장음표시 사용
301쪽
tinero ij. Haec clausula odieillaria appellari solet. Est ea expressim testamento adjicienda ; quod si testator neglexerit id quod in testamento scriptum est, licet quasi in codicillis possit valere , tamen non debetur a . Vis et potestas clausula codicillaris haec est, ut, si testamen in m non subsistat, Portiones institutis in eo heredibus adscripta ex causa fideicommissi peti possint, et a legitimis heredibus , quarta deducta , Praestari debeant Sin. S. 44. Caeterum ex Iustiniani constitutione, si quis agere ex testa inent voluerit, non potest ex eodem ad fideicommissi petitionem admittici habet ergo is , qui in os lamento , clausula codicillari munit, institutus est, potestatem eligendi sed unius electione alterius sibi aditum praecludit. Solis parentibus otliberis, qui usque ad quartum gradum agnationis vel tertium
gradum cognationis nexu testatori adstricti sunt, concessum est, ut ex testamento hereditatem petentes superati, ad fideicommissi petitionem convolent 4). S. 45. Quamvis e novissimo jure romano nulla morientis voluntas sine solennitale valeat, in uno tantum casu, quod soli heredis fidei commissum esset, praestari oportere, Iustinianus San- civit. Hodierni hoc fide eommissum pringenia heredi injunctum
ΤIT. VIII. DE MORTIS CLus DONATIONIBUS ET CAPIONIBUS. 5)3. 46. Superest in hoc tractatu, ut de mortis caiisa donatio
302쪽
28 Inibus dispiciamus. Est autem mortis causa lonatio fluet Propter mortis suspicionem it, seu ob mortalitatis cogitationem si , cucum quis nullo praesentis periculi metu conterritias, ec solana ortalitatis cogitatione motus donat, aut si quis imminentepcriculo commotus donat, sive ita , ut res stali in stat accipientis, sive tum demum , cum mors suerit insecuta su). In summa mortis causa donatio est, cum quis magis habero se vult, quam eum , cui donat, magisque eum , cui donat, quam herodem
suum a). Quare nunquam videtur persecta donatio mortiscatisa 1aCta , antequam mors insequatur 4). S. 47. tortis causa donatio igitur non tantum infirmarvololia linis causa, sed periculi etiam propin liu mortis clab hoste vel a praedo ilibus, vel ab hominis potentis olli aut crucie lilale aut navigationis ineunda gratia aut ab eo qui per insidiosa loca iturus est, quae omnia instans peliculum demonstrant s). Non tamen omnis donatio, quae sit instante moletis periculo est mortis causa donatio , veluti cum moriens absolute det, i. e. ea mento , ut non liceat eum poenitere, quamdiu vixerit 6).
Denique et alterius veluti filii mortis causa donatio fieri
S. 48. Fieri aulo olim solebant mortis causa donationes iisdem modis , quibus et inle vivos donationes persciebantur, i. e. tam mancipalione aut in jure cessione rerum uete mancipierant, et traditione rerum nec mancipi,insum promissione stipLi-
303쪽
lanti facta ij, item delegatione et accepti latione et : si quidem
quodcunque horum negotiorum morsi ea iam donandi animoser retur 3ὶ, i. e. eo consilio , ut morte clemum donaulis insecuta absoluta sit, antea vero revocari possit. Immo qui scripsit, ut
chirographa vel tabulae debili inanes sint, debitorem mortis causa liberandi gratia , ita donasse vidatur, ut heres doli mali exceptione summoveri possit 4). S. έ9. Cum igitur mortis causa donati, licet morte donantis demum perficiatur, nihilominus omnia inter vivos donationis habeat insignia plurimi iurisconsulti 5 eam legatis et fidei commissis aequiparabant, alii vero 6 inter negotia , quae inter
vivos fiunt , eam connumerabant. Iustinianus omne dubium explosum esse voluit, statuens , aut mortis causa donatio peruomnia fere legalis connumereturn ideoque eam et coram quinque testibus celebrandam esse sancivit, sive scriptis sive
si Si ilui stipularetur in anno singulos , quoad viveret, scilicet ut Post mortem promissoria inciperet exactio. r. 34. D. b. t. Cis. r. 354
S. -9. D. αὐ- s de donat in . vir et uxor. Ne inter vivos donatio valebat , si negotium iuris gestum non esset, sed sola voluntas donantiarnantiasta Vaticana fra g. s. u6s. Stipulatio morti causa donandi animo tamen non ita fieri debuit, ut aetio ab lieredis persona demum inciperet, hoc veteri uri contrarium erat Gai a , . i5o- i58. Theoph. ad . 3 I x, et et S. 3 , I x, o Exaetio vero ab herede demum fieri poteratfr. 34 D. et L. 4 Exempla reseruntur in si i8, . a. r. 28. D. h. t. Mortis causa donatio vero non adest in speete se. 3 , S. 3. l. 394 5 de donat. , quae
et invenitur in Vat juris rom isag S. 57. 5 Iulianus et Ulpianus in D. 374 37 pr. D. eod. r. et A. t. D. 38 4s de bonis Itheri. et Pomponius sec. Vat. isag S. 258. 6 Forte Paulus in D. 354 S.I. D. h. l.
304쪽
sine scriptis fieret, sed iiisinuatione an non indigere praecepit rin. S. 50. Ortis causa dona Pu possiant, qui testari Possi ut, et latu is qui testa inentum facio, quali qui non sacit Filius familias . lamen mortis causa donare , patre Periit iliciate , potest a). vii id autem mortis causa doti avi possit ex superioribus colligitur noti minus enim , quam inter vivo ct corpora et Omina inOrtis causa donari possunt, et Stipulationes, Expromissiones , aut accepti latiODe mortis causa fieri 3 . S. 51. Quaevis m. c. oriati , quum ita vivit donator, revocari potest, emper aritem revocata intelligitur , cram donator crini, cui donavit , super vixerit 4 l. lem tacite revocata intelligitur mortis causa donati, ob iustatas periculum acta si donator illud ostia gerit, velitii si ex valetudine convaluc
S. 52. Si quis instanto morte sic donavit, ut si mors contigisset, tunc haberet is, cui donatum est . sinu dubio donato epotori rem vindicare , si convaluit. Si vero sic, ut jam tunc haberei redderet si convaluisset, potest defendi, in rem actionem ComPetere donatori si quid horum contigisset 6 . Ex Poenilentia vero is , qui mortis causa donavit, condictionem vel a C. , C. h. t. et in . t in med. I. h. t. Repetit hoc in Nov. 87
Praef. Constantinua etiam . . donat aetis insinuandam esse , constitue rat. . , C. h. h. t.
3 Fr i , . a. r. a , . 34, 35. b. t. Oleat et servus utor is causa manumitti se ab D. 4o x de manumiss.' 4 Fr a 3, 44. D h. t. Item et in legatis obtinere , saepe diximus. 5 Arg. r. 35 4 3 , . . . t. r. 13, . l. r. o. ib. 6 Ulpiantis in D. 20. D. h. t. in dubio quemadmodum res ne ea,
saeta ob egem ommissoriam commissam, vindicatur Cassiani tamenaeeundum Paulum inor. 35 , S. 3. h. t. condictioni causa data , caua non ecula , Iocum esse , puta vel aut et tr. 3. D. L, 4 de eota dict.
305쪽
utilem actionem ij habet. Condicendum quoque est, cum aliena res mortis causa data et ab eo , qui accepit usucapta fuerit, aut si mortis causa acceptum factum sit, et ravocentur donationes la . Item si donaturus mortis causa debitorem delegaverit et Onvaluerit, condictione aut insuetiam uesione obligationem recipit 3).1. 53. Quod ad vim et fractus mortis causa o nationum attinet, generaliter meminisse oportet, eos legalis esse aequi
Paratas quodcunque igitur in legali juris est, id et in mortis causa donationibus erit accipiendum ).meres igitur et Falcidiae ratione uti atque majoretis donationem minuere potest 5). Et si pluribus eadem res sive conjunctim sive disjunctim mortis causa donata sit altero deficiente jus accrescendi locum habet R. S. 54. In quibusdam autem mortis causa donatio a legatis dissert, idque propter ea , quod non intercedit, nisi cum negotium inter donantem et eum , cui donatur, gestum sit. Hinc evacuato testamento non rescinditur haec donatio, nec infirmatur
si nemo hereditatem adiit sola enim donantis morte persecta esse iocipit Qui falsum vel inofficiosum dicit testamentum id, uod mortis causa ei donatum est, non amittit 8 . S. 55. Mortis causa capitur, cum propter mortem alicujus capiendi occasio obvenit, exceptis his capiendi figuris, quae pro-
306쪽
prio nomine appellantur ij. Mortis cansa capion igitur acquiritur , quod conditionis implendae causa datur a . Item pecunia in hoc accepta, ut vel adeat hereditatem , vel non adeat 3); sed et doc, quam quis in mortem mulieris a marito stipulaturi, capitur sane mortis causa . i. e. quae dos receptilia vocatur 4). Denique si mulier ventris nomine per calumniam is in possessionem mitti desideret, pecuniam accepit, ut institutum aliqua ratione excludat, mortis causa eam capcre , Iulianus saepius
Peculiares de mortis causa capione regulae in iuris sontibus
nullae exst8nt. i Fr. 3 pr. D. h. t. r. 38. ib. pr. et Fr. 36. D. b. t. r. 3 , 7. r. 93. D. 35 ad leg Pale. Ergo ei nod statu liber dat iis cliber fiat, tr. 34 . . . e . a Fr. 8, a , 3 , S. I. D. h. t. 4 Fr. 3 , S. s. eit. Moriis causa capio etiam esse videtur , at impeν- et inter vivos donatio donantis morte si Diatur. Exempla ejusmodi donationum multa exstant in Vatie frag. S. 2564 59, 27 in s. , γέ 276-278, 283, 333. 5 Verba Ipiani in D. ra. D. h. t.
307쪽
INSTITUTIO Num LIBER TERTIUS. DE OBLIGATIONIBUS
CAPET . COMMUNIA DE OBLIGATIONIBUS PRAECEPTA.
TIT. I. DE OBLIGATIONUM VI ATQUE NATURA.S. 56. On Lichetio ut Paullis definivit Dost iuris vinculum, quo necessitate astringi inii alicissius rei solvendae , secrandum nostrae civitatis jura Substantia obligationis, ut jam notavimus , non in cois ansistit, ut rem aliqua in nostram suciat , nec ut aliquem potestati nostrae submittat sed tit alium nobis adstringat vel ad clandum aliquid vel ad aciendum. Non igitur Omnis juris necessitas , omne ructum obligatio est sed solii in peculiare illii inter debitorem et creditorem
S. 5T. Nulla potest esse obligatio nisi quae juris praeceptis coinprobata sit S. 56. Duae igitur omnium obligationum Sunt causae, actum . quo aliqua necessitudo inter croditorem cidebitorem constituatiar. Et iuris praeceptiim, quo ea pro iuris vinculo sancitur Soquitur, neque a sola singuli alicujus hominis ratione obligationem constitui, neque obligationes esse Osse quae , nullo facto interveni late , ex solis legibus oriantur. S. 58. Cum omnia suris praecepta vel juris naturalis sive gentium sint vel juris civilis sumina obligationum divisio Dissiligo by GO
308쪽
in duo genora deducitur aut ni in naturales sunt aut civiles. Civilis obligatio dicitur, cum talis est solvenda necessitas, ut invitum debitorem actione persequi possimus.
Naturalis obligatio est, ex qua solutum repeti non potest ij. quoniam causa juris gentium a vel aequitatis ratio 3 repetitionem inhibet. S. 259. Naturalis obligatio 4 a civili in eo solummodo dissori. quod actionem non paril in reliquis eandem habet vim et potestatem, quam et civiles obligationes habent. Ad compensandum 5ὶ
et ad novandum prodest 6ὶ pignus et fideiussio in eius
securitatem dari potest, et quae sunt reliqua obligationum es ta . Confundi non debet naturalis obligatio cum iis causis, in quibus nullum onni in obligationis vinculum adest, veluti quod necessariae obligationum conditiones desunt, aut quod lex obligationem infirmat 8ὶ aut exceptio perpetua illam removet 9 . In his casibus enim solutum repeti potest io . S. 60. Civilium autem obligationum dita fiant speciesci am-queau legibus constituta aut corio jure civili comprobatae sunt, et hae proprie civiles dicuntur aut Praetor eas ex sua jurisdic- a Fr. 9 S. 5. r. ro . . t , 6 ad S. Maeed. sa Fr. 8. S. D. D. 5o de reg. ur. la Fr. 9 , S.I. D. da solui.'sέ De naturalibus obligationibus sustus disputavi in Commentariis meis
8 Dicunt veteres , aliquem ne naturali quidem jure essa obligatum. fr. s. D. 4 et in , se ro pr. D. I de condiet ind. Hodierni
has ob igationes naturale reprobatas dicunt. 9 Fr. 26, 3. D. ra , stit. cit. Hodierni hanc mepe eruilem obligationem appet Iaverunt.
309쪽
lione constituit personalom actionem concedendo pol luntrastistoria vel honorariae appellantur ij. Addi debent quaedam obligationes, quiae novissimis iuris prae- coplis i. e. principum constitutionibus demum comprobatae
s. sst. Iam hoc loco adrnoncndi sumus actiones , quae ex Obligatione nascuntur, generali lor condictiones, vel condicii las vel inici sonam actiones vocari. Proprie autem condictiones dicuntur cum altera lantiam par Obligatur in personam oro actiones quae ex causis vicissim obligatoriis nascuntur. Illae stricli juris sunt, hae hona fidei sa). S. 62. In omni obligatione creditor adest et debitor . DoLitor intelligitur is , a quo invito pecunia exigi potest 3j. Creditores autem accipiendos esse constat eos 4ὶ quibus debetur, XqllaCunque actione vel porsecutione, vel iure civilis sine ulla exceptionis perpolita 5 remotione . vel honorario vel extraordinario, sive prire , sive in diem , vel sub conditione. Quod si natura debeatur, noti sunt loco creditoriam. Τ1τ. ΙΙ DE DAMNO PRAESTANDO PER DOLUM ET CULPAM
S. 63. In omni obligatione, si id, quod dari vel fieri oportuerit, datum vel actum non sit culpa debitoris , damnum inde contingens ab eo resarciri debet item si in explenda obligationest S. li. t. minus adcurate Modestinus in D. si D l, t. Videtur enim dehitum , et quod jure honorario debetur Ulpianus in se I. D. 33 de pecun constit. αὶ Adeuratius deum infra in libra V. Cis et Commerit meos , t. 3.
310쪽
debitam diligentiam non adhibuit. Iam ergo statim inquhendum est, pro qua culpa quis leneatur vel quam diligentiam ex obli- .gatione quis praestare debeat. Damnum rebus alienis inferri potest vel culpa alicujus, vel casu i), i. e. aliquo sortuito casu, quem etiam providentissimus non poterat providere, aut majori vi, cui humana infirmitas resistere nequit, veluti si res incendio, ruina, naufragio pereunt, vel deteriorantur cilem mortes animalium , fugae Sisvorum , rapinae , tumultus Rusmodi casus a nullo praeflantur, etsi res alicujus, quae
in obligationem non est deducta, ita perit, hoc solius domini detrimento est, vel ejus, qui jus, quod in re habet, ea sublata amittit. Ad quem autem fatale damnum , i. e. periculum rei in obligationem deducta spectet, in singulis obligationum speciebus dicemus a). S. 264. Quoties autem culpa damnum iactum erit, aliud juris est. Si quis enim dolo vel malitia detrimentum alteri intulit, i. e. ex maligno proposito ei consulto , etiam sine tueri saetendi animo, semper tenetur ad damni restitutionem 3ὶ et si actione speciali conveniri non potest e dolo judicium in eum datur 4 , unde a dolum semper praestari, dicitur.
S. 65. Sed etiam ex culpa 5 nostra sine fraude vel malitia
D. . pr. D. 6, 3 depositi. Quid sit dolus, olligi potest ex fr. 43 S. I. D. 9 a ad leg aequit. fr. 5 S. I. D. L, a de iudieiis. cir ω , S. 5. D. 4 4 s de doli mali et metus exeept. sr. 6 , a. D. L, as de surtis. M Fr a in s. r. α- pr. D. L, 3 de dolo malo.
5 De eulpa plurimi juriseo ulli, notria praesertim .ebus, aeripsera Sequimur in hoe libro expositionem eeleber. Assae ii Culpa des
rocm. Rechis. Aia 38l 5. Invenitur extensior hujus doetrinae delineatio in COMMEaTARII MEI , t. I, p. Ia-r et in Matii. Si uox commentatione
inaug. in Leodiens Universitate desens x8a3. 4b Notandus etiam