장음표시 사용
231쪽
trat sub libertatis specie , ut dicit Tacit. lib. I. An n. M .hist. Quibus in rempore est succurrendum, principiis obstando,ut idem ait lib. I . An n.&.I .hist. mittendo eos qui moneant, & suadeant, maxime graues, Reloquentes, ut idem dicit tib 3 hist. non enim par est, ut Princeps accedat, nisi innoxius sit, & viribus fortubus stipatus. ut idem ait lib. I. hist.& I. An n. sic enim plebs timebit, quae est aptior ad desciscendum, uuam ad bellandum;& tentandum, quam ad tu edam libertatem, ut dicit Liuius lib. 6.& . quod si seditio sortior fit, sortioribus viribus est conterenda, sed non statim, sed spatium dandum poenitentiae, Si honorum consensiti, eos diuidendo, spem dando. & metum auferendo, ut dicit Tacit .lib. i. Ann. se enim seditio facile dissoruuetur, & inuigilando, ut ante noscat quid machinetur familiares ciuesve in eum,medio exploratoru, an conuenticula ineant, an exteri accedant, ct cuius rei causa ut ita ubi suspicatur quid mali, remedium debitum adhibere mature possit. Tirannis quo clue est causa belli ciuilis, cum odium& timorem adducat, unde fugienda est, Somnis eius species. Iniustitia quoque,est causa euersonis Imperii,& econtra seruatur si ius in eo,& ius tria seruetur. Eccl. IO. Prou. Is S docet Cic. lib. 1.de ossic S Arist. lib. s . lit. c. . & 8. vel f Princeps uni factioni contra aliam satiet,& pariter ex annonae penuria. Vnde Omnia impedimenta sunt tollenda per qus ciuile bellum oriri possit, ex quo Imperi i euerso fit, id potius sapie-tia quam armis finiendo, ut dicit Cic. r. S s. Philip p. initiis obuiando,ut ait Tac. lib. s. hisi. vel capita discordiar in corrigibilia iuste ablegando, ut ide dicit lib. I f. An n.& milites remouendo,& eos contra exteros iust Emittendo, ut idem ait lib. 3. hist. S in primis es emetiar adhaerendo, ut inquit Sall. ad Caes. &Cic. ad Brutum. ep. 2. cum nullum ornamentum Principi si nobilius, auam ciues sertiare, ut ait Seneca I. de clem. Et dese-
232쪽
ctiones Apiendo antequa progressus,& vires stimant nec eas contemnendo, ut dicit Xenoph.lib. s. Pardiae Ciri. num. 13. & ubi aliqua ciuitas desecit, aliae statim praesidiis muniendae sunt, maxime nitens praecipuam dominii seruare, ut secit Caesar, eodetri teste lib. 3. debet. Gall. puniens tantum capita desectionum,ne si in multitudinem satu ire vellet, multi innocentes tollantur,ut dicit Herodia. in Seuero. 8c eo magis clementia uti debet si plures simul ciuitates defecerint, & una redeat ad obedientiam, ut aliae hoc exemplo idem faciant; eos tamen qui sepius defecere,grauius urgendo
praesidi j s. & poenis debitis , nisi timor subsit ne vicini, vel longinqui Principes, cum iis iungantur, sic enim a poena est abstinendum ; quod si in necem Principis
coniuratio fiat, prius omnia auxilia paret, quibus opprimi possint, ut ait Tac lib. 2. Ann. antequam contra eos procedatur,quibus paratis. grauiter lunt iuxta is
pes puniendi, qui si pauci sunt medio iustitiae cognoalcat eorum causas,& puniantur, si multi omnia in tuto ponenda sunt,& praecipui capiendi,ac puniendi, multitudini tamen,ut supra, parczndo. Ubi sed itiones praeterea in Principem commouentur, si ipse viribus potior sit, & praedicta remedia non prolint, principiis est obiriandii,& mali radicem cito,& occulto oportet auferre, seditionii capita iuste ablegando,& rationibus supra deduci ς; qudd si tumultui
inferior viribus sir,prudenter surori cedendum est, csi huiusmodi uniones, ut que ut niurimu capite careant, cito quiescant,sic tamen, ut Princeps a loco tumultus omni io non recedat, cum eius absentia seditionu authoribus animum aligeat ut contra orassentia adimit, D eius maiestas comprimit tumultuantes, modo periculo se non ex ponat, sed arce, & militibus se muniat. Secunda via est si populus ab internis tumultibus, ad externa bella traducatur, Vel Princeps opera hominu,
qui plebi sint grati, utatur,qui eos sedet,vet & supra est
233쪽
gictum, vel si omnes placari non positant, cura adhibeatur, ut eorum unio dissoluatur, ut & prodest uti pera concionatorum,& virorum virtute, &sanctitate praestantium, vel ubi praedicta non prosunt, satius est petita eis concedere, vel eorum partem. dummodo iniusta non sint, quam dominium periculo subiicere, eis videndo donare, quod negari no potest,uel impediri;
se tamen,ut res non personae ei, cocedantur, cum iniquum sit Principis bonum ministrum potestati multitudinis furentis tradere; ut S prodest dissimulare scientiam tumultus cui remedium adhiberi non potest,quae dicta intelligantur, ubi multitudo in Principem cocitatur; Ubi vero proceres in causa sint tumultus, & contra Principem insurgunt, illa remedia sunt
adhibenda,qui de populo dicta sunt, qui & facilius di
siungi poterunt, cum facilius aliquem ex multis sibi conciliare liceat, quam multos ex infinitis. Sed si ii inter se dissi deam. & ob id dominium perturbent ob gentium sequelam, si de re priuata contendu iri,cogendi sunt, ut arbitris eius iudicium committant, uni parti magis,quam alteri non fauendo, sed si res componi non potest; opportunum erit ambarum partium capita in alienas regiones iuste ablegare; & maxime prodest si initio malis huiusmodi occurratur, cu alioqui eis absque alterius partis interitu finis imponi non soleat. Et breu iter ea curanda, & adhibenda ex quibus dominium seruatur,ut scilicet magi liratus aliena non occupent, sed iusto ilipendio contenti sint, &modesse praecipiant,& ut omnes sua sorte contenti sint . iustitia executioni mandetur, mali puniatur,& ut omnia ivxta merita aequaliter diitribuantur, & nrt contra leges fiat, & cuilibet malo etiam paruo cito medela adhibeatur , nec sdes detractoribus adhibeatur, & magis ratus nulli iniuriam inferat; S qui bono flatus praemia r . inuigilent super custodes, staspitiones etiam pro-i onendo. ut omnes muneri suo fidelius operam dent,
234쪽
qMet vijs.& ut discordie inter potentes exortae sopiantur. Sc par catur multitudini peccati, & aliquos iuste puniendo, ac arces muniendo, &ab ijs qui desecer ut obsides accipiendii, ut ait Tac. lib. I I. An n. nu. 87. IS vetet etiam ne milites,vel alii, maxime eius familiares, praesertimeo praesente arma prohibita deseranr, cum enim D mitianus entis delatione Parte nio eius familiari concessi illat, illa ipsum occidit, quod & Plautianus erga Seuerum Imperatorem pererit, ut inquit suet. in Domit. N Herod. lib. 3 qui & debet. discordes potentes domi includere.& ad pacem ineundam inducere, curans tamen ne inuite id agant, ut perdurare possit, Rarmorum usum eis, R delationem, ae aliis etiam vetans.C.ut arm .vsus inscio Princ. nisi aliquibus in causa id grati, concedendum videatur, qui Princeps potest etiam mitigare poenam alicui,ob nobilitatem,dignitatem. & merita praecelsortim, vel ob propriam virtutem. Doct. in l. ad bestias. T de poenis. Secundo, prudens Princeps se, ac dominium, ab hostibus externis tueri, & illa sum seruare debet, cum parum prosit domesticos, & subditos recte gubernare,& ab hollibus externis superari, quod fiet, si hostis,& pericula procul a domo arceamur, tum ita se muniendo, ut licet accedat. laedere non possi; procul vero detinetur pluribus vijs . Primo is viae, &ingi est iis muniantur. quod arcium medio conficitur ubi tormeta bellica. & munitiones . ac milites detinentur, qui regionem defendui, & hostes procul arcent. quod Romani in arce Capi olina, R Graeci in illa Corinthi, Maliis coniti vcndis Di ilarunt. Vt vero arces rit E locentur, in sitibus locorum necelsariis, vel saltem utilibus eollocari debent, ita ut nece sdriae dicantur, que si non adesient propria regio hostium potestati pateret, uti les vcro si ciuitatem populo plena, R diu item tueantur, & perfugium tutum sint populo; quae ita construi
debent,ut procul a regione propria sim, ut hostem re- , . motu
235쪽
motum detineant, qui dum occupatur circa eas expugnandas interim regio incursionibus libera est,& opis portuna pr parari post uni, ut est Insula Maliae comparatione Siciliae, & Corcira respectu Veneti Principatus, & eo magis proficuae sunt si in holitu regione sint constitutae;quae & paucae numero esse debent, ut gentibus, & munitionibus absq; dominii detrimento mus iri possint,& ualidae sint, uel situ, uel manu si opera,stu si accessiis ad eas asper sit, uel si aqua fluente,uel 'ante muniantur,ut Mantuae contingit,olandae &Zelandae,manu validae sunt,quae muris cum lateribus aptis constant ac aggeribus,& soueis amplis,& prosundis, quibus & platea spatiosa sit, ut aptus ibi sit usus offensionum,& defensionum, & ob id hostes defatigari facile possint,& ulterius militibus,& duce sorti uictualibuti bellicis tormentis, armis, & aliis muniti nibus abundent,& die, ac nocte scss,S assiduis excubiis custodiantur, cum sine his auxiliis, quacunq; sortitudine constent, facile ab hostibus capiantur, ut c5tra arces d2biles, si his praesidiis ualide muniantur, hostium impetibus facile resistant ; ulterius praeterea requiritur. ut arcibus auxili si praestari possit,loci qualitate sic ad aptata, aliter expugnatione, uel obsidione in hostium manus demum deuenient, unde optimae ilarces aestimantur, quae mari contiguae sint. Secundo loco,coloniae aptissim g sunt ad dominium tuendum,& hostem procul arcendum, ut Romani secere, qui initio Principatus ciues Romanos in finibus Ini Ierij locarunt quibus loca ab hostibus sublata adplicabant,& ipsi hostes procul a dominio arcebant; fietamen, ut non procul a proprio dominio constituantur, ut eis succurri possit, nec sint hostium praeda, quae tamen coloniae nunc temporis parum in usu sunt, sed
Tertio loco,praesidia militum. ouat in finibus Imperii a sim opportuna sunt loco coloniarum, ad Imperium
236쪽
rium tuendum, prout Romani secere, qui maximos exercitus in ripis Danubij, Rheni, & Eufratis alebat, ita ut usilue ad ducentum uiginti millia pedites, prae
ter equites ascenderent,& duas clastes, unam Rauennae, alteram Miteriti, sed quia si simul habitant facile
tumultuant contra Principem, uel intra se, ideo opere
pretium est eos dispergere,uel contra hoses eos dirugere, ut Turcarum Princeps, qui in Europa sexaginta millia equites detinet, & totidem in Asa, inter te duuisos,obleruat, quibus certas regiones allignat, qu rum abundantia, & delitiis allecti, ne illis priuentur, pacifice uiuunt, ut & prodesi si noctu hostium aegres.sussat, sic enim id magis eos conturbat, ut dicit Liu. Dec. s. lib. s. nu.14. ut &ubi hoste, obsident ut in bello iusio, S: eis subsidium ferri dignoscitur, maiori uisum premendi, ut dicit Tacit. lib. I s. Annal num. s. ut & plurimum .pimdest ad res augendas si loca prςcipua, & quq inexpugnabilia habita sunt, capiantur, ut
Quarta uia, si Princeps permittat gnes Imperii,
quod amplum sit, ab habitatoribus deseri,& agricolturam destitui, sic enim hostes abstinetat ab eius ingrestu, niaxime si ibi siluae oriantur, qu ς loco ant muralis ad h0stium propulsationem existunt. Quinta via est, ut hostis praeuc matur,ubi bellum sit austum, in eius regione bellum gerendo, sic enim abalienis inuadendis, ut sua tueatur, abstinet, ut Romani semper fecere cum potius si alios aggredi, quam aggressionem hostium ex pectare, cum aggressio non temeraria hostes co fundat, auferat eis fruges,& eos, qui nollium regimen iniquo animo setiit, facile ad se trahit, sic tamen, It vires aggredientis superiores sint, vel salterii pares viribus asgressi, numero, virtute, vel opportunitate, oudd si vires ita validae non sint,prudens Princeps, ing est us, loca praecipua muniat, ut hostis ea Dcs id etur,& i. inter:m vireb colligere, dc tam
237쪽
proprias, quam externas gentes co gregare valeat, vel, ubi bellum est tutium, contra hostes potentem concitet aduersarium, qui illos a negotio coepto diuertat , modo eiusde praeda non fiat ut euenit Ludovico Maii-Yo, qui ut Aragonensibus resisteret, in potestate Gali rum, quorum auxilium postularat, deuenit, quod vitabitur si arces in eius potestate no cocedat, nec propriorum militum Ducatum , S praemittat explorato res qui reserant quid hostes agat diuersis in partibus, ut dicit Procop. de bell. Goth. lib. s nu. 36.& niten d si, ut in primis ea loca capiantur, unde victus copia accipi potuit, ut dicit Procop. lib. i. belli Goth. nu. 29. M tiores milites 1 tergo ponendo, ubi timor subiit aggressus hostium ex ea parte. Tucid. lib. 4 nu. 6O. cauendo quoq; ne exercitus diuisus flumina traijciat, sic enim iacturae periculum subitur, ut dicit Caesar. lib. t.beli. gall. nu. 29. ut & castra metienda in sortiori parte. Xe- .noph. lib. I. Paediae Ciri. nu .s 6. citia: & prudenter sunti di doluenda, sic ut nulla fuga apsareat. Tacitus lib. 6.
Sexta via, ubi bellum est ius tam , si Princeps se tueatur occasione seditionum, quae sint in exercitu hostisi, di viatur opera Ducum,& procerum qui apud Principem hostem authoritate prar stant, ut dissuadeat ei expeditionem contra eum cui bellum infertur, vel alio eum iuste diuertant, vel lente italia exequamur, vel salterri consia eorum patefaciat,& eo magis ubi factione ς validae sint, sic enim Angliae Regina bellum civile in Flandria fouendo eos pecuniis 'de alijs rationibus, quibus subditos Rogi catholico concitat contra eu abellum a proprio Regno depulit. leptima via, ut cum Principibus vicini, hosti amicitiae, &collegationes de sensit ar ineantur, sic enim timor, ne simul uniantur, in causa est ne contra eoru aliquem arma sumat, qua ratione Helvetii ita res tuas
tutaci sunt, ut nemo eos aggi edi Vn Ja ausus sit, v: N
238쪽
eloquentia prodest, qua Princeps cui bellum insertur, holii suadet ab eo elle desistendum, nec rationem adesse cur inseratur, qua ratione Galeatius Vicecomes Philippum Valesum contra Ie commotum a coeptis diuertit, & sanctus Leo Attilam urbem inuadere ten
Postquam vero hostis iam domini u ingressus est, octaua via est, ut illi armis resistatur, ingressu si munitione, & arcium subsidio, ac forti exercitu, arte, vel vi, Cos separando. vel dc biliores reddendo, foueas ducendo, catenis vias implicando, & ali is rationibus supra relatis, ut sic eius reditus ad suos impediatur , ut ait Tacit.lib. I 2.nu. I II. & ibi cu eo praelium initur,curandum est , ut ex ea parte L. fiat, unde ad propria in aeuentu iacturae,rccursus haberi possit; ut tutu non est hostes reced cntes in eorum castra prosequi, & cautio adhibeda dum hostes fugietes quis prosicquitur, ne in insidias incidat,ut ait Xenoph. lib. I. Paedia: Ciri. n. I 6.
S ubi hostis c si victus, in bello iusto est prosequedus,
ne vires reficiar,u dicit Caes belli civ.lib. 3 nu. I 8 .uto obsesiis mora rc mota auxilia praestanda sunt, ut dicit Liti. Dec. I lib 4.nu, 37. sic tamen, ut exercitu Spe
riculo non exponatur. Tac.lib. I . An n. nu. III.
Non avia est,ut hostibus omnis opportunitas annonae,& victu alium precidatur,vel vias vastando,uel fruges, vel eas ducendo in loca munita, & amicitias ineudocu Principibus, unde deferri possunt, ut & salubre non est, ut in agris magnifica aedificia construantur,ca hostes ibi castra metiantur, & se communiat, & ciues verentes ne eorum domicilia,& viridaria destruatur, debili manu arma sumunt,& facile cum hostibus etiaindigne c6 ueniunt, qua ratione opportunum esset his aedificiis metam statuere, ne nimia impensa construe-
239쪽
dinandus,ut a Mauris Hispanias liberas redderet, A phricam forti manu aggrellus est, idq; in bello iusto, propriis, vel alienis viribus,&opibus fieri utile est.
Undecima via,ubi potentiae aduersari j nulla ratio- ne resilii potest, est ut cum eo conueniatur, & bellum pecunia data cu acuq; ratione, ac vexatio redimat Rr, t '. prout Ligures, & Florentini sis 1 e secere ; quae si non prosunt, prouidum est alienae se commendare prote- rictioni,& etiam alterius se subi jcere dominio honestis 'conditionibus , qui valide eum tueri possint, potius 3 H quam proprium domin sum,& libertatem Omnino a- amittere, sic enim Capuenses Romanis se dedere, ut, Samnitum is uitia liberarentur, Nihil vero utilius est, dum alii bella gerunt, quam se munite,& sibi consulere, ne ijs conuenientibus tempestas in vicinum re sectatur, prout saepe euenit.
3 Priαcipi arma fiunt necessaria se ut haranda. - Vi alta Pr. si ne efaria, O ut comparenIur . ss Adiumenta alia qtiae Principi υ titia.
De necessarijs ad Principatum conseruandum,&augendum Cap. Ill. VT P j' ς dominium intus, & externe
tueri valeat, ac etiam si iustitia patitur, augere, multa eidem adiumenta, praeter supi a enumerata, sunt necessaria, gens scilicet multa,& sortis, pecuniae, victu alia, munitiones, equi, naues, arma offerisu ab &drfensi-
240쪽
ua, in quibus vis Principis constat. i. ν Thesauri ergo in primis,& pecuni e numeratae PrinNGauri et i, ut & supra est dictum, lunt necelsariae, ut tempore Principi belli possit milites conducere, &praesidia munire, ac sunt ne- dominium tueri, cu pecuniae sint nerui Principatus cessam ij ad lor. 6 in causa. F.de quaestioni b.quod probat & Cic.o- P mc ρώ- rat. pro lege Manil. Ouinct.declam. 34. Plut . in Cleorum tum- mene Euli rathius. i. sit ad . Leo Caesar.nou.s 2. Iustin. m. et ut nou. i A. Demoliti. Olynthiaca 2. sic tamen, ut in eo iresse estui- fin em non ponat, ut thesaura colligat ad ea rccondenas psim . da, sic enim tributis subditos vexaret, & liberalitatis virtutem omitteret, sed medium in eo seruare debet,
ut congreget illa ad dominii defensionem, S sine subditorum ostensione, quod fiet si ex redditibus domini j quicquid colligi potest colligat. Secundo, si ab expensis superfluis abst ineat; reddi
. tus vero ex fructibus, vel humana industria proueniunt, primo modo id dupliciter fit,vel enim fundi sunt Principis patrimoniales, unde Romulus agros uniuersos intres nartes distribuit,quarum prima, cultui diuino, altera Reipublicae dominio, tertia diuisa fuit inter oues,ut dicit Dion. Halic. li. 2.& apud Lacedaemones Prinei pibus erant assignata praedia pro patrimonio,& si militarent, exercitus nutriebantur a ciuitate, ut ait.Xenoph. lib. de Republ. Laced. & EZech. q. quarta pars Principi terrae tribuebatur, S sic erat fere a ud Aegiptios, ut inquit Diod. Si c. lib. I. c. 6 sic hodie bonali abet publica,& etiam proprium patrimonium .l. bene a Zenone. C. de quadr. praescript . quorum culturae xt bonus pater familias,iuxta eorum qualitates opera dari curare debet, ut ex eis colligatur quicquid ferre valent, vel tritica sint, aliave grana, scena, vina,ligna, Iina, ani liave in eis alitur, ut ex aquis, pisces,ex siluis, seras,& aues, & ex locis subtei raneis, aurum, argentum, vel alia metalla, iuxta eoru natura colligere possit, curando, ut di subditi agrorum cultu: ae incum- bant,