장음표시 사용
401쪽
absumitur Immiditas, ruit ini materialis causta, transmittitur cui in per partes illas siccas, perci, illorum foramina pci colata sugitur, dc absorbeturis a cnim prompte recipiunt a lmittunt, de trahunt aquam & humores omnes. Caetera autem animalia cne sicciora, homi
nem autem humidiorem,habemus cx Galeno libro primo de temperamentis, capitc quinto,ubi scribit,animalibus ad inuicem secundam species comparatis, hominem quidem humidiorem, canem autem sicciorem esse, cii tamen homini similem temperaturam inter eadem animalia ha in porcos domesticos, quibus excisi i unt testeς, scribitur ab eodem Galeno: libro undecimo de simplicium medicamentorum facultatibus. Idem habemus etiam ab ipsi, Aristotele libro primo de gener uione animalium capite vigesimo , cuni l cri ibit ex omnibus animalibus plurimam purgatio iacm mulieribus lacri, atque maribus pluri-ioum emitti seminis magnitudinis eorum proportione; Huius rei causiam esse corporis co stitὐtion m, iliae humida dc salida est ratione cuius plurima in eo fiunt cxcrementa. igitur ratione siccit is ventriculi,absumptis Limiditatibus, S excremetitis,quari uni ructus in 'teria illi in easteris animalibus non fiunt, in homine fiunt: inanent ςnini illae humiditates, loc ex emcnda, atque in flatum conuersu, pcrque os excretae, ructum pariunt: scribit enim Galinus libro tertio de sumptorii arum caussis capite secundo, seri rii ni ex halituoso lspiritu, genito in locis, qui sunt in ventre, succis qui Ps dana pituitosis, vel cibis i ibi a de fici lite calore in halitum solutis ; solam cnim dc mi hceram stipidi tem psi sus halitum
facere non vult, quoniam nec attenuat, nec conficit, nec alimen .um dii lilii: nec etiam
fortem Calorem quo irini longiori interuallo nutrimentum superat. Sc atteiabat, quam pro fhalitust generatione sit necesse; Calore autem qui in cibos fili deni asit caeli tali ii ximii aute; eos sane modo quodam dissoluem,non tame prorsus conficere ; atque hinc oriri fatilos uni spiritum, lyi cum I r os cxceri itur, ictum parit cum per scdena, latum, aut cum s te piris, alat sine trepitu, quod pedem I .atini dicunt viς λαφύροις. leni se Ozi: Causi uni laliam assignat, alicui generi propriam, nimirum iis qua: sti pellatim r. h aec alitem istunt id e liabent ietas in cilice cinctas in modum cristic, δε cuidam: T dorus vertit iumenta, qua vuce etiam supci ius dum problema proponeret usus idem T eodorus eli. abitamen Aristotele .non sed di ir, hoc cli si 'gacta ut exposuimus , sub iugalia autem non cadem sunt, quae M est: bos enim ex subit galibus est, non ramon ex
iis quae λαγ em diςuntur, quamuis laoc loco cum a subiug. ilibus boues superius dii tui, rit 'istoteles . non multum intersit. In Euiusmodi igitur animes ibit qui tu m& dat alvitit, quia collum etiam loligum obtii 'nt, status qui gipuuntur, ad partes inse rionec isti petum facere dicit Ar illotcles; illac enim tendunt, q a exitus illis promptior de expeditior est, at breuior via per inferiores partes, quam per superiores Ob colli longitudinem , illae igitur de illuc pergunt; unde fit ut huius inodi animalia multiim etiam Sc sic
quentor pedere soleant. Aues autem dc cornigera ncutrum horum facere dicit Arii teles, id est nec ructare, nec pedere ; non tanaen caussura aliquam ambobus commune ii assi gilat aut aWibus vllam peculiarum: sed cornigeris omnibus quae comiciliat, quod erat re luarium membrum, aliam proponit; de aliis etiam praetri cornigera: dicit citim non etiam
rustare quaecumque ruminant , rumi m au in omnia cornigera, quae utrinque dentata
non sunt, ad ex dentatis viri inquc, mures pont i, de piscis ille quem ab ea re ruminalem quidam appellarunt, ut seribit idem Ariistoteles nono de historia capite vltimo: de came lus et ivn ruminat more corni ororum, Ut scrib t idem Artitoteles libro tertio de partibuς c. pite decimo quasso. Huiusminti autem rii minantia animalia liabeiit plures velatres, it cuti hoc loco scribit Aristotcles, atque cetiam libro secundo de historia capite decimo se i imo, de tertio de p. inibus, quem modo adduxi, capite itidem decimo liarto ; qiso loco citat eos velit res ligillatim emi nictat nominat, tiim etiam ratibnem proponit, cur plu- re natura simi facti, cuius vcina ct in pnaetcrcunda non duxi: de ruminantibus igitur I .cus haec scribit eodem Theodoro interprete: Habent haec singula plures venim, ut oris, ea pra, cerum,c mitia, ut cum os icta n oris non aris in molendo cibo adhibetur propier inviam deis
i um, munus dentium ex eant, rem alius ab alio cibum recipit scilicet primm inconfectum ecundia ρantulum consitatam, terti in plemiis, quan- perquam plene coinctum. Dab is reum Mean 'a m , receptacula cil habeat plura qM,s numina haec aut inita sunt. aut indere lacet, ven
ter, araueum, siue reticulum, omasi , abomasium. nam modo haec se habeant, tum situ. tum etiam is ecie . ex historia, Hlsiecti animabum petendum est. Innuit autem A ristoteles locum quem citaui fecundi desiistoria capite viti ino. Ostendit deinde Aristoteles quomodora tiones uestim ventrium, non fiant aut rhictus, aut crepitus. Inquit eni in quoniam plures sunt in huiusmodi animalibus ventres, facultatem praulari flatibus, qui an civilem gignun-
402쪽
' tur, sursum deotiunx inultifariam per eos vcntres incandi, qua varia motione fit ut humit chras anticinet absumi, quam flatum pariat, qui aut ruitam aut crepitum moueat. Quod igitur paullo ante dixit, flatibus praestari facultatem sursum S dcomam incandi, intellexit: itatu impersectos, & inchoatos, S rudimenta quaedam flatuum, hic autem cum humidi i tatem ante absumi quam flatum incitet; flatum intelligit persectum d absolutum , qui
ructum moueat,aut ventris crepitum. Dculta etenim Pro etenim,verterim libentius, o, aut ter rur, cum ea G cc sit oua,&melius sensum, ut mihi quidem videtur, liae pasticulae exprimant.
Cur in animantium genere qsiaecumque doinestica, cadem etiam fera reperimus: quaecumque autem ferrithon Utique eadem domestica natura creauit 3 Etenim homines feri nonnusquam cernuntur, & canes apud Indos, & Rui alibi: sed non leones, non pantheras, non viperas, non alia complura
domesticaeli nouimus. An quod res prava facilis ortu est,& mutari quoque xxpeditc in eam rem potest. Naturam enim non quae prima, sed quae tima est, assequi statim perdissicile est. Quapropter omnia etiam domestica, principio sera potius,quam domestica esse solent, ut puer ferocior proseiaqquam vir, quippe qui omnium edax, & irae deditus sit, quamquam infirmus. Ergo quomodo in operibus artis, sic etiam in naturae licet perspicere. Nam in his quoque praue omnia facta sint, & phara sunt praua, quam proba , ut lectus, vcstis, fletioduis aliud :. quodque probum est , id omne
prauum , etiam comperiri potest.' Quod aut elix prauum , id non omne probum quoque reperies: ut siquis vetustissimorum pictoruin , fictoruinque opera cogitet, nondum enim perito pingcbatur,.aut cx aere duceba-ltur , sed pingui Minerua omnia eiugiabantur. Natura etiam pratie Qmnia facit, &plura praua, quam proba: proba vero pauciora praestare, non omnia, potest. Atqhi doli sesticum omne .melius est, serunt autem atque sylvestre prauum natura, scilicet non quae initia, ortusque continet, sed cui, opinor, factu dissicile sit probum illud urbanum, atque domesticum.
Contrarium veru, aut numquatri; aut raro cilicitur. Attamen vel temporum locorumque coyditione , temperament όque uniuersi quodam beri potest, ut urbana , & mitia reddantur omnium animalium genera. Hoc idem in omni etiam' stirpium genere intelligere licet. Quaecumque enim urbana sunt, eadem etiam comperiri sylvestria possunt. At quae sylvestria extitere, cadcin omnia inansuescere non possunt. Non tamen desunt, quae sitis locis qui bissdam peculiariter ita se habeant, ut neglecta, feraque proue
403쪽
inire praestantiora possint, & iniciora, quam quae alibi summo cum studio
l colantur. t Quod hie proponit Aristoteles ex animalibus quaecunque mansueta & domestica sunt l eadem quoque fera &sylucstria esse, scriptum etiam ab eodem Aristotele habemus libro
primo de historia capite primo ad extremum caput, ubi animantium varias proponebat diuitiones his verbis,Theodoro interprete: Addo ratam H s esse eremus,M--a-msel creare ut hominem, ut perpetuo βων, ut panthera n , ut sipum nonnullas rei saevi disse manseaeseere,ut elephantossed 3mn abierpartiendum est. Genera enim qtiacunque plaoda ρηι.hae eadem fera quoque possunt reperiri, ut sera,equi, homines,oues eapra, canes boves Libro
etiam primo de partibus capite tertio,eandem protulit sententiam, omnia quaecunque ii mestica sunt, hiuestria etiam repcriri dicens, quo locosyluestre & domesticum pro differentiis animal diuidentibus docebat non recte sumi.Plinius etiam libro octauo capite quin-squagesimo tertio eandem rem monumentis consignauit,cuius haec sunt verba: Non inhibus tantum sed in omni quoque unimalibus,cui cunque mens -- es putidum, Naserim inuesvi in lo ferum, υtpote tum hominum fluestrium torrenera praedicta sint. Haec Plinius. Atqui autem lquales sunt hae ferae animantes,& qua differentia, aut qua nota, undeque sumpta insignitae, ut a domesticis internoscantur Non enim seM quod gregales,aut solitariae, aut utriusque participes non quod politicae aut non potiricae,non quod sub duce degant, aut nullius imperio lint subditae liaec domestici,& sylvestris natura Constat; cum illae differentiae tanquam rex diuerse a clomestico, S sylvestri ab Aristotele proponantur loco citato primi de histo ria: & in singulis hisce generibus tum ferum, tum domesticum reperire liceat. Plato in dialogo qui Poluteus inscribtriar um diuisisset omne animalium genus in cicurum& ferum, illa cicuta esse dixit appellanda, quae huiusmodi naturam habent, ut cicurari possitiat, quae non item sera. Theophramis etiam bbro tertio de historia plantarum capite tertio, quo de
sylvestri oe domestici discrimi'. pulchre admodum petetractat,aemi ait) mitigari re seat.ωtesiam mire ammatia est, ta natura Fluestre induandum σπηret. Mamquam Hinon fiasre, υ baia que esse unumquodque flviat, se cultu quidem urbanum, ineuisa redri diuestres; quispartim
recte,partim non recreputat. Etenim quiaque eglectum delenerat, immiteficiiquesed haud quoque octam mehin redditur, ut retulimus. . propter Asternendum ditigentius quaedam diaestua. quadam υrbana dicendum,1 animalium, qua non nis cum hominibus vivunt quaque mansuestere ρ HI:idur ad hominem ratione habita,sylvestria,& domestica dicentur animalia, homo enim ciearator est; atque ex illis quaecunque eius imperio obeditant, & illius societate, fiuuntur, illa domestica, quae neutiquam, fera.Igitur de huiusmodi feris natura animantibus proponit Aristoteles problema, quam ob rem, Cum cuiuscunque generis reperiantur domethiea illius etiam reperiantur sylvestria,quae tamen cicurari possunt, non etiam ε co uerso, cuiuscunque generis reperiuntur sylvel tria,illius etiam reperiantur domestica3 Pr bat autem utriusque partis vcritatem exemplis nonnullis inductis; homines enim sunt d
mestici,sunt etiam sylvestres.Plinius loco superitis adducto se hominum sylvestrium multa genera praedixisse aflirmat, dc sane dixerat antea libri septimi capri secundo,Cyclopas, strigones,VArimaspos, de in convalle Imai montis habitantes auertis post crura plantis, & monoscelos, sciopodas, & quosdam sine ceruice, oculos in humeris habentes, Malim preter hos; quae genera etiam recensentur a Strabone libro secundo, & decimo quinto. Sicuti autem pleraque ex illis fabulosa existimare par est, quemadmodum etiam existimantur ab eodem Straboneuta de nonnullis fortam dubitare liceret num sylvestres h mines appellandi isint, cum ita lint efformati, ut hominum sermam, quis illi simiae magis reserte videantur. Canes seros apud Indos reperiri scripsit etiam ut vidimus superius libro primo de historia animaliu idem Aristoteles, & scribit etia AElianus,libro quarto capite decimo nono his verbis: auri Indos feris adnumero. Equi sylvestres ubi nascantur, regione non memorat Aristoteles i sed Plinius libro omito capite decimo quinto, dicit eos nasci in septentrionalibus regionibus his verbiis' Sepιentnofert se equorum greges ferarum .scuri asinorum Asia o Africa.Ioannes etiam Leo in suis de Aisica libris tradit in vastis Asticae solitudini bus huiusmodi equos nasci, quorum uniuersam historiam diligentissimhetiam percurrit. Elianus quoque libro decimo sexto capite nono, scribit inIndia tum equorum tum asin tum agrestiuinem greges. Et Strabo libro quarto in Alpibus eosdem nasci scribit. Aliam deinde partem probat Aristoteles exemplis similiter adductis: Non enim leones, aut pan-sthetae, aut viperae natura sua domesticae reperiuntur, ut ille quidem dicit, cum se reperiantur. Haec tamen omnia mansuescere negandum minimh est, viperas enim seu 22 2
404쪽
angues etiam rimes & innoxi 3 ex Plinio reperiuntur, hbro etenim vigesimo nono capitelquarto, ubi de aesculapio dicatis loquitur, haec scribit: inqui auuu I uupio Epidauro Romam aduec es. vut que paseuar, ese in domibus. Sed ex circumforaneis plurimos videre licet iis, qui aduersus venena remedia in plateis S circulis vulgo propinant, angues varia generis non soliun manibus innoxie contre Me, sed etiam colla , tanquam monilia aneosos gestare, in linuque & inter mammas ludentes eosdem conspicari licet, quam rem antidotorum insigni vi fieri, quae eos ab animalibus defendat, mihi qui dem illi non persuaserint. --το-An quod res praua. Solutionem proponit: est autem talis argumentatio: Res praua tum facilior ortu es , tum facilior ut in eam quid piam transmutetur, serum & sylvestre est res praua, igitur ferum ac sylvestre, tum facilius est ortu, tum facilius ut quidpiam in illud transmutetur; ex hoc autem facile colligitur, sylvestrium iure maiorem esse prouentum, esim Deilius tum ab ortu generentur, tum postmodum talia evadant. Maiorem propolitionem pluribus probat Aristo et Ics, antequam minorem proponat; & primum quidem hac ratione,quod naturam ipsam quae in fine consistit, nimirum ipsiam rei persectioncm, operosum admodum sit, statim a principio consequi: quam verδ naturam hic in fine sitam dicit Aristoteles, eandem, finem appellauit primo libro politicorum capite secundo his verbis: Naturaver Unis est, Faben unumquodi 'igenerationis perfectae, hunc uniuscuiusprenaturam esse duimvi. Multa igitur ad hunc fincm acquirendum, quocunque in genere, eidem generi conuenientia requiruntur: qui bii Linque modis autem ab hoc fine S ab hac in fine natura absumus variis autem dc causis possumus in prauum incidimus; cst enim finis optimum, ut dicitur eodem loco, atquc ctiam libro secvado de physico auditu textu trigesimo primo: Primam autem naturam hoc loco, non quemadmodum quinto libro de sapieptia,intelligit, ipsum primum
a natura exortum,& inceptioncm rerum quae nondum operi absolutioncm tribuant,quam
vi facile est consequi, sic aliam difficile ob varia imp imenta: hanc autem difficultatem ex ea re probat Aristoteles ; aut vero ex hac difficultate illud fieri docet, ut domestica omnia primum idicit autem nunc , primum, quod paullo ante Ixit, ab inittis, S primam nat ram ὶ sint inquam primum, potius fera, quam domesticar adeo enim facilis res est serum S sylvestre, ut ipsa etiam quae ad ciomesticam naturam ordinata sunt, aliquo tempore illis participem. Probat id exemplo puerorum Aristoteles, hi enim etsi debiles . quoniam longius absum ab ea natura, quae finis est, quam viri facti, sunt etiam agrestiores, sylvesitumquς naturam magis imitantur: nam omnia vorant,sicuti sylvestria animalia consucuerunt,
cum domestica ab homine oblatum cibum accipiant, ut de multis piscibus Iegitur, ne alia magis domestica proponamus animalia, inter qtiae numeretur anguilla sacra in Arethusa,&Murena Crassi omnium praedicatione celebrata, de qua .ssilianus libro octauo Capite quarto ; aut saltim non scuti sera in omne cibi genus impetum faciat. Sunt etiam pueri irae mal gis dediti , quὶm viri ipsi, vitamque tanc degunt in iracundia, quod ait Aristotcles, Dimili rum quod i cui quaque de re ut agrcstes serae,facile excandescant, quippe qui promptissimul moueantur, nam ut scribit Mem Aristoteles sectione trigcsima prima problemate decimo tertio, facit calor qui nimius in his est,ut motu plurimo vehemcntissimoque pueri inquietentur, unde& amentes illos esse, sicuti ebrios ibidem tradit. Scribit citam in auo libro de historia animalium capite primo, puerorum animas, per illa tempora nihil a rarum helluarum anima disserto. Porro quae vox in Theodori tralatione legitur ,serocior, illa demderatur in Graecis exemplaribus,quoru vctba ita sisnaut:ctuapropter omnia domesticaerim- siluestria sunt potius quam dominua securip er quam τι ommu vorax,cπ iracundia vvrens. ωαπερ υ, ν ἡ τε PM. Ergo quomodo in operibus. Concludit noli totum argumentum, sed probationcm maioris propositionis,nimiru rem pratiam csse factu faciliore, magnumq, idcircol este illius generis prouentu. Probationi aute adiungit similitudinem,qua etia totum argu- mentu magis confirmatur; idem usiuuenire dicens in rebus factis a natura,ac factis ab arte. Haec igitur,ait Aristoteles,omnia prauo fabrefacta sunt,& plura sunt praua In his autevc j bis,vel no ita praeci se,uniuersalis terminus omnia,Cst accipiendus,cum no omnia,sed plural esse praua statim subdat, quemadmodum etiam iacit paullo post,cum similitudinem repe-l tit sed est accipicndus,ac si diceret Aristoteles,vel omni vel plura: ut ita inrelligat, omnia suisse praue fabricata, quδd omnibus aliqua absolutionis pars desit, quae praua appellat, i plura autem este praua,quam bona,quia aliis plus, aliis misis desit ad tarsectionem,plura autem esse quibus plus desit, quam quibus minus, praua itaque plura esse. Probat sentet tiam suam Aristotcies exemplo operum tum artium mcclianicarum lecti,vestis & aliorum, i xum mox libcralium picturae de sculpturae. In unoquoque enim horum genore,quodcumq;
405쪽
bonum reperitur, reperitur etiam prauum, dicit Aristoteles, quae est ad prauitatem facili-l tas & procliuitas,e conuerso autem minime fit; quod etiam probat exemplo artium liberalium nam si consideremus vetustissimorum pictorum,& statuariorum opera, plura reperire licet praua quam bona : caussam autem esse dicit quia studium S accurata ratio ea opera perficiendi, nullatenus semper eadem sedulitate viget:sed varia est,& saepius etiam ad contrarium vergit ; hanc autem ad praua appulsionem non solis antiquorum operibus assignasse Aristotelem existimo, sed ea in exemplum adduxisse, quibus illud re ipsa contingeret , quod volebat exponem ; Omnium autem temporum operibus commune est, ut potius ad praua quam ad bona appropinquent, CO tamen fortasse plus antiquis, quod reccias linuenta, & ortui proxima, minus possunt esse absoluta, cum paulatim procedant inuentat progrediendo autem, semper qu succedunt partem addant, quod in arte oratoria usuueanisse, pluribus verbis testatus cst idem Aristoteles vltimo capite secundi libri elenchom in laltibus tum mechanicis, tum liberalibus, elegantissimis hisce carminibus Lucretius Carus:
, atque agri culturas , moenia, leges,eArma, πιπι , mesteu, di caetera degenere horum Praemia, delicias quoque miω sanditus omnem
formina, pi ras, in V aedalasigna polire, υ, y impigrae simul experrentia mentis
PaulZitim docuit pedetent progredientu. Sic quicquid pausiatim protrasit aetas
In medium, ratioque in luminis eruit straae.
Nanque alid ex alio clare fiere corde iidebant
Artibus, adflummum donec Venere cacumen. Sed & illud contingere potest, ut diu ante exorta aliqua arte, pausatimque ad cacumen prouc , qui humanarum rerum mos est, retro labatur, eadem vero denuo, hominum diligentia, & industria elaborata, ad summam pervcniat amplitudinem: variis autem hisce temporibus, quis prauitate S bonitate varia artificum opera non cogitet esset Primo enim rudia, & impolita, tum bona, postea labente Hidio& industria, praua ut antea:iterum vero eadem renata, bona de seduIa: quod re ipsa in pingendi, de sculpendi a te contiagisse vidimus: nam cum illa quae Aristotclis temporibus erant antiqua, praua is suisse dicat , quae vero ipsi aequalia, cuiuisodi Apcllis, Sc Hisippi opera, qui aequales Philosopho. erant, bona; quis nescit successisse inmpora quibus praua denuo earundem artium opera fuerunt In Italia certe quod omnes scimus, ante trecentos 3c quadringentos annos nonne fuerunt, non solum rudia, S impolita, sed puerilia picharae,& sculpturae opera cum annos ante mille, elegantia, venultateque plurima efformata essent i a barbaris enim de uastata Italia, omnique cultu corrupto, pessum iere omnes bonae artes: at patrum nostrorum memoria, non solum subleuatae fuerunt illae artes: sed maximam pnestantiam Se c talem adeptae cum Bonarrotus, Raphael, Titianus,& althantiquissimis quidem haud comparandi, sed tamen admodum illustres praeclaris operibus fuerint. Non igitur quae antiqua simpliciter,sed quae ortui proxima, illa praua dicit Aristoteles: quam rem etiam,tepidε ad mo)um de facete expressit Ioannes Boccatius vir ingenio Sc facundia praestantissimus, quo loco Florentinae Baronciorum familiae antiquitatem facete ostendcre volens, hoc argumento usus est, turpes illos, de dcformes eiusdem familiae vulius a natura tunc efformatos dicens, cum illa primum pingere didicit. Porro ad Tlaeodori tralatione' nonnulla sui it ladnotanda, de primum illa, nondum enim perite timeba/wr, nolim convcreti nonaum, nam cum significatio ου-ndo, haud cogat, non incidam libenter in eum sensum, quem reieci, ut in antiquitatem prauitatis causta referatur ; quae autem sequuntur postea, cum liberius more suo transferat, ita totus locus ad verbum ferε mihi conuerti posse videtur: Fint lemm a uando nutat emu Mcurasa ars uendi οφσ-ia,sedρ ua erant. Potest autem sta tuaria non aere ducere, sed marmor, aut argentum, aut aliam materiam Euborare.
5 e etiam sequitur Aristoteles, & similitudinem propositana accommodans , codemque modo euenire dicens in rebus naturalibus ac in artificialibus dictum est, aliam constituit maiorem propositionem, sed priori satis similem; hoc modo: Natura pra-j ue omnia facit, dc plures ac plura praua quam proba, quod ita exponimus, sicuti superius diximus. Plures, autem masculino genere hoc loco dicit Aristuteles, fortasse ut homines
406쪽
speciatim intelligeret, accipimus autem initia ipsa; ea tamen voce videtur caruisse Theodorus , qui illam non expressit in tralatione.Proponit deinde minorem propositionem quae utrique potest esse communis hoc modo: Ferum sylvestre est prauum,igitur natura plura facit fera, sylvellata: ex quo ratio patet, quae ad inquirendum proponebatur, cur quae ldomestica sunt, illa etiam sylvestria reperiantur, non e conuerso. Atque haec satis esse poterant ad eam rem ostendendam: verum alia subdit Aristoteles quae ut cormptissima, ita etiam obscurissima sunt. Theodorus anne it haec superioribus: at in Graecis exemplaribus formis excusis quaecunque vidi interpungiturante Praeterea Theodorus videtur locum habuisse absque particula, 3: Mnique totum locum ita vertit ut manifeste appareat lectionem admodum diuersam, ipsum esse secutum. At hoc haud ita magni referret, si ex Theodori tralatione aptus aliquis ad problema sensus elici posset, at nedum accommodatum, nullum ego quidem clicio. Porro autem ut vulgatae lectionis a Theodorata diuersitas omnibus pateat, locum ad verbum conuersum proponere placuit
hunc in modum: Domestuum autem -- est,silainre vero prassam. Natura autem, nisu ab initio, sed ad quam; arburo'μdefuit proba domestica. Contraria vero aut nunquam am et G. se in nonnulla-o in tempori .stu nuper uiaruando in aliquo temperamento υmuersi δε-
misi sunt ammaba omnia.Sed& in editione doctissimi Casauboni post illa, Aα α,
eontraria autem, ponitur interrogationis nota,hoc modo: contrana autem Z Haec porr5 omnia plena tenebris, & plena mendis quilibet videt: menda autem tollere, & lucem afferre, antiquis & melioribus libris destitutus,ego quidem non possum. Sane hoc mihi perspicere videor, primis illis verbis: natura aurem, non qua ab inrtis; Ita ad auam, arbitror, facile: velle Aristotelem idem iterare quod principio dixerat,tacilia tactu esse ab initio praua ipsa ι eis
dem enim utitur terminis αξ-: Dicit autem, naturam ab initio, quam superius appellauit naturam primam; naturam adqηam, quam ibidem, in fine cogit
bam pro Φοιει , addita sola litera, legere Φοιμν , ut verba saltim constarent, at quid lucri pro tota sententia Hisce in tenebris illud dico, existimare me nihil aliud illis verbis Aristotelem attulisse, quis sylvestria arte εc studio domestica fieri,absque illis vero, aut nunquam, aut vix; nisi enim magno concursu mutationum locorum, aut temporum
enim locis mitifich naturam immutari, cum in animalibus, tum in plantis plerisque obses uatum est. Hinc addit Aristoteles, fieri etiam posse tantam uniuersi mutationcm, temperationemque illius eam gigni, ut in diluuiis exempli Matia contingit, ut sylvestria cuncta absque s dio Ad industria domestica reddantur, quod antea ostenderat, ut quidem nunc naturae ratio se habet, nimε fieri posse. 3 -γ-r μ ν πα-ων. me iis in omni. Quod in animalibus euenire dixit, idem in plantis contingere affirmat, quaecunque enim domestica, illa etiam stluestria repetiuntur, non e contrario: nec quae sylvestria sunt, omniat mansuescere possunt: sunt enim quae in propriis locis ita se habeant ad multa,quorum nil miriam ratione,naturum propriam sortiuntur sicuti acr, humus,aqua, ut neglecta, S sylusi stria gignantur meliora, dc mansuetiora, quam eiusdem generis alia, quae alibi hominum studio colantur. Ex his autem esse capparim, & qua ratione illud contingat, ostenditur ab Aristotele problemate duodecimo sectionis vigesimae. Da eodoriis neglexit virba illa, , ad macta, quae nexum adhuc peculiarius ostendunt ; nos autem in expositione
si,, in θ -Aα ἔμελώαι δῆτα ' Cur hominum umbilici ampliores, caeterorum autem animantium exi-inui, incerisque fiunci An caeteris, quoniam temporis multum gestentur,Vmbilicus arescit, Inque directum porrigitur , denique ulceribus intumescit: quam ob rem nonnulli umbilici deformes sunt. At vero homo imperfectias prodit: itaque humidus, atque sanguinolentus sequitur eius umbilicus. Indicium vero, caetera perfecta, hominem imperfectum prodire, quod illa
407쪽
COMMENT. 7N X. SECT. PROBLEM. 3 istatim inde ab ortu naturae vivere sua opera queunt: exieri curam desiderant, nec seruari, nisi alieno beneficio, possunt.
Cur hominum umbilici magni sint, atque perspicui, caeterorum autem animalium o is curi, eam caussim tradit Aristoteles, quod homu prodit in lucem impersectus caetera au- tem animalia magis persccha. Id ex ea re statim probat probabit alia ratione ad finem pro- blematist quoniam longum temporis spatium manciat intus animalia: cuius veritas ex lai- lstoriarum libris petenda: longiori autem temporis spatio maiorem acquiri perfectioncm iconsen tanei est. Ex hac diutina gulationis mora, umbilicos in antimalibus. obscurari videtur colligere Aristotele, Illo autem fundamento rationem niti existimo, quod po- lsuit tum libro septimo de historia capite octavo, riam libro fecundo de gencratione capite . septimo ; ea nimirum quae ad vimbilicum pertinent, aucto animali & perfecto imminui, dc tandem obliterari, quo plus cnim morae in Viero est, plus augentur animalia. P nam autem Aristotelici viri isque loci verba, quae tamen eadem ferme sunt. Haec igi-tur habet libro septimo de latiforia : Augemur animalia omnia qui Au est umbibcus , per li um vixibilicum. Hic Metabuia vulvae adhaeret, si sunt: sed si Luu Au et Hua, etsi sultia -- lhaeret venasbiecta. Et paullo poli. 'bus in vulva acetabula sunt , sc tu accrescente , aceta lbula ipse se inis minuuntur, te μνω Abolentur omnia. Vmbilum autem veluti putamen est letua venas, quarum oro ab et tera est, aut acetabulis s habentur, aut vina commissi est , Hur l
sum per utar, quas portas cppellant, ortae a vena minori: reliquae duae a orta, quo Irtur, c se una e sciuntur. I rumque venarum par membranula Vibiunt, cr membranulas Vsti amsit lvelut putaphen et m&heus. Coliabuntur subinde venae, o quo fetus amplius ereuerat, e . a uotius lim contrahuntur. Librq autem secundo deseneratione animalium ita scribit: Augentursiae flos, qui forma animalu nasiuntur, Per umbilici Annexum, ut ante dixi min. Cum enimus quoque invin/nai in animalibi infit , Umbilicum patim quasit micem agunt in uterum. Vmbureum venae contentae inpulamrne eo plent. Plures in maior bis ani AEli , ut boue, caeterisi generis eiusden lbina in mediocribus , singulae in minimis hoc anguineum hJuriunt ahmentum. Hierus emme citus t est mnarum multatum. An Ma gi Iur nim τι hi ue rimata omnia, sedentatorum utrinque, li qum uterio venam non singularem habet perimentem grandem .stdpro una plures frequent 1ll eontinet, haec in itera babent.quae a*tabula appellamur, in quae umbilicus deuenii, atque adhaeret: lieniluntur enim vena umbilitares dique laterum, si seisarguntur usquequaque per utremm , o
qua ἁ sinunt, hac ilia acetabula exiliunt curvamin uo comunitia cumuleror cauo autem ad furtum
f iam est. In ea enim veluti mamma reponitur a natura frania entu anguiareum . quia dum cOLIgitur . e pausiatim ex multis εο is t. qualipinula O insummaris corpus Metabulorum exii fit. Itaque quandiu sectus fit minor, nec multum cibi assumere possit, conspicua maioraque sunt: sed aucto iam foetu considunt, & exiles sunt. In auibus speciatim quomodo delite scant docuit libro quarto te partibus capite duodecimo his verbis: Vmbilicum in generatione i a omnia habent quae Cel utero in majaris eduntur, vel ouo cur paris excluduntur sed auibus iam adultis hie dehiscit, incertus, est. vi paret per generationem eorum intemni namque coalitulvmbibcin assium immiit; o non venarum pars ista , ut in vi ut paro genere. Haec omnia Aristoteles, ex quibus quamquam probicinatis ratio satis patere potest i problematis tamen verba exactius considcranda sunt, noninillaque ibidem obseruanda. Scu illud hoc loco antea libet adnotare. Platonem in Conuiuio iocose hanc umbilici turpitudinem, qui qui busdam veluti cicatricibus apparet de moreis, in hominibus finxisse ita fuisse fabrica tum, ut vestig/um remaneret antiquae passionis ι quum iunctis inter se hominibus, copulatisque etiam sexibus, quod figmentum sub oristophanis persona eo loco proponit, tu illa
Iouis media discus sunt. Sed verba problematis consideremus. πιαφωνονται. Vmbilicus exesit. Apte ad sensum: at notio verbi penitus contraria, quando, αἰ πινο HV,non sit aliud quam appareo, emergo, man eum reddor, truus sum. Putandam igiti ira codorum aliter legisse, sicuti etiam antiquum iitrerpretem, qui Theodoro consciatiens votit, evanesunt lPutem scriptum fuisse Mia, ore , scii Qς- νοντο , quod est, incalescunt. Vsiunt, consumuntur. Nam ἀλινίζοντα , quo utitur Aristotelcs locis citati neptimo de historia: de sciundo de generatione,longius a vulgata scriptura abest, cxαφαυαιναν autem ficilis est j ipsius in αἰασαίσπη' Kri nινο τ . Ins directam porrigitur. Non is critior quomodo in dire in
porrectus umbilicus, obscurus M incertus sit, quod propositis Aristoteles: nec illa fati
408쪽
7; , --l facere possimi qu. ea se iii dissonionibus visa affert Aponensis hoc loco. Puto igitur milial litterae immutatione coniunctim legendum gratari πη, hoc it, ore situ seu frem Uur rec , t hominis enim quia illi pis m. ignus, tamquam vitium de res turpis notatur: quam emchda-l tionem ea maximE confirmarat, q Ut sequuntur de camra, quaa aliter ego quidem vix polliam s. utenti. c accommodare: nec Theodorum puto sensum assequiitum; illa cii si ita sonuertit tanquam de aliorum animalium umbilico sint dicta, faciantque ad id ost dendum quod proposuerat, cur illorum umbilici minime sint manifesti: At ulceribus in tumescinites, de deformes, nolinc contrarium' potius olfendunt Z nec eam verteiadum est, dempte, sed, omnino. Hic autem sicuti existimo cli seirsius: cum dixisset, magnos, atque adeo turpescise hominum umbilicos, minimc aut cria talos calci oriim animalium quippe qui prae mora in ulcro, ipsis iam persectioribus, exarescant, dc corrigantur, ut magnitudinis turpitudo dc vitituri non appas eat, sentcntiam coli uinem ibi, sit, qua propolitiam manifestat, fieri nimirum dicens, vi umbilici omnium viccribus intumescant, scilicet m- tus in utero, ex hoc contingere, ut nonnulli ex ipiis dcformes fiant nimiris in qui hominum sunt i quippe est tumore dc inflammatione. Puto autem hoc loc o intelligi illud iliod loco citato secundi de generatione dicebat idem Aristotele s. ad cotiledone seu acetabula tanquam ad nim reponi futui a natura sanguineam alimentum, quod diam colligi riir & paullatim ex multis fit, corpus ipsum a tabuloruR repletum eo sanguine , si tanquam pus illa de inflammatio : Quamdiu igiti ir satus cli maior, nec multum cibi, qui ct sanguis assumit, partes illae p. atiuntur quod dictum ciliat aucto fictit, multitimque cibi assumeti , depletis iis is, iam ca crisint, umbilicique corriguntur. Haec' itur tum immo tum alia animalii patiunctir, at quoiuaui homo non ibidem diutius permahet, nec ita n uter i P orsicitur,non potest prae t cmporis bi cultate , ita corrigi, dc ad rcctum reduci illaus umbili-1 cu , in aliis anti libus potest, qiti, longior es iciis mora, magisque persecta eduntur, ut iam extenuatis ti in oritas de arefactis partibus, non sint amplius ali conspicui. shumi in . que fi ululent m. Non enim prae temporis brctitate pol int cxsiccari, i pustulaque, & humes dens inflammatio illa tmlli: scd quomodo πιπιυνι vertatur angum l lentui cum iit ei omnino contraria notio cquidem necesse Dicociorum lcgis e ενιμυι de ira legendum pollulat sensus, quantuis etiam alatiquius intcrpres eo modo legisse vidca. inr qui Vertit, evane es. Ora ταμ τετ Muci α Iiauium M. Ostendit alio argumcnto hominem nasci imperiectum, caetcra animalia persecta, haec enim inquit Aristoteles stat rim inuere possunt, ni patrum ab uisopera de auxilio alicimus, eis dena illa suppetunt, quael ad tuendam vitam neces lata siuat , pleraque enim ollamia a natura vestinaciatis lunt operta, i multis alimenta sunt in s comptu, alia facilitate mi 'parentibus amularunt,cos dem alia statim ab ortu sociantur,quq nimirum cornaris pertrectionena statim adepta sutat dicuti scripsit idem Arit tales sit perius problemate trigesimo secundo : homo solus nas itur nudus, imbecillis, de omnibus egens, unde nisi nutricum opera, de diliget alia longo etiam temporis sp. alio adiuucti ir, mox stigore, de fame percat. Eaudem pueri reccns tart .miscriam, Plutarctat, etiam an libro de amore prol is ita descripsit
Hoc est i λ ω enim es ita ι ref ctum, mus, nudum, tu me, spurcum, τι homo , artustatim consero , sui sui fera ne extium quidem in lucem mundam Nitur concessit ;ρά μ' : ne mθω tu , tabat ovot o oleis mam , quMm nar imitu, a nemine tangi, tori duas iar 'ample δι fueri ρηι i. Haec Plutarctuis. Illa potab: Nec struan nisi alieno benes io ; non Acis telis sed Theodori verba sim , sensum potius intclarctantis quam verba reddetὶtas, quod eidem tu more positum cis saepenumero obseruare licet.
' Cur animantium alia semel cocunt, alia saepe, & alia anni tempore certo,
409쪽
COMMENT. IN X. SECT. PROBLEM.t alia nullo statuto tempore, sed prout incid crit Z homini semper concubitust opportunus est, feris non sepe:& quidem sues agrestes semel concumbunt; li domestici saepe Z An propter pabulum, calorem, atque laborem: quippe cum
s Venus comes satietatis sitὶ Nam cadem alibi scinci, alibi saepius pariunt, uti oties in Magnesia, S: Africa pariunt bis. Caussam vero tempus pariendi pro-l l lixius obtinet. Vbi enim se impicuerunt, non amplius concupi sicunt: quos modo nec cibum assectant, quae fitiata sunt. Quae autem grauida iam esset incoeperint, minus alia da Veneris evadunt, quoniam menstruae purgationest nullae praetcrea veniant. In eandem sententiam de coitus brutorum, laominisque tempore, cilisque rei raticvae habemus ab eodem Aristotele libro quinto de historia animalium capite octauo hunc in
modum : Tempora autem . Mirae aetates coitus singulis animatibus desinita. or statuta sunt , evplurimorum anImantium nraura vult quidem rem veneream per id tempus, eum semis cessante ultra, Estatu elementia oritur; quod sene te in veris est , quoplurima, or mlatilia, ct pedeuria. cst natantia ad eoitam excitantur. Sed sani qua per autumnum etiam est hyemem coeant, atque
parranι. vi nonnulla eum aquatilium. tum volueritim genera. Homini maxime temporibus omnibus
opponunus coitus est: atque etiam alia plura pedestris generis, quae cum homine viuuut, coitum nasiol tempore al=emantur. videlicet propter teporem, is pabus ubertatem. Quorum tempus etiam gerent di vieri breue est, ut sinu, ut canis, or voluerum qua saepius pariunt. Complura etiam educa Ionil l seuorum partuum conserendo, runnisi commodo tempore coeunt. I ibio etiam sexto capite de cimo octauo ea de re nonnulla traduntur , de qua etiam Plinius libro decimo capite sexa sino tertio m hunc modum: Ccteis animalibus flatiper tempora anni concubitas, homini, ut iustum est, omnibus horis diem n, noctiumque. Porro autem quibus speciatim temporibus
f lingula animalium genera coeant, dein ipsiis generibus, quae sit hac in re differentia, sicus ti etiam, quae semel, S: quae saepius ex hilloriarum libris de animalibus petenda cognitiol est. Ipse enim Aristoteles libro quinto, de sexto abunde hanc materiam persequitur. τὰ γstru non saepe. Idem Aristoteses quinto de historia capite nono: Semeli anno magna pars fluestrium onimalium parat . quae hilara non ut lepores supersetant. Psespluri- αι etiam semel pariant. De auibus etiam sylvestribus capite decimo tertio idem Aristotet les: Avium etiam diuelares, ut Lx .semel magna ex parte meunt, atque pariunt. Domesticos aut rem, qui cum hominibus versintur, saepius parere habuimus ab eodem, loco paullb ante ad ducto capite octauo libri quinti: M. speciatim quod ad auos pertinet eodem libro capited cimo rettio. Id. HU αοφα,--α , e ἡνον. An propter pabulum, eatorem, atque lab rem. Tres affert caussas: duas quidem posititias, ut loquuntur, tertiam priuatiuam; duael priores frequentiorem e Sciunt coitum, tertia rariorem. Sunt positiuae alimentum, &tel por. Propositum comprobat Aristoteles ; primum magis proprie, quod pertinet ad alii mentum ; Nam in satietate venus. Id autem ita proscri Aristoteses, tanquam non ipsiust proprium, sed aliorum etiam, Si forte vulgare fiserit dictum, ut sane ita vim rationis ma- iorem habeat. Et vero ex pabuli ubertate magna gignitur sic minis copia, quae ad concubit tum animalia proritare possit; habemusque sit militer apud Latinos prouerbium, Aristote-l l: eo dicto respondens ; Sine Cerere, o Libero friget Henus : id autem ad teporem etiam reserrii possit, bene enim enutriti incalescunt ; famelici autem frigidi, ut etiam Latino prouerbiota dicatur,tepor aute etsi in aere, primum tamen in corpore accipiendus.Tum probatArist. Iura positu, S: ratione teporis,M ratione alimeti,Unde quod Theod.vertit non eadem,veacndii in potius est, deinde eadem, Graece enim, -- ι temperies igitur aeris, cx quaco orb sit temperies, multum & ipsa adiuuare eam rem potest: nimia enim frigiditas corpus debilius , 5 torpidum reddit: S nimia etiam caliditas vires distatuit. Hae c tamen iuxta rati litem subleui accipienda sunt, alia enim aliis calida, & fiigida, ipse vero tepor huic mul ireri maxime accomodatus cst, unde Λ veris tempore venerem maxime vigere scripsit lolco superius citato Aristoteses. Probat autem propositum Aristoteses, quod ad utramque rationem attinet, exemplo ovium, quae in M nesia sunt Macedoniae regio: κ,&in Afii- l Ca ; ibi enim bis illae pariunt, quae semel pariunt alibi; id autem tum ob pabuli ubertatem, si iam acris reporem, quam rem scriptit sexto de historia capite decimo nono his vcitas, det ovibus, de capris loquens: Ferant quinque mensibus ιum oues, tum caprar unde fit, ut iacis non-l Nustis , quibus eorti elemensia, ct pabub eopia est, tapariant: hic enim sine dubio Magneticas S 1 A a a Libycas
410쪽
Libycas oves iii estexit. Duas easdem caussas freque tores partiis proposuit cita generatim libro quinto historiariim capite Oehauo,& speciatim eodem quinto capite decimo tertio, cum frequentiorem identidem partum in columbis cx eisdem proueia re a stirmaret his
verbis: Pariunt totumbae omnibus annι temporibus, Pullosque eLeant,plocum apricum habeant, ocibum. Sin miniss uectate tantummodo saetant γ δί' ωπον ἡ πολιχρονια. Caussam verite inpa
Mendi probae ius o ιι-t. Haec non sunt apta e proxime dictis, quamquam ita posita es le vi-ldentur: non enim, quae dicitur caussa, est cur oves in Magnesia S Africa bis anno pariant, cum hoc mcdium sit potius contrarium, enim G , quam Theodoriis vertit, tempus pariendi prolixius, nimirum mora dum pariant, seu gestationis sa tus longius tempus, rarioris conceptus, 3c partus, potius caussa est ;quae enim diutius gerunt, rarius concitapiunt, impedit enim gellationis mora ; quae autem saepius, saepius Ctiam concipiunt. Igitur dicendum hic proponi aliam caussam rarioris, aut frequentioris concubitiis, foeminis pro
priam, sine qua duae quae praedictae sunt, pabuli ubertas tepor, non possint quidquam efficere: nec abest suspicio, decilla particulam, quae illud indicci, εri, scilicet, praeterea alia
caussa est, nimirum ut alia saepius, alia semel vener c utantur: suit autem haec tertia caussia, cum sit perioribus duobus similiter proposita loco citato libri quinti his verbis: rum tem pus αιam ferendi τι eri breue est, ut Fuis ut cunu, se volucrium, qua sepius panunt. Igitur exanimalibus illa, quae diutius uterum ferunt, Vt anno, non possunt saepius concumbere, nam per longum tempus grauida simi: quo autem tempore sunt grauida, non amplius venerem appetunt ; sicuti ii cc Cibum assectant, quae sunt satiata, quae nimirum naturali tant im de sidera ocius rei ducuntur. Ex animalibus autem postquam conceperimi, nulla coitum pati praeter equam,& mulierem, scripsit idem Aristoteles quarto degeneratione animalium Hic autem cius rei illam rationem affert, quod co tempore menstruae purgationes defiaciant. Illis nimirum victus irrigatus, quum paullo ant cessauit fluxus, tanquam torra veris tempore humido calore irrigata, possit semina genitalia ad concipiundum maxime ido nea. Haec autem accommodentur etiam Libycis ovibus, hae namque benescio ubertatis pa buli , S teporis regionis, bis anno concipiunt,'pariunt, non similiter atque aliae semel. ιPotest autem frequentiori huic conceptui cise locus, quoniam huius generis animantium lea est natura, ut tantum quinque mensibus uterum strant, ut duodecim mensium spatio li duobus partubus sit locus Labor autem quae tertia ab Aristotele proponebatur caussa, dua- lruntiquae praedictae sunt, vim minuit, atque adeo ubique rarioris partus est caussa, qui distatbluendo absumat seminis materiam. Hinc sylvestrium genus, quia multis exercentur la- lboribus semel, ut dictum est, magna ex parte coeunt, S cx domesticis, quae magis laborio- jsa, minus veneri dedita. Homo quia bene, bonisque nutritur cibis, S aduersus cieti intuta trias vestium umbrarum rcm dia multa parata habet, Veneri maxime opportunus: cum letiam foemina quamuis uterum gerens, patiens veneris nihilominus est. l
Cur homines , qui raris dentibus sunt, magna ex parte breuioris sunt vi
tae 3 An indicium hoc est, densium os esse capitis: ergo ccrebrum inualiduinest, quia minus sit respirationibus opportunum: itaque celeriter putret, Vtiquod sua natura humidum sit. Nam & caetera cum non mouentur, neque
exhalant, facile corrumpuntur. Quo etiam fit, ut homo capitc piloso maxi-lme sit, & mas, quam Remina, diutius vivit futurarum sui capitis beneficio. An in caeteris quoque id sit cogitandum.
Eandem de pati citate, raritate dentium sententiam videre est apud cundem Aristo -l telem libro secundo de historia animalium capite tertio his verbis: Mibus plures s dentcsJ,
i ho visariora, mma expartesunt, quib- pauctores, ct mriores, haec magna ex pane vitae sunti brevioris. Dicit autem mara exstarte, quia alta interuenire possunt caussae, ratione quam mla isectius aliter contingat. Modo autem affirmat Cam rcm ita laepius contingere, quia rario Disitirpis by