장음표시 사용
371쪽
D ARTE GYMNASTICA Lib. V. dis eam ex usu esse iudicaverint; at nimis exugit humiditates, atque exiccat. Ob idque merito accusandus est Themison , quia tropthia laborantes duodecim stadiorum spatium gressu conficere suadebat Longa S concitata singultui comprimendo, secundum ustii sententiam, strenue prodes breviS sicuti magis fatigat, cum ut dicebat Aristoteles ex motu quiete inter reste i cndum orta constans diversitati illius opera laborem inferat, ita quoque reversionibus illis continuis caput labefactat propterea ab eodem Caelio non sine ratione pilepticis damnatur cujus rei caussa ambulatio quoque circularis merito improbanda est, utpote quae caput Vertiginosum reddat,
oculis vehementer noceat. Cassiu medicu antiquuSinai a iob 18. bello problematum, quem Graeca lingua conscripsit, caussam indagans, ob quam motus recto tramite facti vertiginem non generent, sed solum circulares, ob id accidere dicit, quia motus recti minime distationem materiae impediunt, circulares vero eam fieri non sinunt, quod aer vehementius illisus prohibeat ad haec materiae intus agitantur , quemadmodum foris, ubi circumlatae, neque fora prodire valentes motum in capite vertiginosum afficiunt sicuti namque cherici omnes externos sapores amaros sentiunx, qui suffusiones in oculis patiuntur, aOscumque colores rubeo judicant, militer in circularibus motibus, cum in oculis humores in Orbem agantur, omnia externa circumferri videntur, sicque vertiginosa passio oboritur Ex ambulationibus, quae cum intensione crurum calcibus incumbendo fiunt, quemadmodum scriptum est ab Antyllo capiti male assecto conveniunt, itemque thoraci humidiori, utero convulso, purgationi suppressae, partibus infernis ab alimento fructum non capientibus, omnino quibus materia sursum repit. Quae vero extremis digitis obeuntur, eas obserVatum fuit, proprie lippientibus, alvo suppressae utiles est . Quae vero totis pedibus fiunt, cum sub aliqua semper praedictarum disterentiarum comprehendantur, ipsarum etiam facultates obtinere, rationi consentaneum est.
dique haec de speciebus ab ipso motu desumptis.
372쪽
T XII. Iterum de deambulationum qualitatibus. Nier deambulationum species, quae a loco accipiuntur, illae, quae fiunt in montibus, aut adscendendo, aut descendendo exercentur, si fiant adscendendo, valde profecto universum
, de tuend. corpus fatigatur,quoniam referente Galeno attolluntur eo mo-vδ'ς ς p 9 tu, genere,in perinde ac onus quoddam sustinentur ab iis, quae , h,fite prinatim moVentur instrumenti S, reliqua corporis membra uia,
p '' versa scribit ι Aristoteles ambulationes per acclivia, tametsi thebetiores motus, magis sudorem provocare, quamper declivia , nec
non spiritum pro sisere suoniamgravi cuique,ut deorsum ferrisecundum naturam est, scferri sursum contra naturam itaque caloris natura,quae nostra provehit corpora, ut nihil per declive laborat, sic per acclive pressa onere nititur acriusque ob ejusmodi motum incalescit sudorem movet, spiritum prosistit, cum etiam corporis varius inflexus non nihil afferre caussae possit, ut directa spirandi reciprocati auferatur qua ratione secundum Rntylli sententiam talis ambulatio etiam thoraci, qui spiritum
exiguum ducat, iraesertim ante cibum confert, majorumque exercitationum vicem nonnumquam supplet Legitur de Demosthene, consuevisse ipsum adscendendo deambulare, atque inter ambulandum orationes pronunciare, quod sic productae spiritus contentioni,qua oratores in dicendo opus habent, assuesceret Verum enim vero genibus an firmis eadem valde adversatur;propterea quod dicebatAristoteles,dum adscendimus,nOScorpus hirsum jactare , distentioncmque corporis S genuum movereri ad haec genua ipsa, quae secundum naturam in ante riorem partem flecti nata sunt, quasi contra naturam flecti retro, ob idque magnopere dolere atque laborare. Ex altera parte ambulatio declivis, quae descendendo obitur, magis altera a capite ad inferiores partes trahit; at femora invalida non pa-hibs V laedit, nimirum quae ex ejusdem Aristotelis sententia in hoc motu contra Naturae inclinationem ante aguntur, quasique movendo crura universi corporis pondus sustinent, iro inde Vehementer fatigantur. Ambulationes, quae tum adscen
373쪽
dendo, tum descendendo peraguntur, a Cornelio Celiscom a lib. r. e. a.
probantur, eo quod ita Varietate quadam corpus universummoveatur nisii tamen id perquam imbecillum sit. u vero fiunt in viis planis, aequalibus ex sententia Aristotelis ob motus, quam servant ut sic dicam uniformitatem, magis corpus labore assiciunt,in ob naturae, quam tenent similitudinem, citius labores finiunt, necnon ad spiritum, ad corpu'aequaliter constituendum magis accommodata sunt, quam factae in inaequalibus. At deambulationes per inaequales vias factae non modo minus fatigant, verum etiam utiles iis sunt, qui cito deambulando defatigantur atque hoc . Antyllus intelligebat, oribussit cum ambulationes, quae in viis peraguntur, minori cum labo es,.: ' Ρ' re fieri scripsit, quam eas, quas in locis deambulationibus dicatis Obimus. Hoc idem innuere voluit Acumenus medicus apud Platonem in Phaedro, ubi ambulationem in viis, ambulationi in cursibus praeposuit, de quo supra latius disputavimus neque aliud intellexit Ischomachus apud V Xenophontem, quan e In Oecon.
do ambulationem, qua ipse in agrum servum cum equo sequebatur, ambulationi in xystis factae praetulit in his tamen disterminandis valde refert, numquid in pratis , in locis asperis, an in arenosis essiciantur; quoniam si fiant in pratis, blandissimae proculdubio sunt, nihil omnino sensus tentant, nihil commovent, at ea caput implere, tum propter odoris suavitatem, tum propter humiditatem, quae illis inhaeret, auctor est Antyllus. Factae in locis asperis caput replent. Quando autem in arena, maxime profunda quod genus est vehementissimae exercitationis aguntur, magna emcacia pollent ad omnes corporis partes firmandas, corroborandasque cujus gratia Augustus dum coxendice , femore crure sim o nonsatis bene valeret, immo saepe aparte claudicaret, hac deambulatione confirmabatur sic enim locum Suetonii interpretari debere . Icenseombi eum arenaram,or arundinum remedio u lum tradit, are ''' narum quidem,tum adde siccandas fluxiones, tum ad confirmandam,ut judicavi, coxam arundinum, ad continendum, claudicationem impediendum quod quo modo fieri debet, edocuit Cato lib. de re rust cap. CLX. Ad materiam subinde, o
supernis ad infernas partes deducendam, eamque dissipandam
374쪽
3 36 HIERONYM MERCURIALI siit, et chro potentissim exiliunt, ideo male forsan Caelio laxatur Erasistratus, quod deambulatione in arenosis locis paralytcos exercendos suaderet sub porticu factae ambulationes, aut loco Eb r. c. a concluso, ut spelunca similibus a si Celso, ab aliis non admodum probantur inuandoquidem aere libero non fruuntur, sed intemperato,vitioso, crassis, corpusque universum replente nisi tamen porticus, aut loci cooperti in locis sint domus superioribus, ac tabulis stratis, ubi ambulationes ceteris quibusque ab Antyllo anteponuntur , quod aporum, qui e terra essitiunt, sint expertes, aeremque puriorem habeant. Nec opponendum cs huic sententiae nostrae, quod antiqui cryptoporticus in usum istum exaedificatas haberent quia illis dumtaxat utebantur,quando pluviae, tempestates, aut immodici ventorum impetus, aerisque iniquitas vetabant,quo minus in aperto aere deambularent, quo tempore, neque nos illas refutamus. Ceterum quae fiunt sub Jopo ii axo dio, omnes factis in porticu Cornelio Celso praeferuntur A Ph ς Vitruvio quoque valde celebrantur, aethrae ambulationes, praesert si viridia assint , quod tales magnam salubritatem ha beant e primum oculorum, quod ex viridibus subtilis, ct exienuatus aer, propter motionem corporis influens perlimat speciem, ita auferens ex oculis humorem crassism, aciem tenuem, acutam speciem relinquit Praeterea cum corpus in ambulatione calescat, humorem ex membris aer exugendo imminuit plenitates, extenuatque dissipando, quod plus inest, quam corpus potest sustinere, ex quo , ut in hypaethris locis ab aere humore ex corporibus exugerentur molestiores, quemadmodum ex terra per nebulas videntur: consuluit architectorum princeps amplissima ornatissima sub dio hypaethiisque ambulando collocari in civitatibus aedificia. Verum enim vero apud Oribasius ς medicos subdiales hae deambulationes plurimas differentias obtinuerunt nam quando prope mare fiunt, siccandi, crastos humores attenuandi vim habent quando circa flumina stagna, humectare pomunt sed utraque nocent, praesertim stagna, ideoque non temere has omnes in pilepticis damnavit Aretaeus, quando in mediterraneis partibus aguntur, quemadmodum supradictis sunt praestantiores , ita quoque factis circa mare cedunt quando in rore, humcctant non sine damno:
375쪽
sed si in locis avium volatu frequentatis ambules, emcacissimus is motus crit ad evocandum per halitum, ad levandum, haud secus, atque si in sublimibus locis ambules. Quae deinde sub dio in locis vento minus perstatis ambulatio ciucitur, valet secundum Antylli sententiam ad evocandum per halitum, ad excrementa dispergenda itemque remittit, nec ferit hanc ZEtius in colicis doloribus a frigida caussa ortis commendavit sed quae perflante vento peragitur, si sub borea, tus es excitat, thoracemque laedit,at vires collabentes firmat, sensuum integritatem affert, stomachumque dis lutum roborat atque de hac fortasse loquebatur Caelius Aurelianus, dum stomachicis a Lib. a. cluo
deambulationes sub dio pro modo virium adhibendas consulebat; si sub austro, caput replet, sensuum instrumenta hebetat, alvum mollit,atque ad dis luendum valet si Zephyris spirantibus, talis ambulatio ceteris Omnibus,quae in vento fiunt,praestat: non enim habet insuavitates boreae, quin potius mansuetudo simul atque jucunditas sunt conjunctae. Quae in Apeliote fit, mala est,in ferit, atque ita se habent ambulationes subdiales in Ventis peractae. Sequuntur, quae fiunt, vel in sole,vel in umbra: qua in re auctores diversa sentire reperio si Cornelius Celsus, scaput ferat, meliorem ambulationem in sole, quam in umbra esse dixit, , meliorem in umbra, quam parietes, aut viridaria e ciunt, quam quae tecto ubes. Ex altera parte Oribasius auctoritate Antylli ductus improbat illam, veluti quae effundat,caput impleat, atque inaequalitate gignat quam sententiam non auderem alteri praeponere, nisi latio, teterum medicorum, praesertimque Hippocratis, Galeni auctoritates testatum fecissent, solis radios humanis capitibus maximas noxas inferre. nempe quae, si calidad humida, magis calefiant iliquentur; si sicca , sicciora reddantur; demum quaecumque sint, semper ostendantur, modo vel rustici, vel alii sub sole vivere assueti non sint. Quod probe cognoscenso Hippocrates sive o 'ς lybus ad evitanda capitis detrimenta non quamlibet deambulationem, sed solam in frigore, aut in sole peractam vetat. Atqui
non illud tacendum esse duco, semper eligi potius debere in sole ambulare, quam sare es ambulare velociter,quam segniter scuti praeceptum fuit ab Hippocrate in libro de salubri diaeta cujus ibi '' a 'Vis rei
376쪽
338 HIERONYMI MERCURIALI s si p/Πiς rei hanc attulit rationem Aristoteles, quod cumsamus , Hor
permanet, sicque amplim calefacis corpus etenim no strum dicebatis vaporem quendam tepidum de se continuo mittit, quiproximum,
ambientem aerem tepefacit, unde aer posea illi corpus calidius reddit, cum autem quis in sole movetur, satin excitatur, qui restigerare nospotes, quando motus quisque rigiam habetur. Ambulandum potius in umbra dicebat bellius quam parietes, aut viridaria essiciunt, quam qua tecto subes et quoniam aer Usidua quadam ct blanda entilationesalubrior redditur qui aer quoniam interdum ab arboribus noxiis infici, corpora deinde contaminare consuevit, ut de nuce arbore, atque Narcisso me-,ibs ζ'y' moriae prodidit Plutarchus, propterea hujuscemodi umbras inter deambulandum fugere expediet. Neque item curam adhibere minorena Oportet, ut arbores rore suffusa Vitentur, quoniam si per ipsas frequenter quis ambulet, membra faciliter lepra tentantur, atque hujus eam Laitus apud Plutarchum in natural quaestion attulit rationem, quod ros corporibus illabens ipsis
mordeat, atque excoriet, vel potius, quod a rore colliquatis arborum
stipers ciebus aspergo quadam noxia inde corporibus assus inhaereat,
quae Iartes extima ipsiorum mordeat, atque discindat: ctenim rori vim colliquativam mcisi , non δηκὶ Ἀν,- re ipsa, vetust Ocodice permotus legendum puto inesse perspectum satis illud facit, quod ros bibitus gracilitatem inducit, ut muliereS eae manifest o declarant, quae alioquin obesae dum tenuibus vestimentis aut laneis rori colligendo operam navant, eo in exercitio carne consumunt. In omnibus autem fere proderit sit iis umbris ambulares, qua epilepticis probavit Aretaeus, ieri ginosiis sub arboribus myrto, aut lauro, aut inter acreS&bene olentes herbas calamentum,pulegium, thymum mentam, maXime quidem agrestes,in sponte nascentes sin harum copia desiidc-retur, inter humano cultu procreatas. Est in hac quoque non exiguum discrimen respectu caeli, quod, dum serenum es , tunc ambulatio levat, per halitum evocat, attenuat, bonam resipirationem dc movendi facilitatem parat dum vero nubibus obtegitur, gravitatem affert, per halitum non evocat, tandemque caput implet. De ambulationibus faciensis, vel hyeme, Cip. ii vel aestate, vel alio tempore, diximus ua libro quarto, ubi tem-pUS
377쪽
DE ARΤE GYΜNAsΤΙCA Lib. U. 3 9 pus exercitationibus accommodatum definivimus; superest tantum illud adnectere, ambulationes quaslibet ante cibumfleri
debere, tum mane, tum Uebere quandoquidem matutinaci umemollit si credinius Antylio segnitiem asomno contractam disso it, siritusque attenuat, calorem auget, ' appetitum excitate quin immo. Hippocrates hanc eandem humidioribu tempCramenti is dedicae a. convenire,quod humori transitus e cinaniantur, neque animae s yy sii. ni. meatus occludantur, scribit sicut, attenuare, necnon partes
circa caput leves, agiles, ac promptas reddere,in alvum solvere confirmat vespertina Vero ad somnum hominem praeparat, ac instationes dispergit, caput tamen debile malesam cit, od idque jure accusatur Serapion a caelio, quod epilepticos imperaret si clu o. circa vesperam ambulare, ac rursum conquiescere,vi deambulationem repetere. Post cibum diximus exiguam ambulationem asseuetis convenire, atque illis, quibm non sine labore in fundum mentriculi descendit ibin e illis pariter, quibus caput repletum
est, lentam post cibum deambulationem commendavit, Ga de tuendi
lenus, secutus fortasse in hoc aretaeum, qui in vetusto capitis illi, i eum. dolore eandem in usu habendam voluit, quamquam secundo' ' de compos medicam ubi de dolore capiti ex ebrietate agit, velit, neque multum comedendum, neque statim a cibo deambulandum. In reliquis quo modo conveniat, non video &propterea Dioclem medicum antiquissimum clarissimum satis mirarii γn possum , quod phthisicos deambulationc post prandia vexat i Os ste voluerit, quae sicuti concoctionem ciborum interturbat, ita multos ad caput vapores efferri, atque ibi in humiditatem conversos ad pectus pulmonem dissiuere facit,
quo nihil phthisicis contingere perniciosus potest comagis,
quod licet Hippocrates hujuscemodi deambulationes inhia iς dixtimidioribus temperaturis approbet alvum tamen , corpus, ventrem siccare confitet tri ne illa omnia in medium adducam,
quae in hujusce generis ambulatione scripta sunt in libro de insomniis Hippocrati adscripto qui liber cum multa superstitiosa contineat, forsan aliquis iis, quae ibi de ambulatione post prandium in pluribus commendata dicuntur, paucam fidem adhibeat. Hactenus de ambulatione jam cetera aggrediamur. Explicit Liber diuintuS.
378쪽
abunde in superioribus demonstravimus, hanc rem amplius in disiputationem revocare prorsus ridiculum foret, proinde, quot modis haec exercitatio varietur,quosque quaeque pariat effectus,declarabo. Qiuod etenimis .collact. haec eXercitatio privatim dorsi partes assiciat, is Averroes, inter 'e ' Arabas non infimus, satis aperte dixit. Qui igitur illud debile a natura, vel casu sortiti sunt, summo studio id exercitationis genus evitare debent, nempe quod, ut saepius diximus, majorem, quam ipsa ambulatio defatigationem pariat: quibus etiam in renibus inflammatio, vel ulcera orta sunt, ne stent, magnopere Lil de pas cavendum esse,censuit si Rufus Ephesiius debent quoque hujuscemodi exercitationem aversari, quos vel hernite labor sollicistat, Vel in cruribus, aut scroto varices dilatantur , vel ulcera in inferioribus partibus orta sunt, aut qualibet de causta oriuntur. quam sententiam nisi medicorum auctoritas confirmasset, Veram tamen esse ipsa ratio persuaderet quae scilicet ostendit, instantibus graves humores citra difficultatem proruere, eosque modo hernias, modo varices, modo ulcera generare, QVere 6
augere nam quod varices generentur, etiam Juvenali poeta
379쪽
cognovit, qui cum quandam mulierem Ianum rogantem de amici victoria futura derideret, Olens significare Ob importunas mulierum petitiones haruspicem, si cunctis inservisset, stando, silc quisque laarus ex pro aliis rogabat Deum)non parum laboraturum, ait:. varicosus et haruspex Marium quoque scimus omnes, laboriosum Virum extitisscte, si 'ob quod si quis dicat, ei varices, quibus afflictabatur, in ambobus cruribus ortas bis initos in stando labores, cum minus erraturum existimarem. Verum enim Vero, in hac exercitatione non paucae diversitates reperiuntur : propterea quod tempus, locus, atque situs varias quasi species cilicere videntur. Atempore nascuntur duae specieS, quando aut ante cibum, aut a cibo, quis stando, vel pauco tempore, Vel multo excr Cetur. A loco sumuntur differentiae, quoniam et elin sole, vel in umbra, , hac aut clausa, aut apertasatur. A situ demum evariantur standi genera, quando elu pede, vel ambobm, eliis totis, o planis, vel extremitatibin eorum, calcibin scilicet, crsummis digitissamus, Ante cibum stare Ventriculi Xcrementis inaniendis auxiliatur, asthmaticos,' difficiliter spirantes ad-juVat, ventrem emollit, urinam prOVocat, crura o pedes corroborat, quando deambulationi vacare non concedatur, illius vices supplere potest. Vertiginosiis tamen, quibus ad superiora rapiuntur vapores, nullo pacto conducit, cum X tali erecta statione facilius caput a fumis petatur jam tantam ad hoc essiciendum potentiam similis exercitatio habet, ut nonnulli boves, cetera animantia quod scripsit si Aristote 'p'les minus homine tussire, minusque catarrhis Vexari credide io parite. rinici quoniam ipsit minime erectis stantibus haud ita vapores P ' natura sursum tendentes in eorum capita ferri possunt. Qua item ratione eos omnes damnare vehementer sole, qui, si alto capite dormiant, minus a catarrhis se vexatum iri putant, cum potius contrarium eveniat, ut scilicet qui humiliori, fere ceteris membris aequali capitis situ dormiunt, vel aliter jacent, minus a vaporibus capite tententur, minusque a capite
adicctus humores defluant. Quamvis secus judicandum sit, ubi
380쪽
3 a. HIERONYΜ MERCURIALI squis ventriculi in conficiendo cibum debilitate vexatur. Qtio in casu Posidonius apud Eliuni magnopere studendum Te jussit, ut in decumbendo caput altior situ contineatur, quo cibus magis in ventriculi fundo accommodetur, Mob nutrimentum minori molestia coquatur. Atque hoc intelligi debet de iis, qui multum an stare tenim pauco tempore
exiguum quid prodesse, neque multum obest ' potest. Q diorro conam uni illo effato Prandi spos stabis, indicti, post sumptos cibos stare delectantur, ii scire dc bent, si mediocri quodam tempore stetur, descensui ciborum in cntriculi fundum id insigniter cooperari, consequenter illorum concoctio- ncm perbelle adjuvare, nec alioqui ullam effatu dignam laesionem afferre : verum si multo tempore ita quis permanserit, . praeter molcstiam, qua Ob ciborum interdum pondus, praeter lassitudinem , qua ex labore assicitur, varias item offensiones subire cogitur. Primo namque major vaporum copia superiorem corporis regionem impetit, major humorum multitudo ad inseriora praecipitat, atque inde ulcera in cruribus, Onagras, podagra generat, deinde thoracem , atque spirationem universam non parum labefactat, uti ex dissicultate spirandi tunc apparente facile quisque cognoscere valet postrem rencS, atque Vesticam, uotam ingendi actionem vitiant, quando videlicet crudi humores ex simili situ ad eas
partes deferuntur, renes quein lumbi Vehementer incalescunt, Lib. de a P debilitanturque ut non temere videatur praecepiste Rufusci QR 'μφη Ephesi his , ulceribus renum laboram, etiamsi morbm inclinare coepisset, staret. Statio in umbra semper aliquibus ex
praedictis disterentiis adnectitur, ut sit multa, vel pauca, Vela cibo, vel ante cibum proinde qualicumque adnexa reperietur, illius cffcctus continuo exprimet, modo umbrae ratione aliquid secus non accedat hoc autem dico, quia saepenumero umbra, vel est locorum conclusorum frigidorum, atque humidorum4 vel noxiarum arborum, vel alterius perniciosae rei, quas omnes corpus maculare, sanitatem destruere nemo negabit. Ceterum de stantibus sub sole in hunc modum determinandum est judico , qu G scilicet stare sub sole in aestate summopere calefacit immo sententia est