장음표시 사용
311쪽
D ARTE GYMNAsTICA Lib. IV. 2 3
solitos facilius ferre nam sicuti consueta minime lassant, quos exercent, immo etiam delectant, pariter insueta tum molestiam adferunt, tum lassant Sene igitur omnes consuetis laboribus exercitari debent, sed tamen Velae mentia eorum remissa, quia, si corpora senilia vigorem, calorem , robur, inania denique diminuta habent, luventutis respectu exercitatione S quoque minores requirere, rationi consentaneum est . Ultimo, vitia corpo- . rum senilium propria exercitationum ipsi nequaquam convenientium genus demonstrabunt quae enim ex levi caus a divertigine,comitiali morbo gravi ophthalmia, auditus imbecillitate capiuntur, exercitationes caput offendentes evitare necesse est similitervi in omnibus aliis affectibus, non solum senes, verum & cujusque aetatis homines ita se gerere debent, ut iis exercitationibus sedulo abstineant, quae patientes partes magis exercere,in perturbare natae sunt. Sic itaque de valetudinariis ac senilibus corporibus exercendis statuendum erit.
De corporibus sanis exercendis.
Vicumque corporis exercitationes sanitati inutiles minime reputarunt, in fanis eas prae ceteris commendandas est e dixertint, tanquanta necessarium prope existat, sit exer citatione ad bonum habitum comparandum, atque Valetudinem conservandam non ignobile auxilium praestant,quod in sanis maxime ad jumentum ostendere possint. Hoc tamen Verum est, antiquos medicos multas fanorum corporum differentias
effecish, inter quas primum locum obtinet corpus illud perse cta sanitate praeditum, quod mensura regula ceteris possitum fuit, potiusque mente designari, quam in ulla regione reipsa
inveniri potest: et si Galenus multa corpora temperata in sua a. de tuend. regione Veniri memoriae prodiderit. De tali namque corpore
nullibi existente sermonem non sum habiturus, sed de illis tantum agam, quae ita praesente sanitate fruuntur, ut valeant sine ulla molestia cunctas illas actiones obire , quae communiter ab Omnibus exercentur cum enim medicus artifex sensit-lium rerum existat, quae sensu sese produnt, non quae sola M. . cogita
312쪽
2 4 HIERONYMI MERCURIALI scogitatione comprehenduntur, tractare debet. Haec itaque corpora sana, quoniam quotidie comedunt, atque nutriuntur, necessario multa excrememta generant, quae nisi continuo a corpore per exercitatione educantur, tandem prava dispositiones aph. y ingenerant unde prudenter scripsit a Galenus, hominem, si utatur mediocri exercitatione se bene concoquat, o missuperfluita tibin mundum reddere. crum enim vero in fanis quoque plurima consideratione digna sese offerunt, tam ex parte exercitationum, quam exparte exercitandorum. Ex parte exercitationum sciri debet, nutam exercitationem , n e violentam, neque immodicam esse debere, ut in libro rei σφωρος adnotavit Galenus:& propterea exercitationes fossorum4 messorum nemini fere eorum conveniunt, qui prospera Valetudine fruunturi celeres motus,in vehementes in robustis commendantur, qualis lucta, discus, pila, hujuscemodi, comagis si consueti fuerint moderati omnes quibusvis fere
aptantur. Porro exparte corporum exercitandorum imis mentem adhiberi oportet, consuetudini. aetati, habitu unisersali
corporis, particulari rationi vivendi, necnon temperaturae. De
consuetudine saepius diximus etiam in omnibus observari debere liquidem quae consuetae sunt exercitationes, licet sint aut nimis vehementes, aut nimis remis te inamuelis majorem utilitatem atque delectationem pariunt Lat si quis vel minus, vel plusquam consuevit interdum exerceatur, protinus molestia
evidenter assicitur, ita ut non raro febres hac ratione continges lib. dee,ur, re scripserit 'GalenuS, dum exercitationes consuetae dimita l. ἡ tuntur. Quod Vero ad aetatem pertinet, jam diximus, provectos,feb. cap. ac senes remissiores qua ceteros, pauciores exercitationes poscere, pueri, juvenes, atque viri motibus fere omnibus pro sua quisque aetate sufficiunt, modo aliud quid non prohibeat, aut
modum corporibus privatorum,dc non athletarum convenientem minime exercitationes transcendant. Iuvenes enim dice-cebat Hippocrates,sive Polybus in primo de morbis si plus consueto laborent, convulsionibus fortibus, dupluris variis carnium, venarumque statim, magis,quam senes tentantur,quod corpus robustumin siccum habent, carnem densam, alidam, ossibus tenaciter adhaerentem,cili circumdata cutis valde tendi
313쪽
DE ARTE GYMNAsTIC Lib. V. a uetur quae omnia minus senibus insunt, propterea illi rarius hujuscemodi malis capiuntur. De universali autem corporis habitu sic determinandum censeo,quod pingues Obesi, quanto magis exerceantur, tanto prosperiore sanitate utuntur,quando dicebat Aristoteles, motu pinguedinem eliquari quod si P:
ctiam exercitationes sint vehemente atque acutae, nihilom l n p. 9.nino nocebunt. Nam Hippocrates corpulentorum itinera velocia debere esse voluit quin etiam Galenus inter cetera, qua i ad extenuandum virum illium obesum quadraginta annos natum administravit, se cursum velocem adhibuisse testatur.
Contra graciles in consummata fere quiete detineri opostulant, . t
quia sicuti corpulenti ira si contrarias habitudines ex con a d uend. trariikortas habent,ita contraria pro ipsorum salute exposcere videntur, alioqui magnopere laeduntur iique aliqui sunt, quibus exercitatio prodesse judicetur, ii proculdubio pauca in valde remissa opus habent unde sapientissimus d Hippocrates summa : ' ratione usit, graciles ite acturi lentispassibus incedant, quos
item mangones,' medici crastefacere volentes, Virgis verberabant, ut caro elevaretur, Mad eam alimentum traheretur. Qui vero inter pingues&graciles, vel Q ρ- sive quadrati, vel parum ad alteram partem declinantes existulit, si mediocriter, aut etiam vehementer, modo non immodice exerceantur,utilitatem insignem percipiunt, nimirum cum eorum calor ita a gis conservetur, superfluitatesque quotidianae exhauriantur. De particulari membrorum habitu idem dicendum, crassas scilicet parte magis exercendas, tenues minus, nisi earum tenuitas exntitrimenti distributione impedita, vel defectu proficiscaturi: quo in casu, o exercitatio convenit, genus illud unguenti, etiam pilis avellendis a medicis excogitatum, dropa Voca tum, de quo Martiali lib. III. LXXIV. Pslothro faciemque laυas, O dropace calvam,
Nunquid tonsorem Gargiliane times '
Livis dropace tu quotideano, Hirsutis ego cruribin, genisque. Mi a Pariter,
314쪽
2 6 HIERONYMI MERCURIALIS Pariter, partes omnes corporis mediae inter graciles, irasesses cxercenda sunt. In ratione vivendi hoc insuper animadverti debet, ut, qui parum comedunt, parum exerceantur, juxta
Hippocratis legem, ubi fames laborandum non est qui item
vigilant, ab exercitationibus arcendi, ne magis exiccentur, neve molestiae molestia major superaddatur, contra qui multum comedunt, multum exerceri debent, quoniam dicebat Hippocrates, non potes homo comedem sanus vivere , nisi labo. a. u., talibus enim opus est multo calore, ut multum conco , di quant, multus calor ab exercitatione, dicebat Galenus, facile suppeditatur , praeterea multum manducanteS magnam Xcre mentorum copiam aggenerant, quae nisi magnis, multis laboribus diminuatur, in prava dispositiones corpus deducunt. qui similiter multum profunde dormiunt, multis quoque exercitationibus indigent , quandoquidem in istis perspirationes retinentur, atque adeo sanguinis copia partes exteriores deserit, subitque interiora, ut adacto cultello non aeque emue- deli istor re valeat, quemadmodum scribitis Aristoteles,& ob id somno- ά lenti omnes decolorati evadunt , unde hos satis exercitari necesse est, quo perspirationibus aditus patefiat, sanguisve ad
exteriora servanda atque nutrienda revocetur Demum obtemperaturae rationem sic de exercitationibus judicium ferendum credo, ut sicci vel nihil omnino,vel lente satis minimum laboriose exerceantur nam exercitationes, quas suapte natura exiccare constat,si in siccis corporibus adhibeantur,quin intemperiem augeant, nemo sanae mentis dubitarit Calidi quoque,&praesertim acri ac mordaci calore praediti exercitationes modicas requirunt, ne a motu plus aequo incalescant, ipsisque, ut scri- ό bito Calenus, sola in necessariis actionibus obeundis motiones.. νh i, facta sum ciunt. Unde Aristoteles, quaerens, cur alii sedendos :b i. ' '' pinguefiant, alii macrescant, ideo evenire dicit, quoniam alii
frigidi sunt, alii calidi, alii excrementos, alii non & qui calidi
sunt, pinguefiunt sedendo, cum corum calor sine motu cibi concoctioni sussiciat, similitervi non excrementosii. Qui vero excrementis abundant, frigida temperie sunt, macrescunt sedendo, quoniam a quiete eorum calor quasi torpescit in ob id minus concoquit; pariterin excrementa non expelluntur, immo
315쪽
crescunt. De calidis hujuscemodi Hippocrates sermonem ha- p b
quod calidis naturis refrigeratio, aquae potus, quies conveniunt;
laborem, O cibum, quos ob calorem infestat sitis. Ex quo simul
clarum cilicitur, frigida corpora Vehementer atque mulaturi exercenda esse. Porro an humida ab exercitationibus uvamen percipiant, non immerito dubitari posse: eo quod bari θ . putic. stoteles scriptum reliquit, corpora humida a labore suffoca '' γ' ri, quia a caliditate motus humidum in Vapores convertitur, qui mox copiosi' fervidi effecti calorem nativum suffocant: attamen ratio secus persuadere videtur, quae demonstrat humida corpora excrementis abundare, tropterea ipsis labores validos congruere, tum ad exuberantem humiditatem consumendam , tum ad superfluitatum copiam adimendam. QEapropter, sicuti notat Petrus Apponensis, sententiam Aristotelis de illis intelligere oportet, in quibus quatuor concurrunt, ut sint humidivi calidi, ut humiditas sit multa , evaporabilis, atque circa pulmonem tales enim si laborent,in multum exercentur, periculiam est, ne humiditas a calore intrinseco acuto in vapores conversia pulmonis, cordis regionem occupando uuffocationem inducat. Qui ab his humidam corporis temperiem possident, nullum nocumentum, qui nimmo egregiam utilitatem ab exercitationibus Haboribus percipiunt;atque hac ratione ex mulieribus humida temperie in universu ni praeditis illae saniorem minus molestam vitam degunt, quae diutius talentius elaborantin exercentur, sicut Meaedem apud quas gentes, cin quibus locis laborare consueverunt, facilius pariunt, ut scribit Aristoteles neque ute
rum dissiculte gerunt, cum labor ea recrementa consumat,
quae in mulieribus otiosis tellulariis augentur. Quaecunque vero corpora calida simul & sicca sunt, nullo pacto exerceri
convenit; quae calida&humida , Xercitationem admittunt, at moderatam , non vehementem, non citatam frigida sicca ratione frigiditatis exercenda ratione autem siccitatis neque celeres, neque validos motu requirunt, sed modera-Mi 3 OS,
316쪽
2 8 HIERONYM MERCURIALI stos, totius lentos frigida atque humida omnium maxime ab exercitationibus vehementibu sin velocibus juvantur, quippe quae supervacaneam humiditatem absumunt,vi calorem nativum excitant, augentque. Sic igitur de corporibus exercendis in universum determinatum sit. Vo X. De locis in quibus exercitationes fieri debent. Anta cst locorum vis atque proprietas, quibus res in ipsis factae variis modis disponuntur, ut non modo plantarum naturae, sicut Theophrastus scribit, non modo brutorum Dcultates, quemadmodum auctor est Aristoteles, verum: ipsorum hominum corpora, atque animi, secundum Hippocratis Platonis sententiam, prout in diversis locis vel nascuntur, Vel aluntur , diversis atque mirificis conditionibus assciantur. Quapropter maximis laudibus digni sunt veteres medici, qui in singulis fere eorum artis operationibus : locorum qualitates considerandas omni diligentia praeceperunt. Nam extant loca, atque regiones, in quibus sit ea fiant, quae in aliis feliciter aguntur, contrarium prope finem consequuntur id quod prae ceteris illi quoque magnopere spectare debent, qui vel sanitatis
tuendae, vel boni corporis habitus acquirendi gratia,propria, at que etiam aliorum corpora exercere volunt qui nisi in eligendis opportunis locis valde mentem adhibeant , saepenumero dum juvare credunt, non contemnenda damna, neque negli gendas affectiones incurrunt. Circa itaque loci ad exercendum electionem tria praecipue magna consideratione digna Occur runt; Primum est, uis ab optimis entis perspiratus, ct a pravi obtecfiu unde loca ad septentrionemo orientem, a quibuS salubriores aurae perstant, posita, occidentalibus, & meridionalibus continuo praeferenda erunt: illa enim neque immodico calore fervescunt, neque frigore humore situs contrahunt, nec perniciosis vaporationibus, flatibus adductis, inficiuntur haec vero praeter aestum frigus intensum, quae modo uno tempore, modo altero inducuntur, insaluberrimas perspirationes ventorum ratione plerumque patiuntur quod si loca haberi poterunt,
317쪽
quae ventorum tranquillitate fruantur, quaeque prorsus temperata sint, qualenu Hippocratis, suam patriam extitisterefert Galenus , proculdubio haec cuncti praestabunt: alioqui is .ddi ierid. maxime curandum erit, ne Vehementissime saltem ibi venti vilax.ς Z7. spirent, quod corpora sese exercentium a motu atque calore aperta facillime ventorum incursus ad interiora admittunt, atque sic postea perniciosos affectu ingenti periculo concipiunt. Atque hac ratione a ventis optimo caeli situ desumpta factum puto, ut alii hyemales, alii aestivas thermas extruxerint: nam hyemales in transs yberina regione Aurelianum Caesarem fecisse, auctor est Vopiscus, quae ad meridiem expositae solis radiis attemperabantur, iroinde hyemalibus exercitationibus Valde accommodatae eranis aestivas vero aedificasse Gordianum juniorem, scribit Iulius Capitolinus, quae inter Caelium montem 4 squilias positae , opacitatem quandam blandam , gratissimas umbras exercentibus se praebebant. Secundum in electione loci considerandum est, ut sit aperit , non conclusem non opacm, quoniam, ubi liberior existit aer, minusque constipatus, corpora in ipso exercitata agiliora lividiora redduntur, quam si in crasso, denso concluso exercerentur. Atque hinc est , quod ut libro II diximus inter loca deambulationibus destinata . Vitruvius,in Cornelius Celsus magis hypae li p. . thron commendarunt, quam porticus,' hypogeum sicut&Phaedrus apud Platonem in dialogo ipsius nomine inscripto ex sententia Acumeni medici, cujus etiam ς Xenophonte cele g ό bris fit mentio, deambulationem extra civitatem factam ei, quae in civitatibus emcitur, praetulit hisce verbis 'νθέμου SYαι Πῖς δομοις - . idest, eo autem , tu obediem sodes Acumem in biis ambulatione acto his enim dixit minorem lassitud, Hem parere, quam istas quae in cursibu aguntur. De hoc enim Platonis loco cum supra promiserimus, nos plura dicturos, lana occaso pollicita servandi opportuna sese offert, eo magis quod Marsilius Ficinus, vir alioqui doctissimus, dum Phaedri sententiam esse credidit, ut faciliores sint ambulationes, quam cursus, duplicem errorem turpiter commisit tum quia textus Graeci litteram, aut non intellexit, aut sine necessitate trans
318쪽
28 HIERONYMI MERCURIALI smutavit, dum loco π ω δι ομνις, perinde transtulit, ac si textus liabuisset Ἀρομων, tum quia Phaedro, Acumen ridiculam prope rem se adscripsisse non animadvertit: quis quaeso adeo ita sultius&ignarus est, quin cognoscat ambulare facilius esse, quam curreres Melius igitur Ianus Ornarius, qui nuper Plato nem Latinum fecit, sententiam illam interpretatus est , cum Phaedrum fecerit dicentem salubriores esse ambulationes in viis, quam incursibWfactaΥ. quod ut accipiendum atque intelligendum sit , varias inveni doctorum hominum opinionec alii namque arbitrati sunt: νομους, cursim apud veteres Graecos fuisse in urbibus vias planas , sed ob lapides stratos asperiusculas ireves, ita appellatas ob frequentiam hominum per eas ambulantium, eo pacto, quo etiam hodierna die apud multos civitatum viae magis frequentatae cura nuncupantur cui sententiae opitulari videtur Hippocrates, Epid. ubi mentionern cujusdam facit, qui prope cursum habitabat his verbis:
habitans noctesanguinem evomuit, Illi vero sive vias dixerunt fuisse quascunque vias extra civitatem nulla arte fabricatas, nullis legibus stratas, sed inaequales, minime planas, denique tales, quales vel nati tra, Vel casu factae reperiuntur atque ideo Acumenum magis ambulationem in viis, quam in cursibus a Libro . probasses quoniam sicuti secundum celsum, ipso antiquio-Pii tibi pili rem Aristotelem, fortasse Acumenum in hoc secutum,
lationum illa minis dela sant, quae fiunt in viis inaequalibus , quam
rectis, cum ambulantes per loca planain aequalia semper iisdem membris laborent, ambulantes vero per inaequalia toti corpori laborem magis distribuant, ciccirco minus defatigentur; ita ambulationes per vias factae, ut pote inaequales Distis in cursibus nimirum aequalibus existentibus faciliores eadem ratione existunt. Alii dixerunt τους δὲ ς extitisse loca quaedam tractu brevi ambulationibus dicata, similia iis,quae in palaestra antiqui obambulandi commoditatem aedificabant, quaeque λήνομίδας vocatas tradit Vitruvius quorum clarissimam mentionem fecit Eupolis, apud Laertium in Platone, o si ἁκρηιοι Mδημου θεῶ, id est, in ambulacris cademi Dei umbroseis vias vero extitisse
319쪽
DE ARΤE GYMNAsTICA Lib. IV. 81 extitisse illas, quas paullo ante ex praedictorum opinione indicavimus, ob id Acumenum recte sensisses, dum ambulationes in viis minus, quam in cursibus defitigare censuit; quandoquidem inristoteles scriptum reliquit, eos ambulaHdo magis .ie. pante defatigari, qui per vias breves euntes sepe ac saepius repetere coguntur , quam illi, qui longas vias peranibulante numquam repetunt, cum illi priores modo qu1escentes, modo cuiates ab inaequali motione perturbentur, quod minus istis evenire perspicuum est. Hos postremos melius ceteris sensisse, semper ego putavi, non tam quod ambulatio in viis peracta eligibilior sit, quam in cursibus, tum ob rationes praedictas, tum obliberiorem, puriorem aerem, qui non in locis brevibus, occlusis, sed in viis apertis crebrius infunditur quam quod cursum ita Platonem in Phaedro intelligere, verisimilius est, quando in principio Theaetet simili voce in cadem prorsus significatione
uti videtur sub his verbis : 'ρ et μὰν τῆ ξω θομ ἡλώφοντο ἐτωροι
nuper enim ipse se si ejus sodales in exteriori cursu mcti sunt.
nunc autem uncti huc accedere mihi et identur e quod idem innuis 41 detur Antyllus apud Oribasium. Atque hactenus de Platonis loci explicatione. Tertium circa capienda loca illis
considerandum, qui ob sanitatem conservandam, atque Optismum habitum comparandum corporis exercitationibus operam navant, est, ut omne studium adhibeatur, ne a finitimis regionibus ad exercitationis locum ulla labes emanare Valeat, quae aerem inficien mox corpora exercitata spongiae
instar quidvis recipientia labefactetri talia namque solent esse loca prope paludes, stagna , specus, lacus, syrOS, atque hujusmodi, quae sedula cingenti cura semper evitare portet. Eadem ratione doca secundum mare ad meridiem, aut Occidentem spectantia fugienda erunt, quoniam si Vitru Violata b lib. i. e. .ctore, caelum meridianum per aestatem sole exoriente calescit, meridie ardet, unde exercitari sine magno incommodo nemo ibi
potest. Quod si superbissimae atque innumerae illa porticus ob
deambulationes Malias exercitationes, ut supra retulimus, crecta, si amplissima illa gymnasia ad hoc a majoribus nostris magnifice exaedificata haberentur, nullus profecto locus aptior
320쪽
diga HIERONYMI MERCURIALI sinueniri posset, qui omnibus fere exercitationum generibus magis sufficeret sed, quoniam illorum ruinas vix nobis intueri licet, danda Opera erit, ut unusquisque locum secundum conditiones jam explicatas ligat, illud semper mente revol- vens, tametsi multa sint exercitationes, quae loca angit sta ic-clas exposcere videntur, in iis tamen haud parum delectum quoque haberi debere ut, si non Omnes qualitates, aliquas faltem earum,in meliores ex iis, quas in medium proposuimus,
a. de tuend. habeant. Quamobrem scitissime consuluit malenus, ut domus
λῆς ' 'p'7 li uti exercitandi sunt homines, hyeme calida, aestate frigida, vel semper temperata eligatur, sin minus, procuretur, ne ipso praesertim die calidior frigidiorve sit,quam publicus totius urbis aer. Qua omnes praedictas conditiones uno verbo complexus b Liba . . . esse videtur Flius Amidenus, ubi gestationem , navigationem,& omnem denique exercitationem in salubri loco, suro aere fieri debere scripsit. Alite similiter possent indicari locorum conditiones, nempe inaequalitas situs, planities, hujusmodi sed, quia partim explicatae fuerunt, partim superVacaneae sunt,plurimae sub praedictis comprehenduntur, huic tractationi de loco finem imponens , temporis explicationem aggrediar, ubi prius adnotavero, cogi interdum homines sese in loco a sole percussis exercere, qui magnopere cavere debent, De Une g. pirile. quam sedeant, Vel quiescant, siquidem Aristoteles scriptum
y Rhi si relliquit, se exercentes sub sole magis uri dumsedent, quam dum
DV sunt temporis genera naturalia, ita ab auctoribus
medicinae appellata, ne quorum Observatione non modo res ad sanitatem pertinentes, verum etiam actiones atque operatione hominum omnes male infeliciterque peraguntur alterum est universale, sub quo ver aestas, autumnus, hyems comprehenduntur: alterum particassare, quod