장음표시 사용
61쪽
mem inunctionibus utimur, fit ut eadem aestate cibi copiae parramus, potioni autem iii dulgeamus; nimirum ob siccitatem ut paullo post dicitur, quae maSnopere corpora n lstra affligit. Quod autem dictum est & de potus largitate, & de cibi parcitate illud partim
quidem omnino, Scabsolute intelligendum cst, partim autem comparatione facta ad alia tempora: potus enim aestate absolute, & omnino conuenit, absque eo quod ratio ulla ha- lbeatur an large, an parce bibere aliis temporibus quispiam assiactus sit;cibi autem parcitas lcomparationem aliorum temporum requirit: nam, etsi illa semper obseruanda es , magis tamen in aestate ob aestuationem, dc calorem summum, quem cx cibis corpora nostra incurrunt. Conlideranda igitur portio ciborum cst, qxiam in aliis temporibus quispiam asu- lmcre consueuerit, minuendaque illa est in aestate, quanquam antea exigua satis fuerit. p tus autem sine aliqua tali consideratione liberalis omnino concedendus per aestatem est. Indulgentior igitur Aristotcles cst in copia potus per aestatein conccdenda; ctiam reclamante aliorum temporum Consuetudine,quam in cibi copia eadem consuetudine permittente. Poreb de copia cibi aestate minuenda, potionis augenda, non dii similiter Hippocrates , seii Polybus libello de ratione victus idiotarum per haec verba. H eme plurimum es, minim m bιbere condueite sed potimi vinum quam meracismum. Augendum cibum hyeme, dixit etiam ipse germanus Hippocrates primo aphorismorum decimo quinto. Inter Lati nos Cornctius Celsus, qui H ippocratis dicta repetere voluit, loca confudisse vis is est; naen cum libro de victu idiotarum , de sanis loquens proposuisset auctor quod retulimus, de aphorismo decimo quinto, de sanis itidem, potissmum hycinc copiosiora alimenta exhibenda : inde autem aphorismo decimo septimo de aegrotis suscepiti setanone modum con siderasset, quo exhibendus cibus, num semct an saepius qualibet die,aut nocte, ut Galenus exposuit ; Cornelius Celsus libro primo capite tertio absque distinctione Oiruria subinde proposuit. Primo enim haec habet: Hremeρω esse conuenit: minus ,sed meraciin bibere, misiso lpane uti. Mox : At verepaullum cibo demen tim, ad cienilum potiom,sed Livisus tamen biben dum est. Tum demum. Aereale vero opotione'cibo corpm saeptus est, ideo prandere quoque leommodam es: quo in loco illa etiam, verepaustum cibo demendum, niti cauta interpretatione laccipiantur, ciuiae Hippocratis doctrinae aphorismi decimi quinti manifeste aduersantur l
Cur ex medicamentis alia aluum soluant,vescam auteminime: alia vcsica soluant cum aluum nihilo moueantZ An quod ca, quae natura humida sunt, atque aqua referta, si medendi obtinent facultatem vesicam soluunt. subsident enim in ea humores, qui putredine immunes euaserunt: quippe vesica pro eius humoris conceptaculo habetur,qui minimc in v cntre concoquitur, qui non manet , nec priusquam agat quicquam aut patiatur, cxcernitur. At Quae terrenam sortiuntur naturam, si vircs habeant medicas,aluum haec fundere queunt. In hac enim terrena quaeque materia se prouoluit. Itaque tum
bat si mouendi obtinet facultatem.
Pharmacorum, aut medicamentoriam nonnullastini, quae ventrem quidem soluunt, vesicam autem minime; quaedam autem o Contrario vesicam quidCm soluunt, ventrem nullo pacto. Horum rationem ita reddit Aristotclcs, vi vclit illa soluere vesicam quae humida sunt, M aquoso humore plena: ventrem vero illa quae sunt terrestria: virisque tamen haec necessario rcquiritur eonditio, ut medicaniculosa sitat. Igitur quod pertinet ad urinas ducentia,prima illa conditio, a qualitas, nimirum quod sunt aquosa, caussa cst ut ad vesicam deserantur ι huc enim secedcre consueuerunt hvivida, seu humiditatcs corporis, quaeculaquc putredinem minimEContraXerunt; quae enim computruerunt, illa ad alias ipartes a natura pelluntur e sed putredinis expcrtes humiditates ad vesicam feruntur; est
62쪽
enim vesica rcccptaculum totius humidi illius , quod in ventre haud coctam est; nam quod in eo coctum est in sanguinem, & alimentum conuerticii r ; hic enim de vera, &propria coctione sermo iit. Hoccc igitur humidum haud coctum, minime manet in ventre, scd antequam faciat, aut patiatur aliquid, nempz antequam corrumpatur aut putrescat, quod paulo ante dictum cst, secedit ad vesicam. Cum igitur humidum aliquod, Sc aquosum aifumitur , illud ratione illius humidi, & aquosi ut dictum cst, ad ve1icam desertur ; si verb medicamenti vim obtineat, ita enim virtutem eam hic appol .l latὶ iiritat cadem facultate vesicam; unde corum, quae in ipsa continentur cxcrctio Cons turgit. Porro quoniam vitinia huius partis verba aliter exposuimus quam Theodori tra-lvio habeat , secuti G cum vulgatum exemplar, illa idcirco Latiari , quomodo vulgata tonant proponenda cxiitimaui hoc modo. 1Lus hamorul in ionire haades coctus , quinω manet: sed μιηι iam Pu ιυππ-, aut patiatur secedit. Theodori aurcm tralatio superitis proposit .i est: sit aute ex ea haec Aristotelis sentcntia ; nil mirum humorcin illum, qui in vcnim minime concoquitur, in ipso non manere ; nec ex cerni tamen e corpore antequam quicquam agat, aut patiatur, hoc est deferri antea ad ve sicam naturamquc circa ipsum nonnulla operari, ipsumque similiter corpori aliquos usus j pr vitarc tum demum e vclica excerni; quae quanquam 5 ita intelligi, x vera esse possint milii tamen problematis sensiti communis, S proposita lectio quadrare magis videtur. οσα ' κ-τίω At qua terrenam μυι-tur naturam. Alteram problematis partem aggreditur, docetqtie pari rationc ideo nonnulla soluere ventrem, minimc autem vesicam; quod ea quae id praeliant, sint terrea natura, & medicamenti vim quoque obtineant: quia cnim sunt terrea natura ad ventrem sentiatur; ad hunc mim seruntair terrea omnia, S grauiai; quia vcro mcdicamenti facultarem obtincnt, soluere possunt corpus: quippe medicamcnti vis inouet, Λ perturbat, &cxcretionem citat, ita vero lociim accipimus, ThoodOriim sequentes,quem mani ste apparet legisse non virητον , vilia i Basiliensis c- dicio sed κριητικον,ut ad marginem rcstituit Iustinianus. Appellat autem πιν rara quod paullo ante dixit cadem enim iterari videntur: nec facultarem aliam a proposita diuellam intelligi putem: ac si di cret:turbant igitur, quia motricem& medicamentosam facultatem liabent, quae nimirum proposita fuit. Nisi dicamus non iam iterari cadem: sedllaec adiici ob nonnullorum corporum conditionem, quae a medicamentis vix, aut ne vix quidem purgantur: nimirum huiusmodi terrea, graui Mac medicamelosa, si vim liabeant mouendi, pcrturbationem efficere, dc aluum soluere: quod si subiecto alicui occurrant, quod ab ipsis haud moueri possit, iam nec pςrturbare, nec vcntrem soluere. Forte vero &ij haec iterauit, ut conditioncm illam, qua perturbare dicit, cum purgatrice iungi ostc deret. Quod iiivirimi, legamus, patiendi modo ut Latines ent..diares metitiasnσω turbant: de humoribus accipietur verbum:nimirum grauia haec terrena,& medicamentosaici vel rem lata turbare SI dcturbare si quod in vetve mobile cst,seu quae in eo mobilia sunt; nimirum humores cxpulitoni paratosti idoneos: quibus verbis, illa quoque fortasse cox-pora significantur,quae a medicamentorum tacultate, de viribus. inuicta rimanent:quemlῖnsum elici etiam possc legendo ut quidem , iit'telis verba proseruntur, paulloantc diximus.Sane aurem quod pertinet ad problematis sententiam de diureticis, nc in dubium ipsius veritas reuocetur,sciendum est quod ea quae urinam prouocant duplicia genem rc sunt, alia enim id praeitant; primum iri r ic, fornia scia facultate propraa , t si autem sunt, quae vires hinciat scilim a tangimae scparandi, quae sunt acria Calida sicca,ut semen aph,asarum, tauchis S similia : alia aut id praestant non ex illa forma, scd potius rati ne materiae, seu ratione quantitatis, cui tamcn adiuncta simul sit medicatrix vis illa, qu- dixit Aristotcles: quae alia cit ab ea forma. Huiusmodi auicua ibin vina aquoci aquae nomnullae thermalcs, asparagi, lemma poponum, oc alia timuia, scdc his posterioribus loquitur hoc loco Miltotcles.
63쪽
Cur alia ventrem mouent superiorem,alia inferiorem: ut veratrum superiorcm, scammonea inferiorem: alia vcro citant Vtrumque,ut clateriu,&thapsae succus Θ An quod ex medicamentis, quae ventrem mouent alia frigida, alia calida sunt: itaque alia propter suum calorem, protinus Vt in superiori ventre fuerui, loca pctunt superiora, ac inde liqiiciacicdo, maxime quae aliena sint, minusque insidentia, sed etiam quae insunt naturae intima, medicamento scilicet vesae metiori epoto, aut copiosiori quam natura patiatur, tam ea ipsa, quam quae excrescentia adsuerint,in vcntriculum deducunt: hic vero seruore excrcinciata perturbant, flatumque excitant multum, qui obsistens, vexansquc d cmum vomitum mouet. Alia quod natura Di id a sunt deor-stim versus pondere suo labuntur, c tiam prius quam quicquam vel assiciantur, vel agant, ac inde proficiscentia, id cin actitant quod superiora: ubi nimi per abdita foramina illinc ascenderunt, atque materiam agitarunt, codemi tramite secum, quae corripuerint excrementa, colliqua mentaque deducunt:
l at genus medicamenti, quod qualitatis utriuique particeps, militimque ex li calido, frigidoque est, hoc ob cam utramque facultatem rem porcit utrant que conficere. Hinc& medici millis cibi gcncribus saepe medicinas com
ponunt. De purgantibus medicamentis sermonem adhuc prosequitur, ostendens quare nonnulla ex iis vomitum nonnulla aliaum, alia autem utrumque ciean Caussam autem tu calidi- ltalcm, tum frigiditatem, riim qualitatem ex utrisque mixta esse dicit, primi sane primam, laltcrius alteram, & tertis tertiam. Ait igitur Aristoteles, quod medicamcntorum ventrem mouentium t hic autem ventris nomen communiter pro inseriori, qui intellina continet,& superiori hoc est ventriculo v stirpatὶ nonnulla frigida, nonnulla calida sunt, nonnulla autem utraque qualitate pia dita, nimirum & calida Digida. Addenda sunt enim in textu,ut nos ex codice Iustiniani addidimus,quae deerant in imprestis hac, ά 99 λαμὰ, τα in quorum primam partem habuit etiam qui eam rc disidit Theodorus, S antiquus interpres. Dicit igitur quod calida si musatque in ventre superiori, siue in ventriculo Herant, riintur ob sitam ipsorum qualitatem aὸ superiorem locum, nempe ad ipsum ventri culi os, caliditatis enim proprium est, ut ad superiora ascendat, merito p irtium leti iumquae ciuia illa sunt: ibi autem colli quationem cisciunt, maximc quid in eorum, quae magis aliena sunt, AI miniis ad liment,qilippe quae miniis a natura retineantur, quorUm Ctiam
facilior motus est & eliquatio; dc hic sui h leuior vomituςest; qui ex luiiusmodi calidis me dicamentis. Si verδ assumptum Haementiun sit ex vehem ntiori biis, aut maiori quantitate detur, quam natura se pota; non soleam in ventriculo cliquat aliena illa, quae dicta sunt , scd sitisum trahit etiam ; nempe ad apsium ventriculi os, & illa, & excrementumeti quodpiam, aliud e latur ; ibi vero ob caliditatem, ac feritorem λ medicamento excitiatum contut illatiui Ita fit, gigniturque flatus multus; caliditas cnim dum vi sua in ex
crementa agit, taque commouer, flatum creat: hic autem nitcns, impetum faciens,& vim inserens loco,quae conturbati status natura est, vomitum creat; superior enim ventriculi pars quoties irritatur, per vomitum ea expellit qui illi negotium facessi int. Duplex igitur Aristoteli vomitoria medicamenti genus: alterum debilius, validius alteriam; cliquar illud, trahit hoc clima singulis corporis partibus: mcdici autem tria Constituunt gcnera, duo
vehementiora, scd alterum altero plus, tertium blandius. Primi generis luc sunt aerugo aeris, caules, & folia cilcameris asinini, geniit e florus, folia, bc semina: alterius haec, bulbus narcissi, radix si lybi, raphanus in quo maceratae sint radiculae ellebori albi, quo modo illo utebatut Philotimus teste Oribasio libro septimo collectancorii in ad Iulianum Blanda autem vomitoria sunt mel crudum copiosum, mitis a meraca, id est in qua copiosum mel est,& non multum cocta, radix de semen raphani, Oxi mel copiosum: Nec tamen putem haec
64쪽
l illa esse quae Aristoteles dicit si maiori copia assumanti ir vomitum cxcitam; quae enimi proponit Arithotelcs trairimi, dc ratione copiae aequantur alteri generi, id autem dc his blandioribus non putem dici post e. Ratio igitur quare vomitoria pcr illam partem Euacuent, illa ex Aristotele videtur esse, quod in ventriculum recepta, S lata ad partes supe-jriores colliquant, ac trahunt, flatuque excitato ac ventricii lo conturbato, hii orcs cducunt. Sunt medici quibus thaec non satisfaciunt: unde ad inlitam, S occultam propricta-ltem confugiunt ι aliqua enim extant, quae ctiam in ventriculum haud assumpta vomitum excitant: rcfert cnim Oribasius cosscch. neorum libro septimo capite ultimo, Plistonicum glandes aliter,atque aliter cx elleboro coniccisse, an uc admotis vomitum cxcitasse:cim-aem compositum cum pasto clleborum,bubuloque fele dilutum naribus admouistis,limi militerque citasse. Dioclem etiam utero glande ex codem clleboro impolita idem feci illa: Idem Dieiichem ano instar emplastri elleboro circumposito. Quin de illum usum finis suis temporibus refert Oribasius, ut pedes irrigarcnt cocto in aqua marina cilcboro, Olco-que ci prino, S nitro infusis, cx qua perfusionc vomitus consequerctur. Cum igitur quo-lmodocunque assumptus elleborus thic autem albus intelligitur volnicii in cicat ad insit tam naturam medicamenti, scu proprietatem occultam, seu formam specificam ut appel-l lant, sunt qui confugiant, ut diccbam de ea autem nihil hoc loco Aristotcles, nisi cliqua-l tioilem, vim, aut attractionem, ctiam ad banc naturam, & proprietatc m reuoc mus, Vil idco cliquent, aut trahant vomitoria modicamenta, quia tali natura: At exquisitius noni sunt illa hoc loco cxaminanda. Comicrtenda potius Aristotelis verba; Theodorias cnimi nimia licentia in iis reddendis mihi usus videtur, de nonnulla apposuisse quae non crant iul Graeco textu, nisi tamen ille diuersam scripturam secutus et . Ita igitur cum sidc rcddo. que aha quidem propter calorem suum mul atque insteriora ventre recipta siunt , se untur exi a Veriora loca, atque inde eooquant,m sme quirim quae piarimum sunt aliena, o minime harent: Si autem admodum validumst mericamentum, aut maiori copia datum quam natura ferat, siursum Irahit a superiorem ventrem tam haec , tam excrementum si quod ad , ac menso caloris perturbatione genit AE aflatu qui muθω ab eo geritus est obsistem flaim vomitu;atit Putaui autem illa νεις τὶ ἄνω κωλ.ιο ν πια - γ πεια ιυμ ' --, legenda interpungenda allicr, nimirum quomodolia cbene accepissic videtur Theodorus ανάγι εις EUταυτα, τηειαν-, quomodo dic exposui,& conuerti, autem pro cx Iustiniano est,sed &υ λη apte accomotitur aliqua variato sensu. τὰ ἀίειν--. Alraqvid naturasto sunt. Caussam reddit secundae partis problematis, quare
nonnulla pharmaca aluum solii Mit; dicit autem qubd medicamenta ea quae frigida sunt, simul atque assumpta sunt, hiruntur stat illi ob grauitatem suam deorsum, quemadmodum alia ob caliclitatem, cum qua leuitas inerat serebantur sursum: appellat autem illa frigida comparatione facta ad haec polleriora; quia nimirum illis minus calida sunt, putesque rei-gidiores, S grauiores habciat; re vcra cnim S Scammonium calidum est; Haec igitur qua frigida modo appellantiir, senintur ad partes inferiores, anicquam quicquam agant, aut
patiantur, nimirum anicquam ad opcrationes eXeant, ut vincant , aut Vincantur a naturai quorum ait crutrum iis quae astu muntur, contingit ; medicamenta enim vincular,alimenta
vincimtur. Igitur frigida haec δ grauia protinus atque assumpta sunt, seruntur ad partes insolores, sicuti calida illa ferebantur ad superiores: illinc autem impetu facto, idem operantur quod calida; niminina cxcitato statu id enim Sc hic repetendum putoὶ ventris solutione in moliuntur, quod magis declarat subdens. Ibi enim per abrita soramina illinc scenderunt. Medicamcnta frigida,seu grauia dcorsum lata,illinc impetum
sumunt,excitat6quc flatu S permeatus corporis cuntia commouent,& periit bant excrementa, Sc colliqua menta,qui uis quidem dominantur,quemadmodum etiam illa superi ta facicbant in ventriculo, caldumque excrementis,& colliquamentis seoim abreptis, per candem viam nimirum per partes insernas ad quas medicamenta illius generis Vergunt, illa expellunt; inserior cnim vcruricilli pars pondere grauata, per partes cas trudit pondus deorsum. Notandum autom hic dici excremcnta, de colliquamenta, sicuti de iis,quae ciebant vomitum dixit similiter,ca SI colliquare maxime aliena, ac cxpellere tum laac, tum quod inerat excrementi, ut duo humiditatum gcnera vid tur utrobique Aristotclcs significarC; quorum alicrum colliquamentum alterum cxcrementum dicitur; quid autem di Diarat eXcrementum a colli quamcnto, illud,hoc συί ομν dicitur, liabemus dissu se ab Aristotcle explicatum libro primo de generatione animalium capite decimo actauo. M-διάμφῶν At genus medicamenti quod qualitatis utriusque paraiceps. Tertiae partis propositae caussain reddit. Medicamcnta enim quae utraque facultate participant ut pa
65쪽
tim sitit calida, partim si igida, diuersasquc parto , mixr,squc vires obtineant, cuiushaod1 multa reperire est, non solum cx solucntibus , scd etiam ex alterantibus, ut rosa,& alia, de quibus Galenus quarto de simplicium medicamcntorum facultatibus capite vigesimo tertio, SI alibi: cum inquam purganria haec utraquc facilitare participent, atque utraque etiam ad actionem deducaturin essectum suum producat, ac pars calida ad supcriorem, frigida ad inferiorem vergat, ni rito fit vico modo, quo dictum est, medicamenta illatum vomitum, tum aluum cicant. Huiusmodi autem tum ab Aristotcle mitio problematis propositus est thapsuae succus, dc clatcrium; tum etiam a Dioscoride eadem talia proponuntur. Nam libro quarto capite Centesmo quinquagcsmo quinto de claterio ita scribit, Mouet tam Inferiora, tum seuperiora partepurgationem pιικιι-. ac bilem trMbens. codem lib.ca. centcsimo quinquagesimo septimo de thapsia hunc in modu. Iam cortex raicis,quam furem purgandi vim habet, o la Di utcur in aqua mulsa polin,superiori enim, o inferiori parte bilem extriau Pori δ ab Aristotele in hac,quae a medicamentis purgatibus fit cvacuatione,video quidem attractionis mention m factam; rationem autem attractioni quam alia familiari tatem, aut similitudinem, aut proprietat cin totius substantiae, aut seu inani dicunt specificam, non video memorari ; scuti nec etiam in sequenti problemata, quo dc eadem re iterum agitur,ncc alibi quod ego quidcm viderim. ωοος ρυ -oi Hineo medici Mixtis cibi verisin. Id quidem raro sita modicis, ut sinihil, S vomitum, de aluum moueant; si tamen id velint, utriusque generis naiscent mcdicamenta; ita vcro alterum ad
supcriora, alterum ad inseriora latum, illud vomitum, hoc detechionem molitur, de qtinmixtione nonnulla etiJm Oribasus loco quctu modo adduximus.
Cur medicamenta purgare valeant,cum alia pleraquc amariora, caeteris que eiusmodi qualitatibus insigniora id facerc nequeant An quia non ob eiusmodi vires purgandi obtirient facultatem, sed quia concoqui nequeunt; etenim quae ob excessum caliditatis, aut frigiditatis, quamuis exiδuo corpore incoctilia sint, aptaque vincere, non vinci ab animantium calore, resoluique cadcin facile a ventre utrolibet pollini, haec medicamenta habentur. Vbi enim ventrem adierunt,resolutaque sunt,statim ad venas per casdem seruntur semitas, quibus permeat cibus: mox cdm nihilo cocoqui potuerunt,
sed victrice perstiterint potentia relabuntur,&quae sibi obsistunt secum de
trahunt : qtiae res purgatio vocitatur. AEs vero, argentum, caeteraquc generiis
ei itidem, & si concoqui a calore animalium non possunt,sed re tui a ventribus nequeunt. Olcum, mel, lac, caeteriquc eiusmodi cibi purgandi quidem vim obtinent, scd quantitatis, non qualitatis ratione: ubi enim ob nimiam siti copiam concoqui minime potuerunt, tum purgant, ii quando id ficere possunt. Duabus enim illis de caussis aliquid concoqui nequcat,aut qui ageneris pervicacis est, aut quia modum cxcesserit. am ob rem nihil cx prae- l' dictis
66쪽
COMMENT. IN I. SECT. PROBLEM. 13l dictis medicamentum est, quippe cum non ob aliquam sui facultatem pum
gare valeat. Acerbitas autem, acor, malusque odor medicamenta comitantur, eo quod genus medicamentorum cibo contrarium est od enim con
coctum a natura accessit, id corporibus adhaerescit, alimentumque appellatur: quod autem conuinci , domarique minime possit, sed venas ingressum per excessum caliditatis,frigiditatistae suae perturbet, hoc naturam sanc obti
Clim admodum insigneς& praestantes.sint evacuatiomini effectus, qui in corporibus nostris usu medicamentorum purgantium ficti conspiciuntur ; talesque ab iis, quae excedenti aliqua, dc jnsgni qualitate praedita sunt prouenire par sit , iure quaerendum videtur, cur amara, & austera, aut aliis similibus excedentibus quali tibus praedita, non eundem creent ei etiam, purgentque & ipsa, sicut purgant pharmaca. Rcddit autem quaesiti causisam,duabus medicamentorum purgantium, necessariis conditionibus propositis,quae cum semper non insim excedentibus qualitatibus dictisdiaud mirum est si semper non purgent. Purgantibus igitur medicamentis quae ex Aristotelis sententia necessario requiruntur Cor ditiones hae sunt. Primum quod incoctilia sint, & a calore nostri corporis minimh vincantur : duo autem haec in idem recidunt, sed illum potius superent, corpori que dominando
corpus moueant; verbo enim motricem virtutem contineri cxistimo, quae in pharmaco omnino requiritur, quam ei veluti necessariam tribuit Aristotelos inferius problemato quadragesimo quarto; tum qu6d imminuta, aut resoluta pcr corpus diffundantur , atque ob has caussas purgantia sunt, dc dicuntur. Ἀπο τ 1 . A ventre utrubra. Duo hi ventres, seu potius duae cauitates, in quibus existentiaemedicamenta, haud tamcnvinci postant a calore naturali sunt ventriculus, M venae. γαυῶ- is Haec med emi menta habentur. Legerem libentius πιυπη,id est, Me mado, se hac ratione, ut responde mi pa
i ticulae ora, superidspositae, dicit enim Aristoteles, medicamcnta non ideo Qui purgantia quod obtineam aliquam talem excedentem sexultatem, qualis dicta modb est: sed quoniam concoqui non poGnt, &-sequuntur, ideo pliamiam sunt. σπιν si ἀώ -λιανεισελθουm. Ubi enim ventrem a runt. Modum explicat quo pharmaca purgant ἱ ait enim
simul atque in ventrem uigressa sunt, & per ipsum diffusa ferri in venas & lim altera est
ex cauitatibus superius dissis non secus ac cibus per poros, seu meatus: invenis autem,cauitatibusque minime concocta,aut evicta, sed vincentia potilis,& dominantia,excidere ex ipsis, secumque una deportare qua voce innuit citam motricem, S tractricem virtutem quicquid ipsis obuium fuerit, vocarique lianc purgationem. χαλ- δε γρος te τα πιο τα. Aes verὸ,ar tum, eate que neris eiusdem. Ex conditionibus positis, quas requiri dicebat ut aliquid pharmacum nominaretur, colligit aes, arsentum, quanquam incoctilia sunt,
quae altera erat ex requisitis conditionibus,non posse dici pharmaca,qubd altera desit conditio: cum huiusmo/i metalla per corpus minime fundi, aut ditatui possint. κάει,-- ροιο Γ ἀ- oleum et ae.eaterique eiu riciti. Ob alteram conditionem, segregat etiam cx numero pharmacorum oleum, mel, lac, Sc similes cibos; illa cnim quanquam percorim diffandantur, non sunt tamen incoctilia; quod sane pertineat ad qhialitatem ipsorum; nam ob quantitatem incoctilia esse possunt, nimirum tantam eorum copiam assumi, ut a Calore minimε vinci possit:meo tempore purgant sane, non tamen propriὶ pharmaca sunt; quae enim Noprie sunt pharmaca, ea incoctalia sunt non ob quantitatem, sed ob qualitatem ι cum verb haec si incoctilia sunt, id fiat merito quantit iis , & ob ianc purgent, si mod3 purgant ita enis Anant Aristotelis verba, qua Theod rus venitineruando id facere flossunt hoc est si tanta assumatur copia, Min tali corpore, ut
effectus ille purgandi contingat, idcirco pharmaca dici minimε debent. ' γὰρ ω seu
π ν. Duabus enim ita de ea is eoncoqui nequeat. Quae concoqui non possunt id ob alterutram caussam patiuntur; vel quia talia sunt, vel quia tanta: quae vero pharmaca proprie sunt id habent ob qualitatem: cum vetd id cibis superius nominatis contigerit ob quantitatem nullum ex iis pharmacum metit b dici potest. Acerbitas Autem, acor, malassue odor medicamenta comisantur. moniam in probicinatis initio de excedentibus nonnullis qualitatibus verba fecerat, quorum etiam occasione problema instituerat, miratus eas purgationem minime inducere; quanqua huius rationem in principio insinuauerit, ictius tamen, Ac claritis rem explanat. Ait enim quod vel austeritas, vel amaritudo, Ni malus odor,ex quibus reliquat etiam innuit liti iusmodi quali mite accide
67쪽
tia sunt, quae pharmaca ipsa consequutuor. PMrmam igitur iam naturam suam obtinetit, l& propriam facultatem cuius beneficio Pargant, quibus deinde iam suaes Vircs obtinentibus eae quae dime sunt qualitates tanquam accidentia quaedam consequuntur: consequim- ltur autem, eo quia pharmaca natura sua res aptam cibo contraria est; cum cibus pro sua lipsius moderata temperie & naturae nostrae iliaritate concoquatur, de agglutinetur corpori ; pharmacum autem contra pro naturae M facultatis excessu, vota etiam excedentes liacultates oriuntur, a natura nostra minimh vinci possit, sed potius ingrediens venas ex- lcessu suo aut caliditate, aut frigiditate this autem duo purgantium pharmacorum genera linnuit superiori problemate enumeraraὶ zotum corpus perturbat,ac Cuacuat. l
Cur piper sit large sumatur, vesicam soluet, si parce aluum: e contrariolscaminonea si largo suinatur, aluum loluet: si pathc, S: quae vctus cst vesi- l
camὶ An quia singula magis a singulis mouentur: piper c nim magis vrinam ciet, scainmonea aluum. Itaque sipiper sumptum copiosius est, ad vesicam desertur,nec se in aluum diffundit: sed si exiguum ceperis,retentum id aluum soluet, atque ita medicarne nilim eius cxistit. Scammonea vero quae data copiosius cst, retinetur, ut re luatur: res*luta iam medicamentum essicitur, ob caussam qua superius propositimus. At si exigua una cum epoto humore per inuisibiles meatus imbibitur, ac celerius antequam perturbe in vesicam defertur; qua pro sua facultate recrementa, colliquarnentinue residentia per funama abducit. Sed illa multa, ut dictum est, quod diu ex virium soliditate permanserit, lassic expurgat, sordesque terrcnas potissimum detrahit.
Piper larga copia assiimptum vesica1n soluit, exigua vcrd aluum , scammonium autem contra, multa copia soluit aluum, exigua autem, NI vetusvesicam. Huius ria rationcm inquirit Aristotcles, de ait illam esse quoniam utriimque cx illis alterum alterius laum ris mouendi facultatem obtinet: piper enim facultate tibi insita a natura potcsh mouere urinas, & vesicam soluere:ad eamque rem sponte fertur: scammonium simili ratione idem circa Ventrem inferiorem operatur; piper igitur cum assumitur copia insignio fertur ad vesicam, eb nimirum delatum a propria natura, qua ad id procreatum aptum eli, ibique cffcctias suos producit 1 minimh autem di luitur in ventre antequam ad Nucam pC Meniat ; properat cnim natura illius ad vesicam iptam deserre; li vcro pauca copia assumatur,
timc superatur ipsius natura, de ad eos effectus redditur imbecillis, qui ipii proprij sunt: nam Vt unaquaeque res proprios edat effectus, non quaelibet rei illius quantitas sussicit, sed tanta desideratur, ut in illa virtus seu facultas consistere pollit ; si igitur exi a Copia assiimatiir piper, victa ipsus facultate in ventre, de ipso diffuso, non amplius ad vesicam, quae erat ipsius natura, & ficultas, si minime deuictum fuisset, properat, scd ipsius ventris
medicamentum euadit ι caliditate enim, Sc subtilitate sua attenuatis excrementis,aut alia facultate ipsum conturbat, & ad exta etionem irritat: η δ. - ε ρ,--οω Sc mmonea verὸ data copissi s es. Alteram partem aggreditur, in qua soluit id quod dzscammonea propositum est. Ait igitur quod scammonea large assumpta distunditur, de dis luitur in venire; hactentis enim vinci a natura vi distundatur, de dissoluatur concedit Aristotcles ; quin de ncccssario requiri voluit superiori probi mate, quanquam purgantia incoctilia esse dixerit, ibi enim de coctione ea intelligebat, qua res assumpta CoiIucrtitur in substan
68쪽
substantiam rei, quae nutritur, & adglutinariar comori, ut ibidem disertis verbis explicuit; hic autem non ca proprie concoqui intelligit, sed potita aliquantisper superari, de ideo
ait ea in tantum vinci ut dis luantur, minimὶ autem ea sunpliciter concoqui; vere enim hanc alterationem a natura patiuntur medicamenta purgantia , minime autem illam. t Scammonium igitur large assumptum dissoluitur in ventre, di lutum autem pharmacum fit, eo modo, de ob eas rationes, quae superius nimirum problemate quadragesimo primo, secundo, dc tertio explicatae sun . Si autem exigua quantitatC assumatur, aut vetus , in quo vires exolutae iam sunt, Δί exIguae non secus ac in exigua quantitate; non potest in ea mole virtus, siue facultas consistere, ex qua propriae illis operationes exoriuntur; unde neque moratur in ventre, neque allius pharmacum esse potest; sed una cum potu,nimirum cum liquore cum quo assumitur, Vci quem reperit in ventre, qui natura sua fertur ad vias urinae, absorbetur illud etiam simul in poros,mmeatus corporis; atque cclcriter
antequam corpus penurbet, hoc est purget, sertur deorsum in vesicam,& ibi facultate qua pollet, nimirum calefaciendi, attenuandi, & attrahendi, ducit excrementa, & colli quamenta, quaecunque insuperficie sunt, hoc est magis tenuia aquosa, M ad bdu cendum faciliora, quae per vias illas euacitari possimi ; 3c hic rursus dicit excrementa, de lcolliquamenta scuti supcrius problemate quadragesimo secundo: in utroque tamen ge luere faciliora ad exeundum scammonij virtute deduci intelligit: Si verδ insigni quantitate idem assumatur, prae virtute, Sc facultate sua, quaque id illi insitum cst, multum tempus moratur in ventre, ibi non solum trahit quae insuperficie sunt, Λ tenuia; sed insignem purgationem molitur, crassa etiam dc terrena ducendo. Fuit autem haec Aristotelis sententia de pipere, S scammonea adducta etiam a Serapione in tractatione de simplicibus medicamentis capite tum de pipere, tum de scammonea, ubi ex libro illo quaestionum quem citat, eadem quae hic Aristotcles adducit. Et sorte quaestionum liber ille, sunt haeci Aristotelis problemata, qui liber sine titulo, & cum aliis etiam non Aristotelicis probI l malis circumserebatur. Contrarium tamen sensisse visus est Avicenna canone secundo capite de pipere, ubi piperis Q iguam copiam prouocarc urinam, multam autem soluere ventrem asserit,idque contrario modo contingere in scammonea;sed corruptiis esse hunc locum, de aliter seu potius contrario modo legendum, Consentaneo nimirum iis, quae 3c
Aristolole dc Serapion habent, docuit Andreas Bellunctas in castigationibus, quas in iliatum auctorem edidit. Portis illa ad initium problematis urebat vim, mita restitimus ex Iustiniano, sicuti etiam exposuimus, accipientcs ά agendi significatione sicuti proprie sonat, Theodorus tamen patiendi notione a cepisse vitus est,ita tamen reddidit ut sensus idem sit.
Cur inflammationes easdem alij frigeficiendo sanent, alij calcfaciendo concoquanti An quod illis per refrigerationem, his per externum calorem, caloris sui copiam colligere placet.
Rationem inquirit, ac reddit curationis illius quam phlegmasis, aut inflammationibus per contraria remedia adhibcbant medici; alij enim eas refrigerantium usu,sh calefacientium persanatam Phlegmasae autem nomen, quod Theodorus in textu inflammationes venit, aliter ab antiquioribus medicis, aliter a recentioribus fuisse acceptum scribit Galenus , tum primo aphorismorum septimo, tum quino de ratione victus in acutis vigesimo primo,quo loco etiam significationes illas pluribus distinxit Nobis ea omnia huc asserenda non sunt. Illud satis sit, significati eo nomine in praesentia apud Aristotelem assessiuncalidum; quanquam Hesychius gencralius nomen ta omni tumore accipiat, qui inte pretatur c γνώωσι, ὸγνῶτα , hoc est o ingruar. Quomodo igitur a contrariis caussis idem oriatur effectus,& quomodo a calidis calidus curetur affectus docet
Aristoteles. Rationem autem illam reddit,quoniam tumor omnis p ter naturam curatura calore proprio, 3c innato; hic autem univir cogitur, de validior fit; tum merito restigerantium, tum calefacientium; iure igitur utraque morbum tollunt: calefacientia igitur a
gent eum quoniam illi similia sunt, simile autem simili augetur: caliditas enim iure quam
69쪽
lucran aliena dicitur ab Aristotcle, nimirum quae soritasecius adiiciarat,est tamen intelli Nnda temperata,& suauis,& similis calori nativo,naininad vero aliena,hoc est prςtcr naturam, inimica, Se nimium incedcns, cuiusmodi ex febre aduenit: Haec igitur ob similituditiem, caliditatem natiuam cogit, haec vero coacta,& validior cffecta humore coquit, qui phleg-masiain, seu inflammationem parit ; S sic morbum tollit; refrigerantia autem eundem producunt effectum, nam adstringunt, δc densant; adstricto autem, & densato corpore, nativus, & proprius calor unitur magis,Whac ratione maior, & validior quam antea fit. Praeterea restigerantia tollunt partis inremperiem: At intemperio sublata, pancque ad nataturam propriam reducta Calor naturalis in ea validior,& potcntior quam antea gignit tu , δίsic morbum tollit.
Cur mutari cataplasmata debeant ξ An ut plenius sciatiatur. Solita enim, ut ea, quae ventriculo mandamus, non amplius medicamenta sunt, s c d pro alimentis recipiuntur;sic etiam haec fungere suo muncro nequcunt.
In tumoribus t ulceribus,aut aliis, quae id genus remedij postulent, solent medici subinde mutare cataplasmata, ita ut cum lioru genere VIIo Ii sunt, altero post diim utantur. Id autem ea ratione fieri ait Aristoteles, ut cataplasmatu vis, S facultas a natura magis percipiatur; nam quae consueta sunt minus percipiuntur , cum ob consuctudinem ilialam adeo sens bus familiaria evadant, ut ab eis minimum aut nihil afficiantur; quemad modum in iis etiam contingit, quae perosasti muntur; pharmaca enim per os assiimpta praesertim alterantia, cuiusmodi sunt endiuia, lactiaca, feniculus, de similia; si assidue eis utamur, minimc pharmaca amplius sunt, hoc corpus nostrum minime amplius afficiunt quemadmoduin pharmaca assiccre consueucrunt: sed potius fiunt cibi; quibus proprie corpus non alteratur, sed in eo relictum statu, in quo crat, nutritur solum. Id autem veriun etiam est in pharmacis leuiter purgantibus, seu lenientibus, cum & illa cibi quodammodo sint, seu mediae cuiusdam natum inter cibos, S mcdicamenta, Ut pruna, tamarindi, casia, Manna, rosae, viola,&similia; quae &ideo exigua quantitate non pu gant. Sed N vchementiora tiam medicamcnta, cuiusmodi rhcobarbariam est; S validiora etiamsi exigua quantitate, vel etiam subinde aliquantisper maiori , quispiam sume re assuescat, nec purgationem moliuntur. Quan vel ipsa venenata astidito usu mitescere, vetulae illius Atheniensis exemplo manifestum fit, de qua Galenus tertio de simplicium medicamentorum facultatibus capite decimo octavo, quae a minima Ciciuae portione auspicata, nullo detrimento ad permagnam progresia eth copiam: principio enim paucum cxiguitate ipsa deuichium est, at consuetudo naturale reddidit.
Cur cibum imminuere , laborem augere salubre cst An quia caussam
aegrotandi cxcsementorum habet nimietas, quae tunc certe exestat, cum aut
cibus stiperest, aut labor deest.
Laudat sobrietatem, & exorcitationem axim ad sanitatemconferre dicens exiguum nedere, dc multum laborare: illam autem huius rei optimam rationem asseri, quddmorborum causta excrementorum multitudo est; haec autem tunc in corpore gignitur, cum aut cibi exsuperantia, aut laborum defectiis contigcrit. Haec porro sententia non sine distinctione debet a nobis accipi, nam ubi exiguum cibi assiimitur abesse debet exercitatio multa resolueret enim pliis quam parsit: unde dicebat Hippocrates II. apbpr. 17. Mifimes tibor dum mis est. Sed accipienda potias iuxta ali. Mn Hippocratis sentcntiam.
l via is semiatu est , nis sectiari tibis, Mi res. Sed quomodo distinctilisi haec sint accipiend de ab hominibus, quibus mei ita valetudini consilium cst,usurpanda,
70쪽
COMMENT. IN L SECT. PROBLEM. .
ex me gaeorum libris de salubribra, pctendum csti stor eli enim uniuersilari proposuis se sentetitiam satis ruit.
Cur medicamenta, & res amarae, aut foedi odoris, magna ex parte purgare possint i An quoniam amara quaecunque, maleque olentia concoqui nequeunt: qu1 A canna medicamenta quoque amara sunt, atquc foetida. υ Aenim concoctionem nullam sibi adirutiunt, mouercque cum amaritudine possunt , hinc medicamenti sortiuntur naturam. Et sit iusto plus data sint periment. inae autem necant, etiamsi exigua dentur, haec non medicamen ta, sed toxica esse dicimus. Ne illa quidem medicamenta vocamus, quae non sui generis qualitate purgare queant Sun enim pleraque in genere cibi, quae si large stimantur, facere idem poterunt, ceu lac, oleum, multum. Sed haec omnia, quod minus facile concoquuntur idcirco purgant: ncc omnes, sed aliquos. Sunt enim aliis alia concoctu facilia dissiciliaue. Quamobrem non e ad ein medicamento omnibus simi, sed propria plerisque comperiuntur. Denique medicamentumnon selum concoctionis immune, sed etiam motus essiciens ess: debet: sicut S: exercitandi ratio extrinsecus illa quidem,
aut intrinsecus accedens, non nisi per motum alienam excernit materiam. Duo proponit: cur purgent plaarmaca, idqire abselatE, quod etiam proposuit superius
problemate quadragesimo rertio : & cur purgent amara ac ficedi odoris; id veris non abs luth, sed ut plurimim. Hinc aut m tollatiar contrarietas, quae huic sententi e videtur esse, cum ea quae proponitur codem quadragesimo tertio problemate, amara minime purgare; ibi cnim de purgatione ea, qtiae ab lute, dc ex formae ratione, ac ideo isemper fit,erat sic mo; hic autem de ea quae non semper,& ex ratione forinae, sed ut plurimum fit. Vtriosque autem quaesiti rationem reddit Aristotcles dicens, onuria haec purgare, nimirum M pha maca, dc amata, ac fiedi odinis, quia incoctilia sunt: luc enim vcrba ita accipio tanquanχ υνδιγμ. Sed ncccsse illa uti sbnant proponere, Theodorus enim conuertit ut Putauit CX-poncnda : sonant autem hunc in modum. Anq- murmaniam ι ομῶ odoru ui AEliat patuit autem supcitus, hanc piargatorio medicamento requut necessirrib conditi nem; non ramcn sola huic acti otii suificiatmisi de motricem virtutem habeat cuiakanctam, quam adiicit mox Aristotclcs. Porro concoqui minime possimi amara, S foedi odoris, quod itemiit idem Miltotele sectione duodecima problcmate undecimo, quo iam natura, singulaeque corForis partes aluntur re dulci, dc suauix a contrariis autem abhorrent: amara autem quatenus talia, eidem inimica sunt, nec nutrire possunt; quia sunt seca non
aliter ac cinis,& puluis 3 animal autem omne plus miniis humidum est, sicliti scribit Gale nus quarto de inplicium medicat nentorum tacuItaribuq capite vigesimo: quod si non liabeat verba illa disiunctim accipere: sed notam uniuersalitatis subsequenti voci adiungete hoc modo: Omnia arn, o seri odoru incoctilia esse. sentcntia quidem vera sit,sed altera ex propositis cpiaestionibus dis olutione carebit: δό-φάρμακα πικρα est Ac de ea a me amema quererra amaras G. Proponit medicamenta purgantia esic amara, de scedi odoris, quanquam non omnia, nec neccst id; & hac qualitate cum huiuimodi rutum
genere interdum Contactam; unde consentancum vidcariae haec etiam cum ilia conueni-