장음표시 사용
61쪽
Quaero igitur ab aduersarijs, an primo prouocans,& irritans sit ille, qui pat itur iniuriam , an ille, qui facit iniuriam Non certe qui patitur iniuriam;quia iste prouocarur, non prouocat; ergo primo prouocans est ille, qui facit iniuriam; ergo iste primo prouocans semper dobet esse TeuS,HOn aurem actor. Qui enim accedit ad iudicem, accedit, ut arceatur iniuria i Doctrina haec de se clarissima emath uia ab aduersarijs negatur, cogor exempla afferre ; Seius minarur se Verberaturum Titium. ; quis dicet Seium in tu dicio esse actorem, non autem reum, eo quia ab ipso fit iniuria λ Seius gloriatur, se furaturum bona I iiij, quis unquam dicet, Seium esse actorem, & non reum Seius gloriatur, in casu. Lnostrae, Crescentem,qui se profitetur esse ingenuum , &:nobilem, esse seruum, & mancipium suum , & diffamat eum Vbique pro mancipio;quis dicet Seium esse actorem, non autem reum huius diffamationis P Immo quod maius est, Seius non agit verbis, sed factis , quae magis irritant, & prouocant, quam verba, quare verberat , & vulnerat Titium ; quis adeb despiet, ut dicat, Seium eb quia primo prouocat factis,& si placet etiam verbis,esse actorem, & non reum pQui casus sunt frequentissim' & quotidiani in
omnibus tribunalibus. Quare primum aduersariorum sundamentum omnino vanu videtur.
62쪽
Secundum eorum sundamentum haud magis stabile est, dum dicunt, Via regia,& tuta ad cognoscendum, quis sit reus, &quis sit actor, est , ut consideremus, quis se desendat, siue de .fendat res suas, & iste semper est reus, eiusque partes semper sunt fauorabiliores re contra, qui hunc se tuentem impugnat, & impetit, semper est actor. Quare cum diffamans inquietet, &molestet diffamatum, diffamatus autem solum
defendat se,&sua,& nihil aliud petat a iudice, nisi ut diffamans, vel agat, si quid praetendit, vel cesset a diffamationibus,diffamatus semper
erit reus. Cum enim actor,& reus sint duo contrari j, qui cognoscit reum , cognoscet etiam actore, sed reus cognoscitur ab hoc signo, quod se defendit, ergo actor cognoscetur ex eo,quod impugnat. Hoc fundamentum, inquam, in quo admodum ipsi gloriantur omnino vanum est, quia continet manifestam sequi uocationem . Duplex est enim de sensio funa, qua defendimus nOS, vel res nostras, ne nobis surripiantur
ad aduersarijs, siue id faciamus in iudicio, siue extra iudicium: alia de sensio est, qua vocati in iudicium defendimus, nos non commisisse alia quam iniustitiam, puta nos non vulnerasse, non occidisse, non adulterasse,quod nobis obijcitur ab actore. Cum igitur dicitur ab aduersarijs, propria nota ad cognoscendum reum , semper
63쪽
est de sensio,quaero ab eis,quomodo intelligunt hanc defensionem, primo modo a nobis dec Iarato , an secundo Si dicant primo modo, falluntur , quia actor ideb comparet in iudicio ut defendat res suas , quae ab alijs vel ablatae sunt , vel timet ne auferantur . si intelligant defensionem secundo modo , verum dicunt, & nobiscum omninbsentiunt . Quia omnis reus vocatus in iudicium, debet se defendere ab in histitia sibi obiecta, videlicet, se non perpetrasse, aut saltem non tantam, aut non mala intentione, sed ad necessariam de sensionem,&cltera huiusmodi pro se adducendo. Quod si non potest, reus conuictus est, & sic defendi nopotest. Quando ergo aduersarij dicunt, diffamatus adit iudicem, ut defendat se, & sua, manifesta requi uocatione labuntur , si intelligunt de sensionem secundo modo , si autem intelligunt primo modo, nihil facit ad rem, im md ta lis de sensio est propria nota ad cognoscendum actores, ut supra ostendi ex Cicerone, Scaeuo
Tertium sundamentum,seu via ad cognosce dum, quis sit actor, vel reus aduersarijs est distinctio, qua utuntur dicentes, in iudicio super diffamationibus duplex iudicium attendi debet, unum primarium,& naturale,& est lis, siue caussa, quae est origo iactationum, uti in l. no
64쪽
stra, iudicium principale est, num Crescens dinfamatus a Seio pro seruo , sit re vera seruus, an ingenuus. Secundum iudicium est accidentale, & per accidens, & est, num re vera Seius disfamauerit necne Crescentium pro seruo , & ia ctauerit esse suum seruum . In hoc iudicio secudario non negant aduersarij Crescentem esse actorem, & Seium reum, cum reuera Crescens
accuset Seium de iniustitia diffamationis,ut i quiunt. Uerum quia hoc est iudicium secundarium, & accidentale putant non esse attende
dum, sed solum artendendum esse secundum iudicium, uti primarium , in quo Seius cogitur a iudice in poenam diffamationum, fieri actor, adprobandum, Crescentem non esse ingenuum, sed seruum. Hoc quoque fundamentum vanuesse, experientia ipsa declaro , considerando omnes casus, qui contingere possunt, dum di Llamans vocatur in iudicium a diffamato. Seius quippe citatus in iudicium a Cresciente, vel co-
paret, Vel non comparet. Si non comparet, ecce primum membrum. Si comparet, vel late
'tur se diffamasse, vel negat. Si negat, ecce secundum membrum , in quo onus probandi in cumbit Crescenti, &de sensio Seio . Si fatetur diffamationem: hoc dupliciter: vel enim sat tur, se male,& iniusse diffamasse, & ecce tertium embrum . Vel fatetur quidem diffamationes,
65쪽
sed dicit, se iusia diffamasse,& nihil iniuste cd misisse,& si quidem vere probat, se iuste disse
masse, oritur quartum membrum . Tandem si non recte se defendit,sed succumbit,ecce quintum, & vltimum membrum. Alij casus, qui sal- tem non reducantur ad istos, non videntur dari posse . Si ergo in singulis istis probabo,unicum iudicium dari,& in eo Crescentem semper esse actorem,& Seium reum, probatum quoq; erit, non nisi unicum iudicium dari in his casibus,&consequenter sundamentum aduersariorum auferentium duo dari iudicia funditus corruet. Circa primum membrum , si diffamans citatus in iudicium non comparet, certum est, ipsuvii contumacem damnatum iri uti reum, & iniuste diffamantem . Quaero ergo ab aduersarijs, unde habent ipsi, Seium damnari, Ut vel cua-
dat actor,vel ei indicatur silentium P Lex diffamari nihil penitus loquitur, ipsum debere damnari,ut euadat actor ; sed lex absolute indicat, damnari ad silentium : & regulare est, ubi cita intus contumax est , ut silentium eius interpretemur in deteriorem partem contra ipsum e qua re damnabitur uti iniuste diffamans; & ita viaicum erit tydicium , non autem duo, ut aduerser ij supponebant, & ita iudicium est finitum . Si dicant, iudicem mitius agendo non damna ἀre diffamantem absolute, sed sub conditione, ut
66쪽
vel agat, vel ei imponatur silentium . Respondeo, hanc poenam ut diffamans agat, incurrere diffamantem ob suam contumaciam, non Vero, quia iudicium,& caussa alias ita requireret , quare ante condemnationem non erat actor, sed reu S, quare per accidens,& non per se hic erunt duo iudicia. Quare cum contumacia non supiponatur antequam eueniat, non erat quoq; supponendum,debere fieri duo iudicia, ut suppo nunt aduersarij. Quare cum iudicium secuniadum sit casuaIe,& accidentarium, puta pendensa solo arbitrio diffamantis, qui poterat esse , &non esse contumax, tale iudicium non debet dici iudicium principale, & naturale, nec ab eo regulariter cognosci, quis sit actor, & quis sit reus, ut male dicebant aduersarij. - In secundo membro. Cum diffamans comparet in iudicio,si diffamatus non probat diffamationem certum est, Seium debere absolui,& hie iudicium finiri; quare hic quoque iudicium unicum est, in quo diffamatus est actor,& diffamas reus, ergo non sunt duo iudicia,ut male supponebant aduet aris. I - . In tertio membro. Si Seius comparet,& Creascens probat diffamationem, vel etiam eam fatetur Seius diffamans, hoc contingere 'potest dupliciter . Vel enim disium ans confitetur, se male fecisse, iniuste diffamasse, hoc est, sine ulli
67쪽
ratione, sine sundamento: tunc quoque iudicium finitum est, & non est opus,ut iudex damnet diffamantem,vel ad agendum, vel ad perpetuum silentium: quia ex quo diffamans fatetur, se male sucisse, & nullam habere fundamentu ad diffamandum, vanum, & puerile esset, damnare ipsum,ut agat,vel sileat, quia ex quo consessus est, iniuste fecisse,consessus quoque est,se non habere ius diffamandi, & consequenter se non posse prosequi suum ius in iudicio,quod est agere . Qui enim dicit,se non habere ius, non potest agere, neque esse actor Quare hic quoq. unicum est iudiciu , i quo diffamatus est actor,
Reliquum est ergo quartum membrum,cum diffamans,& accusatus de diffamatione fatetur diffamationem; sed excipiendo vult se defendere, non iniuste diffamasse, sed iusita, ut Milo,dum fassus est, se occidisse Clodium,excipiebat, se necessario occidisse . Simili exceptione se defen-
. det diffamans,ostendendo,re vera Crescentem esse suum seruum,ostendendo emptionem , vel excipiendo contra eius manum illionem , eam esse falsam,vel metu, & vi extortam, aut alitere cipiendo . Quare diffamans erit reus, & exinceptionibus suis excludet actionem diffamati . Ergo unicum hic quoque datur iudicium , in quo diffamatus agit,& diffamans se defendit,&
68쪽
iudex definitivam profert sententiam partibus utrinque auditis. Quid opus est alio iudicio 'Quomodo iudicium hoc potest vocari accidentarium,& quid aliud spectat ad iudicium, in quo diffamatus attulit contra diffamantem, quicquid voluit,& diffamans se defendit, demonstrando nullam iniustitiam , se commisisse, &ostendendo , Seium reuera suum seruum esse λSit exemplum in re notiore . Titius accuset , Caium occidisse Pomponium. Caius excipiata&vel exhibet Pomponium vivum, vel probet, Caium interfecisse Pomponium . Nonne unicum erit iudicium , in quo Titius erit actor, &Caius reus, & eadem erit de sensio Caij,& detectio calumniae Titije Non sunt ergo duo iudieia , sed unicum. Idem dicendum est in quihto,& vltimo me-hro, cum diffamans succumbit, in se defendendo, quia suis exceptionibus non excludieactiones diffamati, quare nec reus se defendit. Unde condemnandus est, ut qui iniusto dissa
mauerit. Quare cum constet ipsum esse concidemnandum ; iudicium quoque Omnino cominpletum est,& nihil aliud restat. Haec nos cogur, ut fateamur, frustra,& male ab aduersarijs, duo semper in attentantibus beneficium l. diffam xi, iudicia supponi. Sed libet, veritatem hanc clarius adhuc de H a tegere
69쪽
tegere . Obiicere posset aliquis : At quotidie videmus,diffamantes citatos in iudicium a di famato , comparere, & per simplicem comparitionem monitorium, seu interdictum resolui in simpliςem citationem, & diffamantes ita citatos. vhio subire onus actoris, & essici actores. Respondeo, aliud csse, diffamantes velle consentire, & essici actores. & aliud est, esse revera, Videlicui, ex natura rei actores . In primo enim causit unusquisque cedere potest iuri suo,&ercheo fieri actor, & ita cedere soro, &sibi praeiudicare , quod alijs tamen non officit, nec regulam inducit. In secundo aute m causu, ce tum est, diffamantem esse reum non posse cogi, Vt. fiat actor Quapropter non est attendendum , quid faciant multi,uel errore , vel obabam mugam . Attendendum est, quid sit de iure, quo casu, quicunque accusatur, vel trahitur in iudicium, semper est reus. Rursus dicet aliquis, non est iustum, ut dominia remaneant
incerta: Si ergo aliquis diffam et me C exempli gratia γ emisse landum ab eo, qui non erat dominuS, nec vendere poterat,& suis loco,& tempore velle agore contra me, & vindicare sibi,
nisi ego cogam hunc diffamantem ad agendum
cQntra me, dominium inguina remanebit incerintum , &ego laedar, quia si voluero Vendere, vel commutare Idispendium patiar, quasi praedium
70쪽
dium non sit meum et quare necesse est,ut iuridicum remedium habeam, quq cbgam diffaman. tem ad agendum in statuto tempore, alia S ei imponatur perpetuum silentium. Et quod dico
de fundo ita empto, dicam de multis alijs meis iuribus, ut infra patebit in ampliatio uibus ha, rum it. Huic obiectioni, & similibus haud dissicile est respondere. Concedo quippe, iustum esse, ut domi rinia rerui' non pendeaptincerta , &vt ad ut remedium, quo liberem mei abs nquientationibus,& vexationibus sed nego iustu tu est se, me iura lisc mea assequi posse essiciendo me reum,& cogendo aduersarium, ut fiat actor. Naremedium veridicum a legibus mihi concessu, illudq; iustissimum est, ut ego fiam actor, prose quarque ius meum in iudicio, citando aduersarium tanquam reum,& non tanquam actorem ;quia agitur res mea, quaero utilitatem meam cotra ipsum, quare iustum est, ut ego agam,& ille se de sendat: quare partes illius sunt fauorabiliores, quia trahitur in iudicium, etiamsi nollet,& iniustum esset, ut ipse cogeretur quando non vult, & incommodum est ei agere in iudicio ad
arbitrium, & commoditatem meam; & beneficium d. l. si contendat .cl. Aurelius eiusdem naturae est ut demonstrabo,ut attetans earu beneficium semper sit actor Adhuc quispiam insurgeret, Diffamans cit