장음표시 사용
151쪽
adhibenda, R ex causa honesta, scilicet gratia Reipublicae seruandae, ut alii metu su Dpliciorum a malo auo centur; sic tamen, ut nocens ultra meritas poenas non subeat, ut inquit Arist. lib io. Eth e vit.& Cac.lib. 2.oia sic. dc etiam temperate, & cum intermissione leueritas est exercenda, cum parcitate poenarum magi, ciuitatis mores corrigantur, ita ut q toties fieri licet, poena ad paucos, metus ad omnes verveniat: ut dicit Sen. lib. I. de clem. Cic. pro Cluent. & in verrem. Constantia praeterea in regimine requiritur, statutas leges no immutando: ut inquit Alcibiad. apud Tu-cid .lib. 6. nisi vis eis desit, tunc etenim protinus sunt mutandar,ut dicit Tacit lib. 3. his . rectas tamen no immutando. Quinctil.lib. 3 inllit. Tacit. lib. I s. An n. nec alias nisi necessitas,vel utilitas id poscat.1 de lib. r. hist. idque tenete, ac per gradus, nec omnia simul, ut dicit Cic. ad Attic tib i. c. 9. & Tacit.lib. I. Annal. Princeps quoq; adstricta debet uti forma imperii, cuncta ad is Natum non reuocando, ne Principatu retoluat, grauia tamen consulendo, ut supra, ut cuncti sciant eum emea quo pendeant omnes .licet consilia non sint spernenda, ut ait Tacit.lib I.& 2. Annal.totam tamen potestatem aliquibus traditam simul non tollendo, sed per ambages, ut dicit Ari ib. I. Polit.c. o. ubi damnum inde futurum veretur. Potentia etiam Principi est necessatia ad sua conseruanda,& aliena triste acquirenda, tua in opibus acquiret, cum sine iis nil fiat, quod opus sit. Demo illi. Olynth. I.& neruus sunt Imperii, ut dicit Arist.lib. 1. Rhet. c. I 6. his enim milites acquirit. ur, & urbes,& oppida, iuste tamen id eli sendum, ut dicit Cic. lib. z. in Vei re.& lib. I. ad Attic.e p. I 2. & armis, ut dicit Tacit. lib. I s. Ann.& Liu .lib. 3o. Sc consiliis, sine quibus arma inualida sunt. Tac.lib. I. Ann.arma enim nasi provide non sunt inferenda.sen .lib. I.de Ira. &cum modo ne dum ad culmen venire contendit, una cum ramis,quos co-
152쪽
prehendit, descendat: ut dicit Curi.lib. 7. modum viri-hus suis imponendo, ut dicit Valer.lib. . c. I. Parta tamen potiua seruando, quam noua acquirendo, cu primum dissicilius sit, ut dicit Curi lib. . Flor.lib q. c. vlt. sic enim testudo intra suam domum tuta est, cum exit, omnia patitur aduerta, ut dicit Liu .lib. 3 . Socij et iam potentiam iuuant, cum vicinis,u longinquis iusta foedera sanciendo, ut dicit Arist. Rhet. ad Alex. c. vlt. qui viribus, A loci opportunitate polleant: ut ait Lucanus lib 8.& ubi pares potentia inter se contendunt, melior est socia duci, li dispares potior, nisi ratio aliud suadeat, ut dicit Tac. lib. hist. Iuuat imperium prosperus et rerum euentus, si tamen a Deo id detur, ali qui time-dum,cia instabilia huiu i modi sint, ut dicit Curi. lib. . Pietas quoque, ut supra, & religio Principatum iuuat, id enim mouet opinionem nil Pi incipem, nisi diuina ope agere, ut agnouit etiam Curi. lib. 3. Ariit. lib. s. Polit. c. II. de quo supra. Prouidentia etiam Imperii potentiam adiuuat, cum nil agitur, vel suscipitur, nisi lentὸ,&circumspecte, ut dicit Valer. lib. 2. c. IO. Tac.li. 2.hili. acta enim cum ratione plerunque bene eueniunt, ut dicit Liu. lib. s. Debet quoque Princeps ore compositus esse,' ut dicit Tacit .lib. 1. An n. graui lcilicet,& adseueritatem flexo,&non ad minas, ut dicit Arii l. lib. s. Polit. sed ad clementiam, & inhabitare urbem Regni praecipuam, ut dicit Tacit .lib. s. An n. cum conserat ad authoritatem, modo ut alibi late lib. seq. c. I. interdum tamen secedendo, ut authoritas absentia defendatur, ut dicit Suet. Tib. c. io. & late iustus Lipsius in Politi qui etiam iram fugere debet, & odium omnino, ut dicit Tac. Agric. &spernere conuitia; magnam enim fortunam magnus animus decet, iniurias luperare despiciendo,& spernendo, ut dicit Sen. li. I. de clem. famam tamen non ει ntemnendo, ut dicit Tacit. lib. . Annal.
N aliis praeditus eo decet ut sit, de quibus supr a lata est dictum.
153쪽
as Maiestas et authori-ras Principi in seia
Maiestas etiam in Principe requiritur, quae est excellentia dignitatis, & honoris , primum Deo tributa absolute, tum & Principibus, quos in terris esse Dei simulachra,dicit Plutarchus, cuius maiestatis impres.sio etia Principum personis insidet, unde Satelles delegatus ad occidendum Marium inermem,&in carcere positum, Consulem, maiestate eius territus, ipsum se-rire non est ausus: ut dicit Valer. Max.lib. 2. c. I o. quae adfuit &in Vespasiano audito nuntio victorie, ut dicie Suet. in eo.c.7. & est quiddam occultum maiestas illa ex honoris & reuerentiae coniunctione consurgens, ut dicit Ouid .lib. s . Fast.quae & Moysi apparuit post colloquium cum Deo habitum, ita ut populus ipsum intueri non pollet. Exo. 3 4. & eadem apparuit in septuaginta senibus datis in adiutorium Moysi. Num. I I.&in Saul. I.Reg. Io. & in Salomone, ut unctus est Rex. 3. Reg. I.&in Moyse, ut supra,cui Pharao nocere ideo non est ausus. Exo. . s .&6. ob quam seruadam Reges Persarum perraro sui copiam populo faciebant, ut dicit Xenoph. in laudibus Agesilai,& augetur si corporis maiestas veneranda accedat,& haec authoritas, ac maiestas est salus Principatus: ut dicit Curi. lib. 8. & segnities est si Princeps patitur hebescere aciem suae authoritatis: ut dicit Sallust. in Lepid. Sc Cic. li. I. in Cat. Quae authoritas seruatur, si Princeps id agat, ut summa rerum pacis,&belli a se pendeat. s. Polit.c. II. nullum nimis magnum faciendo, nec proximos regio honores cuiquam cocedendo, nec valde magnos, vel eos diuturnos, cu diuturni honores animos tollant ad res novandas. Liu .lib. A. Sen.lib.7. controu .vit. Dio. Cast
li. s x. hist. & ubi magna dignitas sit data alicui, illam, iuste tia, minuat, sed non oeni unico actu, sed dignitatem diuidendo, vel collegas in ea dando; sic tamen, ve aliquos honores aliis communicet,& sic in superbiamne recidat, aditum sui subditis subtrahendo, quod egri
subdi: i seriit, ideo facilis esse debet: ut dicit Plin.in Pa
154쪽
neg. 3c Athen lib. i 2.c. 1 3. solitaria enim vita Principis arguit incapacitatem eius regna di, vel superbiam, quitum ab omnibus tributa ex gat, omnes aeque audire 4ebet,& diuite &pauperes,etiam mulierculas, ut fatiebant Teodosius, Mamertinus, Na Zarius, Constantinus, dc Ferdinandus Imperatores, qui quotidis ad setccedentes pro gratia, vel iustitia consequenda, benigne audiebant. Nimiam tamen humilitatem ,& suae dignitatis neglectum vitare debet, cum id sibi, & subdiatis noceat, cum nimia humilitate authoritas fragatur. t.quando. 84 diit. l. nec quicquam. T.deo is c. procons.1 .ad Tit. . se Xerses cum contemptui haberetur Regnum cum vita amnit, ut dicit Iusti. lib. 3 . in princ. se Visbus Gothorum Rex contemptus occisus est, ut dieit Ioan . Magnus. li. . sic Arsice, inuasi R egnum Sardanapali, quod eum contemneret, ut dicit Iustin. in I. cum contemptus sit vilis, & abiecta opinio de Principe' statu eius, di oritur maxime cum nimis remissὸ,& indulgenter imperat, sic enim datur cuique occasio faciendi quod vult, ut & nox ni est, ubi subditi nil agere possunt, peius tamen ubi omnia, ut dicit Dio. Cass. in Nerua. Magnificentia etiam in Principe valde probatur, eam exercendo, in donando, in magnificis aedificiis, maxime templorum,& publicorum, non autem in conuiuia lauta eam exercendo, vel in vanum Ornatum. cum sic intemperantiae inditiasnt. Et quia ut bene agatur secundum virtutem,oportet prius declinare a malo, ideo, ut Princeps bene restat,
debet seeunddira virtutem se habere, circa animi proprij passiones,eas moderando, & rationi subiiciendo . eo' e Vnde circa amorem, qui primus motu, concupisci t Fη- bilis est; primo loco super omnia diligeie debet bonudiuinuin, nam cum obiectum amoris sit bonum . . ris , ut o Primo, diligere debet Printeps catholicii, sum , si bo h enum,scilicet diuinum, quod est bonum per se. Scaofa 'ς' D nis boni,& Pi incipatus.Rom. a 3. Proueib g. modo μμ' 'Veii quo ης' . , es t i
155쪽
quo supra est dictum, cum de cultu diuino a Principe promouendo est dictum.& probat Aug.lib. s.de civit. Dei. c. 1 .non ideo seclices dicens Principes, quod magnum possideant imperium,&c. sed si iusta imperentiti se homines norint, si potestatem suam ad Dei culte dilatandum, & ei famulandum exerceant, si Deum ti. anent, diligunt,& colunt,& amant illud regnum ciae. se, ubi non timent habere consortes. Secundo, debet amare bonum commune, vel Reipublicae, cum ex hoc, ut supra monstratu est, se habeat ad populum, ut pater ad filios,& pastor ad oves, curas principaliter bonum multitudinis. Unde in eo ob id requiritur scientia literarum , cum reprehens bile sit, quod cum Princeps debeat promouere subditos ad bonum , eum ignorare quomodo id agere debeat, &a lubditis in rerum scientia superari, ob quod etiam summa in eo prudentia requiritur, ut Reipublicae procellis semper agitatae prouidere sciat, & ad rectumater dirigere: Iustitia etiam in eo requiritur,cum ex illa Respublica seruetur,& contra intereat;& magnanimitas cum bonum Reipublicae arduum sit ad conser uadum, de maximo disnum honore, ad quod magnanimus tendit, & magnificentia, ob res summe magnas quas curare debet scilicet bonum publicum, & res diauinas, construendo templa honorifica, magna dona laxgiendo, conuiuia splendida celebrando ob bonum publicum, visuit David insumptibus praeparandis pro aedificanda domo Domini. I. Paral. I'. Salomon. 3. Rogum Io. Ailuerus suit magnificus in conuiuijs. Esther . cap. I. qui & debet esse sortis,quia bonum commune,& publicii est melius priuato, unde si pro eo magnos sustinet labores magis pro publico sustinere debet, unde pro eo nec mortem timere debet, ut secit Saul, qui pro bono publico cum Ionatha filio gloriosam morte Occubuit. I. id eg. g. & refert Ioseph .lib. 6. de antiquita
e p. ιψ .cb quod postea Dauid in laudςm eorum ceci
156쪽
Rithyn mum. 2.Reg. I.&Mathathias cum filiis, ut patet in libris Machabarorum; ut & in eo requiritur temperantia , cum voluptates inordinatae distrahant animum a debito regimine,& excaecet mentem, ut patet in Salomone. I. Reg. II. requiritur etia quod bonum publicum diligat, quia id inuitat ad omnem virtutem sequendam,& contra nimius amor sui facit de pallore lupum,& mercenarium,ut habetur EZech. 3 4.Τertio, amare debet bonum proprium, non expendendo superflue, & procurando ut facultateS augeantur, quo bono publico prouidere valeat,ut supra est dictum,& insea dicetur. Circa odium, sicut amare debet bonum diuina pu- 3rblicum, Si proprium, sic odisse quae illis aduersantur, Pνince s q& primo, quae aduersantur bono diuino,ut haeresis, su- odio habe- perstitiones, blasphemiae, & praeuaricatio diuinae le- re dEbeat . is,&alia de quibus supra, ut fecit Asa. 3. Regum I s. vel non. ecundo, odisse debet destructiuum boni communis,
ut sunt opera iniusta, caedes innocent tu, viri iniuriatores,malefici,seditiosi, tumultuantes in populo, & h iusmodi, exemplo David. L. Reg. 2o. & Iudas Machabaeus. I. Machab. 3. Odiendi etiam qui bono priuato contrariantur, ut fures, &qui insidiantur vitae, & famae, ratione vitii quod in eis est, non naturae, quae bona eii, ut Abraham, qui odio habuit Reges,qui Loth captiuum secerunt,&silias rapueratar, ia omnem substanti amotus. Gen. I &David. I. Reg. 3O. quo tamε casu , ut priuata persona non potest de eis poenam sumere, ut publica tame potest, per alios tamen id exercendo, non per seipsum illos iudicando, ne arguatur,
quod odio id agat. Circa desiderium,quod est circa bonum cum bona Princepi qsint in duplici differentia,quaedam desiderabilia ut fi . nis,quaedam ut media ad finem, ideo Princeps deside- de est, σrare summe debeat bonum diuinum, ut David dicit: ' freqr et Quemadmodum desiderat ceruus ad sontes aquaruri P 'si i
157쪽
ita desiderat anima mea ad te Deus; & bonum publἰ- cum , quod debet desiderare sicut finem, ut Medicus sanitatem persectam infirmi,& pastor optime gregem
pascere,& nauta in tutissimum portum nauem appellere, ut & Dauid faciebat, dicem, Si oblitus fuero tui Ierusalem obliuioni detur dextera mea, & Iudas Machabaeus. I. Machab. 3. quod omnibu, virtutibus operam dent, & pacifice vitiant: Bona vero media,& priuata, ut diuitiat, potentia, & huiusmodi sunt desideratida, ut necessaria ad bonum diuinum, publicu. & propriam sultentationem, ut fecit Salomon,qui desidera, .hat tantum sapientiam ad regendum. 3. Reg 3. Abh minari vero vel fugere debet Obulantia bino diuino, ut haeresim, ut supra, idololatriam; & publico,ut secie Iosias Rex. x Paral. c. 3 . Similiter homines intuli os, . homicidas, adulatores, proditores,& aliis vitiis dedi- . , to , qud ad vitia, non quo ad naturam, cum sintdestruictores boni publici, ut Aisuerus abii ominatus est Aman. Esther i 6. Fugere etiam debet malum oppositum bono proprio, ut infamiam, iniustitiari iniurias
imuliὰ alios illatas, aegritudines culpa sua incursas, α alia, de quibus 3 Regum 8. 33 Circa delectationes, primo delectari debet,& exul-
Frinceps a tare circa bonum diuinum . cum videt subditos rectε uibus δε- Deum colere,&eiu ς praecepta, ac Ecclesiae vere seruad.- ri, sic enim exultare debet sine sne, ut David dicens: b.ae . vel Ego autem delectabor in Domino . Secundo, tum vi- dec se & iudices, ac alio, ministro, procurare bonum publicum, & populum in bono proscere, & virtutes ample Elii ac vitia vitare, & pacem seruare, ut legitur de populo Israel. Iudith i6. Debet etia delectari proprio bolao, ut honesta uxore, prole foecunda, sanitate, pulchritudine, bonis sortunae,sed cu modo, prout sunt boni publici adiumenta, S instrumenta ad virtutem exercendam, & vitae praesentis honestae sustentationes,
vii tutibus vero Theologicis moralibus simpliciter
158쪽
ter delectari debet,de intellectualibus vero prout sunt instrumenta ad melius Deum cognoscendum, & dilii gendum,& subditos, ac seipsum in bono tuendum, &
i Circa tristitias vero, debet tristari de malo oppo- ω δ' ,, s. . sito bono diuino, ut secit Moyses , qui videns popu- Ii
. Ium idolos colere, fregit tabulas legis. Exo. yi.& Eze- ' , , . chias, qui audiens blasphemias contra Deum verum ii scidit vestimenta sua, & opertus est sacco. Reg. 19. - '. ci Iosias A. Reg. I 2. & Heli. I .Reg. 4. Secundo, debet tristari de malo opposito bono comis muni, ut de destructione exercitus, quo Respublica
defenditur, de debellatione hostili, de bello ciuili, αι huiusmodi, cum sit pastor multitudinis, & etiam cum, Ex bono communi bonum proprium resultet, ut con - seruatio,& prosperitas propria & suorum, & econtra, ut patet de Achab,& ex eius si ijs . . Reg. Io. Deo per a mittente, qui interiersit,& de Sedechia, qui captus esta Rege Babylonis,& oculis orbatus,sic David. 2.R ii gum I. doluit de calamitate Saul,Ionathar, di populi 1 irael.& 2. Reg. II.& II. Tertio, debet dolere de malo opposito bono eius l. Priuato tam in per na, quam in re, cum id sit natura-ὰ 1e. . Ethic. unde merito tristatur de propria infirmita-ji te, ut Ezechias Reg. Io. vel filii, ut David. Σ. Reo. Ια. ii vel eius morte ut idem secit. I. Reg I8. R de amissi , me terrenae subitantiae, ut Iob. Iob c. r. Et si praedictas Proueniunt ex proprio peccato, debet summe tristari,.ι sin aliter moderate, cum non sint maxima bona, ut αde eorum possessione non est nisi cum mentura dele.., ctandum , ne et imininuat dἡbitam curam regiminis,
i i ta videatur mollis,& animi muliebris non utendo viris i ii tute aduersus calamitates, & ideo dicens cum David, , Quare tristis es anima mea: Spera in Deo;& adhiben- , do sibi amicos eum solantes, qui quodammodo cu eo; onus ferre videnturi di considerando veram causam tri
159쪽
- sitiarum, scilicet vitam praesentem aerumnis plenam, S agitationibus expositam, & nil stabile continctem, ex quo constantia inducitur, & aequo animo mala to- . .. lerantur, & etiam adhibendo remedia laetificatiua , S cordis consortat tua , ut somnus, moderatus cibus, vini potus temperatus, ludi honelli, grata conuersatio, locu 1 lucidus,& amenus,& honesta, ac suaui, mu- sca,& remedia medicinalia cor consortantia.
Circa spem, quae est vigorola animi tendentia ad γ iis ἡ,, ω acquirendum bonum arduum prius amatum,& opi Doseis . d. xum, ut bene circa id reguletur, uti debet humilitate, b. , quae docet hominem non debere tendere in huiusmodi bonum, nisi ex iustitia, & iuxta eius facultatem, distatum;& magnanimitate, tuae docet homine non debere descere ab huiusmodi tendentia, quando iustitia id requirit,& cum mediis conuenientibus,& iuxta eius statum,& sic ut recta ratio dictat, aliter viles,& pusillanimes sunt, ut e conuerso nimis sperantes supra itatum sunt temerari j. Et defectus circa huiusmodi debitam tendentiam in opposito dicitur desperatio, undevi Princeps non desperet, nec evanescat in huius. modi bono, considerare debet, primo, ut eius spes sit
et rca vere bonum,& no apparens bonum,ut est amor,
S poli stio voluptatum . diuitiarum. N huiusmodi, Rhuiusmodi est etiam arduum id est difficile acquisitu, S suturum,& possibile acqu situ. & sibi conueniens a
redditur vero spe plenus ob nobilitatem, potentiam, de diuitias:& et it boliae spei, si animo vigoroso, Dei auxilio conssus, quaeret media opportuna,quatum in se est,ad defendendum, conseruandum, & promouenduverum Dei cultum , de diuina instituta, nec dissidere in hoc debet etia si magna non adsim ei auxilia, ut numerosus exercitus, Deus enim dat op t m, ubi de eius honore agitur,ut patet de Gedeone Iucic ina cap. 7 &David in regred edo Goliath. I Reg. . & IonathaS.
160쪽
Dciat quod in se est, ut prouideat quatenus possibileeli de mediis necessariis,aliter id ellet Deum tentare, si eius specialis non adlit reuelatio.Secundo erit bona spei, si contenderit defendere bonum publicum secundum facultatem suam, de necessariis prouidendo, videlicet exercitu valido.& sano consilio. quibus habitis intrepide se opponere debet bonum Reipublicae opprimentibus, ut fecit Saul. I. Reg. I r. in principio regni se l. Tertio, debet esse bonae spei in defendendis priuatis bonis, se,uxore. liberis, facultatibus, Sc. contra invidos, de opportunis prouidens ad resistendum eis. Circa desperationem,cauere debet Princeps, ne exanimi vilitate, & inertia, ac nimio sui amore, quo essi. Princeptcitur mollis, omittat defendere bonum diuinu publi. de per re. Cum .& priuatum, is enim destructor est R ei publicae, vel prυμ& sui ipsius, nec meretur,ut foemina vilis dominari,ut mere ue se fecere exploratores missi per Moyseth, exceptis Iosue, mu debet,& Caleph. Num. I 3. Secundo, vitare debet ne de se ni θ-. 'mis praesumat, aggrediendo quae non oportet, sine consilio, sed iuuenili furore, istenim demum e & regnum Perdit, ut Roboam. 3 Reg. t r. modo, ut ibi habetur, utrunque enim est vitiosum, si speretur minus quam oportet; cum id proueniat ex timore, vel si plus, cum id procedat ex is orantia, quorum utrunque Principem dedecet, & Reipublicae pernitiem alsert. Circa timorem, qui eli de malo arduo futuro, duo 3 CXtrema vitare debet, primo, ne careat omni timore, Princet aggrediendo quodcunque periculum absque consideia timere ας- ratione,& consilio, ubi non est aggrediendum, vel sine beat, eτdebitis mediis, unde Principi interatus adu nit, & et g Τμμορ' subditis: ut Pharaoni Exo. iq.& Naas Regi Aminon hiarum. I. Reg. II. Benadad Regi bimae. I
Achab Regi Israel. 3.Reg. 11. Sennacherib Ass-xi γrum . . Reg. I9. R Antiocho graecorum Regi. 2. Machab. 9. sed debet timere timore debito Milicet quando ratio dictat timendum, & audere audacia moderata, quando