장음표시 사용
181쪽
D A TE GYMNAsT1cc Lib. II. iueo ex rarit is a bella praeparasset. Ex quibus colligitur, cursum
hunc in gymnastica bellica maximi momenti fuisse, quemadmodum athleticum quatuor praecipuas habuisse species,
sarium de quo D. Paulus loquebatur, quando dixit currem orianti, te in stadio ob corruptibilem coronam certare dolichum , Hau Pylum, Marmatum, in quorum postremo bis Callicratem vicisse scribit Pausanias, unde αδοθομοι δολιχοhομω A-λοδρο- in , si Lly-ς μοι πλιτοθομ οι, dicti sunt horum exercitatores Qui praeterea Aristotelem 1 lib. mag. morat. Galenum medicum in II. in v I de tuend. valet libro non oscitanter Vidit, intelligere facile potest , cursum inter exercitationes sanitati, ac bono corporum habitu conserentes non exiguam partem habuisse, quando etiam Seneca inter exercitationeS corpo e Epistos. ris, quarum rationem habendam censuit, primum locum cursui dedit, etsi non admodum percipio, quid epistolai xxx III. indicare voluerit dums hieran fecisse, quod raro evenit cursor,bm, ait: nam si ut eruditissimus uretus putat pro hieramediam stadii lineam concipiamus , quomodo cursoreS eam raro facere dicat, non satis assequor. Hujus tres tantum species effecisse Antyllum reperio, alteram in anteriora currendi, alteram in posteriora, alteram in orbem quamvis item apud Galenum, dolichum, diaulum reperiri sciam, pH, quorum alterum refert ipse Graecis continuatum diu cur 'sum significare, quem tamen major pars auctorum duplicis stadii spatium extitisse censet, alterum vero definiunt fere omnes fuisse cursum, quo stadium semel currebant, 4ecurrebant. Itaque stadium erat cursus, unius tantum stadii,
dolichus duplex uno cursu stadium diaulus duplex, ipse stadium, sed reflexo cursu ut fieri posse credam perystilii interioris ambitum, quem diaulum, ob duorum stadiorum mensuram vocatum tradit Vitruvius, hujuscemodi cursui
inservisse. Quapropter falsum illud esse deprehenditur, quod apud Suidam legitur, sudiodromo longiorem tractum metiri cudi sudolichodromis, cum hujus contrarium manifesto intelligatur
182쪽
HIERONYMI MERCURIALI sIdem ex proverbi ει e αδίω δολιχον a Polluce libro 111 citato magis adhuc confirmatur, quo significatur, in re minori non esse quaerendam majorem. Ad haec habuit cursus multas species a locorum arietate desumptas, quoniam si quando extra gymnasia cursitabant, prout necessitas commoditasve postulabant, aut per plana loca, aut per aspera, aut per aequalia, aut per inaequalia, aut per prata, aut per montes cursum agebant. Neque hic mirari debet quisquam, quod valetudini studentes extra gymnasii quoque currerent; propterea quod loca similia cum haudquaquam omnes formas exercitationibus quibusvis aptas habere possent, cogebantur interdum homines, prout valetudinis ratio exigebat, extra
gymiaasia prodire, ubi perinde ac in illis modo induti, modo
nudi currebant de quibus omnibus extat aristotelis sententia, quod currentes puri velitis coloratiores redduntur, ut omnes
qui loca libera aspiratiora incolunt, melius colorantur, quam qui impedita silentia tenent. A P vo XI.
CVrsui saltus, αλμα a Graecis gymnasticis vocatus, non
parum a similatur, nempe qui, sicut cursus est continuatus saltus, ita ipse sit intercisus cursu. hunc a saltatione, de qua superius sermonem habuimus, longe differre, nullus ambigit, cum opus alterius ορχει , alterius , a Platone,& a Galeno,& a reliquis probatis auctoribus dicatur. Huctus exercitationes nullum fere ad bellicam exercitationem effatu dignum, aut non saltem necessarium, aut non admodum cre brum usum cxtitisse, inde conjicerem, quod Plato inter alias, nullam prorsus de illo mentionem fecerit, sed unius Negetii in hac re non contemnendi auctoris testimonium me secus sentire cogit, ubi scribit juvenes, qui militiae operam navant, ad
saltum praecipue exercendos esse, quo vel fossis tr filiuntur, vel
183쪽
nnpediens aliqua altitudosuperatur, ut, cum bis smodi dissicultates evenerint , possint Me labore transire. In athletica vero Dcultate saltum locum habuisse, praeter Pindaricos interpretes, qui inter ludos in pentathlo contentos, saltum primum hoc versiculo fecerunt:
Saltus , tum Hsem, tum lucta, ct jacula cursus, testatur abunde Aristoteles, qui in libro de communi animalium gressu scriptum reliquit, pentathlos athletas halteribus
utraque manu comprehensis majorem concitatiorem saltum edere, quam non comprehensis, quod item post ipsum Theophrastus in libro Q --ων plane confirmavit. Porro gymnasticam medicinae salit nec ipsam caruisse , fatis comprobavit
Galenus, dum eum inter ceteras palaestrarum exercitationcs
saepius recensuit sed Antyllus penes Oribasium diligentius omnibus, talium exercitationem sanitati idoneam esse, quid sit, demonstravit, ubi hanc sententiam habuit quod exilire saltare inter se differunt, quoniam e δῆ , sive exilire, est motus quidam cursui similis, quando scilicet codem in loco corpus manet poplites innectendo dc circumvehendo, saltus sive αλμα est motus ferme continuus in sublime, Vel tamquam medium, vel tamquam metam, nullis certis legibus, neque imitationibus terminatus, Ob quod a saltatione dinferre apparet, nempe quam legibus, ni tmeris, cimitationibus uti ostendimus. Has saltus species a Senecam intellexisse existimo, dum pro exercendo corpore saltum commendabat, vel
qui corpus in altum levat, vel qui in longum mittit, vel quis laris, aut fusinius dicebatur. Exilitione Olim utebantur
Lacaenae mulieres, ad nates saltando, quae retrOflexis cruribus ita saltabant, ut calcibus nates attingerent, quandoque Cruribus alternatim inflexis, quandoque vero utrisque uno eodem tempore. Has mulieres postmodum aereis statuis repraeseritasse Callimachum statuariuna, ob nimiam diligentiam Ca cistaecisum nuncupatum , auctor est Plinius quem aut m e .d 'si is i pro
184쪽
162 HIERONYMI MERCURIALI sproprie saltum, niylli auctoritate, vocamus, in gymnasiis duplici modo usurpatum inVenio altero, quando saltantes vacuis manibus seipsos in sublime agebant: de quo verba fa- ' ciens a Aristoteles scripssit, arduum dissicile esse saltu cona
giria tinentem agere motum, argumentum auerens equorum ill
rum, quos pompae gratia sessores sustinere, nec progredi sincresolent, qui ita sese moventes cito lassantur, & fatigationem sentiunt altero quando manibus ponduscula capiebant, ut illis firmati vehementius saltarent, quae ponduscula tametsi ab Aristotele QTheophrasto αλ ως nuncupari sciam, tamen λτῆρος aliud cxercitationis genus extitisse, inferius demonstrabo. Interim lapsum ornarii adnotare placet, qui in commentariis in secundum Galeni de composit medicament. sec. oc librum, hujusce rei ignarus, damnandum putavit
Budaeum, qui dixerit, certotes saltu alteribus usos se iam ut illi sortasse donem, quae ait de halterum, halcterum dis
versitate nihilominus Aristoteles, probi. v I I. Theophrastus libro de las it aiunt, quod ipse negat Quinquertiones,&alios melius saltare, si lapidem, vel halteres manu gestent, quam si brachio inani jactentur id quod etiam h hemistio in
quarta oratione confirmatum reperitur. Vnde fortasse & apud Galenum LI. de tuend. valet. apud Artemidorum legendum non δεκτηρες- ἀλκτηνα, sed αλτηρες Ἀλτηυαι quando scilicet opud nullum alium auctorem hanc vocem αλκ ρες usurpatam
invenire mihi contigit. Quomodo vero saltatio ista tam ab athletis, quam ab aliis perageretur, haec equidem conjicio, videlicet quod interdum per plana loca continuatis saltibus
saltabant, atque tunc limitem, unde principium saltandi capiebant, α ρ appellatum , mensuram κανόνι dictum habebant, quemadmodum quoque terminum, quem attingere, magnam praeterire, maximam laudem fuisse verisimile est, rκαμμα, seu forsan,ut est in Glossario antiquo, ε αμμ α interdum vocatum puto. Etsi quoque scamma ἀσκα significasse scio aggeres, terminos illos qui constituebantur decertantibus, perinde ac hodie lusoribus isonomachis constituuntur funes, vel ligna, quae nec attingere, nedum transilire licci, unde factum est adagium in eos, qui metam transiliunt,
186쪽
πηδαν Ἀπερτα ἐσκαειμενα, aliquando ex humili loco in altum saltabant, aliquando ex alto in humilem, inter quos majorem laborem afferebat, qui ex humili in altum eiciebatur, cum simpliciter adscendere, quam descendere continuo laboriosius, . si ' praedicaverint Aristoteles M. Theopla rastus. Neque solum
iit, de assi manibus ponduscula saltantes, ut meliu exercerentur, habuisse invenis, immo vero graviora pondera interdum si pra caput, nonnunquam supra humeros, aliquando in pedibus gestasse, quemadmodum videre est ex vetustae tabulae pictura, in quas altantes appositissime repraesentantur quam qite ut antiquam ieram a Ligorio accepimus. An ea pondera dumtaxat ad majorem exercitationem faciendam inservirent, ita existimo, iis, qui gratia valetudinis cxercebantur, hunc finem habuisse. At aliis ad gloriam quandam inanem potius tendebant quod scilicet, qui majoribus ponderibus onerati longius altius saltarent, ii majoribus praemiis atque honoribus decorarentur, Erant quoque qui supra utres oleo unctos lino plenos pedibus saltarenti inter quos victores ii censebantur, qui ita sese dextere gerebant, ut prae lubricitate humi non caderent atque hi pro victoriae praemio utrem cum Vino serebant: qui vero terram natibus percuti
187쪽
DE ARTE GYMNAsΤICA Lib. II. 16scutiebant, non sine magna voluptate spectatoribus risum movebat. Id autem antiquitus observatum in ludis Baccho dicistis, quos ἀσκωλια Vocabant,proditur, in quibus utres caprinis pellibus conflati saltibus calcabantur in caprarum contemptum, quae adeo vitibus infestae creduntur. De hoc Aristophanes iii Pluto A imae αζ'c ταυθοι--ς αἰθρίου/. id est, hi ub dio supri irem salia, Tubulus apud Aristophanis interpretem Κώid est, diuare utrem in medio concantespupra ipsum diate eos qui humi ceciderint, obmnoprose is imim. De his etiana Vil gilius a I. Georgicorum: -- atque inter pocuia titi, asillibus is prauis unctos saliereperutria, Sed illud non ignorandum, quod scriptum cst apud Iuluim, Pollucem ἀσκωλιαζειν, tam de his, quam de uno sublevato pede, altero solo saltantibus, dictum esse apud Veteres. ae XII De Disco Hesioribus. Isci actum inter exercitatione gymnasiorum haud qua a /h-uhiid. quam infimum locum habuisse, non modo se Galenta Vpi ζd hi clarissimis verbis ammaavit. Propertius praedixit, verum etiam ς Vitruvius cleganti fama quadam historia aperte in si 'b 7 ς' 'nuare visus est, apud quem legitur, quod cum laturius Alabandeus Tralli, cenam excesientissimes isset, ad ectusque ejm propter asperitatem blandiretur omni visus, ior jam id opus probare fuissent parati, tum Licini mathematicin prodiit, 'ait, Alaba eos satis acutos ad omnes res cibiles haberi, sed propter non magnum vitium indecentiae insipientes eos esse judicatos, quod in Jmnasio eorum quae sunt fatuae, omnes Itoni caussas
cules, in foro autem discos tenentes , aut currentes, seu piutis ep. te notavit enim mathematicus, quod , sicuti statuae caus .as agentes fori sunt propriae, ita discum tenentes gymnasii,&ob id indecentem inter locorum proprietatc statum signo i 3 rum
188쪽
166 HIERONYM MERCURIALI srum publicae civitati vitium existimationis adjecisse dixit. Erat itaque antiquis illis discus gymnasii exercitatio, quam an bellicae peritiae studiosi inter cetera exercerent, non admodum mihi constat, nisi Plato inter aculationes illas Varias, quas magnopere futuris optimis militibus commendat, disci quoque jaculationem subintelligi voluerit, quemadmodum Homerus quoque a I. Iliad significavit, ubi finxit Achillem Agamem non iratum Myrmidonas suos a pugnando removisse, atque illos ipsos ne torpescerent in maris littore sese discis atque jaculis, tamquam militibus aptis, exercuisse quasi non laedendis hostibus, saltem variae agilitati ipsorum comparandae hujusmodi exercitatio accommodata eisset. Athletas vero inco se exercuisse, necnon in publicis certaminibus contendisse, manifestum facere potest communis auctorum sententia, qui inter athletarum certamina discum omnes uno ore adnumerant,& praeter hos pictura quam hic damus sicut etiam Galenus, AElius , Paullus, invicenna inter exercitationes sanitati &bono corporis habitu conferentes discum reccnsent. Sed, priusquam longius progrediar, rationi consentaneum puto admonere, discum penes scriptores varia significasse, nam testatur Suidas, discima fuisse instrumentum quoddam rotundum, quod aliquando adeo grave erat, ut Vix ab uno homine
elevari possctet veluti a D. Hieronymo de seipso scrjptum est. De laoc equidem locutum opinor Solonem apud Lucianum, ubi interrogans Anacharsin, numquid ing=mnastio globum quendam acentem aeneum, atque teretem, in parvi scuti figuram formatum , neque lorum, neque balteum habentem vidimet, qui gravis, comprehensu dissicilis erat, eum manu sursum extorium in aerem aliquos jaculari consuevisse subjungit oliquando etiam invenio, instrumentum illud figuram solis corpori similem habuisse, quod ab Alexandro in II. problem.
sive is Aphrodisiensis, ve Trallianus , quod magis suspicor, extiterit solis corpus i sim di vocetur. Vocatus similiter fuit discus quadra rotunda, qua epulae in mensas ferebantur. Vnde hσκοφοροι appellati sunt, qui quadris ferendis destinantur. Sic legimus caput D. Ioannis Baptistae saltatrici in disco oblatum esse. Postremo discum instrumenti, de quo
190쪽
16 HIERONYMI MERCURIALI snos loqui naur, genus designasse reperitur. Quale porro instri1- mentum is esset, ita proditum invenio. Interpres Homeri Eustathius exponens verba illa II. Iliados, Δίοχοιρον τερπιν , id est, ludebant discis,
potest, discum ui se lapidem gravem, quem exercentes se proj,
ciebant, di cum ferreus erat messam vocabant. Huic attestari Dis b. '' visus est Martialis his versibus:
Splendida cum volitant Spartanipondera disci, Eseproculpueri, sit se elisie nocens. Alii, quibus ego assentior, crediderunt discum fuisse laminam quandam trium vel quatuor digitorum cras itudine, longiorem paullo plus pede, alias lapideam, alias ferream aeneam quoque ex sepulcro Marci Mannu Philopatris Athletae in via Salaria posito se vidisse testatus est nobis peritissimus Ligorius
cujusmodi majorem partem, ne, dum ex alto rueret, frangeretur, fuisse, puto, planam, quasi lentis speciem referentem, quam in aerem projiciebant, sed modo a jaculorum missione diverso , siquidem in mittendis aculis brachia pandebant , mox prorsum impellebant, contra in disco manu ad pectus adducta, atque extrorsum deorsum reducta rotationis; ib .Elogia instar illum in aerem cjaculabantur, ut perbelle explicavit. Propertius hoc vorsiculo I Fle num disipondus in orbe rotiit. Quod cnjm discus siguram, quam diximus, lentissimilem habuerit, praeter Dioscoridem lenticulam si iis δ' nuncupantem,cXprcs a hic comprobat Discoboli marmorea statua, quae hodie Romae in aedibus Joannis Baptistae Victorii servatur, in cujus manu discum figura a nobis expressa positum videre licet. Quod item ostendit alterius discoboli brachium lapideum hodie in magni Tuscia ducis aedibus Pittis vocatis servatum cx quibus similiter discum jaculandi modum intelligere sicci , ut prudenter nos monuit CctisJmus Petrus Viliorius