장음표시 사용
321쪽
DU ARTE GYΜNAsTICA Lib. IV. 283 singulorum dierum horas separatim complectitur. Dixi naturalia, ad differentiam accidentalium, sive contingentium, quae non ita perpetuo firmo ordine eveniunt, sicut illa : nam temptis australe, aquilonare, boreale, nimis frigidum , calidum, aut siccum, nubilum, serenum, lucidum, nebulosum sunt disterentiae accidentales inordinate atque contingenter evenientes: de quibus in exercitandis corporibus in hunc modum breviter statuendum erit, videlicet singulas illas temporum constitutiones evitandas esse, in quibus vehementissime Venti per spruant, praesertim quando pessimi sunt, ut australes aquilonare plurimi, a quibus corpora motu rarefacta 4nfirmata valde laeduntur similiter quoque fugienda sunt tempora nimis frigida, nimis calida, nimis sicca. Nimi ima enim fragus, cum a calore exercitatorum superari nequeat, sortius eos assicit qui , auctore Aristoteles, Metue, a laborib-ἡ : i consumptum, calorem, teporem ervare non potest amplius Corpora motu perspiratiora, solutiora efffecta, meatusque per sudationem patefacti frigus intima majore vi penetrare
permittunt accedit etiam quod sese exercente aerem continuo permutant, ac permoVent, iccirco, uti dicebat Ari- 6 partie.
1loteleS, currentes hyeme, magi rigent flantibus quod aer no
stra ambiens corpora , cum stamus, ubi semel concalefactus est, nullam amplius molestiam infert; cum autem currimu S, alius atque alius subinde frigidus Occurrit, itaque fit, ut magis rigea mus Pariter qui in extremis frigoribus exercentur, Vehementius a rigore percutiuntur nimius praeterea calor exerceri Vetat, necnon siccitas immodica, quoniam altercalorem nativum liniversum corpus immoderate resolvit, altera magis quam parsit, humiditates exiccat Tempus item exercitationibus serenum, atque lucidum eligendum erit, fugiendum Vero nubilum, obscurum , crassiim quando sic aer depravatus etiam absque exercitatione aperto corporis meatus facile subit, humorcsque secum invehens membris non sine noxa amgit,in per consequens graviora non sine ratione corpora reddit, animumque deinceps gravat quod in sereno nusquam animadvertitur, quin potius ab illo corpora ad motum adjuvari, spiritusque suapte natura luciditati amicos confirmari, animum recreari
322쪽
. ribe ' perspicuum est id quod ' Hippocratem significasse puto, ubi
ires scilicet se stiritus temporis constitutionibus commutari. Porro de naturalibus temporis exercendi generibus varia ab antiquis determinata invenio, irimo, quantum attinet ad universale tempus, si Aristoteles ex sententia omnium veterum T i. auctorum censuit polim exercenda esse humana corpora in sate, quam in hyeme, sub nomine hyemis, ut Petrus Apponensis judicavit, autumnum, hyemem, ter intelligens. Atque ad hoc credendum ea ratione permotus fuit, quod in aestate calor naturalis languidus ac debilis existens minus cibos, crudoSque humores concoquit unde excrementa plura generantur,in ob id exercitatione calor nativus magi cxcitanduS, ut concoquat honestius, magisque sudor motu proliciendus, quo eXcrementa illa exinaniantur, neque intus retenta putredinem contrahant. In hyeme vero , quod validiore existente nativo calore, per consequens melius cibos, cincoctos humores conficiente excrementa paucissima generantur, atque inde minus illa educi nccessarium est, neque exercitati convenit, quae cxiguam utilitatem sterens periculum magnum adnexum habet, ne scilicet aer hyeme madore oppletu corpora motu reclusa illabens magnopere laedat. Ex altera parte vetustissimus Q a.dediae: a. auctor Hippocrate , sive Polybus tria exercitandos homines admonitos voluit , ut lassitudinem omni tempore caverent , ut deambulationibus matutinis corpm exercerent, ut hyeme or rigido tempore magis ac diutius exercerentur, cessantes tamen priusquam lassetudinem atque calorem sentirent. Hippocratem deinde sed In Isa'o e cuiuSSOranti Ephesius, Paulus fui gineta alii mediciri irro multi restate, lautumno minuς hyeme, iere plus exercendum esse latuerunt, judicante aestate, atque etiam autumno corpora ab ambiente aere satis exiccata qualentiaque reddita haud amplius per motum arefieri debere, neque item calorem alioqui languidum imbecillem magis retundendum
yy ς'P7 dici sequuntur, auctor bonus censuisse videtur, quod sicuti
corpora temperata intemperat tempore, nempe Vere, Xerceri postulant, simili pacto corpora frigida in calido, calida in
323쪽
n ARTE GYMNAsTICA Lib. IV. 8s frigido, humida in sicco, sicca in humido exercenda sint quasi semper il id observari debeat, ut corporibus ad aliquam intemperiem declinantibus tempuS, atque locus contraria in exercendo ligantur. Neque hoc in loco praetermittendum censeo, quod Plinius Junior scribit de exercitatione aestatis isti tempore a se fieri solita , ubi a Fulco interrogatus, quomodo diem aest a te in Tuscis dispensaret, in hunc modum rc spondit de exercitationibus, ubi hora quarta vel qumta neque enim certum dimensiumque tempus, 4 ut dies suasit xystum me, vel re proporticum confero, reliqua meditor dicti , υehiculum a iscendo. Ibi quoque idem quod ambulans, aut jacens, durat intentio, mutatione ipsa refecta paullum redormio, deinde ambulo,
mox oralionem Graecam Latinamve clare sta' intente, non tam vocis caussa, quam stomachi lego, pariter tamen se ilia firmatur.
Iterum ambulo, ungor, exerceor, lavor. paullo post Nonnunquam ex hoc ordine aliqua mutantur nam si diu jacui, vel ambulavi, pos somnum demum lectionemque non vehiculo, sed quod brevius, quia velocius, equogestor , venor aliquando. In particulari porro tempore exercitationis describendo Aristoteles aliquando motum cum is ipsi etiam imputat PhitarchuS O bde uehd. qui post sumptum cibum sit, commendavit, eo quod tunc calor a motu auctus cibum mox ingestum facilius concoquat, cujus tamen contrarium evenit, quando per motum calor aventriculo ad universum corporis ambitum retractius non solum non adjuvat concoctioncm, quin immo impedit, crudosque&indigestos succos intra venas rapit. Igitur si ς Aristo . Loeriit. teles hanc habuit sententiam, in manifesto errore deprehenditur, tanto magis quod Hippocrates, Galenus , omnes denique probati medici uno re pronunciarunt, s per exercita . . tionem ante cibum esse faciendum απερ se dicebat Galen US, O uia.
M G ηαπασα κινησις. id est, quemadmodum enim ad sanitatem maxime conducit ante cibum peracfa exercitatio, ita quivis motus pos cibum perniciosissimus exsit. Nam dum exercitatio
cibo praecedit, duplex , ac utraque insignis succedit utilitas, altera, quod calor nativus excitatur, augetur, Madfuturam concoctionem perbelle praeparatur, altera, quod Ni succos
324쪽
286 HIERONYMI MERCURIAL Issuccos utiles in universum corpus, prout destinati sunt, optime distribuit, excrementis faciliorem exitum praebet quae alioqui si retineantur, obstructiones, ac multos alio morbos retuso nativo calore progignere solent. Ex adverso si post cibum quis exercitationes adeat, nedum universi corporis habitui innumerae cruditates infarciuntur, verum etiam universalis succorum coctio impeditur id in omnibus evenire testatus est Theophrastus, ubi, quae coquuntur, a motu impediri hunc in modum
magnopere damnandi sunt Erasistratus, atque Dioclas, qui falsis rationibus decepti sanguinem excreantes phthisicos, aliosque plurimos valetudinarios deambulationibus post cibum
a Cael. Aur a CXercebant. Quae tamen de motu vehementiore intelligendacit puto, quod AVicenna exiguum a cibo motum in ventriculo melius eum accommodare, praesertim quando mox dormiendum est, docet quod etiam Aristotelem significasse consentandum est, ubi scripsit ambulationempos cenam ejicere, ne ad os ventriculi supernatent edulia Tria tamen hoc in loco observanda esse judico : primum est, ut nu in exercitationem moliatur nisi prim excrementaper nares, os, alvum, se vesicam expulerit, cum haud tutam esse exercitationem non inanito corpore cla et detinend. ment Galenus, Avic-enna, ad haec etiam hesternus ci- 'iab seri'; bus apprime concoctusses quoniam si prius vel posterius quis 'Vφὴς-p exercitationem adeat, aut crudis humoribu S, Variisque recrementis implebitur,aut pallidae bilis proventum augebit cognoscetur autem cibum jam concoctum esse, tum ceructationibus, tum exurinis, quae dum albidiores sunt, abstinendum amotu demonstrant, dum vero ex albidis flaviores evaserunt, jam tempus exercendi adeste indicant. Secundum observandum ess ne omacho immodice vacuo acplane esuriente labor, vel
exercitatio obcatur quoniam hoc pacto eveniet, ut ingestus cibuS, necdum accommodatus, concoctusve a stomacho rabiente mconsequenter a membris valde famelicis avide nimis rapsatur, S proinde cruditates, obstructiones innumera sub- 1. Aplu 6. oriantur, quod probe intelligen Hippocrates dixit: κου λιμος th. j iiie. et νηπον, id est, ubifames, laborandum non est. Tertium obser
Z vandum est, nefatim post exercitationem cibin assumatur, sed modica
325쪽
DE ARTE GYMNAsTICA Lib. IV. as modica interjiciatur mora, quousque fervor remittiturin agitatio corporis jam sedata appareat id quod Spurinam senem insanitate conservanda diligentissimum observaste semper, auctor est Plinius Junior quodque Galenus, ab Erasistrato, di id iab aliis antiqtioribus medicis confirmatum fuisse, scribit; crasti tamen, qui tenuiores fieri fludent, excipiendi sunt, quos si Hip ', i L
pocrates sive Polybus anhelanteSab cliercitatione cibum cape reconsuluit in libro de salubri diaeta Aristoteles quo lilc lao , h, i dii deo non esse faciundum censuit , quoniam corpus statim post ' i' exercitationem adhuc purgatur, labore nondum quiescit,
praeterea eXcrementa citata redundant om dc nec fames tunc
Oritur, neque calor cibo coquendo vacare potest ob quod minus etiam exercitati debent statim frigida lavari, aut vinum, vel aquam frigidam potare : a frigida enim lotione hominem laedi metus est, utpote qui jam ex multa exercitatione, larior est redditus,in vacuus binum similiter caput exercitatis statim exhibitum vehementer ferit , qua ratione illud prorsus evitabant athletae post exercitationes, si i Galen credimUS sti' ab Vis. gidum autem valde quodcumque post exercitationes illico as i sumptum ventrem , jecur offendit , nonnullos item nervis oblaesos, atque alios subito mortuos , quod post velimentem
exercitationem vinum frigidum valde biberint, referte Gale eo do Lutis,
nus Deliora autem diei particulari, in qua homines fani, de quibus fere tota est tractatio, exercitationibus corporis valetudinis gratia operam navare debent,ita decretum apud Galenum& Avicennam reperio , Vere meridiana; horam eligendam esse , quando aeris status temperatior existit e pate matutinam, ut dici aestus, quantum fieri potest, vitetur, quam horam in deambulando commendasse simpliciter visus est j HippocrateS, Ilici dedi eis quamque semper adamash Alexandrum Macedonum regem apud Plutarchum legimus dum is rejectis obsoniorum artificibus longe se commodiores secum afferre, nempe matutinam ambulationem ad condiendum prandium, irandii tenuitatem ad condiendam cenam dictitabat opthocles in Elutra, Pausanias&Philostratus vi de Appollonio testantur solitum gymnasii Graecorum,ante solis ortum aperiri, primum Cursoresco mitti, ut leviores exercitationes, a meridie vero graviores fieri
326쪽
188 HIERONYMI MERCURIALIS consuevisse, ut luctam, atque pancratium Autumnovi hyeme vespertinam, nisii vel cibus mane sumptus, vel quid aliud vetat. Nam cum hisce temporibus mane aer frigidior sit, aliaeque diei breves admodum partes in negotiis necessariis consumantur,& praeterea cibus quantumvis exiguus mane sumptus non possessit, nisii vespere, concoctus esse, ea sola hora exercitationibus apta ab antiquis probata est; unde Marcus Antonius imperator, qui valetudinis omnium fuit studiosissimus brevissimis diebus, de mendi ut refert Galenus, sole occidente pa iram ubi pila, cursu , pugillatu eum se exercuisse puto, quando hujuscemodi eXercitationes ipsi summopcre placuisse, atque in iis plurimum valuisse, scribit, Capitolinus ingrediabatur e longissimis autem horamna, aut ad summum decima : Quam horam una cum Octava fere communem omnium hominum in exercendis corporibus LibΑ est i fuisse, testari videtur si Martialis, ubi quomodo Romae diei horae dispensarentur, ad Euphemum ita scribit.
Prima salutantes, atque altera continet hora; Exercet raudos tertia caussidicos, In quintam arios extendit Roma labores,
Sexta quies Gyas, septima sinis erit. Sufficit in vinam nitinis octava pati stris,
Imperat extructos frangere nona thoros, Hora libesiorum decima est, Eupheme, meorum, Praeparat ambrosias cum tua cura dapes; Et bonus aetherio laxatur necyare Caesar, Ingentique tenetpocula plena manu.
Tunc admitte ocos gressu timet ire licenti, Ad matutinum nostra Thalia Iovem. quamvis alios etiam fuisse constat, qui hora ab octava diversa exercerentur ut de Alexandro Severo imperatore prudentissimo constat, de quo scribit Lampridius. odsi necessitas cogeret , ante lucem acIibi operam dabat Posy ac, publicos seu bessicos, seu ci et iles lectioni Graecae ariorum auctorum operam
dabat, os lectionem a rae, aut 'haeriserio, aut cursui, aut luctationibus mollioribus imcumbebat,atque inde unc Iavabatur, ita ut caldariis vel numquam, et raro, piscinis semper uteretur, in
327쪽
DE ARTE GYMNAsTICA Lib. IV. 280 eaque una hora prope maneret e biberet etiam stigidam Claudiam jejunm ad unum prope sextarium. Egressin balneis multum lactis panis sumebat, ova deinde, usum atque his refectin aliquando prandium inibat, aliquando usque ad cenam disserebat, pransem estamen saepim. Moratius quoque paullo diversius,in seipsum, '
alios libere viventes in exercitationibus efficere solitos, attestari videtur, ubi post multa haec scribit. Ad quartam jaceo, post hanc vagor, aut ego lecto, Aut scripto, quod me tacitumjuvet ungor olivo, Non quo fraudatis immundin Natta lucernis.
Ap, ubi me fessum sol acrior ire lavatum Admonuit fugio rabios temporasigni
Prans non avide, quantum interpellit inani, Ventre diem durare domesticus ocior haec es Vita solutorum misera ambitione graviquerHis me consolor victurum suavius, ac s. uaestor avus, pater atque meus patruusque fuissent. Illud tamen ioc in loco nequaquam praetereundum existimo, quod majores nostri, quorum major pars Vel exiguum quid,
vel nihil omnino mane manducabant, semelque tantum in die saturabantur, hora octava diei, vel nona commode exerceri poterant, aut etiam Occidente sole. Ceterum aetate nostra, quando Vix unum, aut alterum est invenire, cui non sit
in more positum, te spere, hane cibis faturari, nulla in omni tempore Opportunior apparet laria, quam matutina, paullo ante cibi sumptionem nimirum cum corpora leviora Mab excrementis magis libera , magis ob praevium somnum valida, magis denique quibusvis impedimentis soluta sunt,4
praeterea minus imminet periculum, quin externus cibus probe confectus sit sicut contra in vespere, cum nondum cibus concoctionem assecutus est, corpusque superfluitatibus magis redundat, magisque gravatur, potius quiescendum, quam eXercendum esse, quisque videt isti quoque animadvertisses Avicen Iibi en .
nam arbitror , ubi 1X1 In meme vero ratio convemens
erat, ut fere usque ad vesperam tardaretur, sed alia prohibentia hoc nant. Erit itaque fere perpetuo nostris hisce temporibus
328쪽
20 HIERONYΜI MERCURIALI smane ante cibum quibuslibet sanis adeunda exercitatio, sique ullus auctor invenietur, qui post cibum exercitationem commendet, modo prudenter consulat, non gratia sanitatis,aut habitus boni comparandi illud facere, sed potius gratia alicujus particularis affectionis curandae cognoscetur. Est aliud hoc
in loco magnopere considerandum, Vetere tam RomanoS,
quam alios multos semper dies atque noctes separatim in duodecim horas partitos atque alias diei maximas, ut in aestate, alias minimas, ut in hyeme, alias aequinoctiales Vocasse nume-
autem hunc scribit Galenus tanquam omnium utilissi hi j ii muna ipsi delectum esse, quoniam continet, duplum,
O ,.'' quartum, sextum, duodecimum quae nullus alius post ipsum numerus usque ad vigesimum quartum continere videtur. Vnde, ne qui horas diei antiquorum easdem cum Italicis,& multis aliis nostrorum temporum esse putans,errandi in exercitationibus, aut aliis occasionem habeat, hanc horarum partitionem apud veteres in usu habitam memoria tenere debet: sic enim & consuetudines probe judicare,in antiquas novis accommodare facile poterit. r XII. . uanta fieri debet exercitatio.
Eviis rebus, quae medicorum artem conjecturalem,
pene incertam emcere a multis creduntur, praecipuam remediorum omnitum adhibendorum mensuram esse, semper putatum fuit quam nonnulli antiquorum aliquando tanti fecerunt, ut quasi ejus cognoscendae spe dejecti medicinae opera exercere recusa Verint. Quapropterin medicinae professores, illi qui exercitationum ope sanitatem tueri student, omni cura diligentia opus habent, quo actionum suarum mensuram quantitatem cognoscant, sine quibus incredibiliab L. as. e. i. errata committi solent, plerumque utar si Plinii verbis)inscitia capitalis evadit cumque nos exercitationis totam artem tradere profiteamur, lam quantum unusquisque exerceri debeat, monstrare conabimur. Et ne singula explicantibus nimis divagetur oratio , universa quantitatis exercitationum
329쪽
D ARTE GYMNAsTICA Lib. IV. 191 tractatio ex his constabit Euis esse debeat exercitationis communis terminm tumfortes, quantum debiles, quantumsenes, quantum viri, quantum pueri exerceri debeant: quantum ste- me, aestate, et ere, se autumno quantum temperate viventes, quam
tum humidi, calidi,stigidi, o sicci quantum valetudinarii, quantum non ausueti his etenim cognitis nihil, quatenus ad praesens
caput attinet, desiderari jure poterit. Sed antequam rem aggrediar, adnotandum duco, de corporibus aegris non futurum sermonem tum quia paucas exercitationes requirunc tum quia secundum morborum varietates variantur exercitationum species, atque mensurae; ciccirco certa ratione definiri nequeunt. Terminus igitur exercitationum communis, quem
Galenus, Oribasius, Avicenna, AEtius V Hippocratem . . de locis secuti docuerunt, duplex est, unus, quando scilicet vapor sudo lebi ri aliquantisper permixtus sentitur, venae intumescunt, atque
anhelitus permutatur cum enim ab exercitatione duo requirantur, membrorum robur, caloris auctio, qui succΟSion e epid.con.
coquat, concoctos nutriendis membris distribuat, atque demum inutilia dissipet, nisi exercitatio tanta sit, adsimilem terminum perveniat ncque bene, neque perfecte illa omnia obtineri possunt, alter terminus est, ut tamdiu exerceatur unuS- quisque, quamdiu color floridus ejus faciei, corpori ingeneratur motusque acriter, aequabiliter, concinne edit; nec ubiam effatu dignam laslitudinem percipit quod si calor evanescere incipiat vel corporis moles paullo contractior videatur; vel lassitudo jam immineat illico desistendum est ne, si ulterius progrediatur, corpus plus justo gracilescat boni succi una cum malis exhauriantur tandem calor naturalis debilior reddatur & ideo loco roboris acquirendi vires potius destruantur similiter ubi motuum alacritas, aequab1litas, vel concinnitas remitti quippiam, collabique cernitur utique statim desimere oportet; itidem si in sudore accidat ulla qualitati ejus, quantitatisve mutatio, quippe quem, copiosiorem semper, tervidiorem edi par est, prout motus vehementiores fiunt cum igitur is aut minor, aut frigidior redditur tum scito corpus exhauriri, refrigerarique,4 siccari plus justo. proinde corpori exercitando diligenter attendere convenit, ut, quando praedicto-ino a rum
330쪽
201 HIERONYMI MERCURIALI srum signorum aliquod apparere jam incipiat, protinus exercitatio dimittatur. Atque hi sunt communes quidam termini, quos magna sese exercentium parS continere debet. Succedunt postea particulares, pro quibus ita decretum volo, quod validi diutius ceteris nisi quid aliud obstet exerceri possunt, quamvis etiam vires aliquantisper fatiscerent nimirum quae facillime resurgere possimi debiles parum certe exerceri oportet, alioqui si in his vires vel tantillum patiantur, dissiculter, dongo tempore reparantur iccirco sat ipsis erit incalescere citra sudoris principium Senes dum se cxercent omni cura sudorem esset agere debent nempe sicci Maridi existentes, ita majorem siccitatem contrahunt praeterea cum jam dixerimus, exercitationes in juventute consuetas in senectute congruere, hoc in loco sciendum est, semper senes minusquam juvenes solebant, exercendos esse, omninoque lassitudinis sensum effugiendum , terminumque exercitationis eorum famis excitationem ponendum sicuti Socratem jam senem se exercitare, donec esuriret, solitum legimus. Viri, sub quibus comprehenduntur omnes intra adolescentiam de senectutem existentes, moderatas exercitationes postulant vel enim offenduntur, si plus justo exerceantur, Vel paucum omnino fructum capiunt, si minus, vel utroque modo pravum aliquem habitum contrahunt quocirca terminus communis jam expositus his omnibus mirifice aptabitur. Pueri a primo usque ad tertium aetatis septenarium multis laboribus probe sufficere possunt quocii ca incalescere, anhelare, sudare aliquantisper defatigari ipsis impune conceditur excrementis enim plurimis ob vivendi imprudentiam exuberantes a sudoribus, laboribus multis juvantur viribus autem validis pollentes a levibus defatigationibus minime ostenduntur haud tamen modum in labore pueros unquam excedere con Venit, uanto minus, quanto primo septenario viciniores cxistunt, quidem intempestiva exercitationis duritie corporis pueri adauctum, a natura quam maxime comparati inhibetur auctio, ob quod paedotribas nonnullos sui tem-ι ἡ, . ip 6. boris damnaVitis Galenus quod plus aequo puero exercerent.
. . '' similiter ω Aristoteles improbandos judicavit Laconas, qui nimiis