorem,SI laborem grCam. lHaec autem ut vera omnia esse possint, ita quod maxime optassem, non video illis Mitto-ltelis sententiam explicari: Daeophrastus,cum hunc eundein locum tractaret,ex his rata nibus primam, dc secundam attulit, quas&miscuisse visus est, ita scribens :δon 3- η - ----, .ri φωλώθ -τ-ue s l
. Quam ob caussain tubercula, de ulcera nonnullis ex labore proueniunt3An corpore impuro motus concalfaciens , cxcrementa alia cli Mn cum i idore vaporatim destringit, quae crassa, & humore prauo, hoc est acuto, cui amaro, aut salse contenta secerni penitus si iam ob concretionem no queunt. Itaque per carnem intumescunt, atque exulcerantur propter amari humoris violentiam.
Quod Aristoteles hol loco proponit de ulceribus ex labore, aut exercitationaimpuro corpore prouenientibus, fuerat etiam antea scriptum ab Hippocrate, Ac a Galeno confirmatum tertio aptiori inoriun . quem locum adducit etiam Apponentis Hippocratis a tem verba leguntur commentario quinto v r. Epidemiorum in hunc modum : φύμνου An in , hoc est incera exoriant- , si nonpurgatm laboret. Ad quem locum ita Galenus Latine: In tabori hoc es exerriotismias. cadorem auctum ex profundo adeatim sumseu re mae Astutere, alibi diaicimin. Euando igitur ius in eorpore hi visis comt c unt, ammonia cuum erodunt, atque ulcera esciunt: quema odam, cum crassi, uti sis humores sunt. iecuri renesque o mum, in cute autem in cum ιumore exertam. Idem autem Galenus ad xx. aphpusinum tertis libri, quo loco Hippocrates nou ελκεα, ulcera , sed ξαν nu ἐλκυδες, hoc est, 1 refienιia viserosa habet, quod gemis affectus Verno tempori adscribit,in com mentariis haec habet: Tali quiddam vere comisnt,quale in exercitationiabus euenire viae . Denim hae quo ussunt se aberrima. Verumst h. nem vetρι uita, vel flauabile, velAt , vel ipse reia anguineplenum , volueris ad exercitationem teriacere: aut G mπ-bam comuialem, nar apoplexiam es res exeuitatione: auis hae maia non euenient, periculum ιmminet, ne rupto aliquo in pulmone vaste, in morbum incidat is bilem. Multi vero eu ebritia immeavissem:'o erexereitationes acutissmis mortis fuere correpti. Multa veris vice purgationis l
278쪽
-- , ρωμνι in profundo eorporis exercitatissuppleuerri , ad cutem eaorans visi s humores: is omisera, o sabiti inde nexantur. Et Me itinuem Acebat BiZpocrates ist 1 urgaιm labi rapuris, inera erus pentHaec sta Galanus: quae ideo adscripsi onamia, ut de tota re quam initactat Aristoteles, liquidiὐs constaret: uberiora cnim sunt, mitiis, Aristotelica, ω rem magis distincis docent: ει quamquam non eadem penitus Aristotelicis, non ita tamen dissidemtia, ut non facile illis conuenire possint. Rem igitur ita explicat Aristoteles: si laboret quiaspiam corpore impuro, hoc est, excrementis abundante de puro enim non ci , ut loquatur,taim nihil praeter naturam in eo motus excitet at si impuro fiat motuςgignitur in eo ex motu caliditas, ac sit sudor, qui extra corpus emuit: Cunt Co autem humore, per vapores etiam, & per halitus multa excrementa resolutIntur; illa nimirum, quae magis tenuia sunt. At quae sunt crassiora & continent in se humiditatos pratias, Ec vitios as, cuius incidi sunt acutae; & salse, sicuti vitiosae pituitae genera, de amarae, sicutibilis crastioris quaedam species: huiusmodi cum ob crassitiem in Gitus, & sudores resolui non possint, pcr carnes impetu facto attolluntur, atque ob pravas qualitates,quibus praeditae sunt,amariciem,acutiem, & salsedinem quamquam amaritiem solummodo nominet Aristotelci,quippe communiorem, cutim erodunt, &Vlcera gignunt. Atquee hic quid m Aristotelis verborum, facilis, 3c obuius sensus: ex Theodori autem tralatione non ita: non enim tenuium excre. mentorum a crassis apparet in ea distinctio: utique, o premim deifring)r,mihi quidem non omnino arrident. Sic igitur cum fide, pene ad verbum reddo: Cur 1-mata postquinari M.
Cur non protinus ab exercitatione , aut medicamento cpoto cibus assii
mi debeat 3 An quia adhuc corpus purgatur, nec dum a labore quiescit, ex
crementa cxcita redundanu Quod proponit Aristoteles hoc loco de cibo, quem minime offerendum essh est statim ab exercitatione, habemus itidem apud Galenum sexto Epidetnicitum commentario uertio, textu mundo; quo loco , Erasistrati etiam, & aliorum medicorum qui de tuendari tudine libros conscripserunt, auctoritatem affert: verba autem Latinc in trunc mO-
est ilhco assumant , in corpore Δhue ab exercιtatione ealorem struantes: Ies ex asser φisunt: nam cse hoe in libri ada, ibin,oab H s, o al Erasistrato recti dictum didicistis. Et prano mist ad eandem sententiarn, obscura Hippociatis verba trahens : Sigeis etino hanc nos explanare cogas, quitiemps exerestationes mutiam interponi debere, imm praecipia ditemus. Caeterum Aristotcles huius rei illam affert rationem, quoniam etsi quieuerit ab Uxercitatione quispiam, nondum tamen cessat labor dc agitatio, quae in corpote fit: sed remanet adhuc: spiritus enim, qui calefactus est, non simul ac substiteris, refiigescere potest, scuti dicitur problcmate xv. laborat igitur, etsi non appareat, homo dc vitiusdem caloris
adhuc vigentis AEt adhuc excretio, M. purgatio superfluitatum pgr apertos meatus: r m pore aut , quo purgatio fit corpus laborat, ac agitatiir, offerendus cibus non est,sed
mmpore quietis;vnde Aponentis ad hanc rem faciAcm D.imasceni aptatissimum citat his
verbis: In mmio exercitu positis, an re cibum parum qui sic cre oportes' in otio vero parum uti exemes t. ante ivt viris orae eaursis fortis, dr circa locum ite rionis e mentus. Haec de cibo post
exercitationes: sed & alterum, non ita ct pcdittim de eodem simul proposuit Aristotcles: quippe neque ει ν --, illum statim offercndum: id Theodorus vertit, media eaoeηιο volo. Illud autem sicuti medicorum libri, & oninium usus doceri praesertim cum exhibita medicamenta valida sunt nam de ptis Oa: quam statim exhibito pham aco dat lHippocrates s hcundo de ratione victus in acutis xi i. non cit, ut loquamur: illam eatim cibi gratia haud exhibet, sed abstersionis 'caussa ad G commoda quae iii commcntasio
279쪽
COMMENT. IN V. SECT. PROBLEM. 23 i
l affere Galenus. Igitur epoto medicamento sicuti cibum noli statim exhibent medici, sic irationes , luas hoc loco videtur Aristotcles afferre, ad eam rem minus videntur faceret j quid enim statim epoto medicamento a cit o abstinendum esse dicamus qu5d adhuc puri getur corpus, si nondum incepit purgatio, ne dum alicui videri possit pelicet ariniae au-ltem subiiciuntur, ure dum a More quiesiit, se excrementae euantur, illa sensum sequunturi praecedentem. Si enim purgatio perfixta non est ; nondum successerit quies, atque excrementa adhuc educantur. An forte non de tempore,quod illicis succedit medicamenti asia li sumptioni, intelligendus locus est, sed cum cx assumpto medicamento, purgatio persectat videtur nenim ad offerendum cibum p piperi esse debemus: quippe nondum iis liasse omnino perfecta purgatio est, quae persecta videtur, & nobis haud existimantibus, aliquid narurae remanet expellcndum: quin Sc intus, cx purgatione durat adhuc motus,& lagitatio ; cibus autem quiescentibus offerendus est : iam ver5 si locum ita exponamus per
tut significate , sed ex ipsa potione, quae sequitur purgatio erit 2ccipienda, postquam non statim offerendum esse cibum, ob rationes, quae dicta de exercitatione sunt, & ad purgationem sunt transferendae, docuit hoc problemate Aristoteles.
Quam ob rem ci irrere, quam ambulare dissicilius est An quod plus oneris fert, qui currit: is enim elatus; ac pendens onus super se totum sustinet; atqui ambulat, parte insistente vicissim sustentatur, quasi parieti admotus requiescat. Solutio huius problematis, satis facile ex iis patet, quae ex Aristotclis libro de anima- .lium incessu superius etiam ad problema x Ix. x xx Iu proposita filisse puto: semper in motu mutari id quod mouetur innixum ad id, quod illi subiacet: de qui minlis innititur
eundem magis laborare, qubd facit ille qui currit; hic enim non ita humi nititur,ac ambulans : laborat autem magis, qui seri plus oneris, ut inquit Aristoteles: nam qui innititur,&cuius pedes humi firmantur, ille a re, cui innititur adiuuatur ad sustinendum. Est autem corpus onus quoddam ; nam clari natura sua graue sit, & pronum ad labendum deorsum, aspiritu per vim sustinetur cructum: id autem grauius ,& difficilius fit inter currendum, quoniam spiritus mimis adiuuatur a fulcimento: qui enim currit saepius pedes attollit, eo autem tempore onus totum ipsi incumbit, cum non filiciatur ab aliqua re. Igitur tum longiori tempore onus fert, quippe diutius elatis pedibus, dc minori tempore humi firmatis, tum etiam plus oneris, & ponderis, quippe eisdem pedibus minus firmatis, leuiter enim figunt vestigia quo tempore figunt currentes in minus habet fulcimentum; qui autem ambulat, dum alterum, pedem eleuat, alterum fitaniter humi figit, eidemque tamquam parieti innititur: firmatur enim pes ille,'immotus interea tantisper manet, ut nisus commode fieri possit ; hoc veris progressionis caussa deinde moto firmatur Ater eodem modo, eidemque limiliter tamquam parieti rursus innititur ambulans, Si sic successiuε progrediendo fit. Semper igitur sultimentum aliquod stabile toti corpori subiacet:non ita in currente, ubi ob motionis celeritatem, S freqcientiam, non ita firmiter figitur pes: sed leuibus insistens vestigiis, maiori ex parte corpus sublime Ac pendens est atque ex eo grauitas, atque onus toti incumbit, S maior fit Iabor itque difficultas.
Cur non protinus ab exercitatione esurire incipimus Utrum propter colliquefactionis residua, duin penitus concoquantur Z An propter apiritum, quem labor ex humore subd1to mouet An propter sitim, quam laboris calor inducit: haec enim accidundomnia. i
280쪽
Thcodorum non per perci legisse malaifcllum ostr elume, ciaim, quod reddit, - σιν est, non πίνειν:emison tamen legisse antiquum interpretem ex illius tr latione apparet, qui de potu lociun interpretatur, de quo etiam cundem, licet latis insulievi saepe consueuit, exponit Aponensis t mihi autem Theodori tralatio magis arridet, cuin rationes, quas pro dissoli itione adducit Aristotcles, quamquam satis obscurae, breucs, Λ concisae sint, ei magis conuenire videantur: immb quae postremo loco adducitur, vix Iectionem antiqui interpretis, ac ne vix quidem ferre potest ; duae autem priores eam ferunt, lscuri ostendemus. Cur igitur non protinus ab exercitatione, hoc est, ab excrcitatione per-lam, non incepta ;finc mentiti, non initium exercitationis intelligit, sicuti problemate XXVII r. Cum de exercitatione, dc medicamenti haustu candem quaestioncm proponeret, licet utrobique rationes aliae atque aliae sint: cur inquam non protinus perfectia exercit tione esuriant, aut sitiant squod enim dicitur, bibant, idem hoc loco in tres reddit rationes, quarum prima liaec est: Dum cxcrcitatio fit, seu dum labor corpus cxercet, colli quatio fit, id est singularum nostri c8rporis partium humiditates commouentur, & liquescunt: qua exercitatione cessante, nondum tamen cessat eorundem colli quatio: ac supersunt ad-lhuc colliquationis ressidua aliqua, quibus cum ves uti cibo vescarii r nostri corporis calor,
eique illa sint alimento,quam rem proposuimus ctiam problemate quinto primae sectionis, non fit cibi indigentia, nec in ventriculi ore suctio; quare nec esuritio oritur, donec reli quia: illae sint concoctae: tunc cnim non existente amplius in corpore cibo, quippe qui ob lcoctionem in sanguinem sit con eris, alimentum requirunt partes, S illinc esuritio fit. Si autem de potu locus accipiatur, dicendum erit, humida illa colliqua menta cum perlsingulas corporis partes dilabantur,& fluant, peruenire ad os ventriculi ab eisdemque illud lirrigari,& humectari, cum salsa, aut amara, aut id gcncris non sunt, atque ideo litim minimc fieri, absumptis autem humidis colliquanientis, iam sitim fieri. Altera ratio est: Inter laborandum ex humiditatibus corpoνis gignitur spiritiis, quemadmodum Iatissim δ vidimus in sectione de sudoribus: spiritus autem hic replens os ventriculi impedit suctionem, qua media fit esuritio ; aut sensum eiusdem hebetat, atque ideo non esurimus, vel 'on sitimus. Tertia autem, ultima ratio,s de fame locum intelligamus, haec esse potest: In laborantibus si sitis, quia in eis mouePur caliditas, quae sitim gignit: cum siti autem non coniungitur fames, ut cxperientia constat, S ratione probatur, nam sitis est appetitus Diagidi, de humidi,vt dicitur secundo de anima textu xxviii. sames autem calidi, S sicci, quae contraria inter se sunt, contraria autem in codem subiccto simul esse non postlint ; ab as si impio tamen cibo statim sitimiis quia cibus cal iditatem gignit. Vidctur igitur haec a 'mentatio: ab exercitatione fit filis, non igitur fames. Si autem de pocii accipiatur locus, iam talis expositio non solum absona, sed aduersia omnino sit, ponit enitn iitim seri, quae ne tur in propositione, de verd quid afferam, ut de potu ctiam procedat haec ratio, sicuti antea significaui non habeo. Nam quod facit E dicit Aponensis: ideo non bibi protinus ab cxercitatione, quoniam laborantes bibunt propter sitim, quae fit a caliditate ; statim ait. tem circa principium laboris, aut exercitis nondum aduenisse caliditatem, qua ad pota mincitentur, recipi non potest, sibique contraria dicit Aponensis: iamcnimia olide initio laboris,& cxercitationis, problematum ille accepit, tum nos etiam similiter acccpimus : sit
igitur ut Icctionem, & tralationem TModori magis approbem. i V
Cur genitura insomnis iis profluere solet, qui aut labore lassescunt, aut tabe consumantur quod omnino ita continentes sunt, qui natura calIda, & humida constant: semen enim tale natura cst. Quod aut tale est, eat iis qui tali habitu sunt potissimu in profluit, ciun calor so in maccessit: quippe cum corpora tantisper exiguum momentum d c si dercnt, idq; intrinsecus,