장음표시 사용
171쪽
quo institutor omnem operam adhibere debet, cum Principem instruens omnibus benefaciat, ut.& cura habenda est, ut qui es inseruiunt a vitiis alieni, & vi
tutibus praedui sint, qui & sic filium educet, ut patri Priticipi obedire linorit, sic enim discrete praecipier, &alios sibi : vιχ bediant, impellet, ut dicit Xenophon
avd quia tron satin Principem bene institui si esse,
Printeps nisi N perseueret, cir multi initio; vel ante adeptum λbj hors Principatum boni viderentur, Se postea niali,& perninera e imia tioii extiteritit; ut Caligula, teste Suet. in eius vita. cap. bono, Θn3 Io. I 3.& 14. Di, imitius Nero, ut idem dicit in Nerone. eoni a , cu cap. 26.& seq. Maxentius, ut idem dicit in Domitiano. multis x- Dionisiussius Dionisi, ut sustin. ait lib. M.quod eueuora- nit ex nimi est mi rerum copia, & malis ministris, v n. e. m vel quia Initio se tales fingebant, ut regnarent, scientes prius boni clementiani ostiatibus gratam este, ut dicit Tac.lib. ωidebis . laist. Sallust .in Catil. & contra aliqui ab initio male serutiis ma gessere,&mutati sunt,uel ob bella, quae reuocant ho-δε P inci- mines a Voluptatibus, ut fecit Alcibiades, Herodes A- ριι euase- stalonita, ut dicit Philo. lib.de temporib. & Manasses re, θροα- ReX, Vt dicit Hier in c. I. Sophon. CecropLut dicit Plana . latc. de sera nuntiris vind. & alii quos refert quidam lib. q. lui ex malis ab initio ad bonam fiugem redacti sunt. Et ideo utile est Principem a iuuetute bene edu- azum esse,ut partas virtutes seruet, & eas postea dili- senter excidere, t ad perfectum perueniant, earum actus frequemando modis supra relatis, &vt insta dicetur, ut bonum contrahat habitum, quo prompte, Maaciliter actus virtutum exerceat, &eas etiam a Deo, precibus, & sacramentorum stequentia consequi ci Tans, ut ita virtutes tam insulas, quam acquisitas o
172쪽
rectas Principis operationes in re-.
173쪽
ra Princeps vi erga Principes se huere debeat, is an ea θι societa es mire expediat. 33 Princepi ut ergasubitos saerere debeat, o quam a
princeps quετιtare debeat. as Princeps quam curam reddituum suarum has is a Mat, o circa eorum exactiones,ut se hasere eonue
ac Priscos in regendo υρι de;et clementia,'mansu tudine , cum argumentis vari,s, ct Maris με--ρlis. ret Princeps honore omn/s assere debet, o m dius ineo inter mitem Oseuerum,hilarem, Θ moestum , O quomodo . , o Psinceps halera Llethroprium numisma, fonti munitionei, pondera certa. o quae aba. s p inreps nosse debet quid in eius dominis . aliu
ao Princeps non debet turaredilatare Imp rium, ter eun
Princeps mediis uti Liat, quibus p uti ratus sag.
174쪽
O s et que A.M princeps catho licus nactus est Principatum, ut in eius administratione, Deo
dante , bene & laudabiliter se perar, finem bonum praehere Prime di sibi in primis debet, ad quem, boni.
velut ad scopum, actiones diri n regendo gat sitas, ut enim sagittarius, Hi proia inli certum in sagitta emittenda scopum sibi praefigat, ' debet, tincassum laborat,& saepenumero malum inde coniux, i sit, git, sic multitudinis gubernator, & politicus administrator, nisi certum sibi in operando finem prasgat, a
bono aberret, Oportet i ergo in eo eligendo nequaquam erret , consideret,se ad Principatum euocatum
esse, non ut propriis inseruiat commodis, & utilitati, sed multitudinis, no proh iciat, & ob id ad illud omnes actiones suas dirigere,debet, ut communitas, &multitudo filichatem adipiscatur qui est proprius rationalis creature terminus sicut & gubernator nauis, ad lauis;& in ea extantium salutem respicit: ut dicie Plato. lib. ciuil . vel de regno. Arist. lib. I. Eth.c. I 3. X n phon. lib. 8i de Pardia tart. D. Tho lib. I. de regi uti Princ. c. I 3. I .& I s. Isocci in Areopag. idem Plato in Euri L mo.& li. 8.de Repub. sa licitatem appello, quaerion in bonis tantum huius seculi, ut Aristoteles censitit,consistit,sed ad superna resertur, unde eurare debet politicus ad in inistrator,& sibi proponere operandum,ut subditi ea bona dipiscantur,quae vera' propria bona existunt,& non per accidens, & illa exerceant, si enim quandoque corporis sortitudo ,sanitas, e
xies concurrunt ad hominis beatitum nem consequendam, id ex eorum natura non euenit cum snt caduca bona,& externa, sed ouatenus ab animi virtute benς
reguntur, videlicet a sapientia, di prudentia, cum s licitas
175쪽
liae it asin. 1ῖς sonssu Giquet Gerzialiter bona fuit, se
non ex aliquo accidenti Duae fouidem insobis ra- tionales riti πει si ac lentialiter talin ilia iter part icipit senem,' matenus participat de at ii 3,S fationi apta ei obedire; ut dira supra i a se An4ma, & de 'Pass. Animae ; ratione primae ea mar se pranos sunt conspicimus quae uero sinc infra,illi regula cognoscimus,& guberfiamus, quae ratio superior dicitur; illa ucro, quae participat tu irationalis existi . ab
petit tu i motus reguimi ubi en istiGpientia, prudentia, &.scientia a ratione superiori, uti e sientiali regum. 2 tur, 'facile in 'ai te appetitiua rationali,uel uoluntate, regnabit rustitia, temperantia ibet,litas agnificen tia & magnanimitari & in vi posea concupiscibili, Mirascibili, fortitudo temperantia, & mansuetudo proprias sedes obtinebunt Nutergo animum intendero debet Princeps politicus, ut animos ciuium ad uirtutes intellectuales, di morales adipiscondas, in 'quibus: scolicitas praesentis tittat extat, quae in operatione hominis secundum optimam uirtutem consilit, diligat, modo quo intra, ct ideo ut bene educentur, modis quo
dixi lib. de Citi Insiit. Ut et A est Princeps Christia
mus ut ad sui cimam scidicitatem aspirent, quod sit per adeptionem fidei, si ei, & charitatis, quae nos imme . diate Deo coniungunt, & Dei praeceptorum obserua tionem, ac sanctae Romanae Ecesesar, eos etiam bonis legibus,& exemplo communiendo. & ad bonum diri gelido, prudentia, prouidelia, & iustitia eos gubernari do. accura uigilan tia, S animi magnitudine, eos tuendo. 5e i sos, ut filios amando, cum imperium nil praeter magnam familia exis at, modo quo infra; sibi ideo praefigendo, ut ciues rectam, & catholicam fidem am- , plectantur, spe supernam scelicitarc m expectent, α charitate,quae omnia spernit,quae Deo aduersamur, Scelus institutis, ac letibus, eius maiestati in dissolubili nodo iungantur; tum iustitiam erga proximos exem
176쪽
teant cmperant ranaottis eocupiscibile' effrenos, sortitudiae iras'ibilis moderentur, prudentia quae est re-. - ,ecta 2tio agibi υm , omnes actiones rationis regula 1 'aege,&s raeceptis Dei, et. Ecclesiae directa moderetur; b. moderatori eteiarm urbium beata uita esu Ium propo- z. .'
sita esse debet: ut ait Cic.lib. de Resu b. ut opibus frma, copii locuples,virtute honesta si t Hii dicit, non ut is se molliter curet, sed ve per i sum lubditi bene, beateq; vivant, ut dicit Xenopia. in memorat. Socratis lib. 3. cum ciuium tutela non seruitus illi tradita lite ut dicit Sen. lib. I. de clem. nec .Respublica eius sit,sed ipse Reipublicae, ut inquit Claud. ad Hon. Rideis semiper invigilet, cum maximo imperio maxima cura infit; ad que Princeps eos dirigere habet mansuetudine, Dasione, praemiis, & poenis, ijs mediis utendo quae ad Aea adipiscenda coducunt,ut est pax politica, S huius seculi bona non.ranquam,& alia de quibus infra quar. cum non sine magno labore cum parari possint, ob id bonus Princeps in laboris suscepti praemium, non glo 'riam humanam, vel huius seculi bona,sed latum sempiternam Delicitatem expetere debet, & Dei optimi Maximi gloriam,cum praemium bonorum Principum omnia alia praemia, quae in coelesi i beatitudine dε an tur, e X ced .lt, ut probat D. Tho. d.lib. I. cap.9. t uadens Principem sibi itia, ut sine proponere debere, primo, ut multitudo ad coelestem beatitudinem dirigatur, p- cipiendo ea quae ad ipsana ducunt, & contraria, prout postibile fuerit,prohibendo: secundo,curando, ut medium ad id, ut communitas in pace terrena connςcta . tur: tertio, ut bonis terrenis abundet, quatenus. eorum usus est nece larius ad aetum virtutis exercendum. ii,
Secundo loco,ut Princeps i ecte otiicio, Deo antr, a sibi tradito iungi pollit, initio regiminis a Deo postu- Princep3Jet sapientiam qua creditam sibi multitudinem recte, propriam S ad debitum finem, qui est Delicitas super natu Alis, potitiam 3 ut supra est 4.eum, perducere possit, cum omnium Mele Iose et d.ῶ-
177쪽
mro de- dissicillimum sit animis damnari, & Rempublicam
set, 'ue- administrare, ut decet, ut inquit Plato ep)Z7. Diona Sumi ob ea propinquis. ouanto magis considerarem, quant qu*yM'de' - magis aetate progrederer, tanto dissicilius arbitraba perfecti, is recte Rempublicam administrare, S Xenophon ii. I. euomst o. de Pubdia Ciri. mihi videbatur opus maximum, pulchre imperare. & Nad. in apologet. vere mihi videtur esse ars artium, & dista plina disciplinarum hominem regere, qui certe est inter omnes animantes, maxime,& moribus varius, & voluntate diuersus. D. Tho.lib. 2. de egim. Princ. c. 1 f. ubi dicit, id transcendere natura hominum; & ideo nisi diu mum praecedat auxilium, incassum Lepe Princeps laborat, unde a peccatis cauendo, ex animo, opus, quod pro ipsius honore gerit maiestati suae commendet, & pijs bonorum, maxime religiosorum precibus, &sacrificiis se etiam concredar,ut a Deo virtus sibi praestetur ad id munus pie, α cum fructu exercendo. Quarto, cum prudentia maxime in Principe elucere debeat, di prudentis sit, recte, S cum ratione agere, & omnia Impedimeta bonae administrationis auferre, ideo principans co sideret quassatum politiae retineat, qui si reetus sit, prouideat, de
conetur ne corrumpatur, vel commutetur, sin minus rectus,omni conatu elaboret, ut ad meliorem stat rire ducatur, vel si id absque tumultu , & seditione fieri nequit, au ferat ab eo quod mali est, & ad interitu ducit, curando in particulari, si sit politia status popularis, ut legibus multitudo regatur, quae iussae, d bene sint constitutae, & curando, ut multitudo bene educetur, & in virtutibus exerceatur, ut ira cum multitudo optima sit, ad Re iv publicam politia illa sensim redu- catur, in qua boni, ic docti gubernent,& regant, & seditiones quae in multitudine contingere possunt, cohibendo; si Vero sit status potetiae paucorsi, illum sensim ad statum optimatum reducendo, quod fiet si optimis magistratus deseramur,& non diuit ijs, sed virtuti a nox
178쪽
nor praestetur, si sit Respubilica, cauendo,ne ad politia Popularem reducatur, quod fiet si filii in virtutibus
bene erudiantur, & bonis regimina tantum com In atri u
tantur. Quod si, sit status optimatum, cauendo ne ad potentiam paucorum declinet, quod fiet si bonis tantummodo magistratus commendentur; si sit tirannis 'eam reducendo ad statum regalem, quod fit si cauean tur illa quae supra lib. i. eap. . dicta sunt, signa esset irannicae administrationis. Quod si sit regnum, cauendo pariter ne ad tirannidem declinet, quod fiet si ibi commemorata vitentur. 7 , Qui ut facilius, & aptius regat, grauia negotia, ut 'animi recreationes, aestimare, &suscipere debet, nec I ς' ης ea omittat: ut dicit Tac. lib. 4. Ania. nu.1i. Se licet infr. V mus iit, negotia non debet dimittere, ne beneuolen ' iam, Rauthoritatem amittat, nisi infirmitas grauis ς ς-μρ'ς sit, quia tunc populi conspectui se exhibere no debet, I Vt idem dicit lib. . Annal. nu. Lot. stet, et qua Maxime vero sui bono exemplo subditos ad bonum promouere debet, cum non animis solum, sed do ocu- lis debeat seruire ciuium, ut ait Cic. Philip . 8: dc proin
i de libidines, 3c voluptates contemnere debet, ε de si m μ' ' is derium auri, de argenti abi jcere; religioni x virtutem, mp μηνα alias sequi,& populi utilitati, magis quam volunta- ρο
mplum. di alias sequi,& populi utilitati, magis quam volunta- ti consulere, ut docet di Claudianus. sei m. de honori i
ti cula. Eccl. 3 I. cum non desint, qui ,eo quod se ipsos cu-' stodire nesciere,a magno gradu Principatus decidere: in i ut Craesus a Ciro deuictus, licet ab eo post liberatus, qui Solonem inclamauit,quod humanam ei instabili- consulatu. & Ouid.ep .cosolatoria ad Liuiam, cum in νε alta specula postus sit, in quam cuncti conspiciunt, unde vivendi formam desum ut, ut ijdem dicunt, & proinde de alto cadere graue est, ut dicit Sen. in Thebaiiade; Sc contra beatus sit diues, qui inuentus est sine lata' , talem ante aperuerat: ut ait Plut. in vita Solonis. st Herod. ia a. quod di Antiochus cognouit postquam e ptiuus
179쪽
ptiuus est deteritus, Achaeus Androniachi filius, & ad eum adductus ti ut dicit Pol ib lib. 8. histo& Dionitius Minor; Sesostrisq; Rex Aegyptiorum,qui captis quatuor Regibus in currum impositis, cum unus. rum rotam inspiceret,Sesostri interrogante quid ita. aspace, ret; respondiit e rotam inspicere, quae instabiliter mouebatur, modo sublimia demittente,& fursus den ilia sublimatem; quo audito Sesoliris statuit, ne iscuietum traheret, intelligetis quam obnox ius sit mutationi si tus Delicitatis: ut dicit Niceph: ib. I 8. triti. Oct. c.' s. Quae Dei permissu contingunt,ut aduersis, & prosperis intermixtis agnoscanti homines quantum sit fragilitatis in his mundi gloriolis, nec hic essu.veram nosti
Citatem,sed in alio laculo expecta lidam: ut dicit Basilin Pl al. 3 2.quod S Nabuchodonoson agnouit poliqui afflictiones est passus. Dan. . dc Dariu, apud Quinct.
's Quod si qua fatur an Princeps legibus teneatur . Princ V Resp. quod suis legibus non tenetur, nec praecesseris
AEnteue - sui aequalis. l. Princeps. f.delegi ca S .subiaceat igi ius se es 'tur.nouella ios. & consentit Dio. Cas. libis δὲ Arist.li. . Polit. c. r 1. unde nitio omnia manu Trincipum, taquomε ast 1 arbitrio in populo agebantur, ut dicit Iusti. in I, & ha-Dano betur in l. 1 ff. de Oi ig. iur. qui proinde etiam eas potast se4 m i- mutate,quod saepe .expedii, moribus; vel temporibus -e quad. ita poscentibus. c.erit autem.dist. . cuin di debeat esse transeunt disterentia inter rubentem, & cum qui obtemperat. in coun Solent tamen boni Principes leges latas a pr celso- π. ribus bonas, & utiles Reipublicae confirmare, & reti-- nere,& collapsas resijtuere, & sic eis sere eas,'t suas. l. 2. . Omni . C.devet.iur.enucl. cap si apostblicae . de praeben. in .6 ii di ii Idem etiani debet, & tenetur seruares egenu, qu ad rationem iiiij ea c0ηtentam, et tu diuinum: ut dicit Plut ib. de Reg'o.R Cic.orat.pro Milone. quae cu sit naturali, ab ea deuiate non licet:yt teleri Pili nostri
180쪽
Praetcrea ligant leges superioris Principem in eo in quo is est illi superior. Rom. I 3.c quanquam. 23. dissiunde legibus ea nonicis obedire debet. I. Petr. 2. c. Omnis. c. solitae. de maior & obed. c. I. de constit. in ijs m xime,quae animam concernunt. c. nouit. de iudic.cap.
omnis. ubi Abb. de poenit. diremiss& in omnibus spiritualibus, & illis admixtis. c.tu m. de ord .cogia. cap. Pen. S s. de secvn.nupt. in negotijs ecclesiasticis,ut electionibus, Sc. clem .dispendiosam. de iudic. in haeresi, ει aliis criminibus ecclesia ilicis. In temporalibus vero quaelibet lex seruatur in foro suo. cap. I. dc 2.de nom
Legibus vero alterius Principis paris Princeps noa ligatur. c. per venerabilem. qui filii sint leg. Vlterius, ubi lex Principis transit in contractu,non potest reuocari in praeiudicium eorum quibus ex e quaesitum eli ius. Innoc. in c. novit .de iudi c. ut & priui; egia quae conceduntur a Principe in vim pacti , no fiunt reuocari. Anch. in c. I. de constit. in 6. vi& ligatur lege contractus initiaba in l. Σ.C de seruit. Abb. G. alii in cap. l. de probat. Dec. cons. III. Et nedum Princeps ligatur proprio contractu, sed ει tenetur stare contractui inito per praecessore, quando est factus nomine dignitatis, nisi sat praeiudicium his quae adhaerent dignitati principali, quae dicuntur iura Regni, diadematis, & coronae, nisi sit modicum quid, & subsit causa, vel nisi Principatus liberi sine possidentis, ut pluribus probat Greg. Tolosde Republic. lib.7. cap. vlt. Cumque homini necessariae sint quandoque animi relaxationes, ut & quies corpori,ut ad negotia perageda alacrius,& vegetius reddaturi Iccirco Princeps no nia peraetur eal animi relὸxationes, quae cius dignitati reia