장음표시 사용
341쪽
bendi secundum cibum in vespere antequam somnus invadat, oportunum existere credidit: quod lassitudo ex coitu contracta obdormienti statim remittatur. Exercitationem apotherapeuticam tam pro exercitationis parte, quam pro specie acceptam corpora ab immodicis laboribus exucta mollire, meatusque corpori relaxando excrementa purgare, traditum
est a Galenoci unde jure merito post vehementi Orc exercita . licui ζ'tiones, post vigilias, post moerores, a quibus corporum meatus clauduntur, ireSque non parum deprimuntur, utplurimum adhibebatur in iis quoque commendabatur, qui pa laestrae laboribus assueti, ob vitae negotia cogebantur illos dimittere. Exercitationis simpliciter acceptae differentiae, quae ab extrinsecis desumebantur, eos effectus pariunt, quoS OcΟ-rum ipsorum, a quibus sumuntur, condiciones producere possunt ideo, qui in calidis locis exercentur, magis eXU-runtur, qui in humidis, humiditatem contrahunt, sicque de singulis corpora namque ab exercitatione rarefacta facillime disponuntur ad imbibendas quaslibet aeris & locorum qualitates. De differentiis ab utendi modis acceptis in hunc modum decernendum erit, quod exercitationes perpetuae, sive continuatae aequabiles magis delassant, quam inaequabiles ratio est eadem, quam attulit si Aristoteles in problema patite. tibus, videlicet membra a multo motu refrangi, atque multum esse motum , qui unus continuus est, ac aequabilis inaequabilem vero non ideo sic delassare, quia ex mutatione nascitur requies, laborque omnibus partibus distributus a singulis minus sentitur qua itidem ratione motus intercisus, cordinatus minorem defatigationem parit, nimirum cum interruptio quietem, quies lassitudinis minus inducat. Exercitationes cum oleo peractae non modo praesentem lassitudinem mitigant, Verum etiam futuram prohibent, siccitatemque arcent, ac ad motus promptitudinem majorem generant cujus rei gratia Pollio nonagenarius aetatem suam oleo extrinsecus adhibito acceptam referebat. Quae cum pulvere fiunt exercitationes praeterquam quod frigidiora conservant corpora,
emciunt quoque, ne sudor ita faciliter e filuat, neve illa tantopere defatigentur habet namque pulvis ex Galeni senten .ales dbi ta tia
342쪽
3χη. HIERONYMI MERCURIAL Isti emplasticam vim refrigeratoriam, ac repercusibriam, ut non temere S praeceperit, u Vene temperat OS, dum in calidioribus locis exercentur, pulvere uti, qui, si pinguis it corpus cxercitatum minime extenuat; si autem asper, instar pumicossi, Vel acer, quali nitrorsuS, existat, exercitationes eo peractae mirum in modum extenuant. Inter different1as ab ipsius motus quantitatibus desumptas primae sunt multae, paucae, mediocres Multas corpus siccare, mediocrcs obesum redde-a . de tuend. re scripsit - Galenus ex quo liquet magna cum ratione . Cae- b lium Aurelianum inter Methodicos non infimum ad prolat-' ς ς 'l' bendam polys archiam multas exercitationes commendasse de sect quibus etiam locutum existimo aristotelem, quando scripsit,
exercitationem ideo oculorum acumini obesse , quia uniVersum corpus siccando, indurandoque pupillae cutem consequenter indurat, atque ita videndi acuties impeditur. Ex disterentiis quoque a motus quantitatibus sumpti magnae exercita tiones magnopere calefaciunt, excrementa inaniunt, sudo res cient minus his mediocres, minime omnium parvae In ἁm,len. 6. de ter differentias a qualitatibus captas secundum Galeni sen- bis res is telatia Iaa acuta exercitatio, Veceler, aut velox corpora exte- tuet 'ς nuat carnesin succos detrahit, ob idque a Galeno, tioi4 Mrib. ad curandum polysarchiam prae ceteris commendatur lenta,eu'. i.&GI atque tarda pinguefacit, .crassitiem inducit mediocris ψ'Pμ 'p'l inter utraque medios effectus producit. Exercitatio Vehemena atque robusta calorem quidem nativum auget, somno pro fundo generat, concoquendis cibis , crudisque humori bus confert, at caput ab illa repletur quocirca mirari soleo, curi Lib. . c. im. fCelsi scripserit, insanientes omnes Iehementer exerceri debere. Valens exercitatio robori augendo conducit remissa vero languida ac imbecillis uti praedictos effectus obscurissime parit, sic sanitati ac habitu bono minimum juvamen tun1 affert, potiusque aegrotantibus ac valetudinariis, quam a ni accommodatur. Inter has autem media tum minus, Vehementibus ac robustis, tum magis remissis, & debilibus effectus eos producunt, ciccirco sanitati conservationem non parum adjuvant. His igitur ita determinatis, jam facile evadit
cuicunque vel mediocri judicio praedito intelligere , quos effectus
343쪽
essedi us singulo exercitationes, quatenus aliquam ex antedictis habent disterentiam, producant quod tametsi in recensendis singulis non absque animadversione suis locis praeterire statuerimus, nihilominus haud inutiliter nunc quoque explicatum fuisse credo, quando jam pius demonstratum est, universales hujuscemodi rerum tractationes ad integras illarum notiones acquirendas magni momenti esse. Illud hoc in loco scire oportet, in superioribus libris multa de gymnastica bellica, athletica nos disseruistis, ut expressius tota medicae gymnasticae natura innotesceret at in sequentibus de medica dumtaxat sermonem habituri sumus eo quod illarum effectus cognoscere parum omnino confert, ad id quod optamus, assequendum, solosque sanitatem , aut morbos respicientes addiscere sui icit. A III. De Saltatoria essectibus.
QVicunque saltationum species apud veteres in usu habitaSaccurate contemplari voluerit, ea ordine temporis, ratione, proportione harmoniaque musica non caruis sciet. iccirco nostra tripudia αγλιαμους, ac gesticulatorios motus, quos tam mulieres quam viri hodie ad libidinesin delicias exercent illis non prorsus dissimiles extare censebit. Verumtamen illud inter antiquorumin nostras saltationes interesse nemo non videt, quod, sicuti illae aliquando sanitati inserviebant, ita nostrae, nunquam, vel raro hoc fine peraguntur, ut valetudinis conservationem adjuvent quippe quae utplurimum post cenam, atque nocte inter ipsas commessationes exercentur, quando potius quieti somno Vacare prae starer unde si saltatio opportune, quemadmodum majores nostri faciebant, inuemadmodum cunctas exercitationes peragi debere η superius demonstravimus, administretur, iij b R P quin commoda multa pariat, inficiari minime poterimus. Cubisticam namque, quam primam speciem fuisse diximus, brachia corroborare, similiter crura, nimirum quae potissimum agitentur , quivis intelligere potest. Itaque qui u brachia
344쪽
,ois HIERONYMI MERCURIAL 1s brachia robusta corpusque undequaque flexibile habere e
piunt, hac exercitatione frequenter utantur ceterum quia,
dum in caput saltatur illudque ad terram nectitur, primo caput valde repleri necessarium est, secundo Viscera omnia quassari, intestinaque suis locis dimoveri, tandem dorsum ac articulos, qui in flexionibus Vehementer comm Ventur, magnopere pati, rationi consentaneum est, ideo fugere ipsam expeditiis, qui ulla ex parte caput debile, Viscera infirma , lumbos, articulosque imbecilles, vel natura, Vel casu aliquo sortiti sunt. Tertiae saltatoriae speciei de secunda in sequenti capite tractabitur quam veram Orchesticam appellavimus, ejus quam plurima apud antiquos fuerunt genera, quae fere omnia hodie abolita, vel saltem non usitata esse cum constet, supervocaneum foret ingulorum est 'ctus percensere proinde sat erit illa adnotasse, in quibus praestandis, iuncta illa convenisse,
atque etiam nostram convenire verisimile videtur a ειρονομι- ctenini sive manuum siculationem attenuare humoreS, atque , de diaeta sursum carneS trahere, placuit Hippocrati sive Polybo, quam py0 β' m sui illiter si, inveterato capitis dolore, ubi paullatim malum sol 5 b. i.cxuat Vitur, commenda Vir si Arctaeus, veluti in vertigmosis, cpi--h R R lepticis, coeliacis. Saltatio demum, quae motu universum corpus calefac jt, arcendis rigoribus, atque etiam nonnullis tremoribus valde accommodatur privatim ubi stomachus in concoquendo laborat, crudOSVe humores aggregat, utile remedium existit praeterea labantes coxas, infirma crura, male tutos pedes , usque de confirmat, corroboratque, Ut pauca inveniantur, quae simile auxilium praestare queant neque itidem alteri cedit hujuscemodi exercitatio in extrudendis a renibus, sive vesica lapillis. Ceterum quod praegnantibus
in lib.dena mirum in modum noceat, testatum reliquit Hippocrates,
, he bib. ' ubi cantatrici mulieri, quae ne calumnias subiret, utor foetum abjicere cupiebat, consuluit, ut saltaret, pollicitus ca saltatione conceptum corrumpendum esse , veluti postea contigit. Quicunque vero caput debile, ac vertiginosis astectibus obnoxium habent, proculdubio ab illis cucultionibus, versuris, motibusque continuis offenduntur militer ob- laeduntur quibus oculi illacrymantur, aut in videndo hebc-
345쪽
tum detrimentum patiuntur , ut nihil omnino videant, atque interdum cadant. Renes languidos, supercalcfactos habentes, seminisque fluxum γνορροι- a GraeciS Vocatum, qualibet de causia incurrentes a saltationibus abstinere convenit: alioqui eorum affectiones ex motu calcfaciente magis recrudescunt. Atque haec omnia a me dicta intelligantur de ea saltationis specie, quam antiqui sine armis obibant quod si quis
armatae, quam Vocarunt, saltationis conditiones pernoscere aveat, in hunc modum vere atque breviter statuere rem pol
rit, videlicet omnia quae ab illa gignuntur vel bona, vel mala, eadem ab hac effici, nisi quod armata vehementius membra exercet, magisque illa incalescere, sudare facit, O quod . Galenus inter vehementes exercitationes non in postremo loco posuit, dum quis gravi armatura tectus celeriter
Udorum pilae antiquitus complures cum apud Latinos, tum apud Graecos Xtitisse species, abunde in secundo Cap s. libro dicavimus ex quo nullum operaepretium est hoc in loco , ubi solas exercitationum qualitates explicare proposuimus, cadem repetere illud duntaxat animadverti volo, quod etsi nostra ludorum pilae genera veterum generibu undequaque non respondeant sunt tamen magna ex parte valde similia: Mideo eorum commoditates, atque nocumenta singulatim enarrare studebimus, ut facta nostrorum cum illi comparatione, quid conferant, quidve noceant, utraque simul cognosci possit sed ne tractatio ista confundatur, icut alias fecimus, primo Graecos ludos, deinde Latinos prosequemur eodem Ordine, quo supra usi fuimuς. In eo etenim convenire cuncta harum exercitationum genera censuit Avicenna, quod fortes existunt. Hoc praeterea commune ex omnibus hujuscemodi
346쪽
hos HIERONYMI MERCURIALI saliquo sese exercent, promptiores ad motum reddantur, iisque
vitales actiones roborentur: peculiariter Vero parvae pilae exer- a.deissena citati inter veloces citra violentiamin robur collocant a Galenus atque Iaullus, cujus merito corpora crassa, ut similes exercitationes facere dictum fuit, attenuat ideoque apud Nonium a Lucilio scriptum invenitur , Cumstudio ing)mnas duplici corpmsccassempila. Prima autem parvae Graecorum pilae
o, b. 1;b species, secundum Antylli sententiam, carnem solidam redo. dit , brachiis, dorso, atque pullulantibus costis magnam utilitatem praestat, cumque in ea exercitatione crura magnopere laborent, ad acquirendum robur non parum proficiunt. Secunda exercitationis parvae pilae species praestantissima reputabatur olim, quod corpus sanum promptum ad motus cum robore conjuncto praestat, adspectum firmat, neque caput replet. Tertia vero species oculos atque brachia juvat, spinae propter
inflexiones, quae currendo fiunt, commodum affert, crura pro pter cursum mirum in modum firmat. His porro omnibus parvae pila speciebus cuncta illa convenire censeo, quae Galenus in libello suo illis dicato, paucis verbis complexus est, videlicet quod tum animorum virtutem pariant, tum omnes corporis partes accommodate exercendo bonam corporis valetudinem , ac
membrorum concinnitatem essiciant Pilae magnae species prima secundum Antyllum totum corpus firmat, cumque ad dedu- Cendam infra materiam vehementer cooperetur, capiti in primis, cunctisque superioribus partibus, non ignobile juvamena Lib. ,.e,ri tum affert de hoc ludo sermonem habuisse puto ii Alexan- rarum Trallianum,quando in curatione priapismi sphaerae eXe citium commendavit, quo materia in diversum retrahatur, spiritus statulentus digeratur. Secunda species, quae plus justo magna pila peragitur dum projicitur,4 utraque manu propter magnitudinem emittitur, brachia firmat, sed nimis duras plagas infert, Ob idque non modo aegrotis, aut convalescentibus cst inutilis, verum etiam bene valentes immodica defatigationeam cit. Inanis pila, quam tertiam effecimuS aeque Xercet, ac motoria, in qua curritur, attamen non admodum facilis est, ni po neque apta, atque ideo omittendam eam esse consulito Oribasius ex Antylli sententia Pilae, Magnae parvae exercita
347쪽
tionem verti inosis obesse iudicavito Aretaeus, quoniam capi lib. a. tis oculorum circumvolutione atque IntentioneS Vertigines affertant Coryci exercitationem inter Veloces adnumeravit lautius, quas cum dictum a nobis sit corpora crassiora at ' 'η' 'tenuare, summa ratione Caelius Aurelianus ad diminuendam polysarchiam hanc exercitationem, quam a Graeci corycomachiam vocari scribit, adeo probavit, secutus in hoc opinor Hippocratem, qui corycomachiam, chironomiam idem li*ta praestare quod lucta tradidit. Hoc exercitationis genus judica ' ' μ' vit Antyllus musculosum corpus reddere roburque afferre, praeterea universo corpori aptari, nec non ob plagas, quas infligit, omnibus visceribus idoneum existere Aretaeus item in ela- phanticis κορυκοςολως laudavit si tamen quis plagas in pectorea coryco fieri solitas consideret, facile sentiet eos, qui pectore debili vexantur, simili exercitatione periclitari,in quandoque contingere posse, ut in thorace vasta rumpantur. Atque tot sunt quae de pilae Graecorum ludorum qualitatibus dici possim t. Succedunt lusus Latinorum genera, quae lab ipsis quatuor speciebus complexa omnia in usum sanitatis recepta superius demonstravimus. Horum primum locum obtinet exercitatio folle acta, quae universum corpus exercet, sed dum brachiis impellitur, dorsum in primis atque brachia firmat ob quod Caelium Aurelianum de hoc pila ludovcrba fecisse existimo, ait, i. chro quando in epilepticis humeros sphaera lusu exerceri mandavit: ''dum vero pugnis emittitur, manibus major utilitas contingit: ambo tamen viscera adjuvant, calculisque a renibus4 vesica trudendis mirifice conferunt coxas crura imbecillia confirmant. Nam Augustum, qui hujuscemodi affectibus corporri solicitabatur, eorum gratia follicuti exercitium ut refert Suetonius adama se opinor quod cum praecipue superiore . In eius vita, partes exerceat, iis, qui citatam alvum habent,in quos tremor ' corporis exercet, non sine ratione j cornelius Celitas prodesse ib. i. e. Ascripsit. Hanc etiam exercitationem intellexisse arbitror Ili si h . 'φ' nium, cum Spurinae prudenti simi, di sanitatis studiosisami viri rationem vita observatam explicans sese pila, Vere, atque tali exercitationis genere cum senectutepumare solitum scribit, Q
348쪽
lli decet pueros ludere, folli senes. Pila trigonalis, quam parvam fuisse, tertiae ab Antyllo speciei descriptae correspondere probavimuS, eosdem plane, quos illa, effectus producit' peculiariter autem oculo exagitat, exercetque dum eos intendere semper, modo huc, modo illuc modo sursum, modo deorsum convertere necessarium Lib. 1.Serm eae quocirca jure merit ρ Horatius hujuscemodi exercita-δMy i tionem lippientibus obesse cecinit. Lusum it Maecenas, dormitum ego Virgiliusque. Namquepi lippis damnosum , ludere crudis. sane lacrymos atque lippitudine infecti oculi a quolibet, vel
minimo motu magis exacerbantur quie Ver eo recreat
juvatque, sicuti crudos diximus enim nultam exercitationem obeundam esse , ni peracta cibi concoctione. Ex quo fit, ut neque pilae lusus ullo pacto conveniat, quibus crudi, atque indigesti cibi stomachum adhuc male habent : veluti forte Virgilius, alioqui stomacho debili natus, tunc erat, quando de ipso sic Horatius scripsit : quod si qui sunt, quorum Ven
tres , atque stomachi flatibus repleantur, prae frigore doloribus vexentur, tantum abest, ut exercitium pilae ipsis ullum nocumentum inferat, ut potius calefaciendo, flatusque insigniter discutiendo non exiguam utilitatem praebeat qua de Lib - chro re laudandus est Caelius Aurelianus, qui inter ceteras pro colicis curandis exercitationes pilae ludum praecipue commendavit : quomodo item stomacho imbecillibus simili ratione Lyb., c. a commodum esse tradidit Cornelius Celsus Paganica pila ob latitudinem atque duritiem dissicultate aliqua non carebat, Miccirco potius rusticis duris corporibus, quam urbanis
conveniret hodie neque permittendum foret valetudinarios, senes, atque pueros hujusce generis motu exerceri Harpastum, quod cum Graecorum harpasto convenire demonstratum est, inter celeresin vehementes exercitationes adnumerari debet quocirca attenuare, excrementa exinanire, calorem augere, di, lib. de robur emcere potest praecipue autem brachia iumeros confirmat; πινει- dum invicem congredientes, seque, ne con
349쪽
DC ARTE GYMNAsTICA Lib. V. 31 rstitutus in medio excipia pilam, uim vetantes laborant, maxi mi id uehementissimumque est, multis utpote colli obversionibi multisque a tricis complexibus commixtum , adeo ut caput cerυis colli obversionibus, latera vero, thoraxque se venter faciei elationibus, depressionibus, expulsionibus, o naribus, a quepa- loricis prehensionibus fatigentur, quibus etiam exercitationibus
lumbi crura, non parum tenduntur. Et iccirco, quemadmodum sanos ac robustos harpastum magis confirmat, ita eos magnopere laedere credendum est, qui vel caput debile, eolium infirmum habent, vel quibus in thorace vitium aliquod reperitur, aut qui renes, lumbosque supercalefactos gerunt. Atque haec sunt, quae de pilae ludorum effectibus pro fani latis studiosis ab auctoribus determinata inveniuntur. V. De Luna commoditatibin, incommoditatibus.
LVcta, quae fere semper ab antiquis in magno usu atqtie
existimatione habita fuit, tametsi a medicis, uti diximus, non admodum ad sanitatem probata sit, hodieque a nobilibus negligatur, quasi a solis rusticis co modo, quo apud
priscos ab Athletis, exerceatur, nonnulli tamen eam etiam pro sanitate tuenda, atque parando robore in usu habent, quos fortasse quamplures alii imitabuntur, si, quemadmodum hactenus effecimus, ejus commoda, atque etiam incommoda ab auctoribus longa experientia, ac naturali ratione observata ipsis in medium proponemus. Quod tenim lucta vehemens, atque magna exercitatio sit, Galenusin Avicenna prae ceteris satis testatum reliquerunt unde certum esse cuivis potest, ab
hac ipsa cadem proficisci, quae a similibus exercitationibus provenire jam declaravimus illud addendum erit, posse luctam sicut antiquioribus temporibus, ita nunc quadrupliciter fieri, alias supra pavimentum, quod genus a Plutarcho pancratium olutatorium nuncupari praediXimu alia Hib. i. eap.3. erecto corpore, ac utrobique, modo Vehementer , modo remisse, Neque id hoc in loco praeteriri debet, pene Latinos scriptores plerumque, aut saltem interdum sub nomine palae'
350쪽
312 IERONYMI ME RcVRIALis strae luctam intelligi, perinde ac Graeci nomine παλης conlinuo fere illam ipsam accipiunt Lucta quae Vehementer, atque
a a. dedime erecto corpore peragitur, secundum Hippocratem externis corporis partibus magis laborem exhibet, carnem calefacit, corroborat, ac auget. Ex An tylli vero sententia firmum validum spiritum reddit, itemque corpus solidum, ac musculosum, nervos etiam confirmat, tandemque naturales omnes actiones corroborat praeterea carnem densam illam
quidem, exiccatam, sed tamen ex omni parte paucam adjicit, pinguedinem, tumores, ac omnia Cedemata aufert: si lucta fiat interposita aliquantisper quiete, magis, ut sentit a Prob. Aristoteles, sudorem movet, quando humor a requie collectus, mox exercitatione educitur tan continua agatur, modo solis corpora exiccare potest. Privatim autem capiti prodest, in cuius dolore luctationem jugem adhibito magistro peractam Lib. r.ehio, laudato Caelius Aurelianus, sensus exacuit ob idque fortasse Utis Theodorus i Priscianus illam pro melancholicis curandis imperat, stomachum praesertim frigidis oppressum morbis adjuvat in quo palaestram corpus agitantem conferre, idem Lib. . elito. Caelius memoriae prodidit: non secus quoque frigidos ventres, ac genitalia membra, quando humoribus, aut flatibus sollicitantur, magno uvamento assicit, cum maximis illi conatibus motibusque universum prope corpus calefaciat quas lib. 6. e. 18. ratione fori basius palaestram silve luctam hydropi sim curare, iii, 'i Theodorus a Priscianus satyria sim extinguere scriptis tradiderunt. Ceterum hujuscemodi exercitatio ob ipsius vehementiam febricitantibus omnibus inimica existi ut non immerito ab sp ' ' Hippocrate fuerit acriter Prodicus reprehensus, quod luctationibus febrientes interficeret Humidos natura haudqua- . de diaeta quam lucta exerceri consulit , Hippocratesci hac obscura satis ratione motus, ne meum magis cavi esseriti repleantur e faucibus tollo magnopere nocet quae scilicet partes dum in compressionibus plus equo compinguntur, divellunturque damna recipiunt velut evenisse Commodo Marci imperatoris filio .,'i .a U scripssit GalenuS, quem adhuc puerum ex lucta inflammationem oris passum fuisse recitat. Jacobum inter luctandum nervum latum ob laesisse, ob idque & ipsum in posterum, Ju