장음표시 사용
221쪽
'dicit sen. Innocentia vero est optima custodia Principis,ut dicit Plin. Paneg cum qua iungere debet & orationes,ut Deus ipsum custodiat, sine quo cautelae omnes adhibitae inanes sunt. Act. . Prou. 3. sic tamen,vidi ipse suos incolumes seruet,ut dicit Plin. Paneg.non ab re tamen erit ubi subest huiusmodi suspitio,vel vicini,etiam amici, arma,& milites congerunt,sibi prospicere,& proprios milites paratos habere, & exteros,arra data, sibi deuincire, duces, & milites, qui in praesi- dijs, & locis munitis sunt, frequenter mutare, ne ali quid moliendi eis occasio detur; ut nee tutum est Priacipes exteros in proprias admittere civitates, vel aseees,etiam videndi causa tantqm,nisi paucis, vel ine mibus sociatost qui &, ut norit aliorum Principum motus,& nouitates, fidos,& providos viros, praeter legatos,habeat, qui ea sibi fideliter,& celeriter nuntiet. Proditio quoq; euertit Imperia, cum intra moenia sunt hostes,ut dicit Sali in Cai. in quam inclinant maxime auari, ut idem ait in Iug. vultu honesti,occulte insidiosi, & subdoli, ut dicit Curi.lib. . simulatores, pulchra loquentes,& in pectore praua ii ruentes, Ut dicit Homer. Odiis.1 qui non cognoscuntur quoad pro'
diderint, ut dicit Sensib. . controu. . fidem praeferentes, ut maxime falleant, ut dicit Liu. tib 18. Huic malo succurritur indagatione, Spinna, cum snt patriae improbi, ut dicit Cic. ad Brut. ep. 1. cum
id genus sit quodammodo sacrilegii, ut dicit Plato '. de legib. &Cic. lib. . in Cat. cum ij inuisi sint ij, requi illorum opera utuntur, proditionem enim amant non proditores,ut dicit Curi. lib. s. & Plut . in apophi
odium quoq; causa est eversionis regni, ut dicit Cic. pro Rabir.cu in subditis adest prauus assectus de Remge, vel in Regem, quod magnam vim habet ad regni
interatum, ut dicit Cic. de Arusp.& a. de ossi c. maxime
si ei si iunctus metus, nulla enim vis Imperii tata est,
quae metu praemente possit esse diuturna, ut ibi dicit;
222쪽
quia quem quis metuit, odit; quem odit,periisse expetit, ut ibi ait, ac per gradus quosdam ad id tendunt et
Primo, execrando,tum insidiando, mox opprimedo, ut dicit Sen. I .de clem. quod ipsis facile est,cum multae ijs sint manus, Principi una ceruix , qui & captant occasionem , ac tempus expectant, ut dicit Cic.de Arusp. resp. quo inclusum odium repente aperi sit. idem Cic. ad Lent. lib. I .ep.9. cui nil resistere valet, cu multorum odi is nullae opes resistere possint, ut dicit Cic. 2.de ossi c.& Sen. I. de clem. Unde sugiendum est odia populorum, quod prouenit ex vitiis Principis,scilicet saeuitia, auaritia, rigore, vel vitiorum opinione. Saeuitia exercetur in supplicijs, ad quae est tarde veniendum,ut dicit Sen. I .de clem & nisi necessitate urgente, idq; ad bonum Reipublicae non sui causa, ut ibi dicunt Cic. &Sen. & s res propria agitur dissimulandum,&ostendendum se magno cum tormento ad ca-sigandum venire, ut ibi dicit Sen. & non ut ipsi pereant, sed alios terreant, ad exemplum omnia resere donon ad ultionem,ut dicit Seir. I. de Ita.& Cic. a. de ora sic. cum & iratus, ad poenam puniens, modum excedat,ut ibi dicit Cic. nec gaudium in poena ostendedo cum id ferinum sit, ut dicit Sen. i. de clem. si enim aiuterrorem aliorum id fiat, Princeps excusatur, ut dicit Tach. lib. II. Ania. Aduertendum etiam ut poenae sne patrio ritu, ut dicit Arist. li. s.Polit.c. II. nouitas enimia dit, ut dicit Sen. 1. de clem. quas S aequaliter de similibus sumi par est, nisi id cotingat in lac bilib*, vel alia de causa, ut viri, Reipublicae utilib', quibus et parcere covenit Cic. 1. de ossi c. Plin.li 8. c. vlt. S sicut Princcps ipse nunquam per se supplicia sumat, ut dicit Xenoph. in Hier. & ubi multi puniendi necesiario sunt, uno ictu id sendum dicit Tacit. in A ric. & Sen. I. de
clem. quia repetita vindicta, odium gignit,mox benescia in alios conferendo, ut dicit Tacit. lib. I A. Annal.
S puniendo ministros rerum auocium, ut idem dicit, lib. 13.
223쪽
Iib. I 3. An n. &Curt. lib. Io. sic enim placatur ira pompuli, videns publicos ministros noxios puniri. Odium quoque gignitur ex avaritia, quae maxime in tributis grauibus imponendis cognoscitur. Unde lenienda sunt, cum in Principe nil tetrius sit auaritia, ut dicit Cic. i. de ossi c. Ideo in imponendis tributis Princeps innotescat, id fieri ex necessitate, Respublica enim sine armis esse non potest,nec arma sine stipendijs, nec si pendia sine tributis ut dicit Tac. lib.4.hist.&pro in inde sine illis imperium sit periturum , cum.xatio quae
stuum , &necessitas erogationum inter se congruant, ut inde oporteat ex causa ea quandoque augete, ut dicit Tac.lib. I 3. Annal. quae non vidct vulgus, redditus tantum considerans, no autem impensas, ut dicit Dio.
lib. s1. & ideo utile est cum ciuitate quandoq; calculos ponere, ut dicit Plita. Paneg. & ubi populus renuit subire tributa ex iusta causa posita, suasione est uten dum, cum suasio in eo qui imperare potest vim necesistatis asserat, ut dicit Tac. lib I . An n. & quandoquevi; sed cum moderatione, ut modica sint tributa, ut idi: dicit lib. . Ann. & magis tondeatur pecus, quam de s lubetur, ut dicit Suet. in Tib. aliter dicent se pauperes δε impotentes,unde pacem exuent,ut dicit Plut. in Temist. S Tac.lib. . Ania. cum nimis emungens sanguinem eliciat. Plou. 3o.Cauendum etiam ne sordida sint tributa, indignum enim est Rege lucrum ex omni occasione odorari, ut habet Amsib. 22. vi nec iniuste,
ut dicit Tac. lib. 2. hist. Crebra quoq; esse non debcia Ttributa sub variis finibus, & lucrandi vocabulis, ut diacit Tac. lib. . Ania.& lib. .hist. vetera tantum seruando,sine ministrorum auaritia, vel crudelitate,ut idem ait lib. q. Ann. si mos sit illis omnes decoriare t dicit Caes.lib. 3. de bello citi. Cui rei providonduin est . primo, non commendando res suas, nisi spcctat istin is , iris, ut dicit Tac. lib. 4. An n. quii grauiter erreni amovendi , ainissione nodum pectini aruni cxtortarum ,
224쪽
sed & propriarum mox puniendi, si grauitas rei id patiatur,ut dicit Plin. in Paneg. ut spongiae affatim exprimuntur postquam biberint, ut ex Suet. in Uespas.c. I 6. colligitur; tributa et modeste sunt exigenda,videlicet per partes,ut dicit Dio.lib. s x. vitando illa extrema,riboues, mox agros,lum corpora poenae tradant,vi dicit Tacit.lib. . Ann.Id etiam obseruando quod uno tan tu, ac certo tributo teneantur, in reliquis liberi sint,vedicit Cic. 2.de ossie. nee a militibus diuexentur, ut ait
Tae.in Agric. Vlterius tributa imponens,debet in impensis reli rictus esse, sic enim populi non aegre serent tributa, videntes in publicum bonum ea conuerti, de ut ait Dio.d.lib. s x. & Arist. lib. s . Polit .c. I 2. non priuatim largiendo quod a Republica sumitur,ut dicit de Tae. lib. et & x his .cum publicus dispelator,temperate expendere debeat, & nisi in militum alimoni js, ae aliis publicis necessitatibus, no in suas suorumve delectationes,ut dicit Lampr.in Alex. & minus scortibus, adulatoribus, & huiusmodi ficu bus infructuosis, vescorvis, aut miluis largiendo, ut dicit Stobos serm. I s.& contra Princeps parcus in rebus suis, in illis Reipublicae auarus, semper abundet, cum frugalitas tot impendiis Bla sussietat,ut dicit Plinius Paneg. Aequalis
quoque debet esse omnium contributio, ut Sol omnibus in commune nascitur, ut idem dicit. R Cic. 2. de ossi c. Hoc vero fit per census,ut dicit Liu .lib. I. iubendo quemq; opes suas ad censum deserre, patrimoniu, dignitatem, artem, & ossicium, ut dicit Plato.lib. I 2. legib. & Flor lib. r.e. 6. sic enim cognoscitur quantum gentes numero militum,& pecunia valeant, ut dicit Liu .lib. I. & ut aequiter quotannis ex censu tributa conserantur, ut dicit Cie .lib. 1. in Verrem. recensendo
et lana per viros prcibos, populi soboles, familias,& pecunias,ut ide dicit lib. 3. de legib. qui viri ad id opus, expedit, ad odium, Sc suspitiones x itandas, ut a Populo eligantur, ut ibi dicit.Bini, vel terni in singulis ciuib
225쪽
ratibus, qui eensius singulis annis sunt recen sendi, vel rertio, aut quinto exacto, ut dicit Arist, lib. s . Polit. c. g. primum tamen est satius si non adserat magnum inis commodum, ob migrationes, mox es, opumve alterationes, Odium praeterea oritur ζx seuditate censurae, quae necelsaria est in Republica, ut dicit Cic.tib s.de Republ. qua mores, vel luxus, qui legibus non arcentur, puniuntur, qui si omittatur, paulatim sunditus Rem publicam euertunt, ut dicit Dio. d.lib. si Taeit. lib. 3. Ann. valer. lib. 1 e. q. haec veris est magistra pudoris, modestiae,ut dicit Cic. in Pison. & eligi debet unus vel alter psestus moribus, magister veteris disciplinae, qui id exequantur, ut dicit Cic. pro Cluent. Sc vexa dolii particulari, lasciuias, ebrietates, iurgia, eirca quamcunque artatem, &sexum. senibus eohibendo volu - .ptales, quibus sine dedeeore u care n5 possunt, ut ait Sall. in Cat. plebe otia, iubpndo ut habeat negotia, quibus a m lo publigo abstineat, & ut oes probitati, di industriat, non sumptibus, vel diuitiis incumbant. Modum et imponendo circa pecunia S, domos, conui- .via, vestitit, ut in immensum indebite pecuniae non q-rantur, quia est Principi cupido auri infensa, ut dicio Tac.lib. I I. An n. valdib. .c. 3. & su bd itis noctua, quia ubi diuitiarum est cupido, nec disciplitiae, nec bo nae artes satis pollent, ut dicit Sall. ad Cars maxime sinnora vetando,ut dicit Tae. lib. 6. An n. dc alias malas ar tes lucrandi, profusiones, sinem etia sumptibus statuem, ut dicit Cic. h. de osc.& Sal Lad Caes. Cirea domum, ne nimis superbe aedificent, nec ornent auleis, vel signis valde pretiosis, ut idem dicit. Modum pones vasibus argenteis, suppellectili, familiar, ut ait Tacit. lib. 2. Ann. Circa conuiuia,vetando exquisis ab epulas, i ut dicit Plin. Paneg. undique quaesitas. Sallust in Vat. Cirςa vestes, ne promiscue sint uiris,& in ilierjbus, nobilibus, dc plebeis,d: ut dignitate, uel ordi decorati,
226쪽
ti, 1 eatteris dignoscantur, ut dicit Tacit. libet. Annal. . conuiuia enim & uestes aegrae ciuitatis inditia sunt, imo moriturae, ut dicit Sen.ep. II 1 . Sallust. ad Caes. Arist. lib. s Polit. . Haec uero sunt cohibε da, ignominia, ut inde homo. erubescat, suspendendo talem ad tempus ab honoribus publicis, ut dicit Cic. lib. . de Re γub quod si nosat est, poena etiam adiici potest, ut dicit Plin. Paneg.
quae omittere Princeps no debet, ut libidines comprimantur, ut dicit Cic. pro Marcell. etiam si dissicultate apud populos patiatur,cu pro bono Reipublica . que cunque aspera sint capescenda. ut dicit Sall. ad Caes. &Rrili. lib. I Eth. c. s. Haec uero facilia erui, si Princeps ipse subcensura sit, antiquo cultu, ac uicita contentus, cu eius uita sit censura perpetua, ut dicit Plin. Paneg.& Tac lib. 3. Annal.tum s non omnia smul emender, sed paulatim. cum repente uita mutari, uel natura co- uerti no possit, ut ibi dicit Tac. A Cic. pro Scilla. cum alios necessitas, nonnullos satietas in melius mutet, ut ibi ait Tac. tum si bonis praemia diuidet, ut dicit Cic. ad Brut.ep. I 6. Plin. Parieg. Et odia hoc pacto minuentur, licet no tollantur, cum omnes boni, & mali libertatem cupiant, ut dicit Sall. ad Caes. quae tamen curare non debet Princeps, cum nesciat regnare, qui odia nimis timet,ut dicit Sen. in Aedi p. si leuia sint, cum populo omni insit malignum quid, & quaerulum in imperante , ut dicit Plut. in Politi & regium sit male audire, cum faciat bene, ut idem dicit in apophteg. sic tamen, ut caueat ne sibi malum inde fiat, id constans sit, cum expectet alterna praemia in coelis. Euerso quoq; Imperii a contemptu causatur, cum imprimitur subditis, uel alienis uilis opinio de Rege, o citis statu, cum contra aritimatione, & authoritatis opinione sustineatur, quae ctfficit, ut tot millia uni. Ἀ-li. licet seni,& quandoque inualido obediant, ut dicit se n. I. de clem.&Cic. pro Clucm. cum alias uires im-
227쪽
perii in manu obedientium sint,vi dicit Liuius lib. 3.
i , fiat ex ae stimatione, quam. tollit contemptu S, ut dicit Arist.lib. 2. Rhet. c. 2. N pro: nde causa est interj'rus regnorum, ut docet Atast .labo. Polit. cap. IO. licet Cnim ab odio destruantur, odium tamen in eis cax est sane contemptu , cum qui odio prosequuntur timeant. aggredi, at ubi concurrit cotemptus, timor excutitur,ta audacter aggrediuntur , cum ipse se prius contem pserit. ut dicit Plin. in Panegi& lib 8 c. ult. Con tem'. plus uero oritur si modii 4 imperandi sit nimis Jepis, di dulcis, ut dicit Cic. lib. s . ad Atti c. ep. I . qui pi o in
de se in discrimine locant, & plebi licentiam prs benς peccandi. ut dicit Arist.lib. KSolit.cap. . Vel etiam si Princeps sit mobilis,& mutabilis blanditiis, uel o ficti sis, ut dicit Tac. lib. r. hiis Vel si incuriosus sit; p q*ntibus fruens, Scin futurum nil cogitans , ut ibi dicit;
uel cum honores estu Se diuidit, magnos, &ditatu no S, quasi sponte uideatur de amperio exile., ut git Tacit. lib 2. Annal. &lib. 3. hiil. Contemptus etiam ex mori bus deprauatis otitur,
maxime si quis libidini deditus sit, ut dicit Tac. li. i s.
An n. N Sen. de breuit . uir s. c. 6. Arii lib. I. Pol V. c. Io.& D. similiter si quis ebrietati se dedat, & crapula', uel si in eo est tarditas ingenii, stupor, uel lingus d e-bilitas, ut dicit Cic. in Pison. uel facies parum decora, Ias grauior, aut ualetudo imbecillis, qu si spe imisui ct fastidio sunt, cum uulgus externa s spe ad culpam habentis trahat, ut dicit Tac. lib. i liiii. S . An n. qui
omnia, si animi mala sunt, a Principe suntem n danda, si externa uirtutis amplitudine teguda, A breuiter seditiones excitantur ex avaritia magistratiium , qui populum exactionibus nimis grauent, uel honor si desiderio, uel ubi potentes in seriores ta dunt, uel timore excelsias ct authoritatis, potentio, & dluitiarum, ucontemptus, subrium Reipublics augmen vum, malo
228쪽
publiea tuenda, idem agunt, quas prudens Prineeps, prout iustitia patitur, excidere debet, ne imperium destruant, ut solent, ut supra est dictum. Debet proinde Princeps, prudentia maxima uti ad prεdicta uitanda, & astu quandoque, cum inter argutos malosque uiuat, qui fraude, fallaciis,& mendacijs saepe utuntur, ut dicit Cic. pro Roscio. cum Princeps utilitati publicae intendere debeat, ut idem ait 3. de ossi c. Haec tamen astutia Principis si leuis sit probatur, ut scilicet intentus semper,&suspensus sit,nil ferὸ nisi quod oculis se manifestat credens, ut dicit Sen. 1.
de Ira . cum pro omnibus excubet, unde turpe est,&Omnibus noxium, illum labi,errare,& decipi, ut dicit
Cic. Philip p. s. Incauti enim oppomini sunt iniuriae, qui Principibus undiq; patent, ut dicit Tac.lib. I hist.
eum in eorum domo, nomen tantum amici inane remaneat, ut dicit Plin. in Paneg. paucis credendo nisi eorum fides longo usu sit cognita, ut dicit Cic. ad M.
Fr. lib. I .e p. I. Facie tamen omnibus se amicum ostendendo, ut idem dicit ad Lentul.ep. 9. Et licet diminulatio,& simulatio eκ omni uita abesse debeant, ut id εdicit 1 de osse. dissimulare tamen pro bono publico non incongruit, ut idem dicit, pro Mil. nec solum apud exteros,sed etiam suos,ut sub lingua,non in lingua animus occultetur, aliter qui animum in fronte geruli non sunt apti imperio, ut idem dicit pro Sextio.sic tamen, ut di si mulatione modice utatur. ut dicit Arist. lib. 3 Ethie.c. 7. & maxime animos sibi hominum concilia do, luasione & dono, ut ait Cic. 1 de ossi c. sic enim N in acie hostium proprie manus inueniuntur,ut Tacit .ait Agric. dummodo pridicta iuste sant. Deceptio
tamen illicita censetur,tametsi Plato lib. s. de Repub. ais erat Principes uti debere crebro mendacio ad co-
modum lubditorum, id tamen apud Chri litano ς illi
nisi hae fraudes fiant in eos quos tulte debellare licet, absque
229쪽
obsque tamen mendacio, quod licet, ut dicit Diuus
- Cauendum tamen est,'ut supra, a perfidia, ut ait etiam Cic. 3. de ossi c. fraus enim dii ringit, non dis soluit periurium & Liu lib.9. expectent iratos omnes DeOS,quorum eluditur numen ; pari ratione iniu9 itravitare Aebet Princeps, ne contra ius aliquos hedat, rut nec illustres viros absq; crimine perdere, vel in exi lium mittere debet,ut dicit Arist.lib. s. Polit. c. I o. vel ijs insidias struere, vel specie legationis seponere, ut dicit Tac.lib. i. hist.& L. An n. Vt nec aliena appetere, vel occupare in morte alicuius Principis, ut ide dicit lib. 1.hist. aut in dissidiis finitimorum, quod aestimet tunc anguillarum capturam esse,ex Lips. abi re tamen a legibus sui defendendi causa, no aliena inuadendi, si leuiter fiat, Principi non videtur omnino illicitum, si dicit Curi.lib. 3. sic tamen, ut iniustum non agatur, cum Domini aversetur omnem iniustitia. Deut.2s. alirer minatur propter iniustitiam,& dolos, iniurias, S contumelias, se regnum a gente in gentem transtaturum .Eccl. Io.&eos deserit a quibus deseritur. n- Cauere quoque summopere debet Princeps ab iis c quae ciuile excitant bellum, cum eo nil foedius, misse. Aelia eius rivi ve sit, ut dicit Cic. Phil. .& Sen. Σ. de Ira .cum ibi is ex qu cuncta scelera perpetrentur, fratricidia, patricidia, e- bus causis uersiones rersi, incendia, stupra,& alia innumera ma- excitetur,ta,ut dicit Tac. lib. 3 hist. quae eo peiora sunt, quo quis is eius rem ab illis ea patitur, a quibus defendi deberet, praeter- me ιβ. quam id quoque Principi maximam perniciem affert , si enim ciues inter se dimicent, sic ut multitudo cotra diuites dominantes insurgat in Ar illocratia, ibi est defectio,& non seditio tantum: in Monarchia veros insurgit in Principem,est pariter defectio, si in magii ratus, idem est licet impersecta, ubi Principi obedientiam praestat, si vero una pars ciuitatis, in alia ob odia priuata insurgit, ibi est seditio, qua tamἰc eii l)cr-
230쪽
niciosa, quia per eam debilitantur vires Imperii, unde exteri animos aecedunt ad id aggrediendu; unde dum Senatus Romanus cum populo dimicabat,saepe Thuisti, & Veientes illos aggressi sunt: ut dicit Liu .lib. 2. Dec. I. nu. 24.& 36. quod quidem ex luxu nimio saepEprouenit, opibus, conuiuijs, abundantia regionis, unde incolae petulantes fiunt. s. Polit. nu. I 4. quae mox
festatem gignit,ut dicit Tac. lib. I. hist.& Lucan. lib. I. ideo tollenda est; seditio enim, & factio causa est belli ciuilis, factio dicitur paucorum, vel plurium inter se contentio, quae saepe oritur a priuatis, vel publicis familiarum odiis, S saepe ab ambitione , ut dicit Sen. ep. 4. εἰ Liu lib. 3. unde ciuitas in partes diuiditur, ut dicit Arist.lib. 1. Polit. c. . quae ideo a Principe sunt cohibenda, cum exitii sint causa, ut idem dicit cap. 8.vetando etiam nominum, dc vestium insignium discrimen, ut dicit Dio. d. lib. sa.& comprimenda haec in s mine, antequam crescant, ut Arist. ait d.c. . aliter ex paruo igne magnum incedium exurgit, ut dicit Curti lib. 36. simul dimicantes conciliando,& auferendo nomina factionum, ut aliqui dicantur Hispani, alii Gai, li, S eiiciendo turbulentos ex civitatibus si ei tu delicta id requirant, non tamen in arcibus eos relegando ne noua tentent, vel eos ad bellum contra hostes iu- sum emittens, ne se laedant, ut Romani secere, teste
Plutar. in Camillo. Seditio vero, quae est multitudinis io Principem,
vel magistratus, subitus & violentus motus, causa est exitii Imperi , quae saepe oritur a metu,timens multitudo ob aliquod flagitium ne poena praeueniatur, ut
dicit Arist. lib s. Polit. c. s. quandoq; ab oppressione, cepe a nimia indulgentia, & rebus laxis, ut dicit Liu. lib. 2&quandoq; ab inopia,pauperes enim diuitibus inuident, & noua expetunt, Sc ab ambitione, ex quo fit, ut ij nocturnis colloquiis, deterrimos quosque congresent Principi deti aliunt,& in eum prauos exci-