장음표시 사용
381쪽
DE ARTE GYMNAsTICA Lib. VI. 3 3 Aristotelis, cum stamin insole nos magis deuri, quam dum o '
vemur, etsi per se motus ipse quoque calefacere valeat, quod alias fusius explicavimus. Si igitur ita est, rationi consentaneum esticitur , uvamentum insigne valde frigc factis corporibus inde accedere, veluti hydropicis, cacccsticis, pro quibus id a Caelio, Momnibus fere medicis laudatur. In ictericis b. e. , item curandis tali insolatione usum Archigenem reperio ne interim silentio praetermittantur ea, quae apud A tium ex An-tylli sententia leguntur, insolatione scilicet variis modis antiquos usos fuisse , aliaS cum unctione alias sine unctione, modo sedendo, modo jacendo, modo stando, intcrdum ambulando , interdum currendo de quibus omnibus in hunc modum decretum est, quod si insolatio administretur non purgato prim corpore, maximum capiti nocumcntum assert unde saepenumero mirari mihi contingit, quo genio ductu Pli nila major, non modo purgato corpore, verum etiam post cibum
in aestate sub sole maneret, ac dei te insigida lavaretur de hac
etenim locutos fuisse medicinae auctores arbitror, Quando ζλλη)dixerunt, ab illa corpora plusquam par ut incalescere, fedreS, atque capitis dolores gigni : Nam si antea quam corpora soli exponantur, opportune exinaniantur aut sine unctione,
aut cum unctione fieri potest si fiat citra unctionem , capiti diuturna frigiditate laboranti succurrit, quod illud durius,atque impassibilius reddat, is id merito in epilepsia curanda. Methodicis nonnullis commendatur , modo sit insolatio moderataci sicut item in ea insania specie juvare creditur, quae a frigida intemperie ortum ducit praeterea occultas di lationes auget, sudores elicit, carnem conservat, pinguedinem tollit, Cedemata omnia , praesertim hydropica deprimit: neque tamen ipsa noxis suis caret, quandoquidem mora quaevis sub sole bilem auget, consequenter iis, quibus calor natura mordax est, valde adversatur, ut a s Galeno scriptum VJ ό '
est, spiritumque crassiorem , densioremve cffciens, asthma, . ostix 4-ωOrthopnoeam exacerbat. Ceterum si absque unctione biso-'
latio adhibeatur, in ceteris eosdem essectus parit, nisi quod corpuSχXiccat magis, tanquam pingui illo adusto, iubinde maior nigredine superficiem totam inficit, necnon carnem instar
382쪽
3 4 HIERONYMI MERCURIALI sinstar cauteri cuiusdam densas minus per insensibilem transpirationem excrementa divaporari facit qua ratione huiusce-
h. na Odi insolationem ad minuendam polysarchiam ab AEtio
laudatam censeo. Verumtamen duo hic animadversione digna eslh existimo, alterum, quod medicos, ubi sub sole moram probarunt, praetegi pannis capita voluisse opinor, quoniam, praeter Caelii auctoritatem, latio, experientia demonstrant, capita detecta, si soli exponantur, valde Offendi, nempe quae supra modum calefacta Vapores a toto corporis ambitu ad sese attrahunt, sicque omnem malorum iliadem, irae ceteris catarrhos ibi generant : quod minime, ubi capita teguntur, eves 1 pari K nire suspicandum est , propterea quod, ut scripsit si Aristoteles, ' μ' i' induta corpora a sole minus calefiunt, quam nuda, cum ab
elib lec RG illius radiis minus feriantur atque hoc totum a Galeno significatum credo, ubi dixit eos, qui nudi sub sole manent, universium corpin calefacere, qui vero induti, caput solum o nam
demonstratum est a nobis libro tertio, majores nostros numquam fere caput tegere solitos ne miremur Galenum, dum indutos scripsit sub sole, capite tantum valde incalescere dixit. Alierum animadversione dignum cst quod , sicuti sedentes &stantes sub sole vehementius incalescere, sive potius deuri experientia constat, quam ambulantesin currentes pariter ceteras praedictas affectiones, tam bonas, quam malas facilius recipiunt. Atque haec universa a nobis dicta de stantibus planis, ac totis pedibus intelligantur, stare namque calcibus innixos non modo laborem ac molestiam inducit, crumetiam nullum juvamentum est a tu dignum praestare creditur: quemadmodum similiter eos, qui summis digitis stare conantur, praeter fatigationem illic succedentem, partes illas cassis naolesti simis afficere compertum est, praesertim quando quis eo frequenter utatur; hi siquidem illud unum commCdum nonnumquam recipere videntur, ut longius multis aliis prospectare valcant, cujus gratia ab antiquis 'ecuiator, sive imω , pirigebatur facie hominis stantis supra digitos, summamque manum ad umbellae formam superciliis admoventis, ut Eschylus in Theoris meminit.
383쪽
Vierunt, quaeque etiam temporibus nostris inserviendi similiter facultatem obtinent, Hiae fiunt cum armis ctis, neque incidentibus, et elpungentibin adversm hominem, aliae adversm columnam, aut palum, abie adversm umbram atque omnes vel fieri possunt a pugnantibus corpore, nequaquam armatiS, alite ab armatis Armorum pugnam adversu hominem, Vel
columnam Inter magnas Xercitatione repolia I alenUS, . Aptio. 6.
quem imitatu si Averro es inter Arabas non infimus dixit, cer 'tante cum ensibin factum esse ex velocibin , atque fortibin
exercitiis quae omnia de illis, qui non armati certant accipienda puto, quando armatum certare inter exercitationes simul, atque Opera manifeste reposuit Galenus, qui similiter certare ii b adversus umbram αια μοιχῶν dicunt Graeci, celerem citra robur exercitationem esse judicavit, ut d Avicenna quoque, i 3 sen a. Paullus post ipsum censercuisii sunt. Cum itaque res ita sese habeat, pugna non armatorum tam adversus homines, quam adversus columnam administrata in primis magnopere calefacit, excrementa educit, sud Orecciet, exuperantem carnem supprimit in proinde a Maelio in curanda polysarchia adhibetur, de ci=. h.'inceps brachia atque humeros confirmat, crura pedes mirum in modum Xercet, ceterum capita debilia, tertigini Obnoxia non parum labefactat renibus item laborante hujuSce
ro, sive adversus umbram certatio corpora tenuat, carnes&succo detrahit, quod celeribus exercitationibu convenire supra monstravimus, proprie autem secundum g Galenum brachiorum atque manuum exercitatio Xistit praeterea valet, si antvllo credimus Pa edandam assectionem lassitudi 0 l ct ni sensum referentem , ad humores firmando. adnerVorum itum cap. ai. imbecillitatem tremorem corrigendum est etiam utilis vitiis, quae thoracem infestare solent, confert renibus, Olo
intestino, materiam ad inferiores partes deducit, iraesertim x in
384쪽
346 HIERONYMI MERCURIALI sin iis, qui pedibus imitantur pugiles, quique non solum manibus cum umbra depugnant, Uerum etiam cruribus, interdum tanquam salientes, interdum ero tanquam calcibus caedentes. Ad eadem omnia similiter valet pugna adversus palum effecta, quae tantummodo in thoc ab umbratili differt, quod palum percutere brachiis majorem vim infert, quam aerem scri re. Non est tamen ignorandum, pugnam adversus hominem pugnantem initam, magis exercere, Qui maj pibb. Do rem corporibus inferre, quam istam : quoniam, ut ab lexandro per belle significatum est , athleta, si obnitatur istagonis e fortitudinem Vin auget sm cedat, neque reluctetur, robur ejusdem resolvit. Atqui ea pugna, quae corporibu pugnantium armatis exercetur, inter vehementes exercitationes collocanda est, quae, cum robustain valida corpora emcere debeant, iure merito Nicias apud Platonem in eo dialogo, qui Laches inscribitur, dixit, quod το , οπλοις μαχεβν siVe armatum pu gnare corpora robustiora, si quod aliud exercitationis genus, reddit, neque ullo alio minorem laborem parit. De hac quo--L 0ςi y ψ exercitatione a b Antyllo proditum reperitur, corpus ab ipso ad motum aptius ad carnem suscipiendam reddi, Verumtamen propriam atque maximam ejus pollicitationem existere, ut corporis firmitatem, JOngam respirationem gignat, cum illi, qui sese pugnis similibus dedunt, omnem aliam spiritus expulsionem ferre possint facit autem hujuscemodi pugna carnem laxam mollem , necnon capiti admo- dum noxia est, praesertim quando galea plus aequo obtegitur, cujus pondere pressum non parum laborat illud hic non
ignorari volo : πλομαχ siti sive armatae pugnae exercitationem,
ne quis decipiatur eandem esse existimans cum armata luctationes, πλωπά Eschylo vocata, quandoquidem haec tamquam luctae species armis in manibus nullo modo utebatur; sed dumtaxat certantes totis corporibus armabantur, sicque armati invicem luctabantur, cujus luctationis arbitror volutationem illam armatam, sive celerem agitationem, quam
alet. cap. o. GalenuSua numer Vehementium Xercitationum reposivit,
speciem quandam extitisse. An vero de hac armata pugnae specie intellexerit Caelius Aurelianus, quando in curanda polysiar-
385쪽
DE ARTE GYΜNAsTICA Lib. V I. ιν lysarchia post plurima alia exercitationum genera comprobata di χit. Tum hoplomachm, hoc est armorum finia conflictior
apud me dubium nullum , ut ex superioribus patet, relinquitur : quoniam, etsi nomen Graecum hanc ipsam significare videatur, nihilominus, io minis ab ipsi illata explicatio, Musis demonstratus manifestum argumentum faciunt, eum depugna illa sermonem facere, quae nudato ab armis corpore exercetur, quaeque ad diminuendam carnem a nobis laudata fuit, cum hanc postremam carnem, sed mollem laxam potius augere Antyllus judicaverit. De gladiatoria pugna non videtur hic locus exposcere, ut sermo ullus habeatur, propterea, quod cum armis incidentibus ac pungentibus antiquitus ageretur, vel in lethalia vulnera, vel in alterius pugnatoris, aut etiam utriusque necem , plerumque terminabatur. Vnde neminem non videre arbitror, quantum absit, ut similis co certatio ullam profligandis morbis, tuendaeve sanitati opem afferre valeat ea enim est, quae hodie apud multas Christianorum nationes sub uesii nomine non sine magna civitatum aliquando clade exercetur, quamque Mantiquis nostris temporibus ab uno hominum inimicis imo Sathana repertam ad perdendas animas fuisse semper credidi quod namque non monomachiam antiquorum, ut falso probare conati sunt, qui hucusque duellum tractarunt, sed potius gladiatoriam duellum hujusce temporis referat, praeter multa in quarto libro a nobis declarata , hoc item attestari videtur, scilicet iisdem armis, atque eodem prope fine duellatores concertasse, quibus olim gladiatores pugnabant illud unum intercedit discrimen, quod illi tum gloriae cujusdam inanis gratia, tum praemiorum spe , sed fere semperii quadam, utpote vel ad supplicium condemnati, vel in id empti, atque edocti ad certamen, ducebantur cisti vero sponte, & nullis cogentibus, nisi solius honoris vana quadam is falsa defensione prolectante aguntur: ut hac ratione minus excusatione digni habeantur, cum sponte in propriam ruant perniciem. Vtinam resipiscant tandem homines, videantque id quod Barbari fere nulli agunt tanto minus Christianos decere : sic profectoin multae urbes, quae ob
hoc intestinis saevissimis dissensionibus exagitantur, ad
386쪽
3 8 HIERONYΜ MERCURIALIS 1Deliorem statum revocarentur, multorum animabus corporibusque melius consuleretur. At ne longius a propositoi.i nostra divagetur oratio, haec suffcient, si illud addidero, . lib.de eom , . quod ' Celsus, . Scribonius, Plinius, Aretaeus, atque alii. ib is e. i. plurimi referunt , ab antiquis scilicet creditum fuisse, omdiatoris jugulati sanguinem potumjuvare epilepticos quam rem potius ad prodendam ipsorum ferinam superstitionem, quam ut ullam fidem adhibendam censeam, ignificare volui. CADU III.
De quarundiam aliarum exercitationum qualitatibus. Vita apud antiquos extiterunt Gercitationum genera, quae quoniam non ita frequenter usurpabantur, ab auctoribus celebrata non inveniuntur inter haec autem primo sese offert το ἀκροχειρίζεduus, vel manibus summis concertare, quod , sive uicta species aliqua foret, ut non :.detvend nulli crediderunt, sive separata quaedam exercitatio, ut Ga- -'μ' 'e' leniis censuisse videtur, ubi post luctam alias quasdam Xer citatione adnumerans acrochirismum nomina , facitque .. ', manifeste a lucta diversum, constat ipsam apud Galenum,3 fustium, Paulum, . Avicennam inter veloces sine O
lib. i sen.3. Ore cxercitationes locum obtinuisse, proinde calefacieni di de ii ii di corpora tenuandi, carnes, succosque detrahendi facul-ςVς-β Τς ' atem possidere, ut apposite insinuare istis esto Hippocrates, apud quem legitur acrochirismum attenuare , caria . sursum trahere , proprie vero manus atque brachia secun-kloco ςitato duri Galenum in ipsa exercitantur. x quo sit , ut illis conveniat, quibus has partes corroborare in animo est, sicut iis valde nocet, quorum chiragra, vel alius morbus, i kb q nianus, irachia infestare solet de hoc locutum sic celsum quis credere potest, ubi in iis qui ab arida tussi exagitantur, exercitationes manibus peractas probat. Porro πλεθρμων, Loco cit ui si ecplethri fare, a ni Galeno inter exercitationeS citra robur violentiam celeres recensetur Avicenna autem illud ex fortioribus es e dicit, nisi velimus ipsum incompara tione ad debilia loqui, quemadmodum c verbis ejus vide
387쪽
DE ARTE GYMNAsTIc, Lib. V I. 3 9tur alioqui veritati ipsi, maleno , a quo ista omnia
accepit, manifeste repugnantia scripsisset. Est igitur talis exercitatio in pruDis ad ea omnia utilis, quibus celeres conferunt sed peculiariter crura pedes cXercet thoracem quoque non parum fatigat, cui, dum aliquo pacto male vexatur, valde obesse reor , haud secus atque capitibus male affectis vehementer nocere credo, utpote quae ex jugibus illis reversionibus, quasique circuitionibus facillime tum vertiginosas, tum apoplecticas assectiones incurrere queant. Ex eodem quoque exercitationum censu est, n λ ζειν sive pioli sare, aut pitylisma, ut placuit Politiano quod quamquam a Galeno, atque Avicenna inter veloces citra violentiam adnumeretur ' mea tamen sententia haud prorsu vehementia aliqua caret, cum status ille supra pedum extremitateS, necnon velo manuum modo antrorsum, modo retrorsum agitatio haudquaquam sine musculorum intentione, proinde sine vi, aut robore quodam peragi possit. Vnde in hujuscemodi exercitatione Obeunda vehementer incalescere corpora hirmare non dubito Ad haec motus iste brachia insigniter exercet sic leos, qui capite sunt imbecilli magnopere labefacta : ed cfetiam podagris suscipiendis obnoxios reddit ego vero peculiarem illius usum extitisse aut tu o, quando post longam brachiorum valetudinem, torporemve , a motibu undequaque faciendi as uefacere, nec non a torpore liberare in animo habebant. Sunt praeterea a b Galeno nonnulla alia exercita . 'es tionum genera adnumerata, cibo Avicenna comprobata, ς ος Litato
quae, quod aliqua ex parte valetudini, corporis habitui conferant, omnino praetermittere nolui: nam si quis alteri jubeat, ut se violenter detrahat, inflectatque, dum ipse non
manibus modo, verum etiam cruribus , spinaque constan S, inflexusque res stat, quo genere Milonem ipsum sese exercitasse ferunt, dum convessere e movereque de loco Volenti permitteret, utque vehementer exercebitur, incalescet non parum, roburque membris non leve in generabit de simili enim expr- citatione locutum opinor Caelium Aurelianum, quando pro Gib. s.chro,.
polys archia minuenda voluit ita affectos alienis laboribus, hoc est colluctantium, vel erercentium, quam Graeci halerocopiam,
388쪽
sueo HIERONYMI MERCURIALI strachelismum vocant, exerceri, verumtamen illis maxime verenda est talis exercitatio, qui vel pectore, Vel dorso, vel capite non admodum valent Pari etiam pacto si quis vi Milo factitabat convellere se, movereque de loco Volenti permittat, crura maxime corroborare poterit, quemadmodum manus maximopere exercebit, eisque fortitudinem acquiret, si pugnum alicui aperiendum, Vel malum punicum, aut tale quippiam manibus complexus auferendum praebcat quod tamen arthritidi, aut chiragrae obnoxiiS minime congruet. Robur autem partium tum exercet, tum firmat, siquis alterum complexus medium , aut etiam ipse medio comprehensus, m
nibus digitisque pectinatim junctis, aut quem complectitur absolvere se jubeat, aut ipse se a complectente solvat nisi quod in hoc periculum imminet, ne viscera labefactentur ex nixibus illis, qui adhibentur, dum dissolutio quaeritur. Ita etiam si quis alterum, qui versus ipsum se inclinet a latere
aggressus, ilia manibus complexus, ceu onus aliquod sublatum invicem protendat, reducatque ac magis, si dum gestat, ipse nixu renixuque corporis utatur sic namque spinam universiam corroborabit lumbos tamen atque renes debiles habentibus nocebit. AEque vero qui pectoribus ex adverso innixi magno se conatu invicem retrudunt, qui a cervicibus pendentes deorsum trahunt, vehementer quidem exercentur, per consequens robur corpori uniVerso comparant: at periculum subeunt, ne thoracis vasa aliqua rumpantur psiis, neve aut caput, aut collum male assiciant. Haec itaque omnia tametsi apud veteres inter ceteras exercitationeS haberentur, nihilominus haud ita in frequenti usu fuerunt, praesertim nobilibus, ac illis qui non sine suavitate quadam sanitati operam dabant hac item tempestate non desunt, qui ipsis utantur,quos, modo ratio adhibeatur, penitus avertere nolo.
389쪽
De stiritus cohibition facultatibus. DEtentionem spiritus speciem quandam exercitationis
esse, cum abunde in libro tertio demonstraverimus, id φ .p-ε amplius repetere non est opus illud dumtaxat adjungam non facile reperiri, in quanam differentia locata fuerit, nisi quod animadvertentes nos in hujuscemodi exercitatione musculos abdominis, atque thoracis valenter intendi, iubinde in partibus interioribus calorem augeri, ut si AristoteleS, spatii p. Galenus memoriae prodiderunt, eam non fieri sime Velie e 1. mentia judicare possumus o propter hoc jure ab Hippocrate dictum fuit , stiritu detentionem meaim dis arare, cutem attenuare, necnon humiditatem sub cutem extrudere posse. Galeno similiter, ab avicenna scriptum est, retentionem 'iritin membras iritualia calefacere, corroborare, se emun 'b ,
dare, nec non angustas cavitates ampliores reddere. Quod te i . n.
nim spiritus cohiblius expurgare thoracem valeat, clare On 'stat : quippe qui in ipsa retentione undique compulsus in angustos se recipere meatus cogitur, eosque si amplius trusus propulsusque fuerit, etiam penitus transire , atque extenuati jam agitatione excrementi nonnihil secum arripere, eo prope modo, quo intuemur opifices angusta instrumentorum foramina vehementiore spiritus inflatu expurgare quandoquidem is quanto ulterius per vim coactus impellitur, tantum ab ipso
quaedam impelluntur,quaedam trahuntur mam truduntur quae ante Occurrunt, attrahuntur quae ad latus sunt posita, impetu ipso motus utraque coacta. Quod vero ex retento spiritu cavitates evadant latiores, hinc probatur, quoniam si thorax in medio corpore locatur, sane illo magna aliqua inspiratione aere impleto, deinceps supremo aryngis osculo lingula opera
clauso, necnon musculis toto thorace preta, necessum est aerem compres um undique meatibus corporis universis inseri, sicque intrusum eos undequaque dilatare,modo inferiores,dum illuc impellitur, modo superiores sic ergo per spiritus retentionem cavitates corporis amplificantur, pectoris partes emun
390쪽
gue et HIERONYΜI MERCURIAL 1s dantur, ipsaeque atque etiam alia interiores calorem concipiunt, cuius merito frigidae affectiones, praesertim inflatio-alneonvivio rem OVentur ut non temere Plato sub persona Erysima ι , h, ite chi medici,necnon Aristoteles memoriae prodiderint, spiritum
pus P - j cohibitum a singultu liberare quorum placita secutus Galenus
f c. p. r. ab eodem non solum singultum , verum etiam tussim a frigi-
symp. caus da strumentorum respirationi Intemperie contractam extingui testatum reliquit quod aucta in pectore caliditate ex tali cohibitione angustos quoslibet meatus spiritus compressus penetret, cunctaque sic adaequentur, ad temperiem pristinam redeant. Hinc fit ut ferme in hanc sententiam venire debeamus, talem exercitationem omnibus illis convenire, qui spiritualia membra frigefacta, debilia, aut excrementis aliter obsessa gerunt, quique expulsiones quaScunque corporis aut tardas, aut vitiatas habent quemadmodum Oscitationes,&pandiculationes calido flatus dissipante hujusmodi spiritus retentionem solvere clarum est ut merito dixerit Hippocrates 11. ia. Epid. longam res irationem crebrarum oscitationum se remedium. In re tolutione linguae exerceri spiritu retenta probavit Celsus, sicut 2 Etius in omni vocalis instrumenti resolutione : vim namque expuli ricem excitari, atque confirmari in spiritus cohibitione, argumento sunt multi, praecipue pueri, qui sive plorando, sive ridendo, sive alio pacto spirationem contineant, aut in ipso actionis tempore, aut paullo post modo stercora, modo urinas, modo mucos, a naribus,, ab auribus expellunt similiter obstetrices istud testantur, quae ad partu eX- pulsionem faciliorem celeriorem reddendam parturientes spiritum continere praecipiunt in quo tamen ipsas saepe errare in scribit 4 Et ius, quando ex nimia hujuscemodi spiritus cohibitione an curismata, sive arteriarum in curabilcs dilatationes incurrunt in faucibus, necnon pupiliarum in oculis, ut Avene ii part ar testatus est. Dicebat Aristotclcs spiritu retento melius audire nos, quoniam reipiratio strepitum quendam OV et, quo cum careant retinentes illam, melius voces percipiunt:
quamvis Cassius Medicus aliter sentire videatur. X talitem Plinii auctoritas, quod eversis scandelatcSque ac jacentcS,
siquid ingruat, contraque ictus, spiritum cohibere singularis