장음표시 사용
291쪽
equitare horrimes soleant,adhiberi consueuit: id vero chir fiat, non dicit. Existimare autem possumus caussam esse: quia cquus animal est admodum velox, promptum, & ferox, unde facile excuteretur se r nisi diligcnter caueret:asimus aut cm ut tardum,Sc pacificum animal est, ita ob varias caussas, qhiae minime opinari, & minime timenti extrinsecus o currete possunt, facile cx eo fit, ut cadant equitantes.Muli hac ratione sit itidcin equitatio, quam asini miniis periculosa ille enim,etsi non adeo velox, promptus, S agilis, ut equus quippe natis, ut ait Columella plus in lamet socordiae paternae, quam vigoris materni laec enim ex matre equa, & genitore asino frequentior scetura fit est tamen natura saepius con tumax , de minus obediens, Vnde magis cauendum apparet. Quamquam igitur ex alii in lium ipsorum natura, & conditionc plus a mulo, dc plus ab equo immineat periculum, l
292쪽
T e ijs quae ad certum corporu situm in configurationem pertinent, THEODORO GAZA Interpreter
J Cur sedile alios impleat,alios extenuet Θ Utrum habitus corporum distenti inter sese, ut alij calidi, alij frigidi sint ZErgo si ita est, calidi implentur: cibum enim corpus vi sui caloris exuperat: frigidi autem , quod aduentilium l calorem desiderant, quemcx mouendi ratione potissimum corpus acquirit, concoquere nequirciat, dum quiescunt. An quod alij cxcrcinentis redundant, & ob eam rem motum, qui ea consumat, desiderant, alij non3
In superiori sectione problemate Xrv.videri potuit Aristoteles contraria his proposuisse, i cum diceret, sedilc opimare ventrem, reliquum autem corpus emcnuare: ex hoc autem l loco est, Him sedile ventrem attenuet,est etiam cum reliquas partes impleat: Dicimus in superiori sectione ventrem comparari reliquis corporis partibus, hic absolute rem propo- nil sedile igitur absolute est,cum totum corpus implere dicatur,est cum totum extenuare, ii ob rationes quae asseruntur: at quo tempore torum impletur, venter plus qu .m caetera impletur: cum totum extenuatur, venter minus, quam reliqua extenuatur: Ac hoc sensu, problcmatis x x t v.verba sunt accipienda: illae enim partes extenuari dicuntur,quae minus . t pinguescunt: M. quoniam alimcnti portio ex aliis partibusad Vcntrem proficiscitur, ideo j illae dicuntur extenuari: at cum absolute, piosum sit alimentum, quod otiosis redundat, absolute dicuntur hoc loco pinguescere : Duas igitur rationes ad quaestionem soluendami affert hoc loco Aristoteles: alteram sempiam ab trabitu, hoc est temperamento, id enim .lsignificat hoc loco μεις, ut apparet ι altera a modo, quo corpus est dispositum circa excr i lmenta, utriusque tamen idem est fundamentum: alteraque ab altera pendet sicuti existimo. Ait igitur Aristoteles ex hominibus alios esse praeditos habitu, seu temperamento ca-1 Iido alios frigido: calidi igitur ex sedili implentur, frigidi non item: nam cum illi ob calo- . t ris vim perfecis cibum superent,nimirum optime concoquant,id enim est cibum superari,& vinci,
293쪽
COMMENT. IN UI. SECT. PROBLEM.
Et vinci, optima sequitur nutritio: illi enim non indigent exercitio, quo calor augeatur, lcum plurimo abundent: quin ipsis exercitium potius no ret, sicuti habemus ab Hippo- lcrate vi. Epidemiorum, Cuius verba adducit Galenus quinto de tuenda valetudine capite lxi. c. in hunc eundem locum de exercitatione tractat.Frigidis aulcm, quia non casuppetiti caloris naturalis copia, quae pro bona cinione,corporisque nutritione necessaria est, motu adhue calorem eundem cXci ante, atque, ut ita dicam vivificante indigent: alioquin enim per otium, S sedile torpido calore reddito, M ab alimento victo, susicatsiquc imperfecteque coctione celebrata, non potest fieri bona nutritio, ex quo parres extenuantur, ἡ οἱ si, quod excrementis redundant. Altera ratio. Sunt ex hominibus, qui excrementis redundent, sunt qui illis vaccnt.Qui igitur redundant, illi motu indigent, ex quo aucto calore excrementa absumuntur, atque hi nisi exerceantur, sed in otio, ac sedili degant, ab excrementorum copia suffocato Calore, nec elaborato cibo, nec nutritione sequente, extenuantur: Contra qui excrementis non redundant, illi vegeto calore pcrditi,
etsi otiosi dcrnt, optimi: concoquunt, de bene nutriuntur, atque hi cx sedili pili escunt. Est igitur vitaque ratio uti dicebam ab eodem fundamento scilicet a bona, vel praua coctione qui igitur valido calore praediti sunt, illi ut cibum perfecte concoquunt, ita cxcre-l mentis non redundant: qui autem debilem, illi&imperfecte coquunt, &multis scatenti excrementis. Porro Theodorus ad initium solutionis problematis non videtur agnosceremi, quam tamen particulam habent nonnulla exemplaria. Ad verbum autem ita .reddere possumus: Virum quomam haritus disserunt ad invicem. Hsa enim eatidi ali, stetidi sunt talia is turpinguescunt: corim eum ob caluitasem cibumsuperat. Hi di autem: id reliqua.
Cur partes corporis distendendae sint λ quod qui se exercitantiacere consueuerunt An quod meatus spiritu suo perpurgari oporteat.
Quem usum praesto distenso partium aut membrorum corporis inquirit hoc loco,&ostendit Arii oteles . Fit autem haec partium, seu membrorum distensio, cum illa contrahuntur, ac tenduntur, arque mox remittuntur,ac relaxantur: sicuti in pandiculatione contingit. Hanc porro distensionem adhibere, S praemittere consueuisse illos,qui excrcitatio- . nis aliquod genus crant obituri, ex hoc loco patet: quo nimirum corporis membra agili ra magis hic mobilia,& flexuosa,eius merito redderentur,ad quam rom frictionibus etiam utebantiir. Nam sicuti ait Aristotcles, dum usum huius motionis declarat, eius boneficiopori aut meatus purgamur spiritu qui illis proprius ,-domesticus est, nimirum vaporoso illo ibi ritu qui in cisdem identidem generatur, quem purgari necesse est. Quam etem habemus etiam apud Galenum, tum alibi, tum praecipvh libro secundo de symptomatum caussis capite v. in quo cum de huiuscemodi effectibus verba faceret, ita scribit ex Linacriversione: Atque m omnibus huiusmodV m tomatis tum inaequalitatem quandam sentire,pe ruunt, tum pandiculamur,tum omnes corporis particulas distendunt, naturae quodam in ad hunc autem effectum maximu contingere post somnum mox declarat subdens: Maxime autem distenduntur pos omnum. cum in eame halituosum excrementum stemiunt: quod o ex eonsentione nutrimenti, oper essationem ab huiusmodi motibin est eosiectum: atque id vel minimi queruli sine doctore faciant. Verum ad talem motum animalia impellit ipsa natura , eum perstuatum μουνομexcrementis molitur. Cum igitur partium meatus per eiusmodi motionem ab coespiritu, seu excremento purgentur, redduntur agiliora, & ad motum promptiora. Spiritum tamen aliter quam nos fecerimus, accepit hoc loco Aponensis, qui ea voce non spiritum vaporosum,
qui expellatur, intellexit: sed potius spiritum proprium expellentem ipsas superfluitates: quippe corpore, & superfluitatibus cxercitio calcfactis, spirimm suscitari expulsivum ut ille ait, qui easdem superfluitates co modo seras pellat: cui expositioni licet videatur fauere vox ολ ίω prior tamen mihi magis arridet.
294쪽
Cur inflexo corpore cubare melius cst, quod etiam medici pleri'; praeci-'piunt An quod venter cum recalescit,concoquere celerius porcst: sic autem sit, ut rcealeat. Ad thaec locum statibus dare,in quem incumbant, & innitan tur oportet: ita enim minime infestabunt. Hinc enim , & varices,& caeteri abscessus iuuant , quod ventriculos continent, in quibus flatum recipere queunt. Ergo corpore extento cauerna nulla eiusmo)i adigi potest: locum etenim omnem viscera occupant: ins exo autem, singula laxantur , & s
mod hic proponitur de figuratione,& positiara corporis inter dormiendum, aut somni tempore; de eo enim tempore praecipue intelligi problema apparet in illud ad sanitatis stil-dium inprimis pertinct. Duas autem affert utilitatis rationes, quam ob rem melius, S sa-llubrius sit iacere, corpore inflexo, quam extento, nimirum corpore coacto, S veluti in or- lbem conglobato , quod fit genibus ad ventrem rctractis, de pectore inclinator non autem liisdem mcmbris protensis, & in longitudinem porrectis. Prima est, quia huiusmodi situ,&l figura coctio ventriculi melius perficitur, augescit enim per hunc modum eo in loco calor, qui coctionis opifex est. Quippe tum ventriculus ipsc magis unitur, contactusque a singulis partibus,qu. e proximae sunt carundem calore lauetur ; tum citam a toto corpore ad cum tamquam ad centrum undique calor confluit ; quae coctionem non parum singilla ladiuuant. Altera utilitatis ratio est: quoniam inter dormiendum maxime ab assumpto ci- lo flatus multi gignuntur, qui non habentes loca, ubi recipiantur, feruntur per corpus,& coctionem interturbant, ac molestiam inscrunt: si vero alicubi firmati quiescant,negotium haud facbmini: seruntur autem per corpus, atque extenduntur extento ipso, quo niam viscera extenta totam sedem occupantia, flatibus non relinquunt locum, ubi recipiantur , & firmentur, inflexo autem, & conglobato corpore, vilacra Circa Ccntrum coacta, locum exterius, & ad latera flatibus relinquunt.M. τα. Hinc enim, drvarices, o caeteri abscessin. Exemplo nonnullarum affectionum declarat, iquod modo proposuit varicos enim,&ath huiusmodi abscessus cx mclancholico humo- ire, qui cum statuum abundantia fiunt, ideo corporibus salutares existimantur; quoniami cum in ipsdicauitates contineantur: sunt enim loca illa, ubi fiunt huiusmodi affectiones, laxiora, de ampliora) spiritus, seu status, qui alio fortasse lati, polliant reddcre corpora a grota, ad eas cauitates decumbunt, ncc alias inducunt aegritudineia: Ex flatibus autem varios, de graues morbos gigni, si quis dubitat, is librum euoluat Hippocrati attributum, Meodem titulo, de flatibus inscriptum. Porro quod Theodorum adfinem problematis reddit singuia antur, se sinuantur, id in Graecis sonat,caustasst,& patullo antc, quod idem Theodorus vertit: cauerna nune semodi Metipotest: Graece cit simplicius: caritas nonsit.
Cur vertigo surgenti potius accidat, quam sedenti λ An quoniam quiescenti humor uniuersus unum in membrum se colligit: ex quo cruda etiam oua nequeunt circumuerti, sed potitis desidunt: mouenti autem humor seMque cxpandit. Surgimus igitur a quiete, qua ita affecti sumus: sedemus vero a motu, quo hutnor aequabili modo quaque versus se porrigit.
Quid Aristoteles hoc loco de vertigine inquirat, satis facilh est videre; nec multum difficile quomodo quaestionem ditatuat; eis postrema verba obscuriora sunt Illud dissicilius,
quomodo laure, aut Galeni, aut mulio magis Theophrasti de eadem re verbis conueniant. GalenuS
295쪽
Galenus ii i .aphorasnaorum XXXI. auctor est,ucietiginem fieri propter sipiritum vaporosum, qui in regionibus cerebri inordinato cietur motu: Lepe etiam in ventriculo vitiosis supcr- fluitatibus aceruatis ad cerebrum ferri e X halationem vaporosam: nec notia 'rtio de locisi affectis capite octavo, iis qui Vertigine deprehenduntur fieri inaequalem, eo, bulentum,l & inordinattim motum,tum humorum, tum spiritust nec dissimiliter commentario quarto in librum Hippocratis de ratione victus in acutis xcii. fieri ait ob inordinatam spiritus flatuosi motionem qui vel in capite localem habet generationem, vel sursum cx infernis fertur partibus. Theophrastus ctiam eodem modo sensisse visus est; cum ad initium libellide vertigine caussas illius affectus propontias ita scripsit, os , παν ι ωνευμα α Misael. G σ---hoc est: Hertigines ni quando auιs ra-- alienin, aut humiditas excrementitia ad cuut umerit1Atque etiam ad finem eiusdem libelli, cum hanc cmadem quaestionem tractans liaec Iaa t: δι- μοι 5 μῆ ου Gio ιζον risbo m, en ψεφ υτων γ υχον - τη- λεου' ο μ γ f σφαλερον
sedentes verti ne amiuntur, quoniam quisentium-eonsistit humidum quia in capiue abunt ιι sisera moueantur, disiungitur finconI ans in unam partem incidens s confertim la- tumi vertiginem facis. IPtur Galcno,ut apparet, vertigincm creat motio immoris aut spirit tus inaequalis, S inordinata: Theophrasto itidem spiritus alienus, aut humor, qui ex motui disiungitur, ac dirimitur, S in unam aliquam partem incidit: Aristotclcs autem rem non
ita videtur accipere. Verum antequam Aristotelis sensa explicem, problematis verba nonnulla consideranda sunt, Graeca enim, quae habemus excusa, non eum sensum cxpi i Imriar, quem Theodori tralatior sunt aut iri vciba illa: mouenti autem humo e aeque e sanit: pu.
rauit enim Theodorus hoc usi calterum membrum priori oppositum, in quo ageretur dedit iis qui mouentur , eum in altero de quiescentibus egisset Ariistotcles. At Graeca ad verbum i ita sonant: humidum autem, quod mouetur iturasseu aequaliter Js habet: & v identur rei ferri ad proxime allatam ex ouissimilitudinem, eamque persectius declarares nempe di-l eit Aristoteles humidum , quod mouetur in ovis coctis alique sic haboc ad omnes pari res, atque ita posse illa in girum verti: scd Theodorus fortas ita legit Q. μοις, quo mo-l do sensus reddatur , quem Theodorus expresiit: illud ctiam , quod ident Theodorus
brum unum partes plures liabet, atque hoc loco, quod de una parte unius membri inicit gitur, non potest de toto membro intelligi, ut apparebit; Haec, ut facilia sunt ; ita dissicile admodum dissidentia hoc loco pireceptoris,&discipuli verba conciliare. Aristotelis enim satis manifestb haec videtur esse sententia:scdentibus, aut quiescontibus ideo non seri vcr-.tigincm , quoniam humor vertiginem faciens illis decumbit in unam partem uniuetius, quomodo sanc non fiat vertigo, sicu circularis motus; quoniam ad unam illam partem fit humoris prolapsus: in Vertigine autem aequaliter, quoquo versiis humorem ferri, Z dic fundi necessc est, si modo circulationi sit lociis: quam rem probat crudorum ouorum sinii-litudine, re Ad coctionis eorundem experimentum, nobis etiam passim vulgata; illa enim non possunt simillici in gitum verti ob litimiditatcm, quae intus exstitit ad unam aliquam partem totam decumbinoem ; quam rem scripsit etiam idum Theophrastus per haec ver ba; ut habentur in editione Honrichqxiae magis sana, SI intcgra cst Basiliensi, eis ta
Cruda oua ideo non vertunturis orum Muti quae eo sint , quoniam ita ab humore inaequab, ac minime aequilibri hac operaιione fruinamar: hae aviem minime, quoniam eis haud inexsit, quod frustrationem es iat: cum unum, or continuum stι istud , quod intus es. Oua igitur cruda non possunt in orbem verti, propterea quod corum humor non cst similiter, de aequalitur per omnes panes distributus, S diffusus, undo recidunt in eam partem ad quam eorum hi midum pronum est, S procumbit: cocta autem quoniam humorem continent aequaliter delatum, ideo possunt in orbem crit, illis igitur quiescentes, his autem, qui surgunt,proportione rc spondent Hac rem dixit Aristoteles per illa humidum autem quod inoaetur, ut
ire seu aequaliter Jρ habet: si quidem locum accipimus, ut Graeca sonant, si vero ut transtulit Theodorus, res de ovis non ita plene erit expressa sed ut dicebam crit alterum membrum priori oppositum; mouenti fieri vertiginem quia humors militer, S aequaliter sic habet, seu ut reddit Theodorus, se expandit, nimirum per cerebri patres. Igitur Galeno facit vertiginem morus inaequalis, Aristotcli facit aequalis, impedit inaequalis. Tlieophrasto facit vertiginem decubitus humoris ad unam parrem, Aristoteli hic idem impedit Ad The
296쪽
pliralium illud adhuc molestum:quod ovorum similitudinem adduccias, cadem proponit,
quae Arithoteles; cum de vertigine contrario modo vidcatur sciati re, si ca attendimus, quae ad finem libelli scripta sunt: unde & sibi inuicem manifestb videntur rc pugnare, quae proponit Theophrastus, consentire aulcm, quae proponit Aristoteles. Nec vero Tlieophra lilaea nunc aut sibi, aut Aristotelicis conciliare aggrcdiar, aut valeo. Ad Galenum, leuia nonnulla quae subetuat, proponam. Inaequalitatis nomen Galeno, de Aristoteli varie acet-pi.Circularis enim motus ab humore, aut spiritu in cerebro factus, inordinatus, de ina, qualis Galeno est, quem fieri consideraret, non in eodem loco praeci se, nec codem tenore semper, & aliter quam antea: quippe animali spiritu natura sua ad organa fetasus recta lato: tunc autem alieno mixto, circulariter moto. Idem vcrtiginis nvitus, quo caput in orbem fertur ; aut serri videtur, de cum eo reliqua, aequalis est Arist picti naturam vertiginis, considerami, qua aequaliter in orbem res conuertitur, 3c humoris aequilibrium, a quo vertigo ex natura scri apta cst. Ita rem subtilius distinguit Aristoteles, alcnus non item:& cum verbo mul iam dissideant, re non adeo dissident. Praetcreain vertiginosis non videtur casum considerasse Aristoteles, ut ex verbis apparet, cum Ouorum, quae cruda sunt, lsimilitudinem adducit, ait enim illa non verti in orbem, sed concidem. Circulariter ignitur moueri, aut sibi apparere moueri vetetiginosos conlidcrat Aristotelcs; coς cadere non considerat, non enim est ex narura vertiginis: cundem casum, qui vertiginosis saepe contingit , considerat Galenus, qui morbum inprimis eiusque Curationem, non ita vorti rinis snaturam respiciebat. Igitur etiam prolabente humore ad unam partem , unaqlic tantum scirculatione facta , si cadat quispiam, ille Galeno vertiginosus est ab eo considerestir, quippe curatione indigens: Aristoteles hunc non considerat, sed plures in vcnigine circu- ilationes, quas nisi aequali, de aequilibri humore fieri non posth ille mihi ostendere videtur. y ο- . siurgimm a mete. manifeste colligit, SI concludit: vcrba tamen obscuriora sunt, is quo loqticudi modus, cui aliquid subcsse existimem quod non deprehcndam. .
Graeca autem ita ad verbum sonant igiturpostquam quieuerunι: ouo tempore
fem sanu: sedem autem, e M in matu fuerint, quo tempore humidum aequatiter se habet, dioem lsum est. Igitur ex quiete ita afficiuntur, ut humor ad unam aliquam partem decumbat,ne fiat vertigo: haec enim fit eo pcrplures partes dissitis: ex motu autem humor aequalit cr se iliabet, & dispersus est ; sin aequabili modo quaque vcrsta sic porrigit, ut vertit Theodorus, latque Ita fit vertigo. i
Quam ob caussam cum parte corporis dextra cubamus, solestius magis accedit Z Vtrum quod vigilantes contra, quam dormi cntcs, habemus: cI-igo cum vigilando parte accubemus sinistra , contrarium sequetur in dor- 'miendi initio, cum id contrarium sit. An quod sbmnus priuatio motionis lest. Partes igitur, quarum mouere intercst, quiescant oportet: dextrarum lautem partium mouere interest. Cum autem ita accubamus,veluti initium l
quoddam resurgendi detentum obligatiimque habemus.
Quare somni caussa recumbentibus, facilius accedat somnus, si superlatus dcxtrum iaceant, quam super sinistrum, rationes duas affert Aristoteles: quarum primam ducit a
Contrarietat c, quam somnus ad vigiliam hasset: alteram 'ex muner e, aut viti, quCm par .stcS illa Circa motionem obtinent. Primum igitur ita raciocinatur. Contrariis convcni Unt contraria, somnus, Sc vigilia contraria sunt, contraria igitur illiς comicniunt: at vigalan- jtes recumbunt super sinistram,dormientes igitur recumbent super dextram contrari initio contrarius erit habitas, aut situs: appellat autem sonivium initium contrarium, lima ut vigilia est mitium motus,& operationum exteriorum; ita somnus est initium quietis de cessationis ab eisdem operibus, initiumque aliarum, quae intus fiunt: t Tmqtia in tota vita duobus initiis constet ,somno , de vigilia: appellantur autem haec initia non iesie pro- .
297쪽
COMMENT. IN VI. SECT. PROBLEM.
269prie, de proxime, sed communiori quadam magis longinqua ratione:vnde de mox cum alteram solutionein asteri Aristoteles, dicit, miιrum quoddam. Vigilantcs autem parte iam stra accumbcre habemus ex problemate ultimo huius sectionis: quod putem intelligi dei accubitu prandentium, bc coelianssum; illi enim, cum initio cibi proni quidem in faciem
recumberent, in mensam limi lites,ut habemus CX Plutarcho libro v. symposcci,s quaestio ne vi.& ex Alexandro libro primo problemate LXXXI i. puluinis ad pectus appolitis, vis ex aliis auctoribus docent, tum alu viri, tum postremo Petrus Ciacconiis in libello de cit-l clinio, Λ Fulvius Vrsinus in appendice ad cum librum; mox tamen, ut scribit idem Plutarchus in latus conuertebantur. In sinistium igitur, ut plurimum conuerti solitos, sinil stroque cubito inniti, ex hoc loco appareat, forte, ut dextram motui aptiorem magis cxl peditam haberent, si quis usus interuenisset: apud alium enim auctorem in sinistiam par-l tem fuisse hanc conuersionem non memini scriptum, aut adnotatum. Porro aulcm extrema huius partis Thcodori verba, a librario, ut putaui corrupta, restitutidcicta post dormiendo , nota distit actionis, & pro dormienvi , reposito dormiendi. Liceat autem reli-s cta ea dilhinctionis nota, tollere alteram post, mitio, & pro, initio, reponere, initium, hunc in modum. Contrarium sequetur m dormiendo, inulam eum id contrariumst. Contrario igitur modo affecti in sotnno, ac in vigilia, cum in vigilia simistris accubemus, iure inib-mno accumbemus dextris. en άνωνησία o i ruis . An quod omnus priuatis motianis est. Αltera ratio desumpta, ut dicetiam a munere, Λ ossicio partium: nam cum somnus sit priuatio motus, sicuti plenius ostenditur libro de somno, Sc vigilia capitc primo , dcxtrariim autem partium munus sit movcre , & a dextris motus sit initium , yt habetur libro de incessu animalium capite quarto, atque tertio de partibus capite nono ; quia nimirum sunt validiores, ut eodem tertio liabetur, iure fit, ut quo temporc sinistris usias, S occasio cessat, quiescant etiam partes, quibus mcdiis perficitur motus; qui cicunt autem, cum ita accumbimus, suntque veluti illigatae partes illae, quae alioquin principium sunt, quo erigimur,*excitamur ad opera: ita cnim interpretor illud quem sensium noni putem fuisse expressium a Theodoro: Quemadmodum, & voculam scuti Aristo i teli cohan et verbo . . , ita eidem Theodoro melius putem misic appositam patricipio, detenta , f minui deremum J est enim ex illis particulis, quibus boni, dc elegantes scriptores ad moderandam, transsationem vitantur, quod Grammatici obseruarunt. Eodem autem penitus modo in libro, quem adduximus de somno, SI vigilia, somnum dixit esse ιν M e OIον , hoc est,priuationem moIus, er velutι vinculum.
Cur torpeam us,& cur manus potissimum,'pedest A n quod torpor refrigeratio est: fit enim propter sanguinis priuationem translationemque. Ma
nus autem, & pedes omnium maximc partium carnis inopes, nerui uberes
sunt, sed praecipue pedes: itaque ad refriserationem celerem sua natura nimium habiles redduntur.
Antiquus Interpres unum solum membrum hoc in problemate videtur agnoscere, qui hoc modo legit: Propter quid tu rem patiuntur in mamLu, se pedibus m. Ireheodorus autem duo; nam& de torpore stultilpore uniuerse, qua ex caussa fiat, ex eius tralatione quaeri videtur, & de torpore particultatim in manibus, & pedibus, quare magis his quam reliquis partibus fiat : S sanE verba, qtiis excusa habemus, ita sonant. Ex solutione tamen magis videatur approbanda lectio antiqui interpretis: ad solum enim manuum, &pedum torporum omnia referri videntur: nisi primis statim verbis, quibus solutionem aggreditur , rem dicamus etiam uniuerse dissolui: nimirum stuporem ficri ex refrigeratione. At haec ut apparet, in gratiam manuum, & pedum dicuntur, suntque confirmatio propositionis maioris syllogisini quem affert Aristoteles, hunc in modum: Illa maxime Orpent quae sanguino priuantur, manus, Sc pedes maxime sanguine pritrantur, haec igitur maxime torpent. Maiorcin probat, ut dicebam, quia torpor est refrigeratio, quae
298쪽
utem priuantur sanguine, illa refrigerantur, siue natura sint partes sanguine destitutae, seu, quδd eo tempore is alio recesserit, aut translatus fuerit: nam 5 in partibus sanguitanei hae de caussa torpor fit. Probat etiam minorem propositionem: nam manus,& pedes, sed potissimum pedes ut ait, sunt carnis expertes, ninus abundantes: neruorum autem nomine, ut puto intelligit etiam ligamenta; talia autem exiguum sanguinem obtinent, a que ideo facith, & refrigerantur,& torpent.
Mityia 3 μἀλλομ. Cur libenter in latus accubamus sinistrum, in dextrum autem potius dommimus 3 Utrum quoniam conuersi ad lucem minus dormire possumus : mnus enim in tenebrii ocyus obrepit.Αn quod dum in latus accubamus sinistrum, vigilare magna ex parte consuevimus, S: operum functio sic nobis expeditior est; itaque ad contrarium opus contrarius habitus siue stus re
quiritur. Inuitatur autem quisque magis ad opus fungendum habitus sui i
Duo quaeruntur hoc problemate; alterum quod suit propositum paulld ante problemate V. Cur super dextrum latus potius dormiamus; alterum cur super sinistrum sumitis iaccumbamus. Pro solutione autem duas affert rationes, quarum utraque tamen videatur lreferri ad alterum tantum ex quaesitis, illud nimirum, quod problemate v. fuerat propositum, Dicit igitur, ideo contingere, quod propositum est, quoniam ad lucem conuers m nus dormire possumus; cum in tenebris o us nos occupet somnus. Vbi notandum est lTheodorum,& antiquum interpretem aliam lectione sequutos esse, qu is habeant Graeca i vulgata exemplaria, nic enim, dormimin, ille vero, minm rimire posse , conuertit: lGraece autem cst, ου βλε- , id est, non videmus: nisi ei verbo haec dormiendi notio insit mihi incomperta. Quamquam au in utrauis interprotum lectio, SI tralatio sensui lΑristotelis magis conueniat, non tamen video etiam quomodo concludatur ratio, nisi minorem propositionem addamus, hunc in modum ; qui verb sinistra recumbunt, illi ad lucem conuersos oculos habent: quae tanquam nota illis temporibus, & illa dormiendi consi/etudine fortasse omissa est ab Aristotele, nobis autem, qui dormiendo siue super ldextram, siue super sinistram partem iaceamus, oculos tam luci obuersos, quam minus, pro fenestrarum loco, &ratione liabere possumus, illa quidem valde obscura est. Aponensis eam illinc probat, quod recumbentes patra sinistra, oculum dextrtim elatiorem ha-lbeamus, qui videndi acie sinistro pnaepollet, ut collatione huius, si iaceamus parte dextra, ἔ& oculus sinister sit elatior, in tenebris esse nos dicere possimus: quae quidem tamquam leuia si minus satis taciunt nobis, supponendum ad hanc rationem est; ita fuisse moris se- inestras eo in loco in cubiculis aperiri, dormientesque ipsos ita collocari, ut ingrediente luce, qui super dextram partem in lectis residerent, oculos haberent minus luci obuersos. Vitruvius sanE cubicula, loca nimirum in quibus dormiebant; hoc enim cubiculum apud Latinos, ut ex Varrone constat libro quarto, scum triclini , in quibus Coenabant, pro anni temporibus mutata, ad varias eoeli regiones obuerti deberent) orientem spectare dc-bere , tradit libro sexto. At hoc quidem modo pro dormientis situ, vel aspiciet, vel non aspiciet lucem. Si enim capitis vertex, ad Septentrionem sit obuersiis, minus sane videbit lucem: at si in meridiem,iam contrario modo res fiet , dc orientis lucem c directo aspiciet. Prprsis hac in re mihi aqua haeret. η miniatin accusa--Αltera ratio: eadem illi, quae priori loco adducta αξ pro- lblemate quinto, cisii non iisdem penitus verbis proposita. Contrariae opcrationi contra- litius habitus, & figura corporis conuenit, vigilans, de dormiens, seu vigilatio, & dormi- lii O, Vt ira loquar, contraria sunt, aut contrariae Opcrationes, vigilanti igitur,& dormicntili Contrarius habitus, aut figura corporis conuenit. Maior propositio manifesta est ex libro lde somno, 8c vigiliai minor probatur, quoniam unusquisque inuitatur, de incitatur ad j
299쪽
COMMENT. IN VI. SECT. PROBLE M.
- opus sungendum ex conuenietuis figura: possessione, qua opus illud exerceri solet: tum vero prosyllogirandum. Contrarius habitus , aut situs conuenit vigilanti, &dormienti, vigilantis situs est decubitus super sinistram partem; quod, Vt dicebam ad problema quini tum intelligitur de illis, qui cibum sumebant,qui sinistro cubito ideo magis innitebantunve dextrum habiliorem ad functiones , 5c opera exteriora magis expeditum haberent,dormientium igitur situs crit super dcxtram. Atque ita sane locum hanc ,& rationem exposui, sequutus tralationem, melius dicam' expositionem Theodori ad illa verba, isque ad eoo'. e- - habim fluestus requiritM. Graeca enim eo loco iam dum concisa & valde obscura fiant.
300쪽
ARISTOTELIS PROBI SMATVM SECTIO VII
Eorum quae ad lympathiam pertinent, THEODOROc AzA Jnterpreter
Cur oscitanti saepenumero respoli lemus 3 A n quoniam si
recordemur turgido iam corpore ad actum descendimus,l maxime in iis, quae facile mouentur,&procliuia sunt, ut in urinae emissio- ne. Oscitatio autem status quidam eth,&humidi commotio: procliuis igil turres est, dum sola cogitatione eam apprehendamus: proxima enim est.
Magna est codicum varietas in hac septima, dc proximc sequemio ua sectione siue numerum, siue ordinem problematum spectes. Aldinauctus,&Basiliensis cditio m nifeste peccant. In illa enim, quae ad stigus,-rigorem pertinentia problemata, siquidem titulum respicimus, octauae dubentur, praepostere huc translata sunt.In Latinis,qui The dori tralationem continent codicibus, hoc peccatum non est: sed in illis desiderantur tria primo loco in Graecis polita problemata, hoc, quod modo propostrum est, & duo dei ceps sequentia, Apud veterem interpretem, res minus malc habet. Leguntur enim apud illum, tum liaec tria, tum quae dicebam ad rigorem pertinere, suo loco posita sun Eum igitur ordinem ego sicquutus sum. Tria autem prima haec denud mihi conuertenda put ui: antiqua enim illa tralatio, cum illa fidelitate nimium barbara visa cst,mvix, aut ne vix quidem posse comprehendi: A Theodoro autem puto illa filisse omissa, quoniam ob idem argumentum & fundamentum cum eo problemate quod hac nostia editione numc-ratur scuum , illis caruerit exemplar, quo doctissimus ille vir usus est. Agitur ergo hac in breui sectioite de nonnullis pertinentibus ad sympathiam,quam affectionem Hieronymus Fracastorius emditissimo libro huic argumcnto dicato, appcllat latentem rerum consensum,sicuti antipathiam, dissensum: quarum rerum vel ipso statim initio libri,i ulta idem Fracastorius incri exempla ; earum rationibus deinde inuestigatis, & propositis: qui liber omnino videndus est , cui illud argumentum persecte tenere est in animo. Aristotcles autem , primo hoc probicinare dc co essectis inquirit,quem passim accidcre videmus,ut osci- itantem aliqvcm inspicieutes, contra & nos saepenumero oscitemus. Dicit autem tapcnumero aut frequenter, non enim semper accidit, sed tunc solummodo, cum ea caussa, ex l