장음표시 사용
111쪽
D ARTE GY MNAsTICA Lib. q. 80 exivit, is adhuc viveret, quippe quem saepius concionantem Romae auscultaverim, ubi eos libros dum Cardinatis Famesi medicum agebam, de composui, in lucem edidi, attamen iitrum eos viderit haudquaquam assirmare audeo. Neque vero credibile est me ab ejus scriptis, quae disserui de accubitu accepisse, cum ea hactenus latuerint, neque ipsum eadem de re ita diligenter scripsisse, ne somniare quidem Valuerim. Vnde quae solet esse veritatis ingens vis, puto eodem spiritu ambos nos ad ea scribenda fuisse impulsis, Sc propterea quicquid ea de re dictum fuit, pro vero irrefutabili habendum esse ea namque est gens Iesultarum, ut in qualibet disciplina, immo in tota rerum tam divinarum quam humanarum natura, nihil ita rarum, excultum, ieconditum habeatur,
quin ab aliquo ipsorum sit persectissime elaboratum, felicissime posteris ipsis traditum.
De Auctorib-Θmnasticae, nymnasiorum ministris. Vemadmodum ceterae artes proprios auctores habuerunt, qui earum facultates, regulas, atque usum scriptis mandarunt similiter gymnasticam illis nequaquam caruisse constat, qui ipsam voluminibus illustrarint,in ab oblivione vindicarint; sed factum est, ut quam acturam plurima res hominum subierunt, isti quoque auctores fecerint, quandoquidem hisce temporibus neminem eorum habemus, quos Galenum, atque alios antiquiores vidisse, ac lectitasse certo scimus. hiis etenim aetate nostra Hippocratis, Dioclis, Pra-Xagorae, Philotimi, Erasii strati, Herophili in Asclepiadis de hac
re scripta , a Graecis atque Latinis auctoribus citata vidit quorum praeclarissima commentaria nisi hodie desiderarentur, forsan haec ars , quae jam dudum pene abolita est, non mi- nus ceteris dignitatis atque splendoris haberet neque nos hunc laborem ad lucem eam revocandi assumeremti praetcr-co Theonis de hac cadem libros, Diotimi gymnasta de exercitionibus & sudoribus, a Theophrasto celebrata commentaria quibus dum nos carere considero, non magnopere colu Μ moVeri
112쪽
so HIERONYMI MERCURIALI smoveri nequeo, atque interdum etiam ab incepta opera valde deterreri, sed laaec dimittentcs jam gymnasiorum ministros declaremus, inter quos primum locum tenebat g)mnasiarchus, cujus munus erat toti gymnasilo praeesse,in veluti princeps quidam omnia moderari, tempus mora praescribere, ordis nem ponere, cilia denique, quae ad artium docorum publicorum principes spectant, sedulo curare iunc Lydus paeda gogus apud Plautum gymnasii praefectum vocavit his verbis: Ante solem exorientem nise in palanram veneras, G si praefecto haud mediocres pana penderes. Ex quo loco gymnasitarchum colligitur in adolescentes, si quid
peccassent, animadvertere magno imperio consuevisse : ut etiam clarius in amatorio Plutarchus docuit de hocin Cicero in sexta Verrinarum Demoliendum curavit Demetrius g)mnasiarchus, quod is loco illi praeerat. Secundum locum habebat starcha, hic ambobus Xystis, stadio, dc denique cunctis athletarum exercitationibu praeerat, ut scriptum reliquit Tertullianus in libro ad Martyres, Mut ex inscriptione conjicitur, quael omet in foro Trajani in basi s atuae Graecis litteris notata a nobis sic Latine reddita est.
DEMETRIVM HERMAPOLITAM ALEXANDRIN M. PANCRATIASTEM PERIODI VICTOREM PALAESTRITAM ADMIRABILEM.ALIPTAM PONTIFICEM TOTIUS XYSTI PERPETUUM. XYSTARCHAM BALNEIS AVGVSTI PRAEFECTUM PATREM. M. AUREL ASCLEPIADES. QVL ET HERMODORUS ALEXANDRINVS HERMOPOLITA MAGNI SERAPIDIS AEDITUUS PANCRATIASTES PERIODI VICTOR ALIPTA. EM. NEMO DETRUDERE POTERAT IN CULPATVS XYSTARCHA FILIUS PONTIFEX TOTIUS XYSTI. ΓRPETVVS XYSTARCHA ET
113쪽
D ATRE GYMNAsT1 CL Lib. I. si Ab hoc sentcntia mea, diversus fluit praefectus iactae a Gale-n m -λοασμ ατ γ VocatuS, qui perinde ac paedo triba quidam luctantium dumtaxat magister crat, una Xystarchus putrium exercitationum moderator, Victorumque, inanium praemiorum decernendorum judex foret nominatur cibis Hippocrate mλm οφυλοιξ, OS custodem palaestrae dicere possumus phi quod non solum ipse luctaretur, veru na etiam palaestrae curam finem
haberet. Agonistarcham vero cum fuisse puto, qui certaminum publicorum praefectus effet, quive in amphitheatris, in gymnasiis, ubi athletae , in publicos ludos prodituri,
prius exercebantur, munus suum obibat citis habetur mentio in hac vetusta inscriptione a Ligorio mihi communicata. APOLLINI INVICTO. SACRUM
M. AURELIUS M. AUG. LIB. APOLLONIVS AGONIS TARCHA CO M. MODIANVS. Post hos aderat g=mnasies, quem Galenus secundo de tuend.
valetud. cap. LI. Voluit magistrum omnium exercitationum extitisse, qui eorum vires ac potentias ad sanitatem conducentes callens, quomodo sieri deberent, aram diu, quae quibus convenirent, tam athletaS, quam cetero omnes exercitatores edocebat eo quod vel medicus esset, vel medico in multis par, ut ex Platone x I de legibus colligitur ubi si quis servum aegrum medico, aut gymnastae vendat, nonisii redhibendum vult, quasi uterque languentes a fanis dignoscere scire debeat, immo Basilius homil in Hexameron XI de homini natura aeque gymnastem ac medicum speculari, quaerere solitum docet. hunc Xenophon, ut refert lubius Pollux, proram rasiem appellavit Plato vero pieritribam, referentes Galeno, Ocarcha bluit is enuda in tertio de repuntica Herodictam medicum, qui
primus gymnasticam medicinae unxit, paedotribam nomina vit, sin Protagora ita scriptum reliquit 'et το ναυ- ος τουτοις
114쪽
0 HIERONYMI MERCURIALI s vota Hης,1 ζ ση id est Praeter haec adhuc adpaedotribas mittunt ut corpora melo ora habentes menti bonae existenti inserbiant. Galenus tamen in conssilio pro puero epileptic paedo tribas rudes&bardos, ac x ignaris hominibus electos fuisse tempore suo
tradit. Protog)nmaistos videtur Seneca epist. LXXXII 1. COS V Ο-
casse qui unu exercentur, vocabulo quod quidem sciam)nulli alteri usurpato, quamquam Muretus progymnastas te gendum maluerit in suis ad eum locum notis A iasi, quo-alib.3. e. m. que ab Aristotele II Ethic capit. I. a Paulo, AEgineta ἰατρολή ὁ a Latinis aliptam hunc eundem vocatum repe
lib. .cap. i. ri, siquidem ' Celsus, ubi dixit sanum hominem nullis beselegibus obligare debere, neque medico , neque alipta egeres nullum nisi gymnastam intelligere voluit; sicuti etiam Cicero in epistola LX ad Lentulum, in qua haec scripta reperi uiarur Sed vellimnon solum salutis meae, quemadmodum medici, sed etiam, ut aliptae, virium, se coloris rationem habere Doluissent. Ex quo Clemens Alexandrinus VI. Strom dixit, sanitatem per medicinam, bonam vero corporis habitudinem per alipticam comparari, quamquam etiam aliquando pro unctore ipso, vel protinctorum magistro aliptam accipi sciam : ut apud Plutarchum in libro de tuenda valetudinc, Maelium Aurelianum saepius videre st quo in casu e Hippocratem ἐξαλει rim potius dicere voluisse notat Galenus in linguarum explanatione. Post gymnastem crat paedotriba, qui licet secundum Platonem ab eo differre non videretur, Galenu tamen eos valde diversos fuisse scribit, dum gymnastam medico&imperatori, paedotribam militi coquo asimilat, merumque
gymnastae mmistrum nuncupat. nam sicuti miles nihil eorum, quae ad bellicam scientiam pertinent, loquus eorum, quae ad medicinam novit, sed alter imperatoris, alter medici dumtaxat mandata exequitur, pariter paedotriba exercitationum Omnium facultatem ignorabat gymnastaeque praecepta solii faciebat, utpote qui usum, differentias, modum exercitationum experientia quadam calleret, sed ob ignorantiam saepenumero aberraret, ut innuere Voluit
Galenus in libello de puero epileptico, ubi dixit, difficile fuisse prudentem paedotribam invenire. Hanc gymnastae
115쪽
DE ARTE GYMNAsTICA Lib. I. 3paedotribae differentiam Aristoteles quoque philosophus cognovisse videtur, dum v I 11. Politicorum concludit, adolescentes gymnasticae atque paedotribicae tradendos fore quarum altera qualem quendam facit corporis habitum, abera operationes; quarto Politic loco antea citato dicit: ηδε a Cap .
Cymnastes itaque erat praefectu exercitationum, aerit Otribaminister,&panifici, coquo ac aedificatori proportione c- spondens, facere panes, obsonia aedes scientibus quidem, minime tamen, quid in ipsis optimum sit, quid non optimum, intelligentibus, quamve facultatem ipsorum unumquodque ad sanitatem haberet, non dignoscentibus. Haec duo nomina apud Homerum non existere narrat Galenu quod, ut antea declaravimus , semina dumtaxat artis gymnastica tunc temporis apparebant, neque ars ad regula ac firmam redacta, proinde neque artifex, minister erant. Aderatis 'haeripi--, eorum, qui pila ludebant, institutor, ac veluti paedotriba, quive secundum Galenum, omnem pilae iactum cxce
pium, reputiumve callebat, Hamae tamen, quem corpori affectum parerent hi, noscebat. Aderant servi fricandis corporibus destinati, qui ad praescriptum gymnastae, aut paedo tribae, modo nudis manibus, modo unctis, modo cum linteis alias duris, alias mollibus, alias mediocribus, vario ac diverso modo, prout opus erat, corpora fricabant. Post hos erant reunctores, ita a Plinio ac Celsi nuncupati, quod corpora. jam exercitata ungerent,reungerent 'e hos, fuere qui crediderint, a Paulo AEgincta αποι λε εα vocatos sed decepti sunt, cum alium fuisti ab his α αα λει ta Ostenderimus Medias iquoque gymnasiis ministrabant, pavimenta Verrentes, necnon multa alia pro servitiis gymnasiorum obeuntes Pyrrhus Ligorius inter alia antiquitatis ejus praeclarissima monumenta
hanc inscriptionem habet, in qua mediastinorum fit mentio.
116쪽
DIIS MANIBUS. S. TITO FLAVIO OLENO SERVO ET PROCURAT BALNEI T. FLAVI AUGVCT MEDIASTI NOVI X ANN. XC MENVI D. VII M. T. FLAVIUS T. L.
POLYMNES TVS MEDIA STINVS AVG. N FAC CVR.
Ad crant ser videsneares, lotos in balneis primo cum spongiis modo purpura tinctis, ut refert Plinius, modo candefactis, deinde cum linteis exiccantes hos quoque arbitror ego consuevisse strigilibus corpora exercitatorum distringere, atque strigmentis depurare Aderant qui sphaeris pice oblitis curabant, ne ignis balneorum extingueretur quidquid alii dicant, qui pro pilicrepis lusores pilae, utpote Obstrepentes, intelli gendos putant, male sententias Martialis&Statii, de quibus nos locis suis loquemur, interpretantes. Alipili, qui ut referta pist 16 a Seneca ad vellendos ab aliquibus corporis partibus, irae sertim alis pilos adhibebantur nisi velimus, ut docti viri censuerunt, pedicrepos, S es cris apud Senecam legere,quasi in gymnasiis essent, qui a pediculis homines purgarent, inter occidendum ipsos magna vocessiingulos enumerarent, ita ut Seneca ab
hujuscemodi vocibus offenderetur quorum tamen sententiam non probo, quod Juvenalis certo testatum faciat, fuisse: i i ι thermi S, qui ab alis pilos avellerent, ubi servos suos describens Persico ait: Nec pugiliares defert in besnea, cin siculos, nec velfendas jam praebuit alas. Atque hos modo volsellis ad id obeundum usos esse nunc res1-na, hanc enim in vellendis virorum corporibus pilis maxi-
. Lib. a. .eto mum honorem obtinuisse confitetur Plinius mulac psilothris,
Opinor, quando narrat Suidas in collectis eis, ephoros, morum apud
117쪽
DU ARTE GYMNAsTICA Lib. I. ue apud Lacedaemonas censores, coactos aliquando fuisse lege
Medicto cavere, ne in balnea inferretur piX, utque omnes depilatores exploderentur Ianitores quoque gymnasiorum unumquodque laabuit Fornacatores, de quibu stlpra locuti sumus. Ministrabant praeterea gymnasii variorum rerum emittores, ut possent illi, qui in ipsis versabantur,in cupiditatibus, icccssitatibus satisfacere inter quos adnumerantur a si Seneca libarii, 4, hoc st, ut prudenter notat Rhodiginus, liba vendentes, holu-larii, crustularis,in, quoniam inter eXercendum saepe usiacra,
contusiones, contorsiones, luxationes, multaque alia fieri solent, ob id gymnasia medicos similiter habuiste Opinor,qui mane vespere hujusmodi casibus Occurrendi, atque medendi gratia praesto adessent, quemadmodum in ludis, seu publicis spectaculis quod eo magis verum puto, cum Romae inVentre sint hae duae antiquae marmorea ins)riptiones, quibus medici ludi matutini in ludi magni explicata habetur mentio. DIS MANIBUS M. CALPURNIO M. F. MEN
VIX ANN. . XXX. . M. IX M. CALPURNIUS M. F. MEN HILARIVS MEDICVS LV DL MAGNI FRATRI PIISSIMO FECEVTYCHVS AUG. . LIB. NERONIANUS MEDICUS LUDI MATUTINI FECIT SIBI ET IRE NE LIB. D IVGP CARISSIMAE BENE MERITAE ET LIBERTIS LIBERTA-BVS. POSTERIS EORUM bai autem essent lardi matutini Magni, ita proditum invenio, quod spectacula, quae ad populum fiebant, partim mane,
partim post prandium , quod in urbe publice dabatur populo,
edebantur. Mane belluarum inter se, hominum cum belluis Certamina proponebantur, ut ex Seneca epist. VII. necnon in
118쪽
96 HIERONYM I MERCURIALI sitne tertii libri de ira cuivis perspcctum esse potest. Post prandit: in hominum inter te pugnae cociamittebatit hirci quod genus gladiatorium munus apud historicos saepe nominatum invenitur : de quo etiam meminit idem Seneca pist. 11 Illosqui adversus bestias certabant, bestiarios ; gladi .itores autem meridianos a Suetonio in Claudio vocatos, facile si intelligere. Cur autem meridianum spectaculum sit vocatus ludus magnus, cxistimo causam ii quia major pars spectatorum confluebant ad videnda hominum, quam bestiarum certamina Put jure omnes,
praesertim Seneca hanc populi in spcctandis homicidiis dolectationem sint insectati. Non est tamen illud ignorandum, scholas quasdam Itomae magnos matutinos ludos esse vocatas, forte quod in illis meridie, in his mane homines exercerentur. Concludo igitur gymnasia hos omnes habuisme ministros mnasarcham loci principem starchum, athlotarum magistrum, gymnasiam omnibus exercitiis praefectum,
atque non ignobilem , cum eorum facultateS pro sanitate, modum, tempus utendi ac alia dignosceret. Subjecti gymnastae multi erant ministri, paedotriba, qui palaestrae ministrabat, exercitationi, luctae prae secus, 'aeripericm, fricator, reuucror& mediastrum, pilicrepus, alipilus, janitor, fruacator Vtruna autem temporibus luctus gymnasia aperirentur Romae non mihi constar Athenis scribit Laertius in morte Socratis suis clausa publica gymnasia, causa quod Athenienses poenituismet cum occidiste. Atque haec de gymnasiis antiquorum a nobis dicta sint. A III.
De trium omnasticae lecterum disserentiis, bellica legitima, sive medica, ct vitiosa seu athletica. Vicumque artem, aut rem aliquam sibi exacte tractandam proponunt, Opera pretium est, ut non modo illius naturam, atque singulas condicione explicent, verum etiam illam ab aliis, quae similem naturam perinde ac nomen obtinere videntur cita distinguant, ne lectores aequivocatione
decepti, vel circa res ipsas insigniter decipiantur. ideo cum
119쪽
nos gymnasticam veram tractare proposuerimus, quae medicinae pars esse definita jam a nobis fuit, aliaeque sint gymnasticae circa eadem fere Versantes necessum arbitror de his ipsis sermonem facere, quo habito possit diversitas omnium facillime internosci repetentes igitur quae superius diximus, tres statuimus gymnasticae totius species gymnasticam veram seu legitimam ut Galeni more loquar' bellicam, tertiam vitiosιma Galeno nuncupatam inae omnes licet circa easdem fere humani corporis Xercitationes tractationem operationemque
habeant, nihilominus finibus, quorum gratia singulae institutae sunt, magnopere, sicut etiam supra monstravimus , differunt. Nam gymnastica simplex, medicinae pars id solum
curat, ut homines exercitationum moderatarum ope, sanitatem acquirant, tueanturve & bonum habitum adipiscantur; ομολογω dicebat Plato μηπα λα, βλα τα με ια γοεχνάσια tu bili' bi qes νεξω εμποιειν πῖλανθ ρ οις , id est , Fateor haud multa , sed moderatas exercitationes hominibus bonum habitum inserere.
Hoc ita esse quoniam Galenus tum in libello ad Thrasybulum, tum in libris de tuenda valetudine non minus copiose, quam luculentur demonstravit, ios quoque superius aliqua ad hanc speciem pertinentia declaravimus, haud amplius in ea
celebranda verbis immorabor, sed ad bellicam transibo cujus unum studium erat homines, pueros, atque etiam apud nonnullos mulieres earundem exercitationum adjumento ita disponere atque aptare, ut in bello sese sortiter gerere, hostes propulsare, patrias tueri, omnem denique militarem peritiam tenere valerent quamvis enim haec quoque sicut& superior bonum corporis habitum compararet, ianitatem quodammodo tueretur, quia tamen proprius illius finis erat homines bellis gerendis idoneos atque fortes efficere, propterea eandem non esse satis aperte constat quod vero bellica gymnastica nullam aliam naturam habeat , praeter a me explicatam, locupletissimum testem Platonem in medium
afferam, qui in septimo de legibus postquam declaravit juvcnum puerorum educationem majorem partem in rc bu Spublicis obtinere decernit publicos magistros habendos, qui gymnasticam pueros atque puellas Virgines edoceant,
120쪽
quod ad assequendam militarem peritiam, nil melius palaestrica Taltatoria gymnastica partibus inveniatur, id quod etiam elegantissime in tertio de Republica alibi saepe prosecutus fuit. Post Platonem Aristoteles similiter gymnasticam bellicam
in octavo Politicorum expresse indicavit, ubi tam eas, quae athletarum habitudinibus corpora juvenum deformare docorum augmentationem impedire student civitates, quam Lacones efferatos laboribus adolescentes efficientes reprehendit, eamque pueris gymnasticam tradendam consulit, quae mitioribus laboribus, Magis mansuetis exercitationibus illos robustos,in in bellicis negotiis vere fortes reddere queat de hac gymnastica clare locutum Galenum non reperio, nisi velimus ipsum dum legitimam celebrat sub ea istam comprehendere, quod ipsa bono habitui comparando incumbat, licet ad cilicam peritiam raptitudinem cuncta sua studia dirigat atque illi qui medicinae gymnastica operam navant, ctiam dum oportet, bellica uti valeant Vegetius inter Lati nos quantopere conferret haec gymnastica militiae, quomodoque addiscenda, atque exercenda sit, in suis de re militari libris luculenter edocuit ut non sit ulli dubitandum, quin hujuscemodi ars apud Graecasin Latinas nationes in pretio habita fuerit. Praeter has duas est etiam gymnastica alia vitiosa, athletica a Galeno nuncupata, quae hominibus robustis em-ciendis talis enim fuit Milo Crotoniata, Mathleta ille, quem Olympiodorus quarto meteorolog. cap. de duro molli τἀ βώλια comminuere solitum scripsit quo in certaminibus vincere,& praemia, ac coronas mereri posment, Operam naVabat, quamve pluribus nominibus apud auctores vocatam inVenio. Nam
Dcra, alias ludos, alias gymnicos ludos, alias athleticam artem dicunt. Prout hujuscemodi certamina in honorem alicujus Deorum celebrabantur , vel sacra certamma, vel ερο αγωνες dicebantur Deorumque exercitatores aliquando sacrorum certaminum athlet, vocatos invenio , ut apud Xenophontem in libro de dictis o factis Socrati : απερ οἱ 'μνικων γωνωναθλη- ραόίως πωτίorum αμελῆσι λα-ησεως, id est, ciuemadmodum