장음표시 사용
361쪽
qtie celeri componuntur, collocandum judicavit Galenus,& praesertim illum, qui sine ulla intermissione jugiter continuatur; qua de re ipsum calorem nativum augere, concoquendis cibis, crudisve humoribus conferre apud omnes perspectum est, licet postea capiti, atque pectori nocere ex eo constet quod in hujuscemodi exercitationibus alterum vehementer concutitur, alterum in inclinationibus, atque dorsi inflexionibus comprimitur, & ex compressionibus mox vasa tam pectoris, quam pulmonis franguntur ut evenisse interdum narrat ρ Galenus. Hoc praeterea saltu commune inest hqqqui gravidas mulieres abortiri facissime faciat neque istud ab . Hippocrate solum, ceterisque vetustisBDis auctoribus, ubique ii pileii confirmatum est verum etiam ipsi rerum parens Optimaque
magistra natura nos uberrime edocuit, nimirum quae capreaS,& cetera brutorum genera saltantia firmamenti quibuSdam,
ut dicat Galenus, munivit, ne ligamenta , quibu Ioetu patrium.
in uter,continetur, dum illa saltare coguntur, faciliter disrumperentur; quod munimen cum humani generis foeminis nequaquam concesscrit, opinor eam eo consilio id effecisse, ut cognoscerent homines , dum mulieres in utero gerunt, quaslibet saltandi occassiones ipsis cifugiendas esse, Multae sunt saltus species, quarum duas i Oribasus Antyllum secutus nomina : L h si P vit, exilitionem videlicet, atque si tum ita proprie Vocatum. de exilitione, quae quodammodo cursui adsimilatur hanc
sententiam tulit, illam diuturnis capitis morbis accommodari, thoracem adjuvare, cum inflexionibus valentibus careat; materiam , quae ad partes superiores rapitur, ad inferiora reclinare,cruribus imbecillis, sese non alentibus excarnibus, stupidis, atque tremulis praesidium afl erre hanc etiam intellexi opinor ciuetonium, ubi Augustum ambularesolitum, ita, ut
in extremis spatiissubsultim decurreret, scribit, quasi sic infirmi Petati coxendicum femoris, cruris sinistri, necnon vesicae calc Si a IS,
362쪽
Lib. a. e. II Lib. I .curati chr. cap. I.
314 IERONYMI MERCURIALI siis, quibus amictabatur, saepe occurreret. De saltu vero proprie sic appellato dixit, eum materiam infra exaestius deducere, sed quia thoracem nimis, violentia motus, magnis inflexi nibus concutit, ejus affectionibus minime conVenire; verumtamen, ad motum, ad actiones promptum corpus valde redderes; quod si ad nates emciatur saltus, qualem Lacaenarum mulierum fuisse jam diximus, caput, ex ejusdem Antylli sententia, peculiariter purgat, purgando siccat atque de hoc mentionem fecisse Aretaeum puto, ubi in vetere capitis
dolore saltum, αξυνίπαιδίτον ἀνώλησιν laudavit , sicut , ἄφαλσιν in vertiginosis evocat etiam menstruas mulierum purgationes, doctus nimium adhaerentes expellit, quemadmodum c Hippocrates testatum reliquit secundas quoque reten tas quassationis merito dejicit, necnon uterum, qui supra sese contraxit, in suum locum trahit haemorrhoidas provocat, lapillos ex renibus ad vesicam detrudi genibus tamen ob continuas is imis violentas flexiones, summopere nocet. Qui versus altum peraguntur saliuS,Ticuti coxas juvant, ita pectori detrimentum afferunt qui ad inferiora fiunt, caput a super fluitatibus, quas reclinant ad infimas partes, emundant, cru ra corroborant ceterum Viscera omnia vela ementius quase sant, ob id etiam qui vel hernias patiuntur, vel quas vocant alias crepaturas, Veliaricibus crura tumida gerunt, hujuscemodi exercitationes summo studio ecd Paulli sententia vitare debent, sedin podagrici omnes, qui levi qualibet de caussa adestillationibus ad pedes, tumoribusque Omnibus molestantur saltus igitur hi sunt effectus, quem ubi purgatio ac phlebotomia necessaria est, nec vel aetatis ratione, vel ob aliquod aliud impedimentum ulla earum administrari potest pro ipsis supplere, redundanteSque humores exinanire manifestavit Galenus licet postea apud varios medicinae auctores , potissimum apud fRufum Ephesium invenerim, eundem mel saltum iis obesse qui facile sanguinis mictum, aut fluxum, quive renum imbecillitatem, ac fervorem incurrunt, necnon
ulcus in ipsis aut habent, aut mox habuerunt quin immo etiam sanis renibus interdum a saltu valido frangi venas scriptum est
363쪽
DU ARTE GYMNAsTICA Lib. V. rueesse volo. Qui enim manibus vel lapide, vel plumbo, vel aliquo alio plenis altare nituntur ab aliis in hoc differunt, ut dicebant inristoteles, α Theophrastus, quod illi inanem ς ὀι '
jactantes manum majorem brachio laborem pariunt hi vero minorem siquidem brachium inani jactatione quasi convel ' litur, cum in nulla re nitatur in actatione vero pondusculis manu apprehensis facta, nulla hujuscemodi convulso contingit, quando saltans id manibus tenet, cui quasi nititur, quominus fatiscat, haud aliter atque currentes, qui dum manus invicem quatiunt, Velocius procurrunt, quana manibus tensis, atque otiosis quoniam ita quasi sese sustentant, in eaque ma A istos lib. nuum divaricationes explicatione innixi, vehementius, fir- ' ''mius, consequenter Velocius OVentur. si .
HAlteribus factam exercitationem duram esse, atque Vehementem,praeter An tyllum, comprobavit quoque ipseo illi. li Q ς Galenus, dum in hujuscemodi ponderibu apprehen e a. de tuend.
dendis, jactandisque musculos omnes, atque nervos, validissime intendi confessus est qua ratione efficitur, ut affatim corpus calefacere haec exercitatio idonea sit, iraesertim dorsum, quod maxime in actandis halteribus satisfacere videtur, praeterea carnem creat privatim vero superiores partes ab illa
exerceri memoriae mandavit f Galenusci cujus ratione ante 6 de uenis ipsum Aretaeus hujuscemodi exercitationem in antiquo capi- - p y viis dolore, qui paullatim finiatur, usu probavit, veluti etiam in coeliacis tertiginosis. Sed Oribasius Antylli auctoritate humeros ipsam exercitare, stomachoque, quem dissiu-xio infestat, quique imbecillus est, cin quo cibus acescit,
sive cum labore concoquitur, accommodari scrib1t laudat in arthriticisci Caelius Aurelianus, ut primo manibus cera emol g Lib. s.clis. lienda detur, aut manipuli teneantur, quos palaestritae alteras appellant, tum primo cerei, sive lignei cum parvo plumbo intercluso movendi porrigantur, deinde graviore pro O
364쪽
326 HIERONYMI MERCURIALI sdumque semen inter emittendum sentire non tantum se, sed etiam mulieres, cum quibus rem haberet, referebat, inter cetera auxilia, sese halteribus exerceret, suasitri quem postea. Lib.9.e ult, secutus Alexander Trallianus in priapismo curando hujuscemodi exercitationem commendaVit, quod animadverteret ipsam non modo ad retundendum, infirmandumque semen, verumetiam ad materiam in diversum trahendam , spiritus, de eomst questatulentos digerendos conducere similiter quoque Ga-Iρ, ir' lenus in ulcerum crurum curatione, nisi quid aliud impediat, halteribus peractam exercitationem probavit, propterea quod sic impeditur, quo minus humores ulceribus noxiis ad partes s epi con inferiores delabantur. Idem etiam, ubi purgatio, aut phl
botomia requ1ritur, nec ea aetaS, aut aegrotanti voluntas
permittit, loco ipsarum supplere judicavit. Verum enim Vero , neque capiti, neque thoraci similem exercitationem congruere ullus assirmaret, quorum alterum nimis, atque inaequaliter agitatur, alterius autem vasa, ne ob maximam, qua brachia utuntur vim aliquo pacto labefactentur, periculum im- . Lib. i .epi minet. Quam rem fortasse considerans it Martialis, fossionem, - quam Galenus, exercitationem stinui, opus fecit, sicut supra ostendimus, huic exercitationi praeposuit sub hisce
diui pereunt sulto fortes hestere lacerti p
Exercet melim vinea fossa viros. Hujus cum secundo libro tria fecerimus genera, Primum ea omnia praestare creditur, quae jam enarravimus Alterum Ver particulari quadam facultate crura, nervosque confir mare, materiam deducere scripsit Antyllus, velit ti&tertium spinam, illaque juvare mollire , sed caput pessime assicere dixit. Vnum illud hisce omnibus adjungere opportunum duco , quod quamvis hac tempestate figura illa halterum antiquorum a e Pausania descripta in usu non habeatur, cum tamen loco eorum apud alios assulae plumbeae, ferreaeVe apud alios lateres ac lapides prope sphaerici, graves usurpen tur, nihil figura illa refert ad variandos effectus, emciendumve, ne eadem faculias tam in usu nostrorum, quam in priscorum
365쪽
D ARTE GYMNAsr Ic Lib. V. 3a rum inveniatur, eo magis quod haud secus qui hodie sese exercent in lapidibus, vel in assulis projiciendis, brachia, dorsum,
Omnesque superiores parte movent, contorquentur, ac faciebant antiqui halterum exercitatores ut hac una ratione
omnes affectus a nobis supra expossiti in nostris etiam exercitationibus expectari debeant. T X. De Disci, atque Iacuiationis essectibus.
DE disco quamvis apud medicinae probatos auctores,
paucam omnino mentionem factam inveniam, ob idque fortasse locus iste dimitti postularet quoniam tamen a Galeno proditum fuit , disci actum , nedum exercitationem apud antiquos extitisse, in gymnasiisque fieri solitam,
Verum etiam inter vehementes exercitationes haud postremum
locum obtinuisse, atque hodie quoque apud multas nationes in usum exercendorum corporum venire, proinde siccis ut ajunt pedibin praeterire illum Omnino nolui. Quocirca inprimis sciendum erit, hanc exercitationem, modo in ceteris non delinquatur, accommodate calefacere propterea frigidis corporibus, atque illis, quibus veloces exercitationes negantur, perfecte convenire, necnon imbecillos, inferioribus membris invalidos moderate corroborare cum etenim magni, atque vehementes obnixus in longius discum projiciendo requirantur, fit ut vehementia motus, ac mu Scul O-rum intensione artus magis solidescant, is excrementis purgentur cujus purgationis merito consuluit quandoque Galenus, ut, si quando purgatio, thlebotomia require In epidiretur, nec ipsae aliquibus impedimentis adhiberi pos ent, ea ii ii rum vice per discum facta exercitatio admitteretur, quae nimirum id praestaret, quod in phlebotomia medicamentorum purgatione exoptaretur peculiariter autem exercitatio ista brachia lumbos, ac denique universum dorsum corroborare idonea est, quae scilicet partes in ipso maxime Omnium agitantur in Vertiginosis quoque ab Aretaeo commendatur. Ab illis vero magnopere evitari debet, quicumque aut renes, aut
366쪽
328 HIERONYΜI MERCURIALI sthoracem male affectos habent : nam illi fervidiores, atque flaccidiores redditi incredibilem quandam dissolutionem contrahunt hujus interna aliqua vasa, ut testatum fecit Galenus, non rar disrumpuntur. Et ne quis credat, eandem exercitationem extitisse halterum, atque disci, sciendum prae- a Lib. r.c. ia ter Variam utriuSque figuram jam a nobis in superioribus libris declaratam , hoc quoque discrimen habuis e quod hal- teres variis contorsionibus altius agebantur, discus vero, etsi in altum projiceretur, tamen longitudo spatii jactatione peracti potius metiebatur eo ferme pacto, quo hac tempest ate faciunt, qui sese in lateribus oblongis projiciendis exercent, in quibus iidem stectus videntur qui olim in discobolis visebantur. Jaculatio porro sicuti a disci actu parum in ipsa projectione differre videtur, ita quoque vires similes , ad nOcendum, ad juvandum obtinere credendum cst quo fit
ut pauca de hac exercitatione nobis dicenda relinquantur. Illud minime silentio obvolvi debere sentio, veteres scilicet non sine mysterio sculapium , atque Apollinem, ambos medicinae auctores , ambos sanitatis magistros arti aculandi tamquam Deos praefecisses nimirum hac sententia innuenteS, hujuscemodi exercitationem bonae valetudinis conservationi, bonique habitus acquisitioni strenuam opem afferre cujus exercitationis postquam plures species effecimus, alias a jaculorum, sive sagittarum varietate desumptas , alia ab arcubus seu balistis, quibus illae mittuntur , accepta , omnes eandem plane facultatem possidere autumo, nisi quod eos, qui in ferreis vocatis palis aciendis exercentur, hoc admonito Velim, ut magnam curam adhibeant; quoniam saepenumero peritonaeum disrumpi, intestinaque in scrotum descendere, ter consequens hernias in similibus exercitationibus generari experientia compertum est cumque in emittendo maxima vis, atque intensa spiritus retentio adhibeatur, pectori adstricto atque infirmo hujuscemodi aculationem ad- , de inii, Versari puto. Non est quoque illud ignorandum, quod Nar-y0' Rm ' cus Tullius memoriae prodidit, Philoctetem, dum cruciaretur non ferendis doloribus, propagasse tamen vitam aucupio sagittarum jaculatione facto quod an faceret exercitatio
367쪽
DE ARTE GYMNAsTICA, Lib. V. a latio ipsa, an delectatio illam insequens, mihi ab utroque factum verisimile videtur.
Q V. XI. De Deambulationum qualitatibus.
S ullum est exercitationis genus, quod illis,qui sanitati operam naVant, maxime quaerendum, atque cognoscendum sit, quodque ceteris quibuscumque frequentius a cunctis fere hominibus, omnique tempore eXerceatur, unam proculdubio deambulationem esse nemo negabit siquidem nullus est, sive puer, sive adultus, sive senex, qui non modo eam praestantissimam, sed solam exercitationem non credat pauci tamen reperiuntur, qui vel ratione, vel longo usiu, quibus quaeque corporis partibus, prosit, ioceat, perfecte animadverterint id quod evenisse existimo, cum ob varias illius species, tum ob posteriorum hominum incuriam, qui in hujuscemodi rebus, in quam pluribus aliis antiquioribus negligentius, atque oscitantius sese gesserunt. tiam Obrem operae pretium facturum me esse spero, si deambulationum species praecipua recensens , consequenter quid unaquaeque tam boni, quam mali emcere valeat, demonstravero sed duo ante cetera ab omnibus conssiderari cupio. Primum quod saepe invenire est apud auctores medicinae Graecosin Latinos, praecipi simul ambulationesin exercitationes quas illae ab his separatae,nec exercitationes sint quorum sententias sic interprctari volo, ut semper, dum ipsas sejungunt, sub nomine exercitationum eas, quae proprie ita apellantur, significent cum ambulationeS communiter, non proprie exercitationes appellarim creantur initerum est, duas Galenum in eos, qui ipsius doctrinam secuti fuerunt,deambulationis principales species tradidisse, alteram apotherapeuticam a medicis nuncupatam, necnon post relictos aliarum exercitationum labores adhiberi solitam, de qua non est nunc instituti nostri multa verba facere alteram simplici nomine deambulationis appellatam, qua uti auxilio quodam, aut in affectis corporibus ad reparandam valetudinem, aut in fanis ad conservandam atque augendam majore utebantur,
368쪽
33 HIERONYΜI MERCURIALI snosque uti possumus atque de hac erit tota nostra tractatio, cui ideo Galenus nullam propriam differentiam, ut fecit in coteris exercitationibus, assignavit inuoniam, cum tot species habeat, non parum diversas, sub unica illas omnes differentias comprehendere imposissibile videtur. Deambulationes itaque dividuntur, tum a motu ipso, a quo vit sic dicam earum csse sentia existit; tum a loco, in quo perficiuntur tum a tempore. A motu, quoniam aliae celeres sunt, ilia tardae, aliae mehememtes, alia remisse, aliae multae , aliae pauca, aliae mediocres, aliae Amgae rectae, aliae breves se reversvae, atque hae, vel totisperibus, melsummis digitis , vel calcibin Aloco, quoniam aliae fiunt in montibin aliae in viisplanis; quae in viis planis, aliae: in inaequa-
libin, aliae in aequalibin, elpubporticu, e ub dio, Asub sole.
tempore, quoniam aliaestunt dieme, aliae Uate, aliae: mane, aliae vestere, aliae ante cibum, aliae a cibo. Tot enim deambulationum discrimina, ne minutius rem partiar apud auctores, atque ex ipsa rei natura, experientiave reperio quarum nonnul Polibisu, ae sane pomunt esse apotherapeuticae, sicut apud' antiquos fue-6ίψityo ς-p runt. Vo nonis ignorandum, tunc illas in usum venire, quando jam confectae sint graviores exercitationes, sive post purga tiones, quas medicamenta fecerint,' post sublitionem oculorum, post copiosum vomitum atque hoc deambulationis genus aptum est animum remittere, spiritum commutare, in Ordinemque adducere, quae distenta sunt solvere, itemque thoracem purgare, facilem respirationem reddere, instrumenta sensus roborare , ventriculum firmare , , quod maximi re fert, omnem affectionem , quae lassitudinis sensum infert, quaeque perturbat, explicare, atque dissolvere de ista loquebaturba de diaet si Hippocrates Quando scripsit deambulationes post exercitationes
corporapura reddere, attenuareque, Inime meropermittere, ut caro
prae labore colliquetur,sed ipsampurgare. Atqui deambulationum simplicium mediocris citeris omnibus magis ex usu est de qua
16 s mi' intelligendus est M. Tullii locus, quando is Tironi consulens,
Epist. 3. Valetudinem curare , ab ipsi qumque possulari criptit,
rum coctionem, risitiae carentiam ambulationem, moderatam, oble-
tantionem , ct alvi solutionem facilem mediocrem autem ap
369쪽
pello ambulationem, quae inter differentia enumeratas nihil alioquin excedit, aut deficit, multa tamen, atque contenta sit, quemadmodum ambulationem profuturam csse debere tradidit Antyllus, quae, ut sentit idem, capiti, oculic gurgulioni, is otib icu, thoraci, nisi adsit sputum sanguinis, male affectis auxiliatur. De hac loquebatur Seneca, quando sese destillationi, a qua valde amictabatur, deambulatione succurrere fatebaturi hanc candem pro insania, proque asthmate curandis si Caelius Aure ph a lianus commendabat est vero etiam maxime utilis stomacho lib., g,p. humescenti, dolenti, sin quo alimenta coacescunt, corrumpunturve. In arquatis, sive ictericis curandis ea usus Archigenes invenitur similiter emcax est ad mulieres, quibus suppressae sunt purgationes, tum alvus sistitur, cibi supernatant, urina retinetur non mediocriter quoque coxendicis morbis prodest,& ad summam omnibus iis, in quibus necessse est, aut a superioribus partibus ad inferiores aliquid defluere, aut quae ad inferiores partes propensa feruntur, excernere. Iam Vero febrientibus omnibus deambulatio hujuscemodi obest, nimirum quae, ut sentit Galenus, calorem, consequenter febres augeat; s. spia nocet epilepticis, sanguinem excreantibus, ingentibus Ve, aut seminis defluvium patientibus. Porro velox deambulatio magnopere calefacit, magnitudinem carnis, siquid aliud, oblit, cujus gratia Maelius Aurelianus eam in colici affectibuS, ' I 'ἴ- in quibus requiritur calor, atque in polysarchia adhibendam esse judicavit. Ambulationes tardae fere cadem praestant, quae ab apotherapeuticae ci diximus : quocirca valetudinariis senibus imbecillioribus, iis, quos post cibum ambulare delectat, quique nuper a somno expergiscuntur, aut ad maioreSexercitationes ineundas sese praeparare volunt, aut quaVis parte dolent, accommodatae erunt. Has etiam esse crediderim, quas Hippocrates, Avicenna, Haly a cena ad magi S cibum in Vela . i. dedi, striculi fundo, ubi citius absolvitur coctio, accommodandum ' V 60ς in probarunt , quasque Galenus vi I. Methodi pro reficiendis corporibus exiccatis commendat. In capitis dolores Ca 'lius o chronte. Aurelianus probavit,ut laborans deambriatione exerceretur,primo ' ''
tarda , de hinc medio tempore fortiori atquep si erectiori extentis cruribuisseide navi pro epilepticis ambulationem levem probavit, T a nempe
370쪽
3 34 HIERONYM MERCURIALI snempe lae sine capitis concrassione humores a supremis ad
infima deducere, eos leniter dissipare, attenuare, Muniver sum corporis la abitum citra noxam calefacere valeat; quarum Omnium gratia eam in quartanariis, ubi paroxysmus non affligit, UVare, minorem fatigationem quam stare pedibus afferre, i. ad Glau tradidit Galenus. In spirandi dissicultate, in sacro igne similiter, quem Graeci ερπητα , Scribonius Zonam, Plinius circinum vocant , ambulationem hujusmodi conducere te- I ib. . de γε statum reliquit si Cornelius Celsus quam pro elephantiasino I: , curanda in usu habendam esse consulitit cum c ς Caelius Vcta, ,. 3hemens si ' nimia deambulatio frigidos adiuvat, Mea ratione a Celso ad c bellandum corporis tremorem usurpatur, anhelitum auget, status discutit, ac capita debilia magnopere pereurbat, ob id jure reprehendendus est Praxagoras, qui in cpilepticis plurimas, vehementi motu celebratas deambulationes adhibebat pedibus suntliter debilibus, suscipienda podagrae expositis nocet quandoquidem ob nimias deambulationes non raro ischiadicos doloresin podagram generari, scribit Galcnus sicuti ex adverso remisiam arthriticis, io dagricis, Mulceribus internis convehire, insinuarunt Caelius o cibus, ubi deambulationem molli stramine, coaequato solo peractam ipsis commendavit debent enim ut scriptum
est a Tralliano qui podagra, ct articulorum affectionibus turbantur, μετρμως, ωοοῦνα κώπου πλοῦ moveri , potis umque ante,
non post cibos. Nam lassitudo his maxisti adversatur, ut quae articulos plus usto calefaciat, inflammet, ipsique aliam rursus materiam ex longinquioribus particulis ad se attrahentes, arripientcsque fluXibus jugiter Caussam suggerant. Multa: ii deambulati secundum An tylli sententiam juvat eos, qui caput, vel thoracem male assectum habent , a quibuSin
sernae corporis parte non nutriuntur , quive in exercitationibus Vehementiori motu egent pauca vero prodest iis, qui Post exercitationes non lavantur, quibus a cibo deambulationibus Opus est, ut is in fundum stomachi descendat, quibus Celsus lib. gravitas in corpore sentitur. Longa, iecta ambulatio mino
i rem, quam brevis, mol stiam parit, ' capiti prodest ut non: L, , . , immerit, Caelius, atque DC Ornelius Celsus cpilepticis curandis