장음표시 사용
261쪽
DE ARTE GYMNAsTI cc Lib. III ar historicus, Claudium Caesarem dum prospera valetudine uteretur, caputque tremulum' manus ac linguam titubantes haberet , primum omnium Romanorum vehiculo undique obtecto gestatum esse, sicuti Plinius junior ob oculorum in is Epist. 11.
firmitatem se aliquando usum illo testatur pistolarum libro vii ita scribens ad Cornutum suum : Pareo cosiega clarisseme, infirmitati oculorum, utjubes, consulo. Nam se huc, terit,etu hiculo undique occlusus, quasi in cωbiculo perveni. Ex his igitur omnibus cuique cognoscere licet, talem exercitationem non minus ceteris gymnasticis probatam fuisse, quippe quos, non
aurigas motuum Omnium ex hac gestatione contingentium facultates .conditiones probe intellexi sis scribit Galemus. 1. demenἐυ quasi haec exercitatio, quemadmodum&aliae, proprios prae 'gi AP' 'fectos nimirum aurigas posset deret insuperque communitotius artis magistro subjiceretur, quid modum mensuram, qualitatem, tempus in simili exercitatione observanda diligenter praefiniret. Habuerunt Veteres multa curruum, aut vehiculorum genera , ut plaustrum , esseda petoritum , adicisnam, irotum, cantherinum, carrucam, carpentum, thensam, istium , covinum, hedam, pilentum burdones quae omnia quod rotis agerentur in hoc erant similia, distabant vero modo forma, modo materia, modo magnitudine, modo aliis. At de his non est quod loquamur, cum vectatio omnium fere eadem esset, idcirco medici cuncta sub uno currus genere sint complexi. A I.
De gestatione in Lectica se Selia. LEchicam atque sellam ob commoditatem potius eorum,
qui vel senectute, vel morbo impediti ambulare pedibus non poterant, vel ob delicias, quibus semper homines studuerunt, inventam fuisse, quam ob aliud , non desunt qui Opinentur nec forsan sine ratione quandoquidem nulla apparet probabilior caussa, qua inducti veteres hujuscemodi instruimenta excogitaverint, quam quod equitare, pedibus ire nequeuntes, aliquam rem Optaverint, qua domo exire,
262쪽
228 HIERONYMI MERCURIALI sper urbes vagari, iter facere quam commode valerent nisi di camuS, imperatores, reges, atquc principes ne in faciendis itineribus a sole, a vento, pluvia tempestate, atque similibus offenderentur, lacticasin sellas, undique obtegi retegi aptas, invenisse, quas alii postea divites luxus ac voluptatis, sive commoditatis gratia, tostremo medici gymnastaeque ad usum hominum sibi ipsis concreditorum traduxerint utcumque sit, constat, quos nuperrime dixi medicos atque gymnastas illas ad exercenda saepe valetudinariorum, rarius sanorum quoque corpora usurpasse Seneca enim Epistolatu ita de gestatione loquitur. A gelatione cum maxime venio non minus fatigatus,
quam sis tum ambulassem, quantum sedi labor es enim diu
ferri, ac nescio, o eo major, quia contra naturam si quae pedes dodit ut per eos ambularemus, oculos, utper eos ideremus. Debilitatem nobis indixere delitiae, quod diu noluimm posse desivimuου, mihi tamen necessarium erat concutere corpus uisive bilis insederat cibis discuteretur sis ipse ex aliqua caussastiritus densior
erat,extenuaret Egum jactatio quam profuisse mihisensi. Quae vero tam lecticae, quam sellae forma fuerit, nil ita certum habetur, quin dubitare cuivis liceat, attamen verisimile est, in ea pulvinar lectulum stratum fuisse, quod&jacere, & sedere, prout libebat, qui gestarentur,possent an in ceteriS fuerit nostrae disimilis, vel potius similis credo non admodum dissimilem extitisse, nisi quod nostra mulis, vel equis fere semper gestatur, illa antiquorum utplurimum a servis sex portabatur, atque a L; ου ob id exaphisos nuncupabatur, uti ex his versibus Martialis 77 perspicuum fit, in quibus Afrum quendam pauperem juvemnem deridet, quod lectica gestari vellet. Cum sis iampauper quam nee miserabilis Irus;
Tamjuvenis, quam nec Parthenopaeus erat; Tam fortis, quam nec, cum vinceret, Artemidorus
uid te Cappadocum si onus e sejuvat 'Rideris, multoque magis traduceris, Afer,
uam nudus medios h=atiere foro,
Non aliter mon atur Atlas cum compare muto,
uaeque vehit similem bellua nigra Obin,
263쪽
DE ARTE GYΜNASTICA Lib. III. a Invidiosa tibi quamst lectica, re iris'
Non debes ferri mortuus hexaphoro similiterin tibi Zoilum K carpit, quod lecticam sandapilae sive Jib.r epigri feretro mortuorum similem haberet. Laxior hexaphoris tuas lectica licebit, Dum taneten haec tuasit, Zoile, sandapila. Nam ex his liquido intelligere quisque potest lecticam fere semper a sex servis esse gestatam. In quem usum Cappadoces Martialis, Germanos Tertullianus adhibitos scribunt sique interdum aliquis lecticariorum numerum augere Voluisset,protinus fuisse notatum, quemadmodum idem si Martiali indica bib.6 bythe. Vit, ubi Philippum quendam insanum vocat, quod ab octo ser 'i vis lectica ejus ob quandam divitiarum inanem ostentationem per urbem gestaretur. Octaphoro sanmportatur, Avite, Philippine Hunc tu si sanum credis, Ῥite, furis. Cum itaque lectica antiquorum ita se haberet, non modo pro
sede commoda, verum etiam conciliando somno, dum claudebatur inserviebat, ut Iuvenalis testatur his verbis: c SatyrNamque facit somnum clausa lectica fenestra.
tamque frequens illius erat usus, ut castra lecticariorum, qui solum gerendis lecticis, vel etiam matronis in eis deponendis acgestandis, ut est apud Jureconsultos mentio, destinabantur, pluribus in locis haberentur, in quibus Jura ipsiis dabantur, ilia in castris fieri solita agebantur, quamquam libertis omnibus lectica per urbem gestari vetitum credam, Suetonii auctoritate inductus, qui Claudium imperatorem Harpocrati
liberto lectica per urbem vehendi lectaculaque publice edendi justribuisse scribit. AFqui sellam duplicem fuisse tradidit Antyllus, sive potius ejus interpres calteram, in qua sedebant, quae Vel
cooperiebatur,vel aperta sinebatur,&a nonnullis,Veluti a Cae i lib. t. lio Aureliano portatoriasseua, ac fertorium dicebatur, alteram
264쪽
23 HIERONYMI MERCVRIALI scet, cum podagrici divites, atque alii principes, deliciis nimis dediti, illa quotidie vehantur, quaticin viros magistratum gerentes olim gestari consuevisse, atque inde curulis seri, in qua tantum sedebatur, nomen emanasse arbitror secundam, in qua jacebant, non habemus, quod ego sciam, nisi dicamus lecticamnosi ram illius vicem gerere, atque ipsis eandem rem significasse lecticam, tellam, jacendo sedendove idoneam. Cui sententiae Lib. . e. 6. plane subscripsisse videtur 4 tius Amidenus, qui inter est Diiones sellas omittens, solum lecticae duplicis mentionem fecit, ejus scilicet, in qua vecti sedebant, ijus in qua jacebant. Fuerunt igitur tum lectica, tum sella instrumenta quaedam, quibus divites, senes ,ri qui ambulare non poterant per urbes,4 in itineribus a servis vehebantur , quibusque medici gymnastici ad exercendos Valetudini gratia tam sanos, quam infirmos non
ιν de tuend. raro utebantur narrat enim Galenus, Antiochum medicumjam
νῆ'ς μή oectuagenarium se in vivendo solertissi mum, si quando longius ire e let ori selia, modo ehiculo sarisolituo. Narrat similiter ilinius Caecilius, avunculum suum Romae seta vehisolitum, ne Hias eritas ullum dii tempus eriperet. Vnde judicari potest, senestam in exercendis seipsis, quam in obeundis privatis actionibus gestationes in sellis in usu habuisse,perinde etiam ac in languem tibus medici easdem usurpasse animadvertunturi in quibus is
o ibissu modus secundum i Herodotum Observabatur, ut neque minus.'ξ, i,' ' quinque adiis neque plus quam hujus duplum similes gelationes producerentur,atque itasequenti die observarentur; tertio vero die quin
que stadia singulis diebus usque ad triginta adia addebant. Et nequis forsan suspicetur, sellam atque lecticam idem extitisse, prae Lib. o. ceteris unum et Martialem adducere possumus, apud quem obscurum esse nequaquam potest, illas diversas fuisse, cum ait: Lecticam sellamve sequar 'nec ferre recuso, Per mediumpugnas, se prior ire lutum. quod similiter his Tertulliani verbis in libro de pallio confirmatur, ipsas quoquejam lecticas, sese as queis inpublico quoque domesice, ac secrete habebantur, ejeravere. Iam vero sellarum alias fuissepelliceas, alias os eas, nonnullas eboratas, aliquas argen ratas, ex Lampridio in Heliogabalo certo sciri potest. M
265쪽
X II. Vod agitationem per cunas, lectulos pensiles, quos
duos sub κλίνης vocabulo a Graecis complexos sentio, '- factam inter gymnasticae exercitationes recensere Velim,
forsan aliquis mirabitur, cum hac tempestate cuna solis pueris eblandiendis inserviant, paucissimique sint, quibus medici pensiles lectulos parari jubeant verumtamen is mirari desinet, si Galenum, Herodotum medicum, Flium,&Avicennam diligenter legere placuerit: qui cum hujuscemodi
agitationes inter alias corporum humanorum exercitationes adnumerarint, cur a me silentio praeteriri debeant, non video. Nam cunas ob pueros potius, quam adultokeXcogitatas fuisse non equidem dissiteor, sed puto talem motionem interdum viris cum ad leniendos dolores, tum ad conciliandum. somnum non parum adjumenti praestare posse,ut praeclare scriptum est ab Antyllo, AElio, apud quos lectusfulcra mob, lia juxta angulares pedes habens nil aliud mea sententia signi ιficat, tuam cunas ipsas, quas etiam intellexit si Celsius, ubi dixit,
si ne id quidem est, uni lectit pedi certe funiculus ubjiciendus es, atque ita lectus huc se illac impelgendus etsi Oribasii interpres nomen κλίνης pro lectica transferre maluerit, ciccirco omnes illos prorsus falli credo, qui in gymnastica medicorum eas nullum usum habere censeant. Quibus similis quoque est Xercitatio illa puerorum, dum in ulnis a nutricibus gestantur, quae Wa medicis, Platone pro ipsorum valetudine mi rum in modum probatur. Eadem prope est tam lectulorum, quam balneorum pensilium ratio quae omnia quoniam ab Asclepiade Prusiens frequenter usurpata apud ilinium traduntur, ut is infirmorum voluptatibus , ac jucunditatibus inserviens, penes homines auctoritatem adipisceretur, sicuti inventori suo gloriam, atque existimationem incredibilem pepererunt, ita quoque utentibus multam utilitatem simul atque delectationem attulisse rationi consentaneum videtur: atque
266쪽
23 HIERONYMI MERCURIALis atque inde emanasse, ut posteriores medici similem motum ad exercendos homines comprobarint quamquam pauci, vel nulli quod ego sciam talium instrumentorum formam, ac utendi modum tradiderunt, a quibus certo admoneamur frequentem illorum usum aliquo tempore extitisse nisi credamus antiquos scriptores propterea hujuscemodi res scribere neglexisse, quia vulgatae, omnibus manifestae essent. Quae temporibus nostris cum a plerisque ignorentur, operae pretium me facturum spero, si breviter quid sentio, in medio afferam. Nam delectulis pensilibus, quos primum ab Asclepiade exco- lib. 16. , gitatOStradi Plinius, opinor eos fuisse lectos quosdam parvos, modo ex lignis, modo ex aere, modo ex argento ma- lib. 33 RU jores nostros etiam argenteos lectos habuisse scripsita Plinius' constructos, qui quatuor angulis funibus ad cubilium laquearia alligabantur, ita ut a terra sublati aliquantulum, quas in aere, pendere Viderentur Balnea similiter pensilia a Sergio. lib. s. c. 14. Orata, teste lini, primum inventa, non quae supra tecta fiebant, aut concamerata loca, ut voluerunt aliqui, sed nulla alia fuisse credo , quam labra ilia vel marmorea, vel aenea, Cellignea ad lectulorum imitationem laquearibus appense, quominimo quolibet manuum impulsu, alias leniter, talias Ῥehementius d Epist. yo agitari Herent, quod i Seneca ad Lucillum scribens nobis manifestavit his verbis Balnearum suspensura inventa es ne quid ad lautitiam deesset. His igitur motibus quOScunque Xerceri medici praecipiebant, huic uni potissimum studebant, ut
motum citra laborem, lassitudinemve ullam afferrent deinceps curabant, ne in exercitatione illa jucunditas desideraretur, quae profecto magna in lectulis, at maxima in balneis reperiebatur, nempe quae praeter suavis imum illum motum aquae delectationem addebant, dum ea mollissime, blandaque titillatione quadam singula corporis membra tangebant sinamque balnea pensilia ea fuisse intelligantur, quae supra tecta fierent, quomodo in illis major illa voluptas, ob quam secundum Senecam Ilinium e Xcogitata fuerunt, reperiretur, quam in aliis, non video. De pensili lecto dixit Herodotus,
gestationem in illo tamdiu faciendam e se, quamdiu quispiam in se la gestatus quadraginta stadiorum iter conficiebat alteri tamen
267쪽
ejusdem auctoris sententia libentius acquiesco, videlicet hujuscemodi exercitationem, quanta esse debeat, facile numero definiri non posse quod non tantum in his, sed cin omnibus aliis sentio ob varias ac diversas aegrotantium affectiones, quibus non eadem ullo modo convenire posse, omnes vel mediocriter in nacdica arte periti uno ore praedicant. Lectulo pensili simile aliud instrumentum veteres habuisse invenio, quod σκιμ πιλον Graeci, sic podium Latini eodem vocabulo appellarunt hoc licet nusquam appenderent, erat tamen vel
jectus parvus, vel quid in formam lecti pensilis constructum: atque ipso per urbes, per vias tam Viri, quam muliereζgestabantur, ut Dion historicus demonstrat, scribens, primo Augustum ac Tiberium in si odiis quandoque vehi solitos, cujusmodi mulieres tempore suo gestabantur, secundo quod Seu
rus, dum Britanniam obiret, scimpodio undique obtecti ferebatur. Ceterum qualis hujus instrumenti figura extiterit, haud satis constat: putandum est tamen sellam fuisse ita fabricatam, ut lectum plumeum parvum caperet, ita vinctum, ut pendere Videretur, in quo si non penitus saltem ex aliqua parte, qui ferebantur, jacebant, Mundique, ne ab aeris injuriis laederentur, cooperiri poterant hoc intellexisse meo judicio videtur a Iuvenalis, cum Crispinum quendam mordens dicebat u dedit ergo tribin patruis aconita vehatur
Penslibinplumis, atque Linc deficiat nos. de eodem interpretanda est haec inscriptio, quam mihi dedit Aldus Manutius, Paulli doctissimi eloquentissimi filius eruditissimus, quamque Parma ad Andream augerium olim allatam retulit. D. M.
268쪽
234 HIERONYΜI MERCURIAL 3 s. io Meib. neque aliud significavit Galenus, quando balnea ingrediendi modum hecticis praescribens lacec scriptis mandavit: ρms ουν-
tantem volo portari scimpodio ad balneum, neque aliud Libanius rhetor in libro de sua ipsius vita intellexit, dum dixit: eum domi sum, in lectojaceri ubi vero in schola, in scimpodio, o Lib. 1,.e. io sicut etiam idem intellexit Gellius, ubi scribit, se Frontonem Cornelium pedibus graviter agrum in scimpodio Graeciens cub tem λυenisse Patet itaque non modo ob delicias atque voluptates a majoribus nostris lectulos ac balneas pensiiles, necnon scimpodia; verum etiam I medicis gymnasticis ad exerce da valetudinariorum corpora usurpata fuisse. Quale porro fuerit instrumentum illud machinamentum raptorium,in macron. Liba .e.6 4'arton Caelio Aureliano vocatum, qualisque apud eundem bb I 3U Vix recussabilis sera Italicanominata, quibus duobus gestabantur,. nondum mihi plene compertum est, cum a nullo alio auctore ipsorum mentionem hucusque factam invenerim nisi fuerit, ut supra diximus, petaurum, vel potius sit Caelii contextux depravatuS.
T XIII. De Nas statione, se Piscatione, ΙΝter gestationis species, quae plures exercendis corporibus
extiterunt, navigationem quoque reposuit Antyllus, quem secutus Flius, post eum Avicenna manifeste eam pro exercitatione habitam demonstrat id quod utrique non tam ab experientia me judicio desumpserunt, quam ab antiqua. 4. Aph., diVini Hippocratis sententia, qua navigationem Movere corpus, terturbare dixit nisi quod Avicenna navigationem inter debiles exercitationes adnumeravit Hippocrates Veroeam corpus magnopere perturbare asserit, id quod potius vehementis quam remisti motus argumentum videtur. Hac navigationis exercitatione duas praesertim gymnasticas, sed non admodum usas invenio, medicam scilicet, tellicam Medici ea utebantur vel ad aliquorum sanorum habitus conservandos,Vel ad nonnullorum aegrotantium sanitatem comparandam ad
269쪽
sanos utebantur navigatione, quod ut ab Aristotele scriptum p xxi r est mare ob placidas aspirationes alubritatem insignem facit, unde navigantes semper coloratiores existunt, quam in paludibus degentes. Ad aegrotos Vero, quoniam idem humores putridos ac nocuos tum vomitu, quem frequentissimae insuetis praesertim parit, tum ventis ac vaporibus siccis exiccare
natum est quare dicebat 4 Avicenna navigationem leprae hydropisi, poplexiae, stomachi frigiditatibus, nec non inflationibus eiusdem magnopere prodesse. Plinius veroin phthisicis hi .s&sanguinem excreantibus adjumentum afferre Annaei Gallionis post consulatum ita curati exemplo testatus est qui item ab hujuscemodi affectis AEgyptum peti non obterram ipsam, sed propter navigandi longinquitatem censuit, ut etiam ejus Ne- , liti; pos Plinius secundus Zosunum libertum sanguinem ejectantem eo se misisse, confirmatum a valetudine rediisse narrat. quamquam auctor ille nomine Plinii falso inscriptus in libro . de re med. senserit phthisicis utilius esse in saltibus morari, ubi pix nascitur, quam in mari navigare, marina loca visita
re quod etiam traditum est a Marcello medico nam&Galenus I x de simpl. medic ubi de terra Samia loquitur, memorat, multos pulmone ulceratos Roma ob id in Libyam pros sectos, annis aliquot inculpatos vixisse, postea vero morbum recruduisse, ubi non pari cura vivebant. Modus in navigatione valetudinariis observatus sic ab Herodoto describitur, quod
is sexaginta stadiu incipiebant, ct in duplum horum desinebant.
Porro navigationis plures fuerunt differentiae, quando aliae in mari, alliae influminibin aliae in magnis, aliae inparvis navibus, aliae remis, alia remulco, aliae ento , aut vehementi,
aut placidiore fiebant. De navigatione per flumina traditum esta Ilutarcho, eam mmu nauseam producere, quam mare, quod hil . h. 4 i, tam odor, quam timor e maris adspectu proficiscentium corpora perturbant, atque sic vomitum cient, quae res a fluminibus minime contingit contra Caelius Aurelianus in inveteratis capitis doloribus ceteris praetulit longam per maria navigationem, soniam ut ipse inquit)fluminales,velportuosae mVigationes, necnon agnorum , incongruae judicantur, nimirum quae caput terrena exhalatione humectantes insteidant, maritima vero latenter,
270쪽
i atque sensim corpus aperiunt, proprietatis ossi corpus
adurunt , atque ejin habitum quadam mutatione reficiunt. Hic igitur fuit apud gymnasticos medicos navigationis usus, quam pariter bellicae studiosos amplexos fuisse diximus quandoqui dem naumachiae illae, quae a Romanis in circo, vel aliquo terrae simu prope Tiberim manufacto tali exercitationi designato repraesentabantur, fuerunt quidem ad populum oblectandum secundum aliquos praecipue institutae, quales Issae, quas ab impurissimo Heliogabalo in Euripis inoptenis interdum exhibitas tradit Lampridius attamen probabile est quoque apud me, huic summopere illas inservisse, ut in ipsis ad navali uni pugnarum disciplinam acquirendam milites exercerentur atque ad hoc existimandum, ea ratione potissimum adducor, a Lib. i. Hist quod Romani, Polybio referente, bello Punico Carthaginiensibus mari bellum indicturi milites in navali disciplina b capos exercuerunt sicuti etiam scribit Suetonius, Augustum, dum contra Pompeium pugnaturus esset, inportu Iulio apud Bajas isse essecfo, milites in navali exercitatione tota una hyeme detinuisse. ut hinc clarum esse possit Romanos exercendis copiis suis tam mari, quam terra Operam semper dedisse, atque hujus studii gratia ' naumachias instituisse, non modo pontem naumachiarium ea ratione nuncupatum, quem concrematum ex la
39 Ice In Raetia caesi erium refeci se scribit Plinius, habuisse, verum etiam locum peculiarem, cuius vestigia adhuc manent,
Naumκchia ita dicta a praelio navali ad exercendam enim juventutem Romanam navali praelio Naumactata instruebantur marum una a Domitiano extructa fuit, sub colle Hortulorum, loco sane commodo, quod facile in vallem hanc, quae Martia dicebatur , poterant aquae per aquarum ductus ex locis editioribus deduci. Eruta enim terra undique muro cinxit fossim amplissimam , in quam ex aquaeductibus emissa aqua, lacum seu pelagus emciebat latisIimum , ita ut navibus ac triremibus esset locus valde commodus, tali enim artificio nunc inducebatur aqua , nunc educebatur finito praelio , ut ubi modo pelagus , nunc tellus videretur cum peregre adventantium praesertim stupore atque oblectatione. Adlui supersiunt nonnulla vestigia, ex quibus aliquo modo colligitur , quanta fuerit ejus magnitudo. Non desunt qui volunt ad Tiberim ferme excurrisses navibus enim hic triremium instar, navalia, ut dixi, committebantur praelia , non minore spectantium voluptate , quam ea gerentium utilitate. Ex his enim exercitationibus ille fructus prona inabat, ut spectantium ocu- licita imique replerentur Romana juventus ablegato otio assueferct praeliis, quibus Romanum propagandum tuendum erat imperium , committendis.