De estherae libro et ad eum quae pertinent vaticiniis et psalmis libri tres quos scripsit Ioannes Anselmus Nickes De libro estherae cum excursu de chananaeorum scytharumque deis

221쪽

- 2020uod probe eos dixisse consilendum est, SiVe eorum gentem ab Edome. sive ab illius nepote Amalec repetimus. In ea autem terra, quae tum deserta esset, primum fuisserargitaum. Iove et Borysthenis filia fluvii natum. Huic filios suisse tres. Lipoxat Harpoxat et Colaxat. 0uibus

regnantibus decidisse de coelo dona aurea, aratrum i gum acinacem et phialam. Quum autem accederet primus, aurum arsisse. Iddem accidisse alteri. Tertium autem, qui natu esset minimus. res illas potuisse attingere. elevare . domum deserre. Quod quum vidissent natu maiores, ad eum libenter detulisse imperium. Natos autem a LipOxat esse Auchatas, ab HarpOxat Catiaros et Traspies, a minimo Paralatas qui etiam Scythae regii Vocarentur ij. Haec sabula antiqua non est, quoniam nisi in ipsa Scythia orta esse non potest. Neque tamen ullam ei veteris historiae memoriam i nesse nega erim. Τerram enim illam, quum Scythae Damasceni ingrederentur. incultam suisse et magnam partem desertam nemo certe infitia-hitur. Borysthenis fluvii filia procul dubio Atargatis est,

quam eamdem Graeci dixerunt Scytharum esse matrem. Habet autem nomen deae matris Tar-g-i-taus filius, nec id immerito. Reliqua nomina apta ad fabulam ipsam et ficta esse arbitror, propterea quod Vocabula generat rum Cum eis. quae sunt gentibus indita, omnino non consentiunt. Tria illa nomina explicare conabor, non quo ullam eis vim historicam tribuam , sed quia Scytharum lingua quae fuerit, existimari iam ex eis posse puto. Τrium igitur nominum communis est Vox mai, dona. Quare LipO-xat, cuius pars Prior coniuncta est cum et DP, id dem videtur esse quod donasammantia candentia: Harp xat autem iddem quod

222쪽

203 - γ mai dona urenIia. Νomen tertium denique Col mai haud sere aliud significat quam donalepia. Quatuor gentes, quae ex tribus illis genera loribus natae sunt. Amaleciticas habuerim. Posteriores quidem tres, qui nominantur Catiari Traspies Paralatae, non facile, qui fuerint, indagari potest, quoniam Amaleciticarum gentium nomina in libris sacris non sunt. Aucha tae, Aυχ-ατω, qui ex natu maximo orti sunt, lacile Ogis, VP, filii esse cognoscuntur. Litterae enim omnino

inter se congruunt nisi quod ultima ut γκ vel is in Oγκ-α, 'Oγγοσυρος i), sic in hoc verbo χ a Graecis

pronuntiata est. Auchatae autem, quos Plinius Auchetas, nos autem Gagaeos Vocamus, ex maximo natu Prog niti recte dicuntur. Penus eos regalem fuisse Polestalem. et ex fabula illa et ex Semitarum iuribus existimare Possumus atque ex libris sacris certo scimus. Post ignominiosam autem Amanis filiorumque eius mortem re-

Erat in Scythia gens alia Gerrorum. Et videntur, ut dictum est, ex Arabiae urbe primi ab Assyriis in ea loca deducti. Quare Amos poenam delictorum Idumaeis Oh- nuntians, transferetur, inquit, populus Syriae in Cir, p, h. e. in Gereos δὶ. Evenisse autem vaticinium illud. ct in Regum libris legitur et cognoscitur ex eo, quod sepulcra Scythae habebant apud Gerros. Postremo de Scytharum coloniis, quamVis magnam hic locus disputationem postulet. pauca non demon-

2) Diodorus Siculus, Iove et femina illa, quae partim homo partim serpens erat, natos dicit item filios tres, Scythen Palum Napen: ex his progenitas totidem gentes, Scythas Palos Napas. Pali sagittarii illi videntur esse, qui a Iesaia dicuntur Napae autem eidem, qui a Strabone Nabiani vocantur. Diod. Sie. bibl. 2, 43.3ὶ Amos I. 5.

223쪽

- 20 , stranda sed significanda sunt. Scythas, quum eorum res in Syria Armeniaque florerent. colonos deduxisse in insulas, auctores sacri testantur. Verbum autem illud ita intelligendum est, ut non modo insulas sed Graeciam etiam Italiam Hispaniamque comprehendat. Scythas Samothracen venisse et Delum, supra expositum est. In Italia quo loco postea Roma exstructa est, iam ante umbem conditam eos templum habuisse Dianae Ephesiae, dictum est ilem i). In Hispaniam autem eos transiisse qui vel Scythae vel Armenii dicuntur, veterum testimoniis constare diximus. Sed in Thracia Graecorumque insulis plurima exstant et apertissima Scytharum vel Idumaeorum vestigia. Quosdam ex eis in insulas emigrasse, docti a Strabone scimus ). Paeones Praeterea, qui Strymonem fluvium accolebant, quosque Herodotus dicit

thia in ea loca profecti. Maxime autem mirandum est, quod ad eumdem fluvium venerant alii, qui constanter et nomen Idumaeorum et signum retinuerant. Odomantes enim ab Edome, quod Verbum a veteribus etiam Adom pronuntiari vel Odom solebat, denominatos esse proh

biliter sane dici potest, praesertim quum ea gens in ci cumcidendi consuetudine religiosissime perstiterit 3 . De coloniis breviter strictimque diximus. Quodsi autem respicere et, quae de Scythis ipsis, de Sauromatis, de Troglodytis Amaetonibusque hoc loco investigata sunt, animo repetere voluerimus, haud scio an nulla coniectura nobis magis possit esse Probata, quam Scythas ex Idumaea esse ortos.

224쪽

S. 33. De Scytharum lingua.

Quum de Scythis mulla Herodotus et maxime ea scripsisset, quae diligentissime quisque solet sciscitari. de eorum Origine cognatione et lingua nostra memoria homines summo praediti ingenio doctrinaque instructi quaerere coeperunt. Qui quum omnibus in linguis disciplinisque magis essent versali quam in ea , quae his quaestionibus Opportuna est: haud sane videtur mirum, quod varia de hac gente opinati, veri quidquam certique Statuere nondum potuerint. Etenim Niebulirius Scythas rudibus illis in uongolorum gentibus et ab Omni humanitate alienis habendos esse putavit. Moversius Semiticarum linguarum longe peritissimus. si de hac re quaerere et

indagare voluisset, Videre verum Omnium certe potuisset sacillime. Sed quum totum ad Phoenices animum advertisset tangeretque hanc quaestionem te iter, secutus est opinionem eorum qui Indicam esse hanc gentem existimaverant i). Nuperrime Iacobus Grimmius operae pretium facturum se duxit, si de eorumdem tum rebustum verhis denuo inquireret. Ac hic quidem in eo maxime laudandus, quod, ut consuetudo eius seri, etiam

in Scythicis investigationibus suo ipsius usus est quum studio tum iudicio. Quare illud eum minime fugit, fuisse in Scythia gentem quamdam, quae ex ea VeniSSet Asiae parte quae spectat in meridiem; quamquam sali) Scythas propter nomadieam vitam cum Indis comparandos putat Arrianus Indie. 7, 2. eum illis permixtos Pausanias 6, 26, 9. Haec opinio apud antiquos inde orta est, quod Scythiam Indiamque extremas mundi partes easque inter se coniunctas crediderunt. Aristot. demund. 1, 13, is.

225쪽

- 206litur in eo, quod Medo-Persicam suisse gentem eam quidem dicit. Recte etiam probeque Scythas animadvertit suisse feroces quidem nomades sed nobiles i). Quod vero ex Indo-Germanicis Scythica explicare conatus est, saIsum sumpsit totius disputationis initium. A salso autem principio prosectus Verum nisi iterum errando assequi non potuisset. Quare quum non sine magno labore cum Ind Germanicis nominibus Scythica quaedam contulisset . tota disputatione perspicuum reddidit, fieri vix volomnino non posse, ut ex illis linguis Scythica umquam illustrarentur. Quod quoniam omnes de hac re conatus declarant; nos, ut non frustra videmur incepisse. sic Semitica eam ad rem adhibere pergemus. Sed quia non dubitamus, quin et Gagaei et Scythae Idumaei sint, videbimus sitne lux utrorumque linguae ex Hebraica asserri. Qua quidem in re quantum a Gesenio aliisque dissentiendum sit, non ignoro. Ille enim in eam se consuetudinem adduxit, ut nomina quae in libro Estherae sunt propria ducere ex Persarum quam ex Hebraeorum lingua mallel. De Idumaicis igitur ex libro illo nominibus prius quaeremus, quo Paratiores ad Scythica quae Graecis litteris scripta sunt accedamus. Iam superioribus locis quaedam ex libro Estherae vocabula non Persicae linguae sed Hebraicae esse contra Gesenium demonstravimus. Eius generis sunt Aman. Esther, Pur vel rariar, alia. λ). Quae cum ita sint, ad reliqua haud incerta cum Spe pergere POSSumus. Sunt igitur in hoc libro nomina decem ita composita, ut priorem partem habeant propriam, alteram CommUnem. Est enim eis Omnibus adiuncta vocula NIL Quae quid

226쪽

- 207 valeat, ex uno Verbo perspicitur, quod locis aliis aliter scriptum invenitur. Bagathae enim nomen eunuchi tribus locis positum est, Esth. 1, l0. 2, 2 l. 7ria2, 6, 2. Nanaz. Hoc ultimo nomen esse corruptum luce clarius est, scribendum Vero 7 Nnaz, quam in libris suis scripturam divus habuit Hieronymus. Ex illa autem varietate scribendi facile, ut

arbitror, intelligitur An nihil aliud esse quam vel l Nn

vel an rapida oratione mutilatum. Hanc autem Vocem, quum eadem sit ac 'F, Dionysum deum significare saepius iam dictum est. Illud igitur nomen compositum ex an et an iddem valet quod cibus Dionysi. Eunuchis aulem, qui sese divina vi ad exsecandum raptos tamquam dei victimas esse arbitrabantur, quam nomen illud conveniat, non attinet dicere. Haec eadem de eunuchis opinio Bazathae spadoni, rith. l. 10. nomen indidit. Prohe enim nobis Nn a praedam Dionysi interpretari videmur. Quae verbi vis quam sit et ad eunuchorum personam et ad militaris dei naturam apta, facile et intelligitur et sentitur. Abgathae eunuchi nomen rith. 1. 10. librariorum incuria ex proximo Vocabulo Bagatha corruptum est. Quodsi enim haec esset Vera scriptura, quum a Bagatha, abiecta littera N, Abgatha non disserat, spadones duo unum nomen iddemque habuissent, quod sane verisimile non est. Quare interpretes Graecos, qui scri PS runt 'Aβατα, verum nobis arbitror conservasse. Habet autem Hebraicum NnzN eamdem vim, quam Latinum fructus Dionysi, quod nomen eunucho est haud inepte impositum. Esphatha Amanis filius, rilli. 9. I. Prior huius verhi pars D N etiam apud ludaeos usitatum nomen erat. Quod si prohe redditur collector. Nnu N Latine collector Di

nysi dici potest. e

227쪽

- 208 Phoratha Amanis filius, Esth. s. 8. 'ran proprie indicare urnam Ollam, deinde etiam sortem. ex illo libro ipso cognoscimus. Vnde patet, NI n sortis vel fortunae Dionysi significationem habere. Aridatha Amanis filius, Esth. 9. 8. Priore huius verbi parte item pro nomine proprio utebantur Iudaei.

Etenim π N et H nomina sunt apud eos nota. Vtrumque a radice π N ducendum putavit Gesenius. At vero eis aut verbum aut j subesse crediderim. Quod si ita est, nomen Nn N eum declarat, qui homines aut prosternit Dionyso adiutore aut prosequitur, Phermesta Amanis filius, Esth. 9. 9. Ductum nomen est a tanu disrumpendi verbo Dionysique spoliatorem indicat. Littera quae est eadem ac n , quae Proxime sequitur, in nostris exemplaribus minus alta expressa est. Scribendum esse aut aut Gl P n suspicor. Iezatha Amanis filius, Esth. 9, 9. N pariter comP situm est atque 7 , alterum significat qui de Dionyso, alterum qui de Iehopa exultat. Scripsit autem Graecus

interpres Ζαβουγαθα, quod in artax i. e. hyaena Dionysi explicari possit. Amadatha Amanis pater, Esth. 3, 1. NIr diri vel sine articulo Nm: intelligi variis modis potest. Sed a II raducendum et magnitudo maiestas Dionysi interpretandum videtur. Habendum est etiam in hoc vocabulorum genere nomen Admathae, qui suit a regis consiliis,

Esth. l. 14. Quod verit Latine homo Dionysi potest.

Mihi autem suspicio venit, Nn IH corruptam, Veram autem et primam scripturam esse Nmuri Pharsandatha. Nmaudin, Septuaginta: speροσανε- ,Αmanis filius, Esth. 9, T. Omnino mihi neque liquet, quae sit vera huius nominis scriptura neque quae eiuS significatio. Ac de his nominibus decem diximus. Non praetermittendum est, si Graeci huiusmodi nomina Scy-

228쪽

- 209 lhica in suam linguam transtulerunt, eos ultinam sylla-ham Θα commutasse in θης, vel uti 'Aμαδαθης. Sequitur, ut duo ex libro Estherae nomina proferamus, quibus Dionysi nomen alterum vel 'i', inest. Ah Idumaeis Armeniis hoc nomen usurpatum esse, ex libris sacris facile cognitu est. Iddem aulem ad hominum nomina adiunctum, cum aliis exemplis tum Verbo Razon patet.

Quae quum ita sint, Harbona eunuchi nomen, Esth. 1, 10. ita explico, ut ex Mn et 'i' illud constare et iddem valere dicam quod excisus Dionysi. Quodsi autem quis Gla Iri, addita littera N emph. interpretari siccitatem Volet, Per me certe licebit. Nihil aliud enim in hac disputatione sequor, quam ut verba illa non Persica sed Hebraica, Amanem Idumaici non incogniti cuiusdam generis fuisse ostendam. Delphon Ainanis filius, rilli. 9, T. Nomen haud absurdum est explicare stillicidium Dionysi. Iam reliqua deinceps ex libro Estherae nomina petenda et

explananda sunt.

Adalia Amanis filius, rith. 9, 8. Dempta priore littera N, nomen eodem modo compositum est quo Hebraicum πε i. quo Punicum Δελαι-ασταρτος. Νam ut

pro in pronuntiarunt Nn. omissa littera 'l, sic pro sine dubio N. Illam igitur hoc nomen vim habet, ut indicet eum, quem on vel Dionysus liberavis. Aridai Amanis filius, rith. 9, 9. In hoc nomine

videri licet, praesumptae Opiniones quantopere et o Caecare mentem et veritati possint Omicere. Quum enim hoc nomen non modo in libro Estherae sed etiam in Gen. 10: 18. exstet. Gesenius perdoctus ille homo incredibili levitate iddem verbum altero loco Persicum altero Hebraicum dicere audet. Arisai Amanis filius, Esth. 9, 9. Hoc nomen Hebraicum eSse, Prior eius pars ostendit, quae vel leonis

229쪽

- 210 vim habet vel ignis, lucisque. Quodsi igitur partem

alteram explicare non Possemus, tamen totum nomen

ab Hebraeorum lingua minime esset abiudicandum. Sed illud nihil esse nisi PD, censeo; quemadmodum

in illud ra pro 'm accipiendum puto. Qua

mohrem consideranti mihi alia eiusdem generis nomina Aridai videtur esse lum, leo Doris, Arisai lux . leo Dionysi. Thares eunuchus. Esth. 2. 2 l. 6. 2. Graeci interpretes in libris suis exstare viderunt v n Θανα, quod habet significationem ianitoris. Bagathan et Thares ianitores suisse scribuntur. Videtur autem inter Irin et quod nostris in Ithris scriptum est, prorsus discrimen esse nullum. Neque enim negari potest, litteras vel quarum utrique Κ subest. inter se illo tempore

saepius esse mutatas. Sed cui haec minus probata sunt. is nomem illud cum Hebraico n. pr. conserat. Sed considerandum est, huius eunuchi nomen, quod duobus locis est cum nomine Bagathan coniunctum, a SePtem spadonum numero, qualis hodie exstat, abesse. Desideratur autem, ut arbitror. ex litterarum depravatione. Veteres enim. quod sine interpunctione scripserunt, n

mina propria dividere aut distribuere haud facile potuerunt. Itaque, ut veram littorarum distributionem servarent. Amanis filiorum nomina singulis versibus scribere coeperunt. Quod quum ab eis in eunuchorum nominibus non item factum sit. tria nomina ultima. datis demptisque litteris, depravata sunt. Litterae autem, Conservata consecutione, hae sunt: zz Vin NIUIN, Primum quidem nomen. mutata litthra sexta in ', ut dixi. esse iudico. Litteris quae sequuntur quatuor subest nomen illud virin vel J n, de quo loquimur et quaerimUS. Νam inter litteras et z facilis mutatio est. Τertium n men Ozn ducendum est, quod ligaἱus Latine potest dici.

230쪽

Mauman eunuchus. Esth. l. 10. a 'rim nomen Syriacum esse atque iddem significare quod vel sidelis vel

etiam eunuchus. Gesenius non potuit non concedere.

Illustravimus igitur et patris Amanis et filiorum n

mina ac praeterea eunuchorum , quos fere ex eadem gente Gagaica natos essΘ constat. Qui igitur ea vel ad Persicam linguam vel ad aliam nescio quam reserenda Putarunt, eorum Opiniones minuendae sunt. Hebraica enim vel Chaldaica cognovimus ea esse Omnia. Itaque hoc novum est nostrae sententiae argumentum, Gagae

et omnes qui in libro Estherae nominantur Iudaeorum hostes, non ex incognita quadam, sed ex Idumaeorum gente esse Ortos. His rebus expositis, iam de nominibus videamus Scythicis. Quamvis magnopere diffidimus viribus nostris. tamen difficillimam nos Scytharum linguam et reconditam enucleare posse duabus de causis speramus; quod et Iacobus Grimmius, qui ad hanc rem Indo-Germanicarum linguarum doctrina omni instructus accessit, in ea nihil profecit. et quod nos ab Hebraica lingua prosecti sine sudore nec ullo adhibito artificio multa iam verba explanarimus. Eius generis sunt primum quidem deorum n mina omnia ab Herodoto tradita, deinde vero vocabula: AOmala. Tanais. Apaturus, Dromos Adar, Colaxat, alia i). Quoniam autem Scythicorum scriptorum reliquum nihil est, nomina propria atque ea Verba, quae Graecis Latinisque litteris tradita ad nos Per enerunt, diligenter inquirenda sunt ex eisque investiganda ac definienda eorum lingua. Ac primum quidem in disceptationem veniunt nomina fluminum. Quoniam colonos a Scythis missos in Thraciam diximus. a fluviis Palaestino Strymoneὶ et Hebro, quorum