장음표시 사용
281쪽
non extrinsecus. Lassi autem , & tabescentes ita adfecti sunt: redundant enim, & elassati colliquamentis calidis propter fatigationem, & morum, & ltabefacti propter destillationem & calorem quem inflammatio mouet. l
Duo hominum genera proponit, quibus saepe, & facith in somnis genitura eis uere lo- lleti qui delassati sunt & qui phthili, aut tabe ob destillationem in pectus, & pulmonem
correpti. Caussam autem totam reiicit Arithoteles in duas qualitates, quibus duo illa ho-lminum genera praedita sunt Caliditatem, humiditatem. Ita autem ratiocinationcm pro ponit. Illis maximh in somnis contingit seminis excretio, qui sunt calidi, & humidi phthi- lisci autem, atque delassata tales sunt phthisicis igitur,& delaslatis maxime illa cuenter.Ma- iore propositione posita, illam pluribus probat, antequam minorem adducat, quod facit lad illa verba. ω θ-e , quae Tl odorus vertit: Las M.tem, Hr tabescentes. lAdnotandum autem in Latina Theodori tralatione varietatem esse statim ad prima illa verba , quae maioris propositionis subiectum continent: An quod omnino ua continentes seunt. lAlij enim legunt timontinentes: alij adhuc emendant: ινι nocte potiantar; Sc ita Icgendum est: iis enim redditur Graecum εξονμεωνιτο si, quod illud valet. Illi igitur maxime in somnis lpollui solent inquit Aristoteles, qui sunt calidi, & humidi: Dixit autem Zi sectione quarta lproblemate v. corpus, quod concubiturum est, lidum intus, atquc hiimidiam essh debe- ire: sed de illud probat hoc loco Aristotcles: nam semen talc est: habuimus, id tum supe- lrius, tum constat ex libro secundo de generatione animalium capitc sccundo. Ratione igi- ltur similitudinis, simile enim a simili facile prouenit, cum a calido, & luimido habitu prompte effluat genitura, exiguo ad eum es etiam,&leni momento indigebunt huius modi corpora: unde non cx tactu extrMsecus, ut adueniat pollutio, nccesse erit,sed vcl ac-lcelso caloris ex somno intrinsecus facta, commode ad eam sufficiet: in somnis aurem in- ltus augeri caliditatem,iam & sectionis quartae problemate quinto, S: alibi indimus. Tum lprobat minorem propositionem Aristotcles:& quoniam illa duas partes habet, phthisicos, iquos Theodorus vertit, dc utramque seorsim probat. Delassati enim, iratione motus, Zc laboris qui colli quationem inuent,sicuti antea vidimus tali habitu res lGntunsunt enim colliquamenta calida, atque etiam humida; phthisici etiam militer ca- llidi, de humidi sunt: humidi ob humorem distillantem iαpectus, de in pulmoncm, calidi ob calorem, qui mouetur ex accensione ciuiae humoris,qui motu incalcscit: quod Theodorus dicit, 'calorene, quem inflammasio --t,ratione cuius etiam sit,ut fabriculae assidue laborent. Superius sectione quarta problemate xx. Cum de eadem seminis profusione in morientibus, atque iis, qui timore percelluntur, inquireret Aristoteles, eiusdem caussam similiter ad caloris incrementum interita retulit. Nos autem ad finem commentarij, retentricis etiam facultatis in ecillitatem proposuimus, quod εc hic facere licet, praesertim, quod ad phthisicos attinci, maxime iam morti proximos:seminis acrimoniam sit addamus, non discedemus ab Aristotelicis fundamentis, haec enim etiam ab incremento caloris est. Apud Theophrastum, quod pertinet ad defatigatos habemus eandem de genitura sententiam,corruptε quidem,& impetkcte in Basiliensi editione, emendate autem, Zc integre in
excerptis Hen. Stephani, apud quem ita legimus. οN-σι Gmωmς, δὶ m
tigatisunt, i omnis nisu raro stant, eo quodcorpora cauda , se hamria'nt ob costssalis nem: talis ainem habu ea assectis seminifera est. His autem in editione Basiliensi alia, subiicitur ratio per haec verba r-.' in M τ ον νήσω si is ανιαν, pro enim quod corruptε legitur,a stam legendum, hoc est: accubant autem sm m ob virium ἀσtiumnem, in hac mu figura ausi tu maxime is aequalitas est, adiuuatque sta iugenitu fluxum.
Quam ob caussam crus suum sinistriam diutius perfricare , cusque diss-'lcilius est quam dextrum Z An quod parte dextra laborare valemus: rebus
autem rimen naturam proficiscentibus, annumeranda cruris sinistri frictio I i est Fir
282쪽
esst. Fit enim dextra transueria in partem obiectam : quae autem praerer na
turam fiunt, haec factu sinit disscilla : sinistra vero manu part cm perfricando dextram, nil tale percipimus: quoniam haec neutram in partem apta, potensque est.
Comparat, quod ad se ictionem pertinet crus sinistrum dextro, atque inquirit, si diutius frictio duret quare in sinistri frictione maior dissicultas, id labor contingat,quam in dextri. Difficile tamen est videre, quomodo frictionem lianc accipiat: utrum crus immotum sti-l cari ab alio, an ab eodem quod moueatur fricari aliud intelligat, quod affricari dicimus:
tum si immotum fricetur ab alio, quae sit pars fricans,utrum mavus, an crus; Vtrum dextra, an sinistra: si autem idem crus, quod moueatur, affricettir ala; rei, iam ct id aut externa, lapis puta, aut lignum: aut ex eodem eorpore, ut manus itidem aut alterum crus t His enim
modis omnibus videatur posse intclligi, quod proponitur. Si Theodori trahationem attondimus ad illa verba: fit enim dextra trainsuersa in partem obierum, videtur satis manifesth l ollendi, fricari manu dextra crus suistrum, eoque in motu & frictione affirmari maiorem llaborum contingere, quam si crus dextrum fricetur: sensus autem hic expeditus non est . a lquo enim dextrum crus fricari intelligitur, ut sinistri fi ictioni comparctur, seu ut labores lutrique comparentur ad inuicem Adhuc autem, quod magis refert, non id sonant illa verba, quod Latine proponit Theodorus, licentiosius enim illa conuertit, cum alium sentasiim rccipiant; SI quem illis tribuit Theodorus, cum ab Aristotele reddita ratio non ad mittit , sicuti ostenilcmus. Primum autem necessarium puto, fidelitcr, dc pcne ad vcrbum problema proponere, tum quae occurrimi subiicere, ita igitur reddo: ob reministrumi erus dolitias a se ipse diutius perfricari poten , quam de)trum' An quoniam dextris laborare possumus t Rerum autem praeter naturalium es sim suri eruris frictis inuerso ordine facta, qua autem ρraeter naturam fiunt. dis ilia seunt: asinistra autem ad ea, qua dera sunt, nihil tale apparet,
quoniam neutram in partem valel. Enimuero illa, ἐφ' vim Theodorus reddit, suum, quid autem vel ci, sicuti antiquus intorpres , aper o, uti etiam nos fecimus t ut possint rest
ri non solum ad illum, cuius in crus, sed ad crus ipsum, hoc sensu: quam ob rem di
ficilius est ut criis sinistrum a se ipso fricctur , nimirum alicui alij membro , aut etiam rei externae affrictum , quam dextrum Hic sane sensus, qui a Graecis verbis recipitur, vix a Latina Theodori huius partis tralatione recipiatur ; nullo autem modo recipiatur ab illis, quae mox habet idem Theodorus, dum quaestionem cxplicat, paullo ante a nobis proposita, bis enim dextra transuersa In partem obiectam. At haec nos alit cr convcrtimus,co autem modo si sum,quem diximus recipi haud negant. Et vero liuiusmodi sensus omnium maxime fortasse locum habeat: ita cnim sumpta frictio magis laboriosa est: quirpe ita sinistrum crus mouetur,*laborat: omnino enim rationς laboris soliut quaestioncm Aristotelcs: atque ait, nos parte dextra laborare posse, non ita sinistra: quippe dextra magis valida, S robusta ad agendum a natura est cilecta r sinistrae autem panes omnus imbecilliores sunt, si euti habemus apud eundem Aristotelem variis in locis, primo de historia
capitC XV. tertio de partibus Capite Ix. quarto corundem capite viai.& libro de incessu animalium capite quarto,ubi eadum ratione, dextrum mouere sinistrum autonianoueri dicit, natum Esse: atque citam in hisce problematis non sumet: sicuti etiam apud alios auctores. Plato tamen libro vi I .de lcgibus, a natura ita rem esse ita onauibus corporis partibus haud concedere videtur Idemque Aristotcles sectione xxxi. problemate ΣΠ.dc XIlI. per cXercit tionem, Usum atque consiletudinem dextras tales csse assirmat. Verum coiit uetudo natura quaedam dicitur. Igitur cum sinistra pars laborat, nimirum in agendo ; nam ad patienduni cst naagis apta, minusque ea in rc laborat, quam dextra, ut palci ex nonnullis corum locorum, quos adduximus: scd cum laborat in agendo res quaedam fit praetcr naturam: laborat autem dum affricatur: atqui res praeter nati iram difficiles,molestae,5 laboriola sunt:
illa igitur se ichio dissicili , S: molesta criti Non ita in dextro crure contingit, quod possit diutius affricari absque eodem labore,& molestia. Quod igitur, ait Aristoteles, nos interpretati sumus, Thoodorus autem psui ibus vcrbis, dextra transuersa in rem obrectam, illo putamus idem significari, seu ex pl.mari illud quod dixit
praeter naturam. Hunc autem sensum non recipit Theodori tralatio, quae ma
num dextram facit laborantem; et si dextrae nulla in Aristotelis verbis mentio sit. At verbquomodo Aristotelis ratio li1 quidem valeat, ego asscqui non possum; nec tanton iis, vel lmediocriter acquiesco,quae , me proposita sunt 1 vidco enim rati ila in allatam esse admodum generalcm, NI longinquam, nec minus cruri siniitro quam brachio, aut alis cmilibet
283쪽
mist parti conuenirc. Quid igidurde crure sinistro solummodo proponitur, non vero ligeneratim de omni sit iitra ne illud idem quaeritur Z subit quidem non semel alias hoc a eodem in lituo huiusnvidi rationes fit illi adductas: id verbdifficultate1n haud tollit, aut si furatum de animo cuellit: sed S illa non minus torquent, quae subdit Aristoteles, Tu e s&niuravero manu partem 'fricando dextram mi Me percipi. mus.Si enim haec ita vertcnda sunt,quemadmodum Theodorus facit,& verba non sunt ab
sona , videatur pene confirmari sciasus de frictione simistri cruris a manu dcxtra, quem su-l pta expressit Theodoriis nos autem reiecinalis,nam & particula, b, adueriamum quidpiami priori sententiae vidctur innuere, M Verba ipsi illud videntur significam, quae ita sonantii Asini Ira autem manu in dextras flories nihilmanifestum est :tainop mi a dextra in sinistras fiserit illud antea mali citrum. Verum ratio, quae subiicitur non vidctur eundem sensi imi adiuuare: S: obscurillima illa cst: quid cnim, neutram in partem valeres 'ram, ad probationem facit aut vero quid est,nemr--Praemian sortasse,nec ad fricandas dextras,nec sinistras, quippe ob naturalzm impotentiam ad utrumque ineptam Z quomodo autem iam a sinistra in dextras partes nihil tale appareae ' Si enim adilue impotens ad virtutique, iamin friistione seu ex sinitIra in dextra thu etiam ex dextra in unithram apparcat ; cum dextra talis non sit; Aponensis loeum cxponit de ambidcxtris a fieri aliquando dicens, ut hoc si i nistrae a dextra discrimen non appareat: quippe aequo facile frictionem vitam;ue contini gere: quibus M alia etiam pro explicatione rationis ab Aristotella propositae adiic1t,omnino huic loco absonat neque en in Arithoteles liabet, aliquando, sed absoluto loquitur: quam. quam autem illud adverbium non habeat antiqua tralatio, qua vilis est antiquus inter i pres 1 sunt tamen caetera, quM rationem continent verba, ita reddita, ut Graecariam litter inimi gnatum diuinasse omnino opus fuerit: at diuinantem talia proferre nihil mirum .l Adhuc autem vn mihi dubitaste facilla fuit, ita certi aliquid, aut non onam no ambigui aDl serte, mihi quidem non licvt:nec alium sel sum diu cogitans his verbis repci ire potunscri-l pturam autem variam absque Codicum aurillio, nisi admodum facilla fiat, nimis audax, at i que temcrarium existimo. V..
Cur breueh deambulationes laboriosiores sunt An quod crebro subsistimus, neque aequabili inccssu movemur,cui a see timus, quod certe laborio
sum est. ' . . Hoe problema idem est duodecimo supernis hac cadem sectione ab Aristotele prop sito, quo loco etiam fuit ab eodem uberius explicariun. Nos autem illud in praesentia it rauimus sequuti exemplaria omnia tum Graeca, tum Latina ι&quod verba nonia ulla cum leadem non omnino essent, sicuti adnotasse ineptito ad problema x ir. licet eaedem citent lirationes ; erant illareponenda, Ut eo varietatis minini lector fraudaretur. is
cum ramen motus omnis vim calcfactoriam habeat 3 An non omne mouen
di genus calfacie, sed est etiam quod restigeret, quod etiam in ollis feruen-l
tibus patet, quoties eas assiamus, aut vertamus. An quia cum stamus calor permanet cis autem cum permanet, amplius callislx, quam cum mouetur.
284쪽
Corpus etenim nostrum vaporem de se quendam mittit assidue tepidum, qui proximum aerem tepefacit, Uemadmodum titio. Cum igitur quiesciamus aer nos circumfundens, calidus ob praedictam causam redditur.At cum
movemur, flatus excitatur, qui refrigerare nos potest, fiatus enita quisque frigidus et .
Ex movi gigni calorem non semel vidimus superius in hisce problematis, eaque de re uberrime Philosophi ad lib. ii. Arist. de coelo: ubi docebat Phil ophus, motu natum es.se ignire ligna, Iapides, Se ferrum, atque confirmabat exemplo plumbearum sagittarum, quς ex motu adeo incalescunt,ut liquefiant:quam rem clogantissime ut alia,expressit etiam Lucretius lib.VI.per haec carmina:
Percalefacta miris a Messererpb-bea merocians etiam longo curse moluenda liquefit. Et paullo post eodem libro.
En aha longe ratione ae plumbea sepe Druida sit glans in cursu, caran multa vota
corpora dimittens, Mem concepit in auris. Cum igitur motus haec sit natura, caloremque gignere soleat, iure quaerit in priscntia Aristoteles, cur, si expositi radiis Solis stemus, id est quiescamus immoti, maiorem percipiamus calorem, quam si ambulemus. Nam cesti ambulantibus duplex adsit caloris causesa; ex motu,ta ex Sole, iure aratorem fieri debere calefactionem videretur: Atqui res contra se habet.Soluit quaesitum infirmando quod assumprum erat,motum calefacer :id enimusquequaque verum non esse ostendit i sed eum potius refrigerare aliquando, ut constat illorum exemplo,qui in ollas calidis obmniis plenas insumant,ut homo ille AE picus cum Satyro epulans,easdemque dimouent, ut obsoniis refrigeratio inducatur.Qua de re etiam apud eundem Aristotelcm habemus problema septimum section. xxx II I. M apud AI xandrum Lxv. libr. r. Porro autem quaestio haec de motu , virum is semper calorem e . citet, an non, hoc loco non est nobis longius examinanda: pluribus vcrbis alibi a doctissimis viris excussat illud autem in praesentia sufficiat ; motum aliquando, ut exemplis allatis
paret, & dicitur ab Aristotele, siue id fiat per accidcns, siuE alio nomine, frigus inducere
aliquando. ει OG ἐ-mty in πιαίπε. An Pisc.-flamin eator permanet. Theodoriimmanifestum est Iegisse, non ει si igitur, seὸ ἡ ἴ'An Pia,Sc hinc alteram incipere rationem. At iuxta lectionem antiqui interpretis, & Graecoru codicu, qui excusi sunt prima videatur absolui. Potest autem vir ique lectio tolerari, ut vel duae sint rationes, altera Communior, quae iam proposita est, altera ximior quae nunc affertur, vel una tantum, cuilis fund mentum modδ est positum, cum illud, quod crat aduersum infirmatum est: nera autem hinc absoluuntur. Cum enim ostenderit, verum non esse omnem motum semper calefacere , est enim re vcra cum refrigeret, ostendit modo qua ratione in ambulante is estectus contingat,& quo modo ille idem beneficio motus resti rationem accipiat. Ait igitur Aristoteles: dum aliquis in Sole quiescit I calidus etiam aer, seu calor qui in acre inest circa corpus quiescentis, quiescit Ac ipse:dum Malcm mouetur, calidus etiam aer mo uctur:q Uiescens autem aer magis excalfacit, quam dum mouetur: quam rcm probat, modum ostendens , quo quiescens calor magis corpora excalfaciat, qu simoueaturinam corpora nostra tepidum quendam semper vaporem per meatus, & foramina ex se omittunt, qui pro' ximum aerem non secus ac titio quidam excalficit dum igitur nos quiescimus, ambiens etiam nos aer sinata quiescens, magis subinde a vapore illo, qui extra mittitur , excalfit snos ab eo adre: si vero moueamur, mouetur de aer calidus, ventusque in eo ocitatur, qui nos restigerati vidimus enim superius probi ate xvIr. inter currendum acrem motum,
Ventum fieri: quili t autem flatus, aut ventus frigidus est: Hinc par est, quod supctius itidem problemate vet I I. habuimus: aera, qui se obiectat corpori, subind-ὁ fiuidiorem esse, quo minus temporis corpus nil erit: ambulantibus autem quia subinde immuratur, minus temporis atringit, qu quiescentibus: Non igitur qui in Solc ambulant, sed p tilis, qui manent, de quiescunς, illi plures habent ilicssistendi catissas, id iure magis inca lescunt. Porro autem n eo, mi od dicium est ab Aristotcle omnem statum, seu ventum Di gidum csse, pluribus quastio hoc loeo tractanda non cst. Copiose de cadent Aristoteles set
285쪽
cOMMENT. IN V. SECT. PROBLEM. 11
Otione pro is de ventis vigesima sexta, probri. de aliis: illud in praesentia fatis sit, omnem ventum, si non natura,saltem eo modo refrigerare qui proximε indicatus est, nimirum abigendo aera calidum, qui prope corpus existit, cui filiaior alter subinde succedit, sicuti etiam fuit dictum adprobleuia decimum tertium.
Q ira ob caussam, qui equo currunt, quo contentius cursuin. arripit equus, eo magis lacrymas inittunt;&qui pedibus, eo magis, quo intenderint vehementius Vtrum quoniam aer occursans frigidus es frigus enim lacrymas mouet, quippe, quod contrahendo, condensandίque carnem, humorem exprimat. An potius contra, calor enim sudorem clicit: lacryma autem sudor quidam est. Quapropter a concalfactione utrunque moue- . tur, desudor 5: lacryma, salsaque pariter ambo sentiuntur: calorem autem
efficere motus Potest. An propter aeris ictum, quomodo enim status aduersi oculos perturoant, ita etiam aer, qui se obieetat. Quo igitur quis conten tius equum agitat, aut ipse currit, eo magis ictu quodam molli obverberat,& serit: quo ni, ut se lacrymae promant,scilicet meatibus oculorum relaxatis appulsu eiusmodi. Omnis etenim ictus, vim, aut secandi habet, aut colligendi, & contundendi.
Iterat problema xDI. de iis, qui equo currentes, lacrymas emittunt, quibus tamen hoc loco adiicit inirrentes pedibus; quod e. idem solutione continetur,eandem enim affert solutionem, pauculis quibusdam additis. nio: ν sia macia,quippe quia contrahendoostendit quod omistrat problemate x III. quomodo modum lacrymas moueat, nimirum partibus densatis, &expressis. - Συι άπινι-.M. Annuas contra idem est cum eo, quod dicebatur problemate xii I. sed alio modo deducitur probatio, assumpto sedore, de quo illae nulla mentio. si sin η Θ' Gν. Omnis elegum i vim, aut fleandi, habet, avis eossidendi, se e saxa enis. Ad hax vide quae diximus ad problema x r II .ubi locum fidelius, quam Theodorus fecerit, puto me transtuli sic.
Quam ob rern,qui cursum concitate agunt, eonuulsis maxime corripiantur, ubi quis inter currendum eis substiterit 3 An quod ea potissimum diu- velluntur, quae in partem contrariam vehementor trahimus, atque mouemus Cum igitur homini currenti vehementerque membra ultra propcllenti,quis obuiam faetiis obstiterit, accidit, ut in partem retorqueantur contrariam, quae adhuc ante pertendunt, atque proripiunt. Itaque diuulsio eὀ vehementior incidit, quo cursus contentius agitur.
De affectione inquirit, quae GraecE spasina dicitur, cur ea corripiantur, quibus inter
286쪽
icurrendum aliquis obuiam se s restiterit: spasma a cin Theυd His reddit. quod facit etiam Ruestius apud Dioscoridi . Plimus vortit, conuustis a. Ficovcm ιμ- sma auctore Paullo AEgi M libro quarto capito x x X I. , id cst, μι ulli nonnugis. Mus μά-entis diis είω , aut ἀ- ίω .cviodus coningit, qui co irate admodum is currunt ,ir quispiam illis obuius factus , in mcdio cursit repcnte obstiterit: disrumpuntur enim eis partium quarundam, ut pectoris, aut dorii, aut alius partis, iii quam motionis v
hemens impetus magis inciderit, fibrae,aut filamcnta; cuius rei caussam reddit Arithoteles. Illa,iruiuit, maxime diuelluntur, aut dis minuatur, quae in partes contrarias eodem tem-lpore cum vehementi motu trahuntur; illo enim vehementi motu abscinditur, S: dissoluiatur unitas,&continuitas,norificas ac si funiculum alter ex una, alter ex altera parte per lvim traheret: de haec cit maior syllogismi propositio: cui minorem subdit: tutiuscennodii motus contingit in casu proposito; si homini yelocissime currenti quispiam obuiam factus resistat: nam cum partes, seu membra currentis maximo impetu moveantur versus loca lanteriora, illo eodem tempore obrepentinum resistentis occursum, distrahuntur sinaul ad lcontraria loca. nempe ad ea, quae retro sunt: nam cum ferrentur ad anteriora, adch conci- liath repenth sisti, dum in valido motu sunt, est distralii ad contraria: ob validos igitur m lius contrarios ruptio fit, seu conuulsio: eb aut in maior cst distractio, quo velocior est
currcndi impetus: ex impetu enim distractio fit. l
Cur aestiuis lassitudinibus balneo, hybernis viictione mederi conueniat An hybernis unctio datur propter horrores, inutationesque Urgentes: per calorem enim laxandum est, qui membra tepescere faciat: oleum vero calidum est. At in aestate humefaciendum censetur, quoniam lcmpus id siccum est, nec merus interpesiit horroris, eὁ quod status temporis ad teporem ingenue vergit: hinc etiam cibus parcus, potio liberalis per aestatem admiti titur, ille magis, haec omnino: potioni namque per aestatem ob temporum siccitatem indulgendum ex toto est: parsimonia vero cibi communis temporum omnium est, sed magis aestati contienit, ne Ob habitum temporis feruentem, corpus cibo immodico prcssum exaestuet.
l Hoc problema habuimus etiam superius sectione prima quadragesimum: ibique a no j bis fuit copiosi: expostumi hoc li,co illud iterat imus ob duo. Primum ut de cadem rei adscriberem Theophrasti verba hum secticine prima fuerant omissa, quod faciam mox;j tum ut admoner lesiorum, cum an Graecis omnibus excusis codicibus lioc probicina repetatur, non repeti in Latinis omnibus Theodori tralationem. Quippe sicuti cxistimo. non habuit illud Iloc loco exemplar, quo Theodorus dum in Latinum conuerterre, Ut batur: scd in nonnullos codices ex prima sectiosie ab iis, qui typis postea hac problcmata lexcuserunt, illud traiislatum est. Theodorus igitur in I atinum convcrtit quadragesii alimprimae sectioniAquod manifes se apparet ab exigua varictate ad illa verba: 0 τρι- Qxες, quae quadragesimo primae sectionis leguntur, hunc in modum ψ φο l cim Mν τ εις αλ- --is: perspicue enim laaec sunt quae conuertit in Latinum a beodorus , non autem quae leguntur hac sectisne quinta: atque ideo factum est , ut in nolit ullis editionibus hoc loco illud minitoc repeteretur,sicuti in ea, qua habet Amnon sis Comimmarius, lices antiqvi i erpretu tralationem cadem' contineat ν 3c in Do lima : aliis. Illud aulcm omnium trinximE animaduertendum cst, quod miror a nemiu eorum i qui Graece problema hoc loco iterauerunt, fuisse obseruatum in insigne mendum in Graaecii contextu ia illa verba, ἡδωλυω, seu, m. Quis cnim modό sciisum aduertens noui aluco videat negativam particulam ili delendam esse, quar sectione pruna n habetur &sensum
287쪽
sensum omnino contrarium reddita autem , vel λυ- legamus, non multum puto iii teresse. Theodorus sane videtur legisse λύειν, λω- tamen habet Basiliensis editio. Iam vero
Cur ambulationes minus laboriosae sunt, quae inaequales,quam quae rectae aguntur Z An quod elatio erecta secundum naturam corporis uniuersi est. Ideo ambulationes, quas loca aequabilia praestant ., laboriosiorcs, quam inaequabiles sunt, quod in easdem partes laborem admouent, quod inaequalcs illa: non faciunt: dispertiunt enim magis in omnes corporis partes. Calidis vero temporibus actae ambulationes plus valent,quam frigidis, quippe quae partibus externis laboris plus adferant,& quidem sudorem ob eam rem euo- lcando extenuent. Frigidis contra carnem reddunt constantiorem, d llonia- lchum excitant, ciborumque faciunt ,auidiorcm. Partibus eni in internis calorem augent, membrisque ad frigoris appulsum torpentibus locum intimum calore amplificato essicacius purgant. Carnem vero solidiotem eff-ciunt, Vt quae per eam uniuersiam nequeant 'perare. Accliues etiam ambulationes lacioriosiores sunt, quam decliues, ut femora. Pondus enim totum
femoribus incumbens grauissime premit: quod item, cum praeter naturam sursum efferri λ calore cogatur, maiorem in modum calefacit. Itaque essicitur, ut arduum ambulata di genus sedores moueat, stiritum suspendendo extenuet, lumbis dolorem instigat : crura enim magna cum dissicultate se in sublime recipiunt, lumbos inflectunt, fi angunt, euellula t; quibus de caustis labor praecipuus sequatur , necesse eae Locis autem duris, ac renitcntibus habitae ambulationes musculos, dc neruos cruri uin essatigant, quippe quae
contentiones tam ii ex iis, quam musculis moueant cum enixti asantur violento. Mollibus vero, & cedentibus locis facta ambulatione, articuli potis li- iniim sentiunt. Flexus enim articulorum percrcb Icit, cum lotum iuccumbat,dilabatur, & cedat: Eadem autem quaestio es .
288쪽
Hoc problema centonem potius quendam esse existimo ex variis problematis ab aliquo lconflatum,quam unu per se ab Aristotele pro possitum. uispia nimisu diuc hi a quae de aiu-lbulatione variis locis erant dicta, unum in locum tibi ad memoriam congcssit quod postea una cum aliis problematis nobis alij proposuerunt. Sunt autem in probIEmate quattuor lambulationum genera, aut differentur, inter se admodum diuersae, de quibus quaeritur in praesentia ; aequales, rectae, seu aequales, & inaequales. calidae, S fiigiche, acesiues, de decliues, duris locis , ic mollibus. Rediculum autem est, quδd Aponensis adambulationis
genus illud quod primo loco propositum est, omnia, quaecumque mox afferuntur conatur reducere tanquam de illa princeps institutus esset sermo,cqtera autem omnia veluti exempla , aut similitudines ad primum declarandum essent allata: cum appareat, res csse onmino dissimiles, nec alteras alteris conuenire,singulas igitur illas aut differentias, aut nera ambulationum persequitur Aristototeles: & primum de inaequalibus, & rectis quaerit, cur inaequales minus laboriosae sint, quis rectae: hac autem de re iam nimium multa a me dicta esse puto, tum ad problema primum, tum etiam ad decimum, neque hoc loco in ovi quicquam ad hanc rem afferri video, praeter obscuritatem ad illa verba: In quod Hario erecta secundi m naturam torporis uniuersi est: nam absque illis sit ratio perfecta,atque eadem quam non semel antea habuimus de corporis .situ, atque habitu qui iis aequalibus semper idem est, nec unquam immutatur: cum inaequalibus immutetur, quod elum alterum cx terminis variet Arithoteles, & cum inquisierit de ambulationibus inaequalibus, de rectis, mox rationem concludat de aequalibus, & inaequalibus, referat nihil: rectas enim pro aequali bus sumi nihil vetat, sunt enim nimirum eodem viae habitu peractae, seu per plana, sicu per acclivia, seu per decliuia continenter, in qua ambulatione habitus, aut situs corporis par tium haud immutatur: non autem modo ascendendo,& modo descendendo atque etiam lmodo pcr plana, in qua ambulatione mutatio illa contingit, sicuti uberius ostenditiir ad problema decimum. Puto tamen per illa : an quod elatio erecta secundum nataram corporis uniuersi est: fundamentum quoddam significari, ex quo ratio melius deducatur, in hunc modum: Quia corpus nostrum natura sua rectum serri dchet, ita enim hominis conditio fert, sequitur in viis inaequalibus laborem diuidi, nec eisdem semper partibus admouerit lostensum enim est problemate XIX. & XXIV. Vt corpus rectum permaneat, S feratur, lascendendo magis laborare genua, descendendo autem magis semora, ob rationem ibi lallatam: in viis autem, & ambulationibus aequalibus labor pro sustinendo corpore eoque recto ferendo, semper iisdem partibus incumbit. M E-μαλλον-r e, reiς Catidis vero temporibus a Le ambuiationes plus olim. Alteram ambulationis differentiam tractat. Theodorus autem manifeste legit , qui vertit, plus valent. quo modo etiam reponit Iustinianus. At interpres antiquus & vulgata exemplaria habent, , .hoc est πι- renuam.quod mihi quidem magis atridet, tum quia hic setasus iteratur mox cu eodem verbo divisi, tum etia quia non video ostedi magis valere ambulatio ires per calorcs,quam per frigora ; sed effectus ex utrisque proponi. Admonendus autem est lector Graecarum liticrarum ignarus, quod vertit Τheodorus, eabilis vero tempori acrae ambulationes quod cium Latini serme omnes codices habent, typographi erratum es ) Graeco unico verbo proponi, αν δε --, hoc est catires, nimirum ambulationes, quae cum calore suiit; scu ratione temporis, ut vertit Theodorus, seu etiam loci, magis at nuant, quam actae pcr frigora : quoniam actae per calores inferunt maiorem laborem partibus corporis externis, Mcarnibus,quippe acr calidus illaru undequaque attingens, 5 dissoluens la factat, & sud rem ideo prouocat, ex quo partium fit attenuatio. Frigus autem , seu ambulationes pCrfrigora, densando carnem efficiunt solidiorem, S homines reddunt cibi a tentiores: quippe intus augent calorem cum aliis partibus, tum ventriculo, qui facilc, M prompte cibos concoquens alios celeriter appetit;& esim membra externa ob frigus,qμo corripiun-rur , torpida reddantur, vixque moueri possint: quippe calore, quem continobant,ad intima loca profecto, ex eoque illo amplificato qui ibidem erat, intima eadem loca ab excrementis omnibus repurgantur, unde caro gignitur consistens atque solida in bono nimirum sanguine, atque excrementis vacuo.: nec possunt ambulationes illae per frigora lactae, eandem carnem ex motu dissoluere, qui pri uniuerso illi non porentes dominari, cum frigoris ratione sint adstricti meatus: nec adeo vehementer motus per univcrsum Valeat se insinuare. Porro de ambulationibus, quae fiunt E se, hoc est, ιn calore, aut in t pore , ut ibidem vertit interpres, agit Hippocrates libro tertio de diaeta: quas este usurpandas ab aequinoctio autumnali ad hyemem ibidem scribit. οἰ --τεις ν Γιώντων Aeetiues raram ambaeatisnes iasini res sunt. Tractat tertium membrum: atquci
289쪽
COM MENT. IN V. SECT. PROBLEM. t
Comparat ambulationes acclives declivibus:hoc verb idem non est, atque comparare ina qualet: .equalibus, seu rectis. Inaequales enim duas saltim viae differentias continent, cum tum asecndendo, tum descendendo fiant, atque etiamsit libet per plana ; acclives autem unani tantum: nimirum per illas solum ascendimus: sicuti etiam decliues per quas solummodo descendimus: in neutra vero ex ipsis illa mutatio euelait, quam proposuit fieri in viis inaequalibus: sed eodem partium Corporis liabitu, dc situ, in utraquc semper iter conficitur. Has igitur ambulationes inuicem comparat absoluto , ac uniuersim, quod ad totius corporis laborem pertinet: quod adhuc non fecit: problemate enim x Ix. SI xxiv. secundum partem ratione genuum, S femorum solummodo comparationem propolint. Dicit igitur ambulationes accliues cssic magis laboriosas declivibus, atque magis extenuare: quippe faciunt acclives ut laborent lumbi, decliues ut femora, cum se moribus in descendendo totum corpus incumbat,scuti plenius ostensum est probi. x I x.& xxiv.Non tamen liinc sequi video, maiorem fieri in acclivibus, quis in declivibus laborem, nili sub liciamus, maiorem esse, qui lumbis, quam, qui semoribus admouctur labor: quod non subiicit Aristoteles. Sed & illud adlluc molestius , quod ca , quae deinceps proponit de corpore, quod vi Fusoli a catore attollarer, de sudore excreto, & de spiritu sublimi, illa
videntur continuari superior ibus, ad ostendendum laborem, qu i euenit Dinoribus, Sc quisit in declivibus ambulinionibus: atqui velimus, nolimus, referenda silint ad laborem lumbonim,& qui euenit in acclivibus : ita enim postulat sensus, S apparet ex illiς, πώ lumbos ibferiunt , quibus cadem vox superius posita iteratur: quod enim dicitctiam: erura enim magna eum discultate se in sublime recipiant , non minus de una quam de altera parte accipi potest; sed aequo de lumbis, Sc spina, ac de semoribus. - enim, qua voce utitur, etiam partem illam attingunt, sicuti problemate xix ostensumeth Nisi di camus liaec quae sequuntur omnia, siue pertineant ad femur, siue ad lumbos, aut etiam ad tibias, referri ad laborem, qui fit dii acclivibus, qua in ambulatione omnes liae partes laborant, non item in ea, quae fit per decliuia: res tamen liquido, dc distincte non exprimitur : de vereor, ut locus sit bene fantis. Qualiscumquc aut cm sit; quoniam Tluodorus consueta ipsi aliquando libertate, ne dicam licentia , usus, nimium in traniferendo discessit a verbis, in eorum gratiam iacitii penitus Graeca ignorant, ut Gipsis de vero sensu cogitandi exhibeatur facultas, AElandum mihi putaui, ut locum totum ad verbum transsatum proponcrem hunc in modum: enim lumbos maximὲ laborare faciunt: δε-
cliues autem femora . femoribus enim ratam onus ineambens , laborem inferre eonquevit. Dum enim
sursum υι a ealore attostitur , excalpaeis ; quare is sudorespromouent, obstiritumsustendendo e tenuari , se lunati laborem inferunt. Crura enim dissicilesursum lasa lumbos infectunt o diuellunt: qua ex re maxime laborare coguntur. Porro autem quid sit , seu spiritus Austensus, Ac sublimis, cuius meminit cliam Hippocrates libro sectindo Epidemiorum se ctione secunda ad finem, habemus apud Galenum comment. primo in primum proriEeticor m xx I v. per haec verba. verosta ubi me vocavit, quoniam, qui ita respirant.
nitentibin habita ambulationes. Post romam ambulationis differentiam tractat a nobis pro positam : Et primum quod pertinet ad ambulationes per loca dura, & renitentia, quas ait laborem inserie neruis, de musculis cruris', tum per mollia, quae laborem inserunt arri culis. Quod igitur ad primum attinet: cum in omni ambulatione necessc sit piacm niti , de firmari alicubi, in ea autem, quae fit per loca dura , & minime cedenta a, nixus ille fiat per vim, quippe resistente soli qualitato ; quod non facile dc prompte vcstigium accipit , fit ut musculi, & ncrui criaris, quippe qui eo opere ob resistcntiam nimium tendantur, laborent, de molestiam Frcipiant, contentiones autem , quod ait Theodorus, hoc est, tensionem in cant. Iuttini us, pro βαωαι reponit Inambulationibui autem per loca mollia, ut si per arenam quispiam ambularet, articuli maxime laboran dcheduntur; nam cum e contrario nimium cedat solum, nec pedem fit mare homo possit, articulos frequentius sessi necessie est: flectuntur enim crebrius & lluc illuc dimouentur, nisi habeant quo commode niti possitati cedat igitur solum , sed moderate , quae enim cedunt minus qutin dura, dc renitemia fatigant, ut scribitur problematc xta non tamen nimium, ut hoc loco: verum hac de re uberius habemus apud Theophrastum ι sicuti ad
'oblema XI. adnotauimus. γ est' uino iur eadem autem quaesis es. Haec verba habuimus etiam si aperius sectione tertia ad finem probleniatis xx I I. quo loco dixi usurpata illa fuisse, ad significandum eandem rem fuisse antra tractatam problemate tertio a meque existimare non Aristotelis, sed alicuius esse verba, qui ctai meministidem
290쪽
l idem suisse antea propositum, quippe iteratum eo in exemplari, quo ille uteretur, adn i lasset ad oram libri, ex quo describentes alij, in Aristotclis contextum traxerunt: quod i itidem ad hunc locum dicendum puto. mae cumque enim de ambulationibus hoc pro- blemate collecta sunt, de iisdem pertractatum superius vidimus; praeter quam de calidis, frigidis, de quibus sortasse locutus etiam erat: sed interierunt, quod multis aliis pro-l blematis accidisse scimus. Et ver5 etiam haec sortasse referenda sunt ad problema quodi deinceps sequitur, iisque significatur de eadem materia verba fieri subsequenti problem te , de qua proxime superiori pertractatum cst: ac si diceret qui illa scripsit, cadem autem quaestio esst, quae sequitiir: cur locis arduis dissicilius ambalemus
Cur locis arduis dissicilius ambuleinus Θ Αn quoniam omnis ingrcssus attollentia , it positiorse conficitur: attollere igitur praeter naturam est, po
nere secundum naturam, proponerc medium tenet. In ambulando autem
locis arduis, inultum sortii illius auersae a natura procul dubio cst.
Dicebam modo proponi idem in praesenti problemate, quod proxime superiori ctiam tractatum est: quod enim ait mus , idem est, ac hoc cli acclivia, vi apparct cxproblemato xxxv I r. scistionis secundae , quo loco de ciusdem vocis significatione vcrba secimus. Vt igitur doceat Aristotcles, quare cum dissicultate ad acclivia, dc loca, quae sursum sunt progrediamur, docet quomodo incessus fiat. Dicit igitur in omni incessu seu ambulatione n esse esse pedes modo attollere, modo deponcrc, quibus duobus, quae contraria sunt, tertium, seu medium quoddam vi, cum nec attolli, nec deponi intclli . Diatur, sed proponuntur, hoc est nec eleuantur: sicuti cum eos sursum retrahimus, nec ldeponuntur, sicuti cum humi figuntur deorsum: sed prorsum iactantur, ut si pendulos eos quispiam huc, AI illuc dimoueret. Sunt autem hi moreis qualitate, S conditione varia: nam attollere est praeter naturam, cam corpus sua natura graue tendat deorsuni: p nere autem secunddm naturam, ratione grauitatis clusiacm corporis, ut dii iam cst; proponere aurem medium quidlim: non adeo praeter naturam, ut attollere, nec ita secund&n naturam,ut deponcretHic autem triplex, es varius motus in omni ambulatione sit:non tamen in omni locorum genere aut aeque inest,aut aeque c5spicitur.In ambulatione enim per plana, etsi Se attollantur, Ss deponantur pedes:maximc tamen apparet medius ille , multumque ille ibi idest:ac in eo qui fit ad ardua, seu acclivia, multum potius illius,qui contra naturam est, quo clatio, scia attolentia constat. Cruribus enim magis sistentari corpus ne cesse est ut sursum feratur:quippe aliter,grauc cum sit deorsum identidem collaberctur.De hac re vidcri ctiam potest problema xxxvii.secundae sectionis S quς ad illud lios diximus. Δια ra s-ὴ aem' et se, φυλ ,0 μῆλλον;
Quare qui cursum ex equo arripiunt, miniis decidunt3An quod magis ca
Cur magis decidant, qui vehuntur equis, aut ex iisdem inissiim arripiunt, sicilii transfert Theodorus: Graece enim vetbum non exprimitur ι ac si Italice diceremus: O- anienebe da ea sit menosi eari y Rationem tradit Aristoteles satis generalem, & quae non minus in equitatione, quam in qualibet alia re, unde periculum immincat, locum habeat: Ideo enim minus cadere dicit, quia inm maiore cadendi motu dctineantur, magis ru: id accidat, cauent ; summa in rebus singulis adhibita diligentia, quae a casu ipsos custodit o valeat : ut Crura arctius equo admouendo, habenas cautius regendo, propriae denique saluti undique circumspiciendo. Nullam igitur aliam caussam praeterquam sedulitatem M animaduersionem assere Aristoteles, quae maior ad equos, quam ad alia animalia , quibus