장음표시 사용
341쪽
to consuetudo haec ad Romanam gentem a Graecis propagata fuerat, apud quos publica soLONis le3e sancitum antiqui- Pisis. ad tro
1 surarum modus esto, quem stipulatus fuerit foenerator. Quin
hoc fere iure utebantur veteres, ut usuras sub fine anni non Cisseis. ad solutas torti ad i icerent: improbum exercentes Joenus, et usuras I bevbrosi
ratores, loquuntur l. ao. C. Ex quib. cauc infam. Non proni- μικρολογίας hebantur igitur duplum excedere: neque causae quidquam fuit, cur dissimulanter potius ac per malitiam, quam aperte et simpliciter agerent. Hae vero usurae pedetentim quoque in alios contraetus immigraverunt. Neque illud iniuste factum : naturaliter enim licet incommoda et detrimenta in nos redundatura declinare. Ut autem nulla tam salutaris medicina est, quin adhibita male perniciem asserat; ita usurae quoque, in compensationem detrimenti tacita consuetudine introductae, magnam tandem reipublicae pestem importarunt. Mox enim quaestum occipiebat avaritia mortalium, atque, aucta immensis usurarum incrementis sorte, bonis fortunisque omnibus debitores exspoliabat. Hic iam coercere improbitatem magistratuS cogebatur. Quid faceret autem p Prohibitum ire in universum usuras, parum videbatur consultum: neque enim in se spectatae quidquam iniquitatis habebant, et nemo civium tuo cum damno aliorum necelsitates erat sublevaturus. Ponere Uero legem, ut, quod vere interesset, tantummodo liceret petere; ob probationis disticultatem non fatis expeditum erat. Itaque illud tandem relinquebatur, ut certam ac definitam summam in locum interesse substitueret, extra quam egredi nemini cuiquam permitteretur. Hanc autem generatim pro arbitrio magistratus determinabat. Nam ob varietates casuum ac personarum sciri adcurate haut poterat, utrum vere damnum aliquod ἔ utrum maius minusue saceret, cuius pecunia, frumentum, vinum, oleum, ab alio pollidebantur. Et solent communiter non in singulas personas, sed generaliter iura con
342쪽
Romani porro variis limitibus, tam quae in mutuo, quam aliis contractibus occurrunt, usuras circumscripserunt. Duae autem vulgo ponuntur species: quarum altera est ad quantistatem, ex quacunque etiam causa, praeter mutuum, principalia ter debitam, accesso s atque ex conventione, aut mora debetur. I. I. g. . l. Ja. f. a. de usur. I. a. C. depos. t. t. C. de usur. et fruct. Dialtera peculiari foenoris nomine insignitur, describiturque per accessonem ad Idrtem creditam. Renuue, auctore NONIO, ab eo diactum est, quod pecuniam pariat increscenti tempore, quasi foetus aut fetura. Nam et Graeci dicunt απο τῶ τ&τω. Verum haec male conveniunt: laetus enim non parit, sed nascitur.
Melius idem de foenore, si ve reditu ex mutuo ι accepti foetus: unde et foenus dictum est, ut Graece quasi parim
mutui sumti. Proxime autem ad veritatem accedit CLAvDiisALMAsii sententia, qui originem foenoris a voce ποινη vel ποῖιν deducit communi re in digamma Aaolicum et Latinum F mutato. Hoc verbum non tantum poenam et mulctam significat, sed citaturηκωμα etiam, pensionem, hostimentum; quum aliquid pro alio redditur tam in honorem, quam in contumeliam. Et signatjoenus modo sortem ipsam cum accessione, itemque totum negotium foeneratorium; modo simpliciter us ras, sive accellionem ad sortem ex mutuo debitam: quo sei su hic quoque accipitur: ut tamen cum optimis auistoribus praecipue usuras ex pecunia credita; et Per foeneratores, eos, qui pecuniam sub usuris credunt, intes ligamus, ut ut vinum, triticum, oleum foenori etiam dari dicantui Nov. s.. Ir . ILC. de usur. et legis nostrae j. I. verb. specierum foenori δειionibus. nam haec frequentius generis nomen solent retinere.
Ex istis, quae prolata iam sunt, haut perplexe poterit iudicari, usuras neque coniundi debere cum eo, quod inte est; et salso accusari legislatores, dui publicis legibus eas concesserunt. Imeresse in quamuis obligationem, sive dandi, sive faciendi cadit, et quarumνis rerum nomine praestatur: usuin rae vero tantum in obligationibus dandi, et relius quantitate constantibus locum habent. Id, quod interest, simul ac semel; usurae per inrervalla petuntur, Pro Varietate quoque casuum,
343쪽
modo plus; modo minus; inodo nihil interest, I N. de re tu . 1 m. I. l. de Q. O. ac proinde eius probatio aetori in Cumbitas quae ubi deficit, ad cxiguam summam res deducitur. I. uis. de
praeι. sipui. eι g. non sitam. Insi de V. o. l. r. c. de fetu. quae
Fro eo. Usurae certae temper ac determinatae sunt: neque rerutritur, ut petitor doceat, revera sibi tantum emolumenti ecellisse. Suisicit conventionem, aut moram probari: nam ob praesumtum interesse usuras iam definivit Iegislator. PAVLI sid. IH M'. verua de usur. Vsurae enim non propter lucrum peten- de ur. qu. tirium, sedpropter moram Iuventium, insigtintur: varie interpre- mro Hu tes explicant. Nobis ea IC. mens futile videtur. In bonae fidei M v. νη σε
iudiciis usurae non promissae haut simpliciter, ut lucrum faciamus; sed tum demum iudicis officio adiudicantur, quoties quis tardius pecuniam, et sua quidem culpa, infert. Namque tunc moram facit, usuque rerum nostrarum praeciso quisquis autem re sua praesumitur indigere ac uti debitum nobis emolumentum intervertit. Atqui ob hanc interceptao utilitatis praesumtionem sola mora solventem ad usuras damnat; in quibus praecipue compensatio, secundo loco poena debitoris, respectu primae Iegislatorum intentionis, consideratur, Iniqua porro spectatae generatim usurae damnantur. Et ignoscendum est piissino sanctorum Patrum, aliorumque Zelo, quo nimium quantum abrepti, promiscue omnes glavissimis vocibus infamant. Neque enim tam quod intrinsecum eis est, quam quod vitio humanae prauitatis adest plerumquo et consequitur, respiciunt. Equidem cauendum sedulo, ne quid usurarum nomine exigamus, quando nihil plane nostra interest: plus enim accipere, quam dederis, commutativae iustitiae adversatur. Providendum deinde, ne plus aequo exigamus; monente Apostolo: τῆτο γάρ ἐήτι Θεληαλα τῆ Θεῶ, I. Πυτή, M
praeterea, ne versantibus in 'egestate foeneremur. Satius ' N Fuus erit, ut denegemus iis pecuniam, quos nulla rerum necessi- Or'. eout aras ad mutuandum cogit; aut benigne largiamur, si nullum inde ad nos detrimentum redeat. Tandem observandum,
344쪽
ne tanquam artem et modum parandi victum λenus exercea mus. Haec dum nefarie violantur praecepta, letalem noxam contrahi necessum est. Peccat civilis iam potestas, quoties aut in describendo publice usurarum modo modum non tenet, aut iuste legitimoque terminatum audacter ac iniuriose patitur excedi. Neque vacant culpa omni debitores, qui, collata in longum solutione, cumulant aes alienum usuris, inoue id exitii genus se ultro praecipitant, unde emergendicieinceps spes nulla est super. Laudamus sane illorum pietatem,qui omnes omnino usuras ex genere humano sublatas mallent, quum facilis hinc peccandi occasio avaritiae mortalium aperiatur. Neque alluci sibi Voluit aeternum Numen, quam ut, prohibita inter Hebraeos foeneratione, ossiciis eos constringeret..Egregius est in hoc a c. s. p. Iara gumento FLAVivs IOSEPHus iv. originum: δὲλαίων ἐκ
εξοντες. Mutuum dare ad usuram Hebraeorum nemini liceat, neque cibum, neque potumet neque enim iustum es, redis tu captare ex fortans tribulium; sed praestat opem ferre illarum n cessitatibus, et ad lucrum imputare eorum gratiarum actionem, et Dei reIriburionem, quae huiusmodι beneficentia out consequi.
uui vero acceperint mutuo, sive pecuniam, Aefructum aliquem aridum aut liquidum a usi Deo favente fruges i orum ex sententia provenerint, Macres restituant eis, qui mutuaverunt, quasi ' Mi 'μβο reponent , et usuri denuo si opusjuerit. ' Apud Mohammmis a via..., dat OS quoque sancitum legitur: Concessa esto negotiatio: asi1
in I. N. H G. terdictae usurae modis omnibus. Idem Christianae caritatis re-itima Duὶi-gula exigit. Si enim nulla' compensationis spe succurrendum pru. E. ator. egentibus ; multo profecto magis sine usura. Sed docuit re-
'', rum eventus, effectu caruisse consilia conatusque illorum, qui
345쪽
xollere penitus e re publica usuras voluere. Patris sui exemplo testatur ino, Imperator. Nov. D. Olim quoque frustra RO ne. Asteri is. mae vetita versura. Neque priorum tantum seculorum macu- IIv.7, r. lae sunt improbitas et circumscriptiones foeneratorum, sed nostra quoque tempora polluerunt. Inhaeret enim hodieque medullis civitatum ac regnorum pessimum genus, cuius habitum vultumque severis verborum coloribus oratione contra usurarios GREGORlvs NusSENus depinxit. Locum ipsum, p. B7. quando minus est obvius, huc transferre non pigebit. Αργος
τρον ει τον καλαμον - την χαρτην' σπερμα, το μελαν
Diuus Orator. Adiiciam vero latina quoque: non ut qui
implere pagellas studeam, sed ne si fortastis, qui aurem vel late V u Graeca
346쪽
Graeca haec sunt, nec legi possunt, neque intelligi. Segn. ei insatiabilis est vita usurarii: nescit laborem agrorum colendo rum, mercaturam non exercet, sed uno in loco considens immanes domi sise ferin nutrit. Quo omnia mi fine fatu et inarata progigni, cui quidem aratrum es calamus: ager, chartar semen, atramentume pluvia, tempus: quod isii pecuniae fructa occultis incrementis adauget et educat. Falx Hi est repetitior area, δε- σω, in qua miserorum fortunin ventilat, et quae omnium synt; propria sui ipsius videt. Im ecatur hominibus calamitates, ut coacti ad ipsam confugiant: odit, quibus res suae sufficiuηt, et quos mutuum sub usura petere non conserit, in hossum numero habet. Assidet euriae et foro, ut inveniat, quem sors afiersa affligit. Exactores et procuratoressus semper Iequitur, ut vultu res castra et acies. cireumfert autem loculos, ut miseris escam cstendat: ut ei ob necesistatem inhiantes, devorem uI usurae ha mum. Quotidie numerat lucrum, suamque cupiditatem minime explete dolet ob argentum domi repositam, quod otiosum es et infructuosimi Imitatur colonos, qui ex aere frumenti semper semen petunt. Non relinquit miserandum aurum intactum, sed ex manu in manum transfert. picis igitur opibia divitisque abundantem saepe domi suae ne unum quidem nummum hab re, sed omnes spes ei in in charta las, omnesque fortunas in pactiser conventis ei qui nihiI habet, et omnia pias et. Contrario modo Apostolicis monitis vitam in i uens, qui omnia largitur petenti bis, non humanitatis, sed cupiditatis gratia. Migit enim paupe riem ad nonnultam temptu, ut pecunia, instar laboris serui ope
rans, eum mercede ad tuum revertatur. Iam redeamus ad constitutionem nostiam. Ait Impe-rator: Super u rarum vero quantitate etiam generalem sancti nem facere neesarium esse duximus, veterem duram et gravio iam earum molem ad mediocritatem deducentes. Proponituthelet causa, quae impulerit Iustinianum, ut universo usura. rum generi modum scribereti illa fuit ingens ae intolerabilis earum magnitudor vel quod incertus plane modus, vel quod gravis saltem ae durus. Accedebat licentia foenerato. 'κεμ marum, Praua ' magistratus indulgentia quo impunitior, eo en Ana. ste f
347쪽
frenatior. Utrum autem in Iustinianum huius mali transse. renda sit culpa, quod vult PRocopius ; probabile haut esse, dudum ostendit memorandus inter illustria Iureconsultorum Procop. u.in nomina vir, IOANNEs MCMmus, Patronus, et quondam Doctor meus longe colendissimus. Olim quidem certus usurarum modus partim ex regionis more, LI. pr. de usur IIo. procur. I. mandat. l. ap. g. l. delegat. a. partim communi iure definitus erat. Seruari enim lex contractus debebat usque ad centesimam: ultra quam, nisi
in traiectitiis pecuniis, ac speciebus foenori datis uti pat
scit ex lege nostra, et L . C. Th. de usur.3 in usuris rei iudicatae, I. un. C. I h. de Mur. rei iud. l. a. C. eoae maiores nullae permitte-hantur. ' PAv s: Useurae seu a centesimam solutae sortem mi- '' Sem. σε. nuunt, et consumta sorte repeti possunt. Item: Usurae, quae μ ε ε citac. centesimam excedunt, per errorem solutae, repeti possunt. Hinc dicuntur etiam gravit limae, LI. . t. dea m. tui. maximae, I. u.
κ. N. G. licitae, 1. δή. de usuris. f legitimae, L . g. l. de Nautico 1 viae mis ,
fenore. I. I. C. de usur. pup. LI. Carb. tui. I. I. C. hcert. ρα. status 3- -riwn 3. modus usurarum, L ap. de usuris. modus legitimae usurae L I. de usur. Aliae enim nullae supra eas Iegitimae erant. De Lucullo ' revTAacnus tradit, eum non amplius Centesima, foe- ' usis Iis
noris nomine, in Asiae civitatibus exigi praecepisse. CicERO Eu edicto ιν anslatitio, id est, usitato, consueto, ex superiorum Epis, αPraetorum edictis translato, se ait habuisse de centesimis ob--: si servandis. Sed nondum satis publicae rei censebatur prospectum. Equidem constitutionibus sacris alius modus us
rarum positus suit, quod ex Lao. C. de usuris. et AELIO LAMPRI4 Dio videre est, qui de Alexandro: Usur α foeneratorum canintraxit ad trientes pensiones, etiam pauper ιbus consulens. Senatores si foeneraremur, usurru accipere primo vetuit, nisi aliquid muneris causa acciperente po ea tamen iuvist in semisses accipe-xent donum, munm tamen sustulit. Verum haec mutasse iterum, L uis. C. de usur. rei iud docet, in qua ivsTiNIANus fatetur, se usuras minores secisse centesima.
Atqui dignus singulari laude Imperator, qui prudentissima sanctione eum tandem modum introduxit, quo aequio-
348쪽
. rem priora secula nondum acceperant. Nam priscis temporibus, et LL. XII. Tabularum etiam, certa tantum summa usuis rarum statuta erat, qua maiores quidem stipulari nemini lieitum, permissum vero oremibus sub una ea imque quantitate pecuniam occupare. At vero ut legitimum usurarum sit tem Peramentum, personarum praecipue diligens ratio est habenda, quum alii carere facilius pecunia, alii non sine dispendio ac damno commodare petentibus possint. Qua in re, quae potissimum cautela sit opus, adcuratissime exposuit magnus,aἀMea. Ev- etsi cum maximis comparetur, HvGO GROTlvs. Uerba eius haec' ς ε sunt: Hi sciatur, quantκm recipi aequitas permittat; non est pectandum, ut qui am censent, quantum lucri faciat, qui pecuniam sumsit; sed q autum ei absit, qui pecuniam asterii numeravit: βί- ut in emtione quoque et in aliis contractibus nunquam aestimatio Iocienda est ex eo, quod intersit accipientis, sed Meo, quodab- ι danti. Abesi autem tantum, quantum quisque pro vitae suaeia, genere ex pecunia compendisocere potest ac solet: puta, ex agris, ex domibus, ex mercatura; detracta aesimatione periculi, quod in aliis rebus maius, tu aliis minus es: ita ut fieri inter mercatores silet tu contracta aversi pericussi, quem assecurationis vocant. Quae omnia quam vere consonent Constitutioni nostrae, ex
sequentibus illius verbis fiet manifestum
surae apud Graeeos re Romangs mensis e. Exempla avnni Devoris. Foe. nus nauticum ire omne tempus navigatiovis ac perienti pν omittebatur. Etiam in singulos dies ustiras Dpulabantur. Exempla menstrui tο enm is. In centenario uti mero veteres sub ebant. Dotur ratio. Centesima. Mia eius cilicov. Nominis explicatio. Cente a es pars fortis eenteissima. Centesima haereditatum. Centenarii. Centesimare. Eκατοςη. Centenaria inti a male dicitur. Censesimo fur ac raput reliquarum usu. rvm. Quinquagesimae de fissis is nou recte Whrpsa tu/. Miuores aut mature centesimae tisarae sis motio appeltatae . Ad Asse in Romani cunis cta re uebaut. Asses usurae. Ratio buius appelutionis. Partes assis appli-ν. cur isuris. Explicaιiο ligis et de adan. tu . Abochii opi uis cois..- I utatur
349쪽
statur. Unciaria inura. as usurarius male et sine exemplo veterum diis eantur. Puid Sahunsus per ten refimam une iam sibi voluerit. Manu- xii error, qu. alias assis partes in seruum; alias annuum foenus signa. re putavit. Centesimae, ac partiam eiusdem vocabula nosria temporibas
Ait Imperator: Ideoque iubemus Eguinibus quidem perso
nis, sive eas praecedentibus, minime licere ultra tertiam paraem centesimae, usurarum nomine in quocunque contractu, vili vel maximo stipulari. Prius quam de personis agamus, pertractanda heic erit quaestio, quidnam sit centesma; . uidque illius partium nomine Veniat. Nuper enim exortiunt viri celeberrimi, io. FRIDERICvS GRONovi VS, ingens cri-ricorum decus, et MARTiNvS SHoocΚlus, qui ambiguum ac perdissicile argumentum magis magisque controvertum fecerunt.
Nobis, si quod post uberrimas summorum virorum messes spici legium relietum est, dabitur haec venia, ut per illoruin vestigia ubique incedentes, procul amore, procul odio, Propius rem omnem cognoscere allaboremus. Romani quemadmodum alia multa, ita hoc quoque a Graecis acceperant, ut usuras communiter non in annum, sed jn singulo; menses stipularentur. Communiter dico: neque enim annuum Genus plane ignotum fuit. Quantum ad Graecos quidem, luculenter fALMASivs in opere, ut sεLDE audis, Sel . G t. t Cincomparabili, de Usuris dii putavit; m κον επιτώον, . ἐπιπεμπleν, ἐπογδοον, ἐπ δἐκαὶον, Vocatos ab eo, quod annuum is salinas dare ferebant. De Romanorum morabus nescio an loquatur VL Μ. V. i. ει MPIANus xx lv. ad Sabinum, I. I. g. ult. de annuis legat: Si cui cer- a quantitas legetur, el quoad praestetur, in singulos annos certum aliquid, velut usuras, iusserit testator praebiari; legatum mniet: sed in usuris hactenus debeι valere, quatenus modum pro e . habilem usiurarum non excedit. Non placet HOTOMANNI expli- catio: velut usuras quasi, tanquam usuras. Iusserat enim i
stator praestarr certum aliquid, qtrodcunque illud esset, positis exempli causa usuris. Si quid vero hic insolens, ea fortas sis ratione magis excusabitur, quod non speciem, sed genus respexerit testator, sub guo varia adhuc continentur, quae
350쪽
singulis annis, quam mensibus, frequentius solent persolvi Meminerunt quoque annui foenoris Nov.f. et I . In traiectio P δ' ei a pecunia illud speciale fuit; quod unam in omne tem Dus navigationis ac periculi summam pacisci liceret: uti de Atheniensibus testem habemus DEΜoSTHENE, προς Φορμίωνα. lUSTI NIANvs Novella ros. refert consuetudinem, qua creditori in singulos solidos tres siliquae praestabantur, non in diem Certum, ted omnino, usque dum latva rediret navis: sve rediret post annum, sive post mensem unum vel ducis. Uenum id deinceps f Criae. q. AEAE abrogatum fuit. Occurrrit i quoque I . si. l. de naut.sen. exem de creditore, Pro operis servi,traiectitiae pecuniae gran, b. r. o. tia debitorem sequuti, in singulos dies certam summam paci-eh... 'isa scente. Sed mapis est, ut operarum et poenae, quam foenorisD-ιι 1, 3. a. stipulationem illam dicamus. Ceterum non infrequens t. r. ροδανιςῶν natio Fuit: uti ex THEOPHRAsTo in characterismo άπε- νυας, atque ex PLAvTi Dirico licet addiscere. De menstruost Bia...is δὲ foenore cruditae Variorum commentationes copiose tractant. As. p. 13 - ' Exempla eius petere licebit ex CICERONE, MORATIO, L.o. deiae. s. ad Afr. reb. creae L M. depos. l. I. g. iasi de usir. l. a . de consi pecum 1 pen. G reb. l. 61. de V. O. erea. Tisse' Hisce vero usuris sua singulis nomina Romani, pros' η θ' ' i modo earum et quantitate, imponebant. Quod ut melius in OE..p . o telligamus, tenendum est, certum sbi terminum veteres in Rin. p. 31. ei centenario numero defixisse, ad similitudinem Graeci moris, o. ad Atrio. 1. quo, commodioris doctrinae causa, quaevis summa sortis, i ad Minam, quae t centum drachmas valebat, redigebatur. Non α . Τ illi minam quoque, ut Graeci constituebant, nam id genust mistaribis, numma Romanis ignotum erat, sed centenarium numerum a in Atinerim solute, veluti terminum statuerant fixum imaeotumque, adriri ad . quem ceterae sortis quantitates revocarentur. Multis ea pr
Atti . bε. batum ire, superfluens labor ost. Q in hodieque idem nobis . in more positum. Pervulgata enim passim est formula: decem in centum, vel, pro cemum dare quinque, sex, octo. gliam ubi usura intra annum sorti aequatur, centum pro centum inei, dicere consuevimus. Ea vero gratia in centenario antiqui proin