장음표시 사용
291쪽
quenter nativum humidum, a quibus duobus universiis sanitatis status dependet, exhauriri ; at eam eram minime est e facile convincetur, si exercitatio debite administrata,quemadmodum medici antiqui decreverunt, consideretur; quae tametsi calorem nativum augeat, stuperfluosque humores inaniat, si tamen adhibeatur eo modo, quo adhibendam inferius demonstrabimus, tantum abest illam nativum humidum consumere, aut sanitatem aliquo pacto labefactare, ut potius editraneos humores dissipando, superfluitatesque abradendo, quae ipsum humidum
turbare ac inficere possent, idem conservet, simul cum calore vividum reddat, nec non carnesin cetera membra solidi Ora purior emciat ex quo venustissim e malenti carnes a Com. de Utentium exercitatione τυροῖς κυζω - ω σπημα , sive ea ei 'Π' ' i'l' jam exacte coagulatis, non utentium προῖς δ et γ -οις ,
sive adhuc coagulationem subeuntibin adsimilavit. Quod autem ultimo addebant, in carceribus conclusos sine ulla exercitatione sanam vitam degere, si intelligant sine exercitatione proprie dicta, quam vehementem motum si definiebamus, Vera dicunt,in nos quoque assentimur : at si de eXercit tione communiter accepta loquantur, ut eorum fuit sententia, dicimus in carcere conclusis vel frictione, vel aliquo alio motu fuisse usos alioqui ab omni motu penitus desistentes, imposibile est, ut multo tempore fani vivant, quando quotidie
caratione complures aegrotare, atque etiam interire in carceribus videmus unde si Averro es pravitatem ab exercitationi. 6 collis. privatione nascentem probaturus a carceratis argumentum ac ' 'ξ
cepit, nempe qui dicebat is facies cauticas, colorem impu-Tum,in omnes operationes laesas habent, quod non magis homini, quam aliis animalibus latentibus, di volucribus in cavernis detentis accidere dicebat, quod si qui reperiuntur, qui in carceribus sine ulla exercitatione degant sani, illi perquam rari sunt, usque adeo valida corporis constitutione formati, ut Omnibus noxis fortiter obsistant. Neque putandum est, huic sententia nostraeo Hippocratem ullo pacto refragari, quod i Epit'. sed: pestiferam illam in Thaso aeris constitutionem describens, pra ''vosque in illa genitos morbos recensens dixerit : E,νε- ,
292쪽
diue HIERONYMI MEM. CURIA Lis λω mkrι. Id est, Fiebant autem haec adolescentulis, uυembus, aetate florentibus, atque horum iis praecipue, qui inpriaestris, g=mnasiis exercebantur quoniam si recte verba auctoris eth ilisti in examinentur, dictis nostris maxime favent, cum ibi
narretur, corpora exercitata ob calorem virium firmitatem morbis illis magis restitisse, atque feliciori ceteris successaevassisse. Itaque nulli jam obscurum esse arbitror, quam gravibus in erroribus versarentur illi, qui audacter ne magis, an insolenter, an quod novarum opinionum studiosi essent, ignoro exercitationem sanitatis conservationi nullam opem praestare assirmarunt contra, quam probe, prudenter effecerit Hippocrates, Plato, Galenus, Avicenna, qui nullum praestantius auxilium pro tuenda sanitate reperiri ipsa
recta victus ratione , necnon exercitationibus opportune administratis memoriae tradiderunt quae duo cum diligenter profiterentur Olim Persae, usque adeo turpe reputarunt aliquos
spuere, emungere, fatibus plenos videri, quasi sic ut scribit aenophon coarguerentur neque modico victu uti, neque
laboribus humiditates corporis consumere. III. Improbatio eorum, qui omnes homines exerceri debere sentiebant.
REfutata eorum falsa opinione, qui exercitationem corporis ad sanitatem nihil conducere asserebant, jam e confutare aggrediamur, qui omnibus nullo delectu habito in jungendas exercitationes este censuerunt UOS prae dictis meliorem sententiam habuisse, ratio ipsa, Galeni auctoritas persuadent. Isti etenim animadvertentes, Hippocratem hanc indefinitam propositionem enunciaste Labores cibum praecedant dixerunt senem praecepissi , ut omnes homines ante ciborum sumptionem sese cxercerent : ad haec sententiam suam aliis rationibus confirmare nitebantur, quarum prina fuit, cunctos homines naturaliter exercitationibus inclinari, quemadmodum pueri vel mox in lucem editi
293쪽
attestari videntur, iropterea inclinationeS a natura omnibus tributas ab omnibus etiam debere in usum poni, nec ullo pacto irritas fieri, tanto magis quando inclinationes illas ob aliquod excellens bonum naturam largiri in pluribus manifestatur, sicuti in majori 1Ominum parte exercitationum inclinationcs in usu positas sanitatem bonum excellentissimum praestare, nemo negat alia ratio, qua moti isti in similem opinionem devenerunt, fuit, quod si omnes homines necessario excrementa generant, quae continuo expelli necesse est, alioqui aucta laccumulata nativum colorem consopirent, pessimosque morbos citra controversiam progignerent, atque hujuscemodi excrementorum magna par per exercitationem expellitur, di maturve consentaneum rationi plane videtur, nullum reperiri posse , qui exercitatione ad educendas quotidianas superfluitates non indigeat, is id omnes homines exercitationem desiderare addebant insuper, quod si aliqui reperirentur , quibus Xercitatio minime conVeniret, procul dubio essent illi, qui natura corporis imbecillimi sunt, qui cum ab exercitationibus utilitatem capiant, ceterOS UOS- cumque ab iisdem juvari, ciccirco illis uti debere consc-quens est. His ergo rationibus persuasi cunctis passim hominibus ante cibum saltem injungendas exercitation elesie praedicabant : sed, ipsi apertissime allucinati deprehenduntur. Quoniam cum hominum naturae conditiones usque adeo diversae sint, ut neminem invenire sicut scribit Ga lenus alteri similem prorsus liceat, sintque quibus medicamenta noceant, quibus prosint , quos immodicus coitus, sive λαι γεια secundum Hippocratem, aristotelem, α Ga- p R'lenum juvet, quos vel minimus laedat, sic de singulis: a p ol l.
rite rationabile fit, aliquos dar1, qui non parum ab eXercita 1r.tionibus corporis offendantur, ut inferius monstrabinaus ,
proinde universale illud praeceptum non sine ingenti discrimine esse. Nam auctoritas illa Hippocratis, quam sibi favere sunt arbitrati, haudquaquam ut bene sensit . Galenus in V. 'ζ μζ' sinuat, quod omnibus hominibus exerceri conducat, immode ordine exercitationis, cibi auctor ibi sermonem habuit: quasi innuere Voluerit, quibus exer citari expedit, praecedere
294쪽
216 HIERONYMI MERCURIALI sexercitationem cibo debere quod porro idem censuerit, exercitationem haud cunctis prodeste, in libro de grassantibus morbis palam testatus est, ubi calidas naturas quiescere censet Ratio vero prima, qua sententiam suam adstruebant, ibis Erid. cet Vera sit, atque a Platone ac Galeno confirmetur. μ' hilominus eorum dictis parum opitulatur siquidem homines a natura profecto ad motu simpliciter inclinantur, nullus est, modo sanam vitam degat, qui perpetuo otio torpeat,
nunquam moveatur; at quod iidem inclinentur ad eos vehementes motus, quos sub certiS regulis complexos exercitationes vocamus, nulla ratio dictat, neque ullus sanae mentis pronunciaret. Ex quo apparet ratione naturalis inclinationis minime cunctos exercitationibus aptos judicari debere. Ad alteram rationem, quae certe multa probabilitate non caret, respondemus excrementa continuo in corporibus nostris collecta necessario esse tollenda, at quod solis proprie dictis exercitationibus hujuscemodi exinanitio peragatur, falsum Omnino est quando balneum, frictiones, insensibilis transpiratio, gestationes citra motus ullam vehementiam simili evacuationi perbene satisfacere possunt, quemadmodum appositissimis
5 . de tuend. PrimigeniS,in alteri u S cujusdam exemplis demonstravit Ga- - ς'p'U' lenus , quos ab imminentibus morbis exercitationis abstinentia, soliusque balnei usu se liberasse, sanosque conservasse test tur quod vero postremo loco addebant, cum imbecillimi nistura exercitationes requirant, alios quoscumque etiam requirere, dicimus assiimptum verum esse videlicet imbecilli corpore natos ab exercitationibus non parum uvamenti percipe- In lib. de ut Socrates apudo Xenophontem sui ipsuis exemplo pros bat, natura infirmissimoS, si exerceantur, fortiores evadere, quam naturali fortitudine praeditos, sed inexercitatos, post Socratem Galenus, qui multos a natura infirmo corpore genitos moderatis exercitationibus naturae errores correxi sth, cquasi novum corporis, ac meliorem habitum regenerasse scribit attamen cou sequens falsum este confitemur, neque enim
sequitur, imbecillimi exercendi sunt, ergo omnes alii; siquidem calidi sicci immoderate, tametsi non sint imbecilles,caustis antedictis exercitationes non requirunt, quia vires non
295쪽
sunt, quae exercitationem inhibeant, sed intemperies corpo-r1s, quae dum ab exercitationibus augetur, eas prorsus noxias csse indicat Concluditur ergo Omnes homineSexercitatio a a. de tuend. ne proprie dictas minime desiderare, atque illos, qui hoc asseverarunt, toto caelo aberrasse quamvis exercitationem communiter acceptam, prout quaslibet vel minimas corporis agitationes complectitur, nemini sano negari posse fateamur, quando nihil sanita tam hominum, quam brutorum aeque perniciosium de tale invenitur, atque cujuslibet motus cessatio, consumatumve otium, quibus non tantum universus corporis habitus insigniter refrigeratur, calor nativus hebetatur, humiditates supervacuae crescunt, molestusque quidam omnium virium torpor connutritur, Verumetiam, ut dicebat Q . de orth Galenus, cuncta membra tenuia, debilia , atque flaccida id . .' I,
evadunt, subinde non raro exitiales morbi nasciuatur, i in de aucqui ad numoribus rigidis plerumque originem ducenteS, Vel tib et defiast.
ad mortem, vel ad perpetuam valetudinis offensitonem perducunt
exerceri debere, nassuetos minime exercendos esse judiscabant quorum sententia tametsi speciem veritatis qua dam praeseserat, ceterisque duabus jure anteponi mereatur, haud tamen prorsus errore vacat, dum actuetudini nimium tribuere, quasique supra naturae condicioncs illam statuere Videtur. Ceterum , ne horum placita injuste refellere credamur, rationes, quibus adducti in eam sententiam iverunt, errata, quae commiserunt, in medium proponemus,
ut veritas facilius elucere aequo judici possit. Isti itaque cum h. legissent apud medicorum principem ς Hippocratem, O S, qui ρ ,o consueti siunt solitos labores ferre, etsi fuerint imbecillas ct senes, non consuetis, fortibus , juvenibus facium ferre quaeque ex longo tempore consueta sunt, etsi deteriora sint, in puetis μnus incommodare , asseveranter pronuntiarunt , neminem X. k in assesc-
296쪽
2ue HIERONYMI MERCURIALI sin assuetum exercitationibus, Haboribus committi debere, alioqui maximopere offendi, sed dumtaxat assuetos, nempe quos parte exercitatas robustiores habere, tropterea laboribus in damno resistere experientia demonstrat addebant his rationes, primo quod Onanes illi, qui cuilibet rei insuescunt, magna ex parte naturae suae convenientem consuetudinem deligunt; quoniam laedentia experti, illa repudiant. juvantibus adhaerent unde exercitationibus assueti in illis tamquam sibi familiaribus conservari debent : qui vero quiescendi consiuetudinem contraxerunt, ab illa nullo pacto sunt removendi, quasi tales experti sint ab exercitationibus se ipsos ostendi, Ma quiete utilitatem capere. Secundo, quod juxta philosophorum medicorum placita consuetudo in nat
ram transit, ciccirco non secus consuetudinem permutantes Oblaeduntur, atque illi, qui naturam pervertere,in adversus illius impetus obtendere conantur. Tertio, quod si consueti quiescere longo tempore sani ita vixerunt, verisimile fit, eadem quiete reliquum vitae cursum ipsos sanos peracturos ex adverso verendum esse, ne iidem aegritudines diversias incurrant; siquidem permutantes in contrarium, vivendi rationem, alia ipsi consequentia in contrarium statum permutari, necessarium videtur. Huiuscemodi ergo rationibus inducti, isti constanter amrmarunt, consuetudinem non debere mutari, ideo solitos exerceri exercendos esse, solitos quiescere inquiete permanere debere. Sed, ut dixi, licet hi minus culpandam sententiam secuti sint, attamen neque ipsi erroribus , Aphoris caruerunt, quia ' Hippocrates in omnibus ad massueta trans-
- embdum esse judicavit, ne quando ad illa descendere coacti graviora damna patiamur, quod magis agendum est, quando illa, quae consueta sunt, nimis perniciosa existunt, qualis est
consummata ab exercitationibus cessatio, unde Hippocratis citata auctoritas in eo sensu accipi debet, ut voluerit, quemadmoduna&n Os, velimus, nolimus, assentiri cogimur, asse sueta insolitis minus turbare, neque propter hoc interdixerit, quin ad insolita quandoque transeundum sit, praesertim cum assi icta valde prava sunt,4 in assueta mulio meliora. Primae itaque rationi respondemus, assumptum falsum esse uni
297쪽
versaliter intellectum, quoniam sicuti multi consuetudinem
naturae eorum convenientem induunt, ita quamplures vel dulcedine allecti, vel negligentia, aut aliis cienti studiis, vel prae nimia stupiditate sese laedi non sentientes, in malis consuetudinibus, Mnaturae ipsorum inimicis persistunc quemadmodum faciunt quiescendo, lassueti, dediti, qui quietis voluptate delibuti non sentientes offensionem ei assueverunt non autem quod eam tamquam sibi ipsis convenientem elegerint, nimirum quam jam ante hominibus cunctis inimicam probavimus. Ad secundam vero rationem dicimus, naturam profecto, consuetudinem parum differres, haud tamen sequi ex hoc, quod numquam consuetudo mutari debeat quandoquidem si medici naturas pravas, id est naturales intemperies emendare, in meliusque permutare omni arte contendunt, ut sanitatem, habitum bonum corpori ingenerent, cur item pessimae consuetudines ab illis in honestiores, salubriores permutari nequeant, ignoro eo praeser tim quod facilius exuuntur, quae consuetudine suerunt contracta, quam quae a principio ortus a natura tradita accedit huc, quod otiandi consuetudo perniciosa est, quia ut di cebat Celsus potest incidere laboris necessitas. Tertiae prae ' Lib i. q.
terea rationi opponunu cos, qui in pravi consuetudinibus
persistunt, tametsi ob iucunditatem non advertant, perturbari, ut innuere voluit Hippocrates, dum haudquaquam inamieta deteriora non turbare, sed minus turbare dixit; neque propter hoc laudari, probari debere, quod multo tempore in similibus consuetudinibus vitam sanam traduxerint quoniam sicuti dicebat Galenus, illi, qui cibis mali succi victitant, o deaam, longo tempore malignitatem intus alentes, tandem qualibet vel minima occasione pessimos morbos incurrunt, similiter quoque in pessimis consuetudinibus perseverante saepenumero intus malos habitus concipiunt, quos per aliquod tempus non percipiunt, quousque humores pravi otio nutriti, iupra modum aucti in curabiles, molestissimas aegritudines inducunt. Quamobrem elaborandum est universis sanam ubiam Optantibus , ut malae consuetudini innutriti minime se voluptate atque damni ignorantia decipi sinant, immo quam-
298쪽
26 HIERONYMI MERCURIALI sprimum ab ea recedere, paullatim tamen, it dixit Hippocrates, πιαγωγῆς studeant, illud pro comperto habentes potius cum aliqua molestia permutandas esse perniciosas consuetudines, quam in illis cum delectatione persistendum. Atque haec pro male de exercitationibus sentientium refutatione dicta sussiciant Tempus modo est, quae corpora exercitationibus accommodentur, quod tempus, qui locus, demonstrare sed antequam hoc aggrediamur, disterentias, ut supra promisimus, ipsuisque tractationis Ordo expostulat, exercitationum breviter percurremuS. V. De exercitatio m disserenti . Vicumque ex antiquis exercitationum facultatem speculari, scriptis tradere aggressi fuerunt, tres primarias illarum differentias effecerunt, quarum aliam n ι- σκίας;κεν γυμνάσιον siVe praeViam exercitationem, alteram ωπίτυν, tertiam simpliciter exercitationem nuncuparunt. . . de tuend. PraeVia sive praeparatoria exercitatio secundum Galeni interi pretationem erat motus quidam tu mensura intra modum, in
qualitate ipsa incitatior, ac celerior, quae non modo corporis motu, verum etiam frictionibus,in unctionibus, similibusque aliis peragebatur, quaque ad curandam corporis rationem, cogendamve laxitatem, ut plurimum post venerem utebantur,
quamvis etiam interdum uterentur ante alias graviores exerci Dii de tuend. tationes, quod proprium athletarum fuisse scribit Galenus,r μ' ἐάή. immodica quiete ad magnum motum perinde ac a convalet rario ad contrarium absque medio subitus fieret transitus.
cies a Galeno ponitur,atque utraque erat motus quidam quan titate mediocris, tardus, citra valentiorem nixum subinde quietem interponens, modo frictionibus, modo ambulationibus, aliisque hujuscemodi motibus factus, qui tum emolliendis exiccatis a nimio labore corporibus, tum laxandis meatibus post graviores exercitationes,post vigilias, post moerores in- ' ,, serviebat proinde hic motus a Galeno eZtrema eXercitationis
299쪽
tionis pars nominatus reperimr, quoniam fere semper post magnas exercitationes, ne ad contrariam quietem illico trans grederentur, ipsam adhibebant, utpote qui ob tarditatem, frequentem interpositiam quietem medium inter exercitationem validam,& consummatam quietem teneret. Porro exercitatio simplex apud medicos gymnastas militas differentias habuisse de itur, alias ab extrinsecis, alias ab utendi rationibus alias a motus pliu tum quantitate,tum qualitatibus desumptaS: quae ab extrinsecis accipiebantur, plerumque a loco nomen sortiebantur, quando vel sub dio, vel sub tecto, vel in mixta umbra, quam ἄπη μ μιγῆ Graeci vocant, eXercitatio peragebatur item quando aut locus erat calens, aut frigidus, aut media temperie, iraeterea aut plane siccus, aut humidus, aut medio modo attemperatus. Differentiae ab utendi rationibus acceptae hujuscemodi extiterunt, quoniam aut continuus erat motUS, aut intermissus si continuus, aequalis, vel inaequalis Umintermissus, aut certo ordine, aut citra ordinem praetcrea, vel sine pulvere fiebat, Vel cum pulvere, atque eo alias multo, alias modico suaailiter agebatur vel sine oleo, vel cum oleo atque ipso alias exiguo, alias multo. Quae autem ab ipsius motus quantitatibus acceptae inveniuntur differentiae, tales sunt, quod exercitationes vel multo tempore durabant,in multae dicebantur, vel brevi, mediocri atque paucae, mediocres Vocabantur. Differentiae a motus quantitatibus desumptae illae quoque fuerunt, quae a vi motrice accipiebantur: nam sit vis magna erat, magna exercitatio; sin parva, parva sua mediocris, mediocris appellabatur. Porro a qualitatibus ita differentias a Galeno captas invenio Quod aut in brevi tempore mul b deni ea d.
tum spatii metiebatur exercitatione , si Ue re spatium ae Se cap. io.
pius in modico tempore terebatur, atque haec Xercitati celer, acuta, telo nuncupabatur, qualis cursus, umbratilis pugna, achrochirismus , lusu parvae pilae, coryci , --εροζειν, mτυλίζειν, 'uae in palaestris actitabantur humi circum-Volutatione. aut multum temporis in brevi spatio insumebatur, tardaque denta exercitatio talis motus nominabatur, ut
lenta ambulatio, vectatio in lectica aut in mediocri tempore mediocre spatium, sive breve pluries movendo peragebatur,
300쪽
16 HIERONYΜI MERCURIALI ssicque mediocris Xercitatio cyadebat praeterea magnarum alla praeter vim celeritatem quoque adnexam gerebat,
o φθόνον γ χνα σιον, id est vehemens , obuisaque exercitatio dicebatur, ut celeriter fodere, discum mittere, suae intermissione saltare, grave telum jaculari, continuatis quam maxime ictibus, necnon gravi armatura celeriter agitari alias evelocitate fiebat, αευτονον γυμνώιον, idest valem exercitatio vocabatur, sicut fodere, per acclivia ambulare, quatuor equos habenis simul coercere, funem manibus apprehensam scandere, alteres, omnesque Milonis exercitationes quod enim vehemens, valens exercitatio communi nomine magna di-
. con. i, aph ceretur, echi intelligere licet, quae Galenus sexto popularium morborum scripta reliquit, ubi inter enumerataS exercitationeS, equitationem magnam vocavit. Similiterin parvarum alia cum aliqua velocitate fiebat, remissa, sive εκλυτ' vocabatur , alia me ulla celeritate, ααμυρ is, sive languida aut imbecillis dicebatur, ex quibus duobus generibus erant vectationes sellis, lecticis, navibus piscatoriis,in similes gestationes otia neque vehemens, ValenS, remissa, languida, sed harum omnium media erat, mediaque, mediocris appellabatur, quales moderatae equitationes, moderatae ambulationes. Repetentes igitur has, tot fuisse exercitationum differentias dicimus, praeviam apotherapeuticam ,
orsimpiscem smplicium a se dio agebatur, aliasub tecro, alia
in mixta umbra alia in locostigido, alia in calido , alia in humido, alia in soco, alia in horum medio praeterea, aut erat per petua agi aque, se vel aequalis , et inaequalis aut intermissa,
ct vel inordinata, vel ordinata cum pulvere multo , vel exiguor, aut sine pulvere, aut cum oleo modico, mel multo, aut sine oleo,
aut multa, aut minor, aut mediocris, aut velox celeros acuta,
aut tarda, ct lenta, aut mediocris, aut magna, ct sve mens robusaque sve valens, aut parva, o vel remissa, vel langui imbecillis, aut media. Supersunt modo dubitationes duae solvendae ex dictis nostris sit bortae, prima est, quod
exercitationum differentias partientes aliam vehementem,s,. det iendo aliam remis am parvam effecimus, cum tamen malenus, ' ,h hb, it apertissime scriptum reliquerit, non omnem motum esse exer