장음표시 사용
301쪽
citationem, sed vehementiorem Secunda est, quod inter ceteras exercitationes fodere collocavimus, quem laborem Galenus non exercitationem simpliciter , sed exercitationem simul&opus esse judicavit. Prima dubitationi facile respondetur, Xercitationem communiter acceptam a nobis in tot differentias fuisse partitam Galenum ver non hanc motum vehementem esse definivisse, sed potius exercitationem proprie vocatam; . propterea nullo modo sententia nostra illitas sententiae repugnare videtur sed si quis adhuc a nobis scisci taretur, numquid exercitatio propria ullas differentias habeat parvitatis, magnitudinis, hujuscemodi huic ita satisfactum
iri volumus, exercitationem propriam, quamquam e se Vehemens motus semper existat, nihilominus alteram alteri, atque etiam sibi comparatam, modo parvam, modo magnam, modo debilem, modo robustam riuncupari. Nam lusus pita magnae, Hucta sunt proprie exercitationes, quae si alias reniissius, alias intensus ab eodem agantur, nunc magnae intenta, nunc parvaein remis a vocabuntur : pariter hae eaedem exercitationes juveni non admodum valido magnae vehementes erunt, si laboriose fiant, at in robusto athleta respectu habito parvaein remissa apparebunt. Pro secunda dubitationis solutione dicimus, proprium rerum characterem ut plurimum a finibus donari, proinde easdem res, prout a riis finibus aguntur, varios characteres, variaque nomina Obtineres si enim temperaturas corporum humanorum gratia tantum sciendi quis contempletur, sciens,in philosophus naturalis vocabitus; sin gratia eas vel conservandi, vel corrigendi speculetur,4 artificis,in medici nomine erit dignus Idem plane dicendum est de fos iones, cujus finis si sit terrae cultura fructus perceptio, opus proculdubio & labor ipsa vocanda
erit; sed si finis dumtaxat existat, corpora ad valetudinem exercere, profecto exercitatio vocari debet, quo pacto nos intelleximus, quando inter exercitationes alias fodere recensuimus, quod de sosione diximus, idem quoque de similibus,
quae opera videntur, intelligi debere volumus. Nam Pittacus ii ille Mitylenaeorum Rex mola tundere solebat νεργῆ inquit da eap. io
Clemens Alexandrinus - κω - . Elia noster Ga-
302쪽
26 HIERONYΜI MERCURIALI slenus de seipso refert aliquando hyeme in agro deprehensum esse, dum ligna finderet, hordeumque in pila tunderet, degluberet, aliaque exercendi dumtaxat corporis gratia face-- i. 'p'gr, et, qua opera quotidie agrestes agere solent. Hoc idem Nar-' tialis poeta factitare se solitum fuisse, hisce carminibu in
Rure morans quid agam, restondeo pauca, rogatuΥ. Luce Deos oro, famulos post arva reviso. Partibin atque meis justos indico labores. Inde lego, Phoebumque io, musamque lacesse. Hinc oleo corpinquestico, mollique palaestra,
Stringo libens, animo gaudens, ac foenore liber. Pondero poto, cano, ludo, lavo, coeno, quiesco. Dum parum lychnw modicum consumit olivi, Haec dat nocturnis nox lucubrata amoenis. Vnde patet, multa alio fine opera, alio exercitationes vocari, ob id non ignoranter fossionem a nobis atque etiam a Galeno, Antyllo inter corporis exercitationes enumerari. Iam ad alia transeamuS.
De corporum morborum, sanitatis generibin. Postquam adversus male de exercitationibus opinantes disputando, neque Omnia corpora hominum exercenda, neque omnibus interdicendas exercitationes esse, demon stravimus aequum est jam qua corpora exerceri conVeniat, docere. Tria enim a medicis corporum genera esse traduntur, gra, neutra Sc sanar, quorum tametsi multa factae stat species, atque differentia: nos tamen, qui aliud intendimus; solum lias tres corporum species accipiemus, ea scilicet quae praesenti valetudine fruuntur, atque operationes illaesa habent, licet alioqui nec perfecte sana, nec undequaque tem perata videantur; a quae infirma sunt, ac vel a decumbunt, vel ita operationes siensibiliter offensas habent, ut nullo modo opera sanorum obire Valeant, ea quae veluti inter
303쪽
DE ARTE GYMNASTIC Lib. IV. 6ue utraque haec media possit ab auctoribus medicina valetudinaria nunctipantur, quaeVe nec prorsu aegra, nec omnino sana
nostris sensibus apparent. His itaque sic constit tuis tertium aliud animadversione dignum succedit, quod tria quoque extant morborum genera , primum in temperis positum, secundum in mala formatione tertium in continuitias solutione Morbus in intemperi oritur, quando totum corpus
sub nomine corporis intelligo, tumores, spiritus, cmembra solida sive illius pars aliqua aut immoderate Salcfit,
aut frigefit , aut humectatur, aut exiccatur, vel simul frigefies exiccatur, vel frigefit atque humectatur , vel calefit humectatur, vel calefit atque exiccatur his namque omnibus totum illud morbi genus continetur, quod intemperiem Voca runt medici quam alias unplicem, alias cum humorum aD fluxu nuncupasse reperiuntur, sub appellatione simplicis eam intelligentes, quae suapte natura citra alterius affectionis societatem corpus interturbat sub nomine vero intemperiei cumas luxu nihil aliud insinuantes, nisi intemperiem, quaein ex se, Muna cum affectione ab humoribus oriente, utpote inaflammatione, timoreve aliquo corporis operationes laedit, Tanitatis statum e medio tollit. Morbus in prava formatione generatur quotieScumque corpus, seu corporis pars debita figura caret, aut debita quantitate, aut justo numero, aut conveniente situ Morbus in solutione continuitatis efficitur, quando pars aliqua, seu aliquod corporis membrum a natura unum factum divisionem patitur, sive talis divisio intrinsecus, sive extrinse- secus proficiscatur. Tot itidem modis sanitas morbo contraria constat, nimirum quae intemperi: in Optima formatione, in unitate partium essentiam atque consistentiam propriam obtineat. Nam de singulis istis τυπω ac in universum sermonem habuisse suffcit, cum ilii, qui haec lecturi sunt, si magis exquisitam eorum cognitionem habere optabunt, libros mcdicorum perscrutari queant, neque a nobis haec diligentius pertractata requirere debeant, qui aliis studentes extra propositos limites nimis divagari non possis mus; sed jam quae ex antedictis corpora exercitari conveniant examinari cogimur.
304쪽
DVbitatum fuit antiquissimis usque temporibus, an , sicuti
corpora fana ac Valetudinaria ad augendam , confirmandam, conservandamque valetudinem ab exercitationibus non exiguam commoditatem capiunt, ita quoque aegra corpora aliquo pacto exerceri valerent, quo tam ad leniendas aegritudinum molestias, quam ad recuperandam sanitatem uti liceret. Inter eos qui infirmos exerceri debere asseverarunt, primus extitit Petronas, deinde Prodicus, sive Herodicus , qui cursibus, n6.Epid.sect luctationibus febrientes interficiebat, ambo abis Hippocrate in i ' tali dogmate vehementer damnati Petronam imitatus poste rioribus seculis Asclepiades, ut hominum favorem aucuparetur, non modo languentibus varias exercitationes ad volupta tem potius, quam ad sanitatem spectantes indulgebat, verumet
iam quod elegantissime scripsit Celsus cubantis quoque luxuriae subscribebat ut non sine magna ratione Plinius deinde Asclepiadem jucundum curandi modum calluime praedicaverit. Qui praeter hos simili sententiae laterere maluerunt, Escu
est, quod aegroto suaviter exerceret , quando prius et Vocabatur. x altera parte, non defuerunt, qui neminem aegrotum exercendum esse, sed cunctos inquiete contineri debere, asseruerint. Inter hos medii Galenus, Herodotus, Antyllus, Elius, S AVicenna, quemadmodum ab omnibus aegris non simpliciter exercitationes amoveri voluerunt, ita nec iis placuit, quOS-
cumque quovis motus genere exercitari , sed 4n aegris ipsis in exercitationibus eligcndis magnam distinctionem' curam habendam esse jusserunt ut quod morbosum corpuS , qua e Xercitatione, 'ua quiete indigeat,ne ullas perturbationeS,motiΟ-nesque sustineat , optime pernoscatur Quocirca secundum istos corpora , quae immodica intemperie calida laborant, nullis vehement1bus remissisve exercitationibus accommodantur, quod calor qui diminui debet, ab illis potius augmentum su-,aiei. α' 'ii scipit, quemadmodum Galenus de Premigene summa calidi
305쪽
late laborante narrat, qui nedum, a Vehementioribus exercitationibus, immo in ab exiguis deambulationibus in porticu ante balneum factis magnopere laedebatur unde merito condemnandus est Asclepiades Prusensiis, qui in ardentibus febribus
referent Celso gestationibus utebatur, in alii Vero febribuS, L . e. , &morbis, medicamenta ac vomitiones tollens , inedia, siti, vigilia, luce primis diebus aegrotanteS instar tortoris, excruciabat, aliis autem diebus ambulationibus, gestationibus, balneis, lectulisque pensilibus exercebat. In his etenim Galentin Antylli sententia extat, acuta febre laborantes ab omni motu removendos , in longis febrib atque morbis sequos omnes nonnulli ex antiquis medicis aliptarum offici transmittendos, ut refert si Caelius Aurelianus falio crediderunt ubi accessio in pronem urget , nullo pacto exercendos , at in intervallis decubitum non semper conferre, immo aliquando utiles esse motiones, exercitationesque quod innuisse Hippocratem arbitror, dum in septimo epidemiorum dicebat , aliquos inveniri infirmos, qui, nepenitus torpeant, a lecto expellendi sunt quod item innuere voluit raristoteles libro moralium Nicomachiorum decimo, . cap. 6. ubi scripsi febricitantibus in universum diaetam , atque inediam conferre , alicui tamen forte non ita conducere. Qui praeterea corpus aridum , ac insigniter exiccatum habent , si exerceantur , aridiores evadunt ideo illis quies apprime congruit , quam humectandi Vim poss1dere nemo ignorat , quamque Hippocrate dum calidi naturi conVeni Libe eitatis
re scribit, nec immmodice calidas intemperies intelligit, nec auctore Galeno quamlibet motus , sed vehementioris tantum cestationem , sicuti nos hic de siccis corporibus intelligimus , quae gestationibus & vectationibus aliquibus , at non magnis motibus exerceri post tuat, dummodo Vires permittant , exercitationesque moderatae sint ; alioqui sicut ex moderato motu calor exurgit , excitaturque , nec non humore paulatim evanescunt pariter ex immodico
calor infirmus extinguitur, humiditatesque magis diffunduntur. Corpora item calidain sicca immoderate nullis exercitationibus aptantur , minus quoque calida humida, nempe quae gravior quam cetera morbo subjiciantur, L a majO-
306쪽
α6 HIERONYMI MERCURIALI smajorique cura opus habeant, Frigida porro, simulque cca
corpora vel nullis exercitationibus, vel minimis, talde remissis exerceri debent, cum semper praeter morbi peculiarem amictionem imbecilles vires laabe anici exercitationibus non ita offenduntur corpora frigida , sicuti neque humida. At frigida
humida aliorum Omnium maxime exercitationes sustinent; quod motus exiccando&calefaciendo veluti quoddam reme- .dium sit, modo tamen non extra modum adhibeatur. γque haec omnia dicta intedigantur de illis aegrotis dumtaxat, qui universum corpus intemperatum habent, quoniam si quis in sola corporis parte membrove aut in pluribus intemperiem patiatur , reperirique possit modus, quo partes sanae citra aegrarum offensionem exerceantur, proculdubio huic aegroto exercitatio magis accommodata erit quippe quae fanarum par tium habitum bonum confirmans, infirmis etiam consequentia quadam auxilium praestet. Colligentes igitur dicimus, nullum corpus intemperie quavis laborans magna, Vehemen ii exercitatione gaudere; sed aliquod reperiri, cui exercitationes exiguae, valde moderatae auxilium afferant interdum. quales vero exercitationes in illae in qualibus in morbis, atque corporibus unaquaeque congruat, in sequentibus libris declarabimus , ubi particulares singularium exercitationum facultates uberius enarrabimus. me morbosis ob malam formationem corporibus simili prope via determinari debet, modo illi non a generationis principiis, sed nuper, casu istita dicam' ortum duxerint. Haec etenim sive totam corporis figuram depravatam , ut in leucophlegmatia, sive partem aliquam deformatam habeant, nisi affectus alii impedientes assiscientur , ab exercitationibus utilitatem capiunt, nempe quaein contorta dirigere, aspera lenire in tumida deprimere, depressa elevare,in oppleta exinanire in exinanita explere, obstructa aperire queant. Ad haec morbos in quanti
1,si ' tale genitos non raro exercitationes tollere consueVerunt,
lx iis, quandoquidem uniVersalem corporis molem auctam nihil est zod ἡ. a m)gi auistrat , quam Xercitationes vehementes ,
inmerentii, Veloces elunt,adhibitae quas carnes muccos detrahere dixit
' hq μφ' Hippocrates, cpost ipsum . Galenus hoc namque remedio
307쪽
DE PARTE GYMNAsPICA Lib. IV. 269 Nicomachum Smyrnaeum , qui adeo crastitie creverat , ut
neque podicem manibus tangere, neque corpuS OVere posset, ab Eculapio curatum esse, mihi verisimile videtur simili modo extenuata&gracilia corpora nihil aeque ad carnosum, bonum habitum restituit, ac tarda denis exercitatio, quae concoctiones omnes insigniter adjuvans efficit , ut nutrinaen tum perbelle distribuatur : sicque macie affetia corpora probe nutrita carnem ac pinguedinem acquirant ita arae se
multos toto corporein cruribus extenuatos curasth gloriatii Calcnus, sicut item Germanicum a tenuitate crurum . In epid. equitationis beneficio, liberatum alias diximus Corpora sub Seeundo deinde a morbo innumero correpta , sive is superfluus, sive TD, a.
mancus sit Xercitationes ex seminime recus uat,& tunc praeser V ' itim, quando similis morbus haud est innatus, veluti in lapillis renum, qui ex vehementi motu concussioneque ab angustis renum viis ad latiores, tandemque ad ipsam vesicam descendentes magnas aegrotis molestias adimunt. Corpora vero aegritudine insitu laborantia, modo non ab ortu, nullum fere eXercitationissonus admittunt, quod membra dum proprium locum atque situm amiserunt, non modo reponenda sunt in propriam sedem,Vertinaci iam postquam reposta fuerunt,tamdiu ab omni motu genere arcenda, quoad optime confirmata pristinum ha bitum repararint,alioqui si moverentur, majori nocumento affficerentur quo fit,ut hac infirmitate capti majori ex parte eXer citari non debeant. Atque haec de secundo morborum genere, mala formatione scilicet laborantibus corporibus dicta sufficiant. Remanent corpora tertio genere morborum continuatis videlicet solutione correpta , quae solutio vel in cute, Vel in carne, vel in ossibus, vel in nervis, ac hujusce generissimilibus contingere solet, atque modo sola, modo febribu Sassociata ubi corpus aliquam ex his solutionem febria clatam habet, nullo modo exerceri debet, quandoquidem , si raro febricitantibus exercitatione conveniunt, quanto minUS convenient,ubi aliis morbis turbabuntur 3 Quod si citra febrem sola continui solutio adsit, eaque sit in parte nobili atque vitae maxime necessaria, veluti cerebro ventriculo , jecore, ac sis milibus, proculdubio exercitationes quaevis maΣime nocent,
308쪽
nempe quae, spiritus parti affectae necessarios valde distra
hant,in humores omnes tunc agitent, quando firmosvi quietos me conveniret , ne ob eorum assi taxum morbus magis in crudesceret. Alia membra ignobiliora si patiantur continui talis divisionem, poterunt aegri mediocriter exerceri, modo nec insignis sit affectus, nec pars laborans exerceatur. Sunt nonnulli hac aegritudine capti, qui non parVam utilitatem a moderatis, immoderatisque exercitationibus percipiunt, quales scabiosi, quorum cutis cum ab humoribus falsis lacutis discindatur , ex motu vehementi essicitur, ut humores illi tam per sudorem quam per Occultam transpirationem Vacuentur, atque ipsis evacuatis a morbo liberentur. Quamobrem acri judicio diligentique animadversione in his Omnibus opus est, quo optime cognoscatur in quibus morbosis corporibu congruant exercitationes,4 in quibus minus, habita semper prae oculis universali hac ratione, cujus ductu rarissime contingunt errata, possuntque particularia ita dirigi, ut nunquam loco auxiliorum damna succedant.
QVamvis apud medicos ut supra diximus inter corpora
aegra atque a reponanitar neutra illaque in multiplices dimerentias partiantur, quia tamen parum ad nostram tractationem pertinent, eorum loco statuemus, cum quibus comprehendi volumus tum omnes illos, qui recenter a morbis ac de cubitu evaserunt, nec dum perfecte antiquum ha- ubha bitum recuperarunt plum sene plerosque, nempe quos a Gale-
valet. c. ii nus eodem modo, quo valetudinarios, curari debere praecepit mecili.'e.uhino absque ratione, siquidem senectus, auctore Aristotele, es uri,h ium' damnatures morbW unde, qui sunt aetate graves, eam viven' p di rationem sustinere nequeunt, quam sani perferunt. Ergo, a letudinariis illis, qui mox a morbis evaserunt, inter ceterare media pro integra valetudine ipsis accommodata praecipua est corporis exercitatio, aqua membra eorum firmantur, humΟ-rum reliquiae inaniuntur , calor excitatur, denique totus corporis
309쪽
DE ARTE GYMNAsTICA Lib. IV. et 1 corporis habitus restituitur. Est tamen omne studium adhibendum, ut a principio lenes, breves, tardi, ac remissi motus existant, deinceps, prout vires magis invalescunt, similiter .agnitudo ac longitudo exercitationis augeatur, tandemque in mente illud , --γωγῆς tantopere ab Hippocrate decantarum semper habendum erit , ne ob importunum ab extremo ad extremum transitum majora errata committantur, is pro virium rostitutione imbecillitas major, sive prostrati succedat.
proinde merito damnandu Venit Averro e S, qui morbos corpo a 6 collactra quotidie exercendae se usque adsudoris initium, atque anhelit metebationem nimis libere consuluit ita enim vehemens exercitatio tantum abest, ut valetudinariis, sive morbosis quemadmodum ipse vocat ullum estatu dignum beneficium praestet, ut potius vires adhuc debiles magis consternet, caloremque nativum ex morbo vix reviviscentem fere extinguat, aut saltem insigniter hebetet; siquidem bonus est in convalescentibus, sed exiguus ut scribith Galenus sanguis, atque Una cum ipso spi sit tibi. ritus vitalis lanimalis ipsae vero particulae solida sicciores,
consequenter eorum vires sunt imbecilliores, atque earumdem ratione corpus universum frigidius unde ad emendandam hujuscemodi indispositionem necessaria sunt quaecumque probum atque securum exhibent alimentum praeter haec moderati motus, quales Velaicula, ambulationes lenes non chementes motius, qui sicuti solidas partes arefactas sicciores reddunt, ita calorem diminuunt, vires imbecilla consumunt. Ceterum senes, quorum aetas plurimam ob caloris defectum, excrementorum copiam coacervat, exercitationibus magnopere gaudent, tum ad expurganda hujuscemodi recrementa, tum etiam ad conservandum, atque placidi cujusdam venti instar excitandum, accendendumve calorem, qui secus nimio torpore Xtingui periclitaretur Attamen in praescribendis senu ni exercitationibus quatuor animadverti debent, vires , corporis affecim, consuetudo, vitiaparticularia, quae plerumque senum corpora infestare solent ratione virium, quas senes semper imbecilliores habent, acutas exercitationes, vehementes, multas, quae corpus siccant, extenuant, infirmant, maximopere cavere debent, sequi vero mitiores, quales sunt gestatio, ac
310쪽
et 2 HIERONYΜI MERCURIALI sintra lassitudinem inambulatio. Prodicus enim qui valetud, i stii. 6 . ni studiosissimu eXtitit, ob id ii Aristotele auctore eao p mnia, quibus ceteri cum voluptate utuntur, recusavit, jam ingravet cente aetate ut refert Plato in Phaedro Aths is ad Megarae moenia ibat , indeque domum revertebatur quae exercitationis mentura thaudquaquam Omnibus senibus accommodari
posset, cum Plato ipse eum, Ibi, aliis nimio exercendi studio molestiam peperisse dicat Antioclaus pariter medicus, annos natus pilisquam Octoginta , quotidie fere, ut scribit Galenus, domo ad forum stadiorum trium patio, atque interim ad visendos aegrotos pedibus ambulare lebat quod si ei longius
a Pil ro ire necessie erat, lena, aut vehiculo utebatur. Ad haec narrat si Pli-
Θ '' ii iis secundus Spurinam virum in vivendo maxime proVidum, quique, aurium inculorum Vigore integro, nec non agili ac vivido corpore, septuagesimum septimum annum attigit, hanc regulam constantissime servasse, ut mane lectulo contineretur, hora fecunda indueretur, ambularetque milliapassuum tria, mox leg ret, vel olgoqueretur, deinde consideret, tum vehiculum adscenderet,
peractisque ita septem mi ibinpassuum iterum ambularet is, it rum resideret, vel se cubiculo,aut bis redderet ubi hora balnei nunciataforet, quae erat hyeme nona, aestate octava in sole si caruisset
mento, ambularet nudus,deindepila moveretur vehementer, or diu;
posmodum lotus accumberet, opaulisper cibum deerret ob totius corporis affectum exercitationes senum in hunc modum determinari debent, quoniam corpus optimi status, sicut in juventute ad vehementissimos quosque labores idoneum maxime est, ita in senecta se habet ad omnes mediocres , qui vero senes
aut crassis sunt cruribus, aut lato pectore, aut cruribuS, ultra quod par est, gracilibus, aut quorum corpus exiguo est thorace, aut admodum angusto, aut valgum est, Varumve, aut alio quovis pacto a mediocritate recedens, id ad eas omnes exercitationes ineptum redditur, quae vitiosa membra magis Ostendere,quam juvare possunt, ut vociferatio thoracem, ambulatio crura, similiter. Iam vero consuetudo maximam sibi
vendicat partem ad exercitationis speciem deligendam,quando Hippocrrate dixit, eos, qui soliti sunt labores ferre, etsi fuerint imbecilles, vel senes, non consuetis, fortibus, atque juvenibus solitOS