Iulij Guastavinij patricij Genuensis, ... Commentarij in priores decem Aristotelis problematum sectiones numquam antehac visi, ..

301쪽

COMMENT. IN VII. SECT. PROBLER

de significat Iioc loco por verbum ἐργως, hoc enim verbum promptitudinem illam ma- lteriae commoda: desigi at: C m apud Hippocratem primo aptiorisimoritin xxtr non solum promptitudinem, verum etiam impetum, Δ motum denotct, ut in commentariis auctori eth Galenus. Igitur materia haec oscitationis, quae est spiritilis, & humor, ut lila dicitiar,neci dui uniliter a Galeno septimo aphorismorum in I. spiritus vaporosius,aut humiditas flatu j se in musculis contenta, quoties turmat corpus, facile admodum,& prompto ciet morum ll hunc oscitationis, qvcm ciere apta est: nimirum si solummodo quempiam insipiciamus eo li motu comprehendi: ex inspectione enim cxcitata memoria illud efficitur,& iii actum de- lducitur, quod antea non cisciebatur, nec in actum deducebatur a nobis, quod tanquam lobliti essemus: est enim materia illa ad eam rem maxime procliuis, quippe tenuis, de faci-l le mobilis: quod criam in urina: cmissione; de quacum agatur problemate sexto, sicuti de eadem oscitatione eodem sexto, dc proxime sequenti, non est, ut plura hoc loco ad- ldamus. l

Quam ob rem si aliquem vidcamus manum extendentem , aut pedem, aut a luam huiusmodi corporis partem, non illi in re eadcin respondemus, si autem oscitantem contra oscitamur 3 An hoc non semper accidit: sed cum turgens fuerit corpus, & ita praeparatum, ut humidum recalfiat: tunc enim memoria commotionem gignit, quemadmodum etiam invenereis, &co

mestione usu venit: quod enim memoriam facit, illud idem impctum mouet, erga id, quod imaginatione cit apprehensum.

' Hic consensus inuicem respondendi in similibus actionibus, non semper locum habet:

sed cum praeparata materia aduenit carum occasio. Tantum igitur abcst, ut in extensione manuum, auc pedum, id debeat contingere,in qua nec turgidum dicitur corpus, nec materia cxiliit, quae memoriam excitando, Caussam praebcat, ut neque in cadcmmet Oscit tione idem semper contingat, sed tum sol diri, clim turgento corpore, materia est apparata: tunc enim facile cx inspectione, Zc memoria motis spiritibus humidum calefit, atque dimouetur; cx quo non solum oscitandi, sed venereorum quoque, ut habemus ctiam apud Fracastorium capite xxiii. dc cibi oritur appctitus. γ εγι Impetum mMin. Ita accepimiis, putantes hoc loco idem valere, quod, ελ- is, quae notio ab Hesychio, 6e aliis Grammaticis illi verbo tribuitur I Antiquus tamen interpres reddit, tonsitum e tanquam haberet Aristotcles ,-Porro ultimam problematis voccm, παθος, addidimus ex Iustuliani codice.

Quam ob rem si prope ignem steterimus, desiderio mingendi asscimur:& si prope aquam, ut apud fluuium, mingimus An quoniam aqua omnis memoriam exhibet illius, quae est in corpore humiditatis; & quod sponte fertur, euocat ignis autem ipse ditatuit, quod est concretum in corpore, i quemadmodum Sol niuem. .

Antiquus interpres aliam lectionem sequutus videtur, quam trabeant G ca vulgata xemplari quibus nos in tralatione adhaesimus: ille enim cum negativa particula, primain problematis partem legi in hunc modum. Pre requidsimia igne leteramin no mingimus '

302쪽

illa autem carent excuti Graeci codices, quos ego viderim i & ad finem problem atrs in solutione, ubi hi haberit m situ Hα,1inis insoΔιt. ille videtur legiis τουδ.ia a vadis,uit 1 Atque ita ad marginem reponit Iustinianus. Caeterii in quoniam si negem is ab une cieri mingcladi dcsiderium refellat nos expcriciatia , malim vulgatam Graecam le-ssionem sequi. Nam quod idem interpres vertit,s iuxta ignem sisteram- . non mingimin: cx quo existimare possi aliquis vera proponi; quippe apud ignem nianentes non mingeresedmicturire potius, iam non valeat: Graece enim verbum est, quod non michionem, sed micturitionem potius, ut ita loquar, designet, nimirum, Igitur vulgatae scripturae malui adhaesere, cili non absque aliquo scrupulo: quippo dc igne res non videtur eodem niti fundamcnto: non cnim a similitudine pendet, scutitiam superiora duo, tum quod hoc eodcm problcmate de aqua propositum cst: ut illud vix aut ne vix quidem ad sympathiam referri possit. Fortasse autem hic sit sensus, atque tum tolletur scruptilus, tum vero negario quodammodo locum habere, & non habere poterit: quam ob rem Hrme ignem floterimus non mi Vimus,sed mictaramines astem prope aquam non micturi sed mmimin f Ita enim , quod de igne micturitionem prouocante dicitur, iam non sit necesse reserre ad similitudinem; quippe tantummodo propositum alteri mcmbro ex aducr . Dicit igitur Aristoteles ab ignis vicinia urinae desiderium prouocari, a vicinia autem aquae multa copia existentis, 3c potissimum labentis, ut fluuij, sicuti ipsemct exprimit, opus ipsum, scu ope rationem ad actum deduci: id autemrariter fit ob similitudinem, ac memoriam, qlia superius proposita sunt. Quippe inspecta aqua eiusque in corpore genita specie, ob similitudinem excitata memoria euocatur illud, quod satis facile egressis eth, nimirum labilis illa, ac tenuis in ateria in corpore existens. Ad ignem autem non contingit lxec similitudo, aut memoria: sed cius vi attenuante,*colliquante, sequitur dissoli itio eius, quod in corpore erat concietum, non secus, ac niuis ek calore Solis liquatio fit: labente verb ea dissoluta S liquata materia ad vesicam, mingendi oritur desiderium. Quhd si hoc oco non scd lcgamus; aquae speciem dicemus, quae oculis obuersatur,& intus recipitur, vim habere soluendi,&laxandi, tum concretos humores, tum musculum, qui vesicam claudit, atque ita urinam profundi, magis tamen arridet icctio Graecorum codicum,quam etiam in contextum recepimus,ut locum absque negatione, &-non-legamus; haec enim confirmatur ab Agellio. apud quem libro X ix. capite i v. dum hoc problema ex Aristotcle proponitur, manifeste locus ita scriptus cit: 0 ραε λειτη τὶ me; Πομ. st quod ponte fertur cvaeat. Duobus modis exponi possunt vorba, eodem sensu : uno ut in tralatione fecimus participium accipientes accusandi casu, ut intelligatur ab aqua euocari quod sponte fertur, hoc est urinam ipsam quae se se facilem praestat exitui; altero ut issem mmm, sit nominandi casiis, &intelligatur aqua ipsa fluuij, cuius vicinia excitat memoriam, tanquam dicat Aristotcles :&accedens seu propc facta euocat in lam, quae intus cst.

. Cur a morbis nonnullis aegrotant, qui appropinquarint, a sanitate nemol sanari potestὶ An quoniam morbus motio est, sanitas auic in quies, ergo ille

l mouere potest. An quod alterum non voluntarie , alterum voluntarie accidit : rc S autem non voluntariae a voluntariis, consultisque plurimum differunt. DC hac morborum contagione habuimus nonnulla problemate septimo primae secti ni S. tractathiique itcrum idem argumentum linc cadem sectione problemate octauo. In praesciitia autem, cur morbi aliqui ut lippitudo, phthisis, scabicς,sebris maligna, dysenteria aliqualido, ath etiam interdum contagione apprchendaritur, sanita, autem nullo in genere ex approximatione ad sanum apprehendatur, caussas duas affert Aristoteles ; Quarum prima cst, quoniam illud, quod in aliud mittitur, 3c transfunditur, permotionem mittitur, & transfunditur; morbus autem motio est, sanitas iton est, scd potius quies: per morbum igitur mittetur affectio, non per sanitatem. Sciendum autem est, Galenum v luisse morbum esse affectiam seu constitutionem corporis actiones primo laedentem;

303쪽

COMMENT. IN VII. SECT. PROBLEM. 1 ue

nim imm e genere constantium M permanentium; quod vero in motu positi mi est, dicit voluit pathos, non autem affectum, aut morbum, libro de differentiis symptot natum ita selibens: IDιω- pathos ab discriminritur, diuum enim quinuerit alteram, ais Itope imauens in re, quae perpesse est, emserim reι assec esse censetur. Itaque pathos est. dum quid iam eoauenitur, mutaσur, aster tur, mouetur; assecius ven insubiecto eorpore, se permanet, o- struatur. Aristoteles tamen hoc loco morbum dicit esse motionem, at motio non est e genere permanentium: Vcrum facile conciliantur, si dicamus, Galenum considerasse morbum quatenus factus est, & quum talis non amplitis a caussa pendet,dc u genere perminentium es t non ita sane ut neget Galenus morbos, dum sunt in feri, ut in icta olis loquuntur, non esse morbos: quod falsum est, sic enim febris putrida non esset morbus: sed quod in lau-itilinodi morbis, cum pars quidem fiat, pars autem iam facta sit, Galenus morbi essentiam voluit esse in eo, ex eo deduci, quod factum iam cst,idque respiciens morbum dixit esse e genere permanentium. Aristotcle Saucem, qui morbum considerauit, quatenus gignitur, dic dum gignitur, quod succcssiue fit, motionem hoc loco csse dixit: nec Calenus dissentit ; qui enim fit morbus ,-dum fit, vult esse morbum ; sic cnim scribit primo de locis affectist Nonnunquam a caussa quapiam oritur Ue ; sed ita oritur, ut separata ea ahaud quaquam permanentem habeat distositionem: interdum autem partim iam famu est, partim

etiamdum μ. ηεογέεια ,κ ρεμία. Savitas autem quies. In quiete consistit sanitas: nam csimiusta humorum proportione existente, nihil quidquam quantitate, aut qualitate cxcedit, partes omnes placide, cic tranquille, ac sitae turbulentia munere suo sunguntur, quemadmodum in ciuitate contingit, clim singulis ciuibus, quod ipsorum muneris est, obeunti tibus nec alio alius locum occupantc., nullus motus, aut turbulentia contingit: secus si aliqua pars in alteram tiraniri in agat. ἡ ρ ἡθεν. haec uutem non potes. Nam quod naouer,mouetur, quod autem quiescit quatenus Lalc non mouetur. η διιοῦ π π y -s n. An quὸd alterum nou soluntarie. Altera solutio Morbus si nolenti , sanitas volenti: voluntaria autem a non

voluntariis, dc iis, quae sunt ex cicctione differunt: ex quibus conclusio sequitur quam tmiiun non expressiit Aristotcles morbus igitur dc sanitas in generatione disserunt. At mor bus ex morbi vicinia gignitur, non igitur gignetur sanitas. Quomodo porro differant voluntaria a non voluntariis, dc ii S, quae sunt cx ela'ctione, docet Aristotcles libro tertio de moribus ad Nicomachum, quo in loco scribit inuoluntaria scu ἀκουσα esse, quae fiunt a nobis vi, seu propter ignorationem: Voluntaria autem seu c=ωmae, quorum principium, in ipso, qui egit, manet, intelligente Ogulas res ac partes illius: quae autem fiunt ex electi ne, 'illa archiori spatio quam voluntaria contineri, docet ibidem Aristotclcs. Quomodo aut cin morbus fiat nolenti, sanitas volenti,de eo nihil proponit Aristoteles. Aponensis dicit cilitatem cligi a quolibet modo sanae mentis sit, aegrithidinem autem a nemine: quod autem unusquisque elisit illud sibi habere,& nemini communicare velle: quod autem quilibet spernit, unicu ue potius, qtiam sibi velle: talia autem cum sint morbus, & sani

tas merito fieri, ut morbi communiccntur, non communicetur sanitas. Atqui enimuero clim a voluntate & consilio nostro, morborum luec transmissio, & finitatis, minimEpeiadcat, non video quomodo ea, quae dicta sunt, locum habere possint. Quid enim cum optitalmia assicimus, quem unico diligimus amicum, aut cognatum cum phillisi filios, quos saepius a parentibus assici ob rem ramenti astinitatem certum est3 At vero num quiae rotant, emittentes morbum, eo liberantur aut si sanitatis principia emittantur,ea pria ualitur, quibus inerant Non igitur assequor quid electio aut voluntas possit hac in re praestare: praeter quam ad fascinationem, qua perti et voluntas.Qudd enim legimus de Thessalis, de quibusdam familiis in Creta, quae intuendo infantes in tabem verterent, ad inteius m laedendi desiderium, cum quo lethalium spirimum emissio iungcrerur putem rc ferendum esse. Igitur hanc Aristotelis rationem accipio tanquam maximh communem quippe principiis morbi, M sanitatis maximE contrariis existentibus, altera enim voluntaria in eo, qui sanitate gaudet, altera inuoluntaria in co, qui morbo asticitur; iam de contraria erunt eorum accidentia, seu effectus: at alterum commvulcaturinon igitur alterum. Itaque est, ut reminiscamur, quod alicubi superius diximus, rationes, quae hisce in libris afferuntur', in doctrina problematica afferri, ut ad lancem subtilissime examinandae non sint: de opinio quaedam sussiciat, necessiitas minimE requiratur. Porro idem problema ha bemus apud Alexandrum libro primo xxxv. his verbis. Δια τί ἔ-- 'μαί, oram μα

304쪽

con eritimis: Theodori enim, quae habetur tralatio, varie peccat, ut mihi quidem vide itur: Cur seno lippiens morbum communicet , sanus autem dippienti Fanitatem haud qua ruam qu i viam Oear: humidi se mollissent , is facite patι possum. Adhuc autem cum sanitas in re ene ino.

l derata se inuisem proportionata consectat, morbus autem in temperae memorirata , V non propor- ll tionata , quod maeratum , ct inuicem proportionatum est ,facibus ab immoderato, Cr Improportis. li nato transmutatur . o eonuertitur, quam e com No. Uttur oculorum inre Praes , que immodera ita est, sanitatem celerim peruertit, quive moderatam ιemperiem. NoMmus autem mutatιonem l

Quid est, quod nonnulla ex iis, quae auditu tristia nobis occurrunt, ut inhorresca inus essiciant Z ut serra cum exacui rur, & pumex cum secarur, lapis cum mola frangitur. Q aae autem notae affectionum patent aspectui,haec genera affectionum ipsa in nobis creant: dentes enim stupescunt, cum aliquos rem acidam edentes aspicimus, & plerique cum homines laqueo suspendi, vel aliter strangulari viderent, ipsi desecerunt. An quod vox omnis, genusque omne strependi spiritus est, qui nostrum subicias scnsum, mouere nos solet: cumque situm motum, vel magnitudine vel pulsu vchementiore amplificauit, aliquid ex iis, quae nostro in corpore latent immutat, & saepe interimit: ergo spiritus, qui quamuis magni, lenes tamen adicrunt ,ij sedem ipsam commouent sentiendi, a laetitia ob eam rem nos assiciunt. Asperi autem , quoniam ictum inferunt vehementiorem, sedcm visque illam concutiunt , longeque pro ictus sui facultate se porrigunt, quod idem res quoque frigidae faciunt. Frigiditas enim, vis quaedam est: sed hanc horrorem inuehere posse dictuin iam est. Asperitas vero, quod pulsu Dcquente anilium pilorum concutiens, in partem pellit aduersam, essicit ut pili se erigant: pulso namque initio, cacumen pilorum se transferat in partcm aduersam nece se est. Itaque fit, ut pili exurgant, omnes cnim deorsum procumbunt, de spiritus quoque, qui per aures corpori se insinuat, dc summis ad ima se de fert. Ergo cum seni, quos inodis diximus, asperi sint, horror utique ob caussam praedictam moueri potest. Sed euenit, ut caetcris partibus potius, quam in canite moueatur: quoniam ut pili partium caeterarum imbecilliores sunt, sic affectus hic imbecillus occurrit, cum vero scnsus audiendi, quam videndi' Disiligod by oste

305쪽

j COMMENT. IN VII. SECT. PROBLEM.' obtusior sit, affectus quoque hebetiores per summa errant, qui ab eo ipso

proficiscuntur.Horror autem talis est, quamobrem multis, ac variis caussis existit. Sensus videndi vero, cum omnium exquisitissimus certe sit, euenta

quoque ipsa pro sua prae tantia solet ingerere, quocirca ficitur, ut ipsi veri

ai sectus proficisci ex eo postlat, quamuis vero leuiores. At in sensu audiendi ut ipsos minime, sic eorum expectationem nimirum horremus: rci enim tristis,*anxiae expeistatio existit.

Inquirit caussam dissimilitudinis, ac diuersitatis, quam habet selisus auditus a sensu vi sus, dum circa tristia quaedam obiecta uterque eorum vcrsatur: nam ob auditum,sicuti cxserrae threpitu, aut stridore dum auribus percipitur, solummodo horrore assicimur, ob vii sum autem eat ad mel passionem incurrimus, Clan illa, quam intuemur vi dcntium stu-l porem, si quempiam acida comedentem vidcamus & strangulationem, nimirum quan-l dam spiritus suffocationem si aliquem strangulari. Fracastorius libro de sympathia, de an-l tipati ita capite primo, non dentes obstupesccm ci,qui intueatur acerba comedentem pro-l ponit: verum saliuam in os prosiliret cuius rei rationem reddit eodem libro capite xx III. I Cuius verba referuntur a nobis in probleniatis sexti commentario ad finem σημματο- ν.

-aolem nota semonum. Tristia illa obiecta seu passiones quae visui offeruntur,appcllat

Aristotcles signa& notas passionium, quoniam ostendunt nobis, S parefaciunt passiones, quae intus e cistunt, sicuti libro ad initium, dixit voces esse signa, S notas pastionum, quae sunt in anima. cum homines laqueo suste aut abier 'anguiari viderent. Aristotelis dictio unicum tantum verbum continet, , id autem strangulationem significat, quae tum a caussa externa, ut laqueo, tum interna ut humore, aut alia re viam spiritus occupante S obstruente contingere potest. η - πα-. Anqu)d vox omnis, genusue omnesvendi stiritus est. Explicat, quod quaerebatur. Primum autem horroris caussam affert, qui ex eo stridulo sono gignitur: tum explanat,quae ad visum pertinent. Vult autem horrorem fieri ob asperitatem soni, qui editur, dum illae res ita mos uentur: id autem quomodo contingat, liquidius explicat. Ait enim vocem omnem S: i num omnem spiritum esse, qui corpus nostrum subiens commotionem facit. Est autem vox species soni, clim sit sonus animalis, ut dicitur libro secundo de anima: sonus autem est motus aeris, sicuti eodem loco dicitur, efficitque in ipso acre circulum 6 undationem, non secus ac lapillum in aqua proiectum circulos 3c undationes efficcre videmus. Hic autem spiritus, aut ventus qui nos intus mouet, id varie praestare solet, pro ciusdem spiritus modo de conditione. Nam vel ob magnitudinem suam, vel ob linis vehementiam, maiorem parit commotionem, aut faciens, aut immutans aliquid corum quae intus in nobis sunt.Si igitur spiritus aut venti non magni sunt,sed lenes ι ipsum sensus locum,3e audiendi instrumentum tantummodo mouent, blande nimirum, & mediocriter: unde suaves de naturae grati accidunt, proportionatim etenim sensui, ipsum motione demulcent. At si aspersonus sis, prae ictus vehementia, iam non mouet sed quatit locum ipsum sentiendi Zepercussionis vi longo se se porrigit: nimirum sonus ille, seu aer ille motus longe intus se se diffundit, efficitque frigiditatis modo, ut a circumferentia ad centrum sat motus sanguinis 5 spiritus: ex quo horror percipiatur, quomodo frigida facultas eundem horrorem producit. Estque sane etiam ventus ille, aut aer motus kigidus, ob quam caussam ctiam frigiditatis meminisse Aristotclam puto.Sonus igitur ille aspcr,lcu acr ille motus crebris percussionibus, seu repercussionibus seriem, ac tundens radicessitorum, quae sunt in cu-ic, pcllit in contrariam partem, ac prius erant: pulsa autem racii , necessc est cacumen in aduersam partem transferri,atque ita ipsos erigi:nam cum antea deorsum recumborent, motus autem aeris sit ex parte, quae est sursum ad eam quae est deorsum, cum ingrediatur per foramen aurium,& cxpandatur super quintum par neruorum cerebri,descendendo per nerui ramificationes utrimquc, sicuti dicit Aponensis ad hunc locum, tandcmque ad cor

ex Aristotelis sententia pervcniens quemadmodum idem Aponensis addit, fit ex huiusmodi motu ut pili crigantur, M horror contingat. Sane autem ad hunc do sonis locum,qui Ac quamobrem suaucs, seu ingrati auribus accidant videre licci,ca, quae Fracallorius assertlibro de sympathia, dc antipathia capite αἰ-Sed euenu, meareris patra spatia. Caussam reddit cur aliis potius corporis partibus, quὶm capite, fiat ut pili erigantur: dc ait, id contingere, quoniam pili aliarum partium sunt imbecilliores, capitis autem validiores: at passio ob quam crigantur est imbecillis, imbecillum autem ab

306쪽

i nat alteram part cm problematis, quar ad visum petrinci, ac cauilam rcddit diuersitatis,l quam initio proposuerat. Ait igitur senium videndi csse multo niagis ex lolii tum, & spici-l tualcm , ut aiunt, quam sensu in audiendri hic autem molitusior Minagis materialis: iures igitur si, Ut passiones qua hic stoclim contin me, supcificiales sint; tiusmodi ut chiri hor-l tor est , qui etiam idch co facile, dc prompte ob varias caussas contringit. At sensus 'iduodi li cum exquisiitissimus lit Oluc laque non superficie-tcnus , iud cuidentilliincycic, i at, catal dem proportionc etiam qui ab ipii, sunt effectus,& accidentia contingent: unde non l.o - il ror, sicuti circa obiecta auditus: sed ipsi mei vcri affectus ex illo oriuntur, licci leuiores: s in sc u autem audiendi ncqiniquam veri contingunt; quoniam non ita corpor is palics in- l timas pollunt lium, obiecta perua lac,& illas afficem, cum iit magis obtuliis , dc inat cri4- Iis, ut dictum est facilius quidem, ac promptius, sed supcificiu- tenus moucat: vndci non solum obiecta ips iactu existentia, sed futura etiam, Λ ipserum cxpostatio litvrorcini inducit, cum superficialis motio sit, quaeque Deile, de prompte contingat: Inducit autem l horrorem, quia est cxpectatio rei trillis,N dolorificae;tristitia aut m horiorum parit. πομνηα ιριω. immutat,of epe intenmit. Licentiosius Thcodorus conuertit vcrba liaec, ncc inalgis fideliter alia nonnulla. Nos igitur, qui tu expositione minimum a vcrbis Aristotclis, plus atralatione Theodori recellimus; ut expositionis ratio conflaret nidiorem , sed fide.

liorem tralationem proponendam censurimis, hunc in modum: An quoniam vox omnti, o omnis boum Iunim est. Hic nutem corpin nostrum ingrediens, mouere VI- est,mouebis avsem ma-ves Οιmagnituditiem v Iob ictum vehementiorem, ef em , aut Immutans AEhema o u λ quae

Iinsunt. Alaeni 1 Iisar or senes spiritus ipsum sensus locum mouent, sesse 9 ducita nobis Mitismo

i Cut oscitanti saepe in oscitando responclemus: δ cum mingentem quem-l piam videmus ad mingendum inouemur tuod iumcntis praecipue accidit.

An propter memoriam: movemur enim carpsa parte, quoties memineri

mus. Hominibus tamen, quia sensu praediti sunt iaciliori, statim ubi vide

runt euenit ut moueantur, reminiscatiturque: iumentis autem vidisse non

sitis est, sed alio quoque sensu opus cst. Quamobrem addito ctiam olfactu,

mouentili: quoniam sciasus hic in brutis mobilior est. Vnde sit, ut eodem in loco seqhicntia mingant omnia, quo primum c minxerit . tum cnim prae cipue moiiciatur, cum olfaciunt: olfaciunt autem posteaquam appropinquarunt. t Iterat primum problema de oscitatione, idem praetcica de micha, tum in liominibus, li tum an brutis. quaerens, quod de oscitationc problemate primo proposueriit. Eil auxcin so-ilutio eadem ferme, quae probIemato primo adducta fuit; ob memoriam ninamini sicri li con motio Wm: mouetur autem pars priae sertim, quae respou ict ei, quam vilica videmus; si illa autem mota, motaque matcria, quae ibi coni inctiar, seu vapor sit, ut in Ost iratione scu lhumor,

307쪽

lium r. v in minis ire, fit cxccii acndi appetitiis, citi statim inuiorii olu cinuit. Ollanditit autem d)lseremiae c.msi in quati liac ipsa in re liominibus clim brutis intercedit, dicetis ll r.e,ia κνα,λρμαι hoccsh : Himnibus tameia qui sense praerotis Moc hor Get Homines ni-i mii uni facit & promptius solo visu, bri ita autem tarditis, ut etiam ollachiis liccessari iisl fit, commoueri. Id autem fieriti adit, quoitiam homines s cnsus habent mobiliores,quiquel ficilius alteremur .nitio tempcratur. E, ut cxcarnis mollitie apsurret: bruta autem inis il iuri Inobiles. don1gς ecc)mmotio ex vim solo sensit per se liis luilicidiis cit: sed ux duo bus necessaritimcis illaim scri id ex illo scnsiis Hascrtim, in quocirca mobilitatem lionii j iiii alii bia .dc similia brissa simi, hic auten in olfactiis. D μῶν. I de fit ut eodem in Aio. Corollarium, quod deducitur cae ratione propolita. Ollcndit aut cin praeter quae sita iiiitio probleniatis quare bruta, bcct i n. videant mila ni cm socium, mitigant tamen eo loco, quo praecedentiam ii erint: id autem fieri dicit, quoniam ex olfactu, qui senilis fatis mo-l bilis in ipsi vel b, cum applψpinquauertiit loco, ubi alia minxcrint excitatur memoria, pa- rataque maturia, ut dictum cit primo probicinatc.S secundo , cxcretio prompte contingit. Alexandor labro primo problematum: idem quaesitum propositit cuius verba, ccii ni hil plus sed aliquid militin, quam Miltotclica contineant roserenda ptitavi. Ita autem lcguntur problemate X X X l v. Δ- N. ω: β - ς χασμῶντα ' M, α δ φύαν H ιο- πψῆ ε-ν GH, 7λεον γ τ αλ μι ἡ--:; M. ποι- αε- σέρι e est, ut idem Theodorus conticati; ob rem,quositan t viderin=, oscitare Π:cipiant' quoutam natura animantium consimi inter Diu al Aptissima est. maximeque brutorum. Hinc et M egrere asinorum meiere unus a sus e . aeteri quo-l que omnes issenti m faciunt, ouil in vessea eni est urina. Non omiserim etiam, quae Frac l storitas capite xxiii. ad hunc locum S oscitationem pertinentia proponit, atquc ita legunt turr mi Iam praeterea consi, sim habri phanta fia, quum a memoria quorumlam movitur, auti latri inreuta est : quippe alio 'fitarie, o nos pariter oscit tu,si tam aduerterim 3s: quod sit exci-l lata memoria alterius ab ositatione, tum c fa D repente Ur inaduertenser appet tu et aim, quodi alias antina, uti boisum agnouit . uuis vissimul scitamin: nihilenim refert adfaciendum rami motum, an vapores aliqui uper musiculis sint, unde appetitus fiat excktiendi. an alio modo, ex memisia innascatur idem a petum, idem enim omnino': is nascitur autem mis iamnentibus nos acti memoria, adament ibin autem non innas tur, phantasia rectum indicante. Similitero edente alia acerba quae iam memoria sit, o Vpetiitu consimilium : omnis autem anctitus an mam mouet. ct calorem, amma autem quae in membro est. quod 'petit , quasi h d fuat ablui II in eo. ggeriitroportionale quiDam,aut saliuam,aut quia melim iudicat.

VII.

Quamobrem cuin secari quempiam, aut uri, aut torqueri, aut aliqua re retia assici videmus, animo vicem cius doleamus An quod omnium communis natura humana est: ignoscimus ergo, cum tale quidpiam inspeximus, propter naturae consortionem, & familiaritatem. An quomodo nares, &

aures delibationes quasdam rerum obductaruin pro sita facultate concipiunt, sic ctiam aspectus asscitur, de a re delectabili, & a tristi.

Ex aliorum tormentis δί cruciatibus qu.ae oculis usurpamus affici nos dolore, nemo est, nisi liuinatio aspectu fera sit, qui non saepius fuerit ipsemet expertus. Huiusce rei rationesi duas affert Aristoteles: sed antea illud aduertendum, quod Theodorus trians scit, aliqua res tetra, melius transferri aliqua regnaui,scia, mole la, aut formidolosa. Prima igitur ratio ita habet. Natura in omnibus hominibus una communis cst; quare societate&consortio ipsius, illi ita iunguntur inter se, ut veluti partes, sic membra unius, omnes homi ncs lint, vel potius unus homo cuncti. Vna igitur parte laborante, aliam compati consentaneum est ; vel potius ipsomet laborante, ob temetipsum dolorc aisci necessarium. Homine autem.natu ra: accipio quaecumque ad ipsi is constitutioncm conueniunc, quorum alia magis,alia mi

308쪽

nus temota,elementa, humores, partes, instrumenta, denique anima ipsa; quae quo magis assinia te similia sunt, eb magis essicacia adessectum illum producendum. -δd si1 praetc-lstea aliae societates,μsmilitudines interueniant, aetatis, sexus, studi3, morum, Sc similium, adhuc validius emergit est is:denique pro caussarum portione. Quod autem Theodorus veriti,gπο-- σν, quomodo sumat verbum, ignosc/-M, Vt rei propositae conueniat, inon video. Graece est α λγησεν,hoc est ediaint, aut dotire V kuar, nimirum nanira Irostra, aut condolemus, seu dolore assicimur, si versionis modum sequimur, que proponit Tite dorus. - αn Altera ratio aut solutio, quae proximitu rem attingit: sumitur autem a similitudine sensus visus, cum aliis sensibus, scuticli auditus & odoratus. Quemadmodum enim hi sensus iuxta proprias facultates hauriunt defluxus quosdam ex propriis obieetis, dum obiecta illa percipiunt; nares enim odores, qui sunt effluxus quidam, aures, nos, qui essimus sunt hausti E remota:hique defluxus, aut laetitia, aut tristitia assiciunt illos senius, prout laeti,aut tristes sunt , eodem modo in aspectu contingit: ex re enim visa eHuxus perueniunt ad oculos qui veluti sunt,aut larifici, aut tristifici, modδ laetitiam, modo tristitiam asscrunt. De his autem emuxibus, per quos fiunt sensationes habemus apud Lucretium libro quarto: & multa ingeniosE apud Fracastorium libro de sympathia & antipathia capite quintonn quos eviuxus a singulis corporibus pro denres magnorum letiam effemium caussas reiicit. Porse quod Theodorus vectit, δει-iones quasdam rerum obductarum pro suas cultate toruipiunt. melius , ut puto ad verbum transferamus: iquos Marium iux propria mustales. l

aqua autem intercute, aut febre, aut stupore attonito, aut aliquo ex numero caeterorum malorum cssi nequeunt An a lippitudine, quoniam oculus pars nostri corporis mobilis lima eu, ac caeterarum maxime omnium res sibi Ooi

istae similis reddi potest, quippe vi facile moueatur ab eo, quod moveat:

itaque fit, ut cum perturbatum oblpicit oculum, facile ipse etiam perturbe- jtur. Tabis autem contagio ideo fit, quoniam spiritum vitiat grauemque reddit. Celerrime autem omnes, morbis arripiuntur iis, qui spiritu corrupto lproueniunt,quale est omne pestilens genus: qui autem appropinquarit, thllem profecto spiritum trahit, qualem aeger ille reddiderit. .. grotat igitur, lquia morbi ferum est, quod spiritu trahitur. Ab uno autem morbum excipis, iquoniam unus ille sic spirat, teri secus: eundem vero, quia quo aegrotarit, lhoc non aliter spirat, quam fuerit affectias. Sed scabies magis, quam lepra, caeterἱque vitia generis eiusdem assicere potest : quoniam pro semina corporis errat, & humore manat glutinoso: genus namque prurientium omne tale est. Itaque id ipsum,quia per semina oritur glutinosumque est, nimirum idcirco attingere potest: caetera nequeunt, vel quia non per summa proueniunt,vel quia persistere suam ob siccitatem non possiant, quainuis per seminam cutem oriantur. Dimam est antra, tum prima sinione problemate septimo, tum liaccadem paullos perius,

309쪽

l COMMENT. IN VII. SECT. PROBLEM. 18i

l perius, morbos eo, qui contagione afficiant, corripilaeque appropinquantes. Modo igil tur ex illis nonnullos proponit, M propositis aliis, qui contagione haud inficiant, quaeriti eur in illis contingat contagio, in his non contingat. Quod autem Theodorus,l conuertit, tabe,melius putem transferri retenta Voce Greca, iam Latinoriam auriabus usitata. Nam cum tabis nomen, quo utitur Theodorus de tribus affectionibus, teste Cornelio Celso libro tertio capite x x I I. dicaturr una clim corpus non alitur, altera, quael caehexi a Grect dicitur, tertia quae phthisis cum ulcere pulmonis sola haec contagione anficie, & de hac sola inquirit Aristoteles. es ebribin, intelligit febres summi ardoris, exiguae autem putredinis, cuiusmodi est synochus non putrida, & similes quae contagiosae non sunt. In pestilentibus autem quae contagione inficiunt, magis attenditur putredo, quaeri calor febrilis, qui multb minus nocet insigni illa & excellenti putredine. Febris autem cum vi nominis sui magis calorem denotet,ideo febre quae cum multo calore,

absque tali putredine compiunt, hoc loco intelligit & excipit Aristoteles,

Aristi. pin Attomto. Apoplexia, morbi nomen est Latinis medicis valde usitatum: Appellarunt illi tamen aliquando hoc morbo correptos, --itor, ut Celius libro III. capite x x v I. fluorem aliaem attonitam, sicuti vertit Τheodorus,fuisse ab eis dictim morbum illum, non memini me legisse. ου δε ταῶν --.AM a m ex namem case - --τm. Ad verbum. N que ab alis. Non est autem dictum hoc uniuerse accipiendum, nimirum a nullo alio mo bo praeterquam a propositis hominem contagione assici: cum & dysenteria aliquando, &pestilentia, de qua idem Aristoteles prima' sinione probIemate v II. & kbre pestilente vi contagia assiciatur: sed particularis est negatio, non corripi per contagionem ab hydrope, sebre, apoplexia, de aliis; alios nimirum intelligens qui contagiosi non sunt: veluti diceret, de ab aliis quibusdam di de ad hunc sensum trahenda sunt Theodori verba si fieri potest, sin

minus corrigenda. η ἡ β . t μά. Analippitudine. Aggreditur propositorum morborum caussas singillatim exponere , quare contagiosi sint : Zc primum ophtalmiae s Ait igitur ophtalmiam ideo contagione acciri,quoniam oculus, cuius passio est hic morbus, pars est omnium nostri corporis maxime mobilis similitudi que omnes, de omnes impressiones prompth recipit, cum facile a re quae mouet, moueatur ; pG humiditate nimirum,& mollitie substantiae ipsius Unde s oculum conturbatum aspiciat, a quo ipse aspiciatur, fit ei mmilis, eandemque turbationem recipit. Non diuersa ratione soluit idem problema Alexander, primo libro problemate x xx V. citius verba retulimus paullb ante ad problema iv. ἡ θ φAm. Tais auem contagio.PEthisis ideo contagione assicit, quoniam ab eo, qui huius. modi morbo laborat, spiritus redditur prauus S grauis orbi aute omnes,qui fiunt cu huiusmodi spiritu corrupto,qiuales sunt pestiletes, illi celerrimὶ se se insinuant eis, qui aegrotis appropinquant, sicuti subdat. O , Docet quemadmodum corripiatur, qui appropinquat: quia nimirum spiritum trahit prauum, de corruptum, qualu ab aegroto expiratur, qui deinde pulmones ipsius inficit de deprauat. Porro Theod rus aliter legisse videtur, quam vulgata exemplaria habent, nimirum hoc modo: πιώ ν ει - - - Ο--εαπνῶ. Sed vulgatae Iectionis quamquam breuiori idem est sensus.

- y λ.Aθω- hactenus dicta sunt, ea poterant esse abundξ ad quaestionem dissoluetidam: quae autem modδ proponuntur ea Ndissicili ad intelligendum sunt, de quid sectant ad rem propositam non video i Aut, quod potius puto, verborum sententiam non assequor. Theodorus hic de suo addidit illa, q-ἀθλιη trahism . Graech enim s lumini AEgratia in 'pua motri seum. In iis etiam,quae sequuntur, valde discessit a Grecis, c tamen quid aut iuuet sententiam Aristotelis , aut potius quae sit ipsius Theodori se

tentia, omnino assequor. Gωca ad verbum ita simant; muem amares at, artat.

eodotus igitur addit illa, quae multan sententiam immutare possunt, ut in iliae,&,μ:atque videtur ita interpretari verba, tamquam Aristoteles declaret, quam a solo eo morboso cui appropinquat,aegrotet, non autem ab aliis, α quare eodem morbo corripiatur, quo ille prius assiciebatur. Aponensis ita explicat quasi Aristoteles doceat ordinem contagi ius, ut ex primo inficiatur secundus,a secondo tertius,5 sic deinceps: sed verba quomodo huic sensui adaptentur, ego videre non possiam: ille verb, quia si cas littems ignorabat, de antiquam tralationem habebat, quae crat ad verbum, aliqua aliquando immutare, de imi enere,& iam diuinare cogebatur, quod de facit aliquando: hoc thitur loco, quod erat in antiqua tralatione, ais autem aliter, quae G cis respondent α di imως, i sunt enim, qui postremum verbum ita legant, Ac ita etiam legix Theodorus, non ἐροειπὶ ille inquam pro, a ter legendum putauit, taliter, quasi alij taliter secundum eundem morbum dispol nantur, sicuti prior ille erat affectus. Habet criam antiqua tralatio dc hanc vocem,scin

310쪽

abras circuiaribu que ex iisntsui tutem depastit, opimum mod, suam uias ex te remuirt: ρ oravero sis stalaes sit vino ιssam corporis tusem exessit marsas si reus habens Hac AE nera quibus inon distentanea de vir siq; aikou scribit Actuarius libro secundo de dignotione aspectuum capi u vigesimo. r egi a . . Caetera nequeunt. Alteram stauit problem uis pardem, quare fi morbi ab alii non sint coirtagios: quia nimirum vel non sunt in lupersicie conitituti; secli intus latent, vel quamquam fiant ii Hii perficic cor stituti, non manant tui ore glutinoso, sutrum quo cnim ad illam rem delidoratur. Animaduci tenduin auicni in c ricis exemplaribus ducite particulam negatiuam, quam habet Theodori tralatio in illis, quia non perfiιwatque etiam antiqua; quam sciatiis quoque videtur desiderare. τα δι' GA el quia persistere.Thccidorus de antiquus interpres otiam hoc loco agnoscunt par- L.cta ann neg. Ritiam, quorum ille vcrtit, non polfuvi; hic autem, quoniam non te manent obscvatem. Abesi tamen illa a Crinis codicibus : mihique sane vi- detur sua sc usum interturbare: commode enim sine e i nos locum cxposuimus: morbosi nimirum aliquos, qui sunt ii, superscie, non esse contagios is, quia ob 1iccitatem quanini praediti, non manam humore illo glutinoso: scd sicci pcrmanent. Sc conlii sint, nec positi ni adhaerere, cum lentore, seu glutine careant: Αponcnsis, qui tralationcm antiquam habuit cum negativa particula, exponit lioc modo: murbo . qui iunt in lupotu Lic, n C simicontagiosi, idco tales csse, quoniam humor ille cli siccus. SI facile ouaporabilis, unde cum non consistat, nec adhaereat, sed disso hiatur, non porein contagione muccr2. Porro hoc idem problema habemus ctiam apud Alexandrum libro sccund , problematum , in incr

da putrem aerem reddit . qui Iractus ab homi suo pulmonem memb=am sed tu Ia ιυ τariat, corrumpit. Scabies quoque cum perseumma corporissis, tensam, siaurem emitιδι. faciles Ieprcpag

re,curam . interra corporis vitiarepotest. teri sane morbi aut positι Intus cutem attin res nequcaUt, inultimae reddunt delibationem , ut aqua intercus,ut stupor ad Ionitus, aut cum ter summo co pstris inarent, nihil tamen humoris prae nimiasa lentuate, essiccitate. ct corpulentia, emittunt, vi albu- igo, ut lepra; aut ρομι quidem parte inferiore fiunt: sed quon se mul8cursens, aιque putrefacrcns imittant, suum amrsum transmittere vitium neupossent. υt febres crebriores hobi. e. Qironiam lucro in hisce transferendiς non minus sied adeo pilis, quam in Aristotes icis milii latis videtur Theodorus; quid enim, ut alia omittam,albugo, quae oculorum moriniscit, hic daciat, qui in letice st, s cu vitiligo quae ab Alexandro proponitu i cx viscido,& pluti nolis hutnore Vitium, ortum in corporis parte supcrficiali 3 iaciendum igitur mihi omnino l)utaui, ut denuo problema, si non ita clegantcr, saltim fidelius coniicricroin, hunc in modum: Quamobrem a phthisi se stabie,se lippitudine corr/ptantur, qui ae 'Iu appropinquaxι ,.Wb M a ope autem Iebre kor apoplexia non itidem ' roniam oculis faegerJ qui sanum i conixa ιntuetur, l