De estherae libro et ad eum quae pertinent vaticiniis et psalmis libri tres quos scripsit Ioannes Anselmus Nickes De libro estherae cum excursu de chananaeorum scytharumque deis

291쪽

sacile ad falsos deos desciverint. sed illud potius, quod

ah istis omnium gentium corruptoribus omnino Potu rint retineri. Verumenimvero di ina huius gentis gubernatio eo maxime eluceat. quod quum in ipsam lascivorum deorum sedem Patriamque translata, impietate superstitione omnibusque libidinibus circumventa esset, hac peste interdum quidem sit insecta. Omnino conficinumquam Potuerit. Νam ut ulla natio deorum hominumque impuritate circumfusa verum deum ex omnibus una coleret, ut eum Sancta religione tamquam harum rerum creatorem dominatoremque Veneraretur, ut leges

Praeterea Sequeretur omnium probissimas, haec fieri sine divino interventu numquam Potuerunt. Quare Velerum miraculorum quasi summa in eo cernitur, quod parva illa gens nulla imperii aut auctoritate aut potestate permulta saecula aetatesque hominum stabilis usque ad Christum constansque permansit in eadem et morum integritate et religionis sanctitate. Sed videamus, quomodo vanae deorum fictaeque opiniones ceremoniae superstitiones ex Chanaan tamquam ex capite ad omnes sere populos manaverint. Omnium certe ad sabulas divulgandas plurimum valebant Pho nices. Νam quum omnis ubique mercaturae quasi principatum tenerent coloniasque innumerabiles constituerent: Chananaeorum deos una cum mercibus terra quidem per totam Asiam, mari vero in Europam Asricamque Pertulerunt. Quoniam enim non modo divitiarum fortunarumque copia sed liberalibus artihus humanitatisque quadam specie primi omnium et maxime floruerunt e tantam habuerunt apud Omnem antiquitatem existimationem, ut litteras, ut artes, ut animi et corporis mollitiam deorumque nomina ceremonias turpitudines,

ad quoscumque vellent, facillime inducerent. Praeterea ad disserendas superstitiones, ad fingendos salsos deos,

292쪽

- 273 ad aliorum mores corrumpendos videntur lacti esse Amalecitae atque Amorraei. Nam Amalecitae vanas Opini nes suas . sicuti Phoenices imprudentes quodammodo et

inviti faciebant, sic hi consilio et data Opera aliis tradere solebant. Erant enim duae apud eos civium cla ses, quarum altera bello et libidinibus, altera religioni rebusque superstitiosis Omnino vacaret. In illa superiore delamatissimae mulieres illae erant Amazones, quae in diversis Asiae partibus, quae in Graecia. quae in insulis permulta deorum sana celeberrimaque condidissotraduntur. Nam seminae incredibile est, quales vel ad virtutem vel ad vitia animi vires et quam voluntatis constantiam a natura acceperint, quantumque vel ad excolendos animos virorum valeant vel etiam ad corrumpendos '. Amagones vero et Venustate corporis et vitae generis novitate mares allexerunt eisque facem ad quamcumque vellent turpitudinem superstitionem impietatemque praetulerunt. Omnino autem tam molles erant vanae veterum religiones tamquo delicatae, ut marum citius quam seminarum libidines explerent. Etenim ad propagandos deorum cultus plurimum constat insatiabili cupiditate potuisse mulieres. Hinc Strabonis illud: Superstitionis autem ab omnibus magistrae iudicantur mulieres; excitanι enim viros ad frequentiores cullus festosque deorum ac supplicationes; nam vir seorsum

sacris et profanis, multa ex historia commemorare Possum, quibus haec confirmentur, quae quidem salsa quam Vera esse mallem. Altera erat classis eunuchorum, quia bello, a negotiis rebusque agendis vacui sacerdotum hariolorumque muneribus iungebantur. Hi eo erant ad

i raeli. 25, 26. Μικρα πασα κακία προς κακίαν γυναικος.

293쪽

- 2τε emerendam superstilionem aptiores, quod variis de ca sis in aliorum fines migrare solebant. Nobilissimi enim ex eis in magnis illis expeditionibus regis erant mili-

tumque comites. Quidam vel cum militibus mercenariis vel cum colonis in remotissima loca pervenerunt. Neque vero raro eis eiusmodi datae sunt exeundi occasiones.

Veluti mille militum , qui Allienarum arcem custodi bant , Scythae fuisse perhibentur. Atque in numero eOrum . qui primi in Hispaniam coloni Prosecti sunt, nominatim asseruntur et Scythae et qui eidem sunt Armenii. Alii denique soli philosophantes , alii cum virginibus quae sacra Portabant, in Graeciam venisse multasque Praeterea regiones Peragrasse traduntur. Ε patria igitur eunuchi multis de causis profecti quum alias gentes tum vero Graecos incontinentia atque variorum errorum P vilate insecerunt. Νam quos frigus ad patriam relinquendam stimulavit, eos. ut Graeciam Potissimum ρο- terent, coeli adduxit temperatio. Νeque vero Amalecitae vel Scythae . quum, ut ipsi vere dixerunt, omnium gentium natu minimi essent i). primi plurium deorum impietatem instituerunt. sed ab Horraeis vel Amorraeis antiquissima gente acceperunt. Verum quos secuti Primo erant, mirum est quanto P stea incontinentiae superstitionisque divulgandae studio antecesserint. Neque enim humanae naturae fragilitate quadam in illa vitia imprudentes inciderunt. sed detestabili in deum odio incitati consulto cogitateque salsos docis sectati sunt operamque dandam Pularunt. ut quam plurimos possunt, impietatis socios sibi adsciscerent. Quapropter hi quidem iuste non solum eodem quo Ch nanaei crimine damnati sunt, sed etiam dei hostes vere

294쪽

- 275 dicti, eisque aeternum et usque ad internecionem hollum divinitus decretum ESt. Sed Chananaeorum religio, quamvis turpitudine plena esset vanitateque reserta, tamen honestatis virtutumque desiderium quoddam veritatisque aperta etiam indicia retinuit. Nam turpissima illa quidem eunuchorum ex Sectio , quae numquam nec Probari potest nec ullam hahere excusationem, hum sine ulla castitatis vel approhatione vel veneratione fieri potuit' An verbis potest tam aperte tamque dilucide declarari, Verum esse, ut homines, qua sint reliquorum animantium Praestantia, voluptatibus servim obscoenis Omnino non debeant' humanam autem naturam ita esse depravatam. ut ab illis suis ipsius viribus abstinere nisi aut mutilata aut regenerata non possit p Vini praeterea libamina, frugum primitiae . ciborum propositiones et eiusdem generis ceremoniae nonne illustres grati animi significationes erant pNumquid aliud indicabant quam divinum numen esse. a quo hominest et accepissent et acciperent heneficia omnia Τ Quid vero p agnorum, quid γ boum aliorumquΘ animalium sacrificia, quae videmus omnibus gentibus suisse

communia, certiora dicenda sunt praeteritorum testim nia. an veriora futurorum vaticinia p Νam quum caederent victimam, quum effunderent sanguinem, nonne re

ipsa planius quam verbis profitebantur contra deum se Peccasse mortisque Poenam quam animal exsolveret sese commeruisse ipsos p Et sacerdos quid aliud mactando Precabatur . quam ut recipere animal deus vellet tamquaminum suorumque vicarium 8 Veteres autem Chananaei, Scythae, Itali, Graeci num tanta suisse immanitato pulandi sunt, ut deis mactarent homines et eos quidem carissimose nisi eis fuisset persuasum, hominis posse nisi hominem verum vicarium esse nullum Quum autem homines essent delictorum suorum conscii idque e

295쪽

- 276ram deo hominibusque sacrificando confiterentur, nonne . nasci in eorum animis desiderium oportebat illius, qui

innocens, qui voluntarius Omnium nostrum suturus esset vicarius p

i I. De sole in deorum numero relato.

Scythae, quum Edomo progeniti Chananaeorumque

ex finibus prosecti essent, a maiorum institutis ita Prorsus degenerare non potuerunt, ut illius Originis nulla apud eos signa aut indicia invenirentur. Quamquam enim Amalecitae atque Idumaei quum a deo uno tum a religione Iudaeorum defecerunt: tamen Semitica qua erant constantia, quosdam ex Abratiami moribus retinuerunt. Sed pia maiorum instituta maximam partem abiecerunt, quum ad Chananaeorum deos deficerent. Quoniam aulem ad eosdem deos Iudaeos saepius descivisse accepiamus: Scythicorum deorum, si quidem Scythas recte in

Idumaeorum numero habemus, mentionem in libris sacris factam esse iudicabimus. Omnino autem eorum Superstitio eiusmodi sit necesse est, ut non ex rivulis

quibusdam sed ex ipso impietatis fonte sumpta esse videatur. Itaque nostra de Scythis sententia dubia osse possit, nisi eis fuerit cum Chananaeis summa religionis coniunctio. Sed videamus de singulis Chananaeorum Scytharumque deis. A Chananaeis divinam vim et naturam inprimis soli tributam esse et lunae, Moysis antiquissimi auctoris i stimonio constat i). Itaque primum quidem de sole ita dicemus, ut de hoc deo quid veteres senserint, quibus

296쪽

- 277 eum nomini hus voca erint, ubi Potissimum coluerint, breviter explicemuS. Sol, quum ex Oceano, qui antiquorum sententia non modo circumdabat terram sed eam etiam sustinebat.

quotidie coeli vi excitari nascique videretur, IOVis h. e. coeli filius et terrae esse putabatur. Quoniam autem terrae sertilitatem, uvis maturitatem tribuit. ab eis quos agri non greges alebant agri culturae auctor vinique inventor declaratus est. Atque eis populis, qui se vel Venationi dare vel praedationibus hellisque solebant, etiam deus vel Venator esse visus est vel spoliator. Itaque arcu sagittisque deus ipse ornatus reique militari praesectus exitus bellorum felices aut adversos, victoriam ac Praedam aut quae his sunt contraria. hominibus impertivit atque omnino humanae vitae sortianas vicissitudines sortesque gubernavit. Sed idem quum sutura praenosceret

ei constitueret. 8Ortibus variisque vaticinationis artihus praefuit. Quia autem solis aestu quem Graeci καυσωνα

dicunt vel solstitiali improviso morbo saepius in Asia homines peribant, idcirco quum pestilentia tum mortis

repentinae causae omnes ad Solem tranStatae sunt. Praeterea hic, quum deus spoliator esset, multos bello interficiehat et postulare credebatur, ut sibi homines sacrificarentur. Hae quidem et similes videntur eSSe causae, quid sit, cur homicida et aestimaretur et nominaretur. Quod autem sol diurno cursu magnum coeli Spatium conficit, et quia hoc fieri sine equorum celeritate ne adeo quidem posse pulabatur, huic equi ab antiquis dedicati atque consecrati sunt. Denique patrius eorum deus erat, qui hus sues xiderentur osse detestabiles; et ob eam causam hic ipse non poterat animalia illa non magnOpere detestari. Ac de hoc deo quac fuerint veterum opiniones et unde sint ortae, simpliciter ut arbitror a

nobis indicatum est. IIis quidem explicatis, de diversis

297쪽

- 278 huius dei nominibus fanisque ita dicendum est, ut OQ-casione data probentur ea, quae de veterum Opinionibus modo exposuimus.

Quoniam hic deus nominibus aliis est apud alios a pellatus, interdum dissicilius definiri potest, cuius gentis quodque nomen Proprium fuerit ac peculiare. Primum quidem apud Chananaeos Aegyptiosque huius

dei usitatum nomen fuit PN vel h. e. lumen lux. Atque hoc nomine, quod sine controversia cum Coniunt tum est . appellatum solem esse . Pluribus. ut mihi quidem videtur, rationibus demonstrari Potest. Primum quidem interpretes Graeci antiquissimi docti simique testes verba sacerdos Onis, cuius in matrimonium Iosephus filiam duxit, interpretantur es Ηλιου- πολεω, ij. Alio autem loco eidem, quae urbs suerit On

Habebat igitur haec urbs ut apud Graecos sic apud A gvptios eius dei nomen. qui ibi ab antiquissimis lem poribus colebatur. Deinde Vero On Vocatum esse Solem, testimonium confirmat Cyrilli: e V ἐστι κατ αυτούς ο ηλιος δ). Cognoscitur autem iddem etiam ex duobus Ioeis similibus inter seque congruentibus. Nam quae urbs ab Ieremia Bethsamys vel sanum solis, vel Heliopolis dicitur, eam On ah Εχechiele nominatam videmus εὶ.Quum autem On. urbs illa Aegypti, etiam Bethsamys vocata sit, sane mirum non est, si vicissim Bethsamys vel Bethsan. de qua supra diximus, etiam Bethon PN-rna in appellatam invenimus. Est enim eorum reiicienda sen

298쪽

- 279 lentia. qui Bethel nonnunquam immutato nomine Bethon dici a prophetis putant. Erat enim illa quidem urbs semper in Potestate Iudaeorum. Onis vero et urbem et agrum obtinebant Amalecitae. Amos enim hoc modo: Et conteram pectes Damasci et Huerdam habitatores ei campo Onis i). Quem quidem Onis campum non esse alium ullum quam magnum illum ot ab urbe Bethsan non disiunctum, Perspicuum est ex locis superioribus. ineas praeterea eis qui Bethon urbem incolebant, propter adipem corporisque vastitatem boum nomen imminsuit γ). Ex quo intelligendum est. eosdem esse OPOrtere. quibus iddem bobus nomen fuerit. Bethsamitas dico et Bethonitas. Ad hoc . quo loco Bethsan, eodem Bethon, positam suisse apparet. Idem enim propheta, Ululate. inquit, in Bethon post tergum tuum Beniamin δ)l Tribus Beniamin, quum conversa ad Sion montem sanctum Sset. Vere a Bethsan solis templo aversa fuisse dicitur. Onem igitur vocatum solem esse salis constat. Ab Amalecitis autem hoc nomen usurpatum esse . ex eo PerSPici

Potest, quod Pro Bethsan prophetae Bethon dicere inceperunt , quodque hoc iddem nomen in Amalecitarum

regum nominibus, ut in Raet-on, in HaZ-On aliisque reperitur 3 . Amalecitae autem nomen simul cum deo acceperint ab Amorraeis. lam Bethsamitae quomodo hunc deum coluerint, inquiremus, si pauca prius de eius apud Graecos nomine

bus, de hominibus intelligendum est. 3ὶ Os. 5, 8. cf. Ios. I, 2. 18, 12.4ὶ Hag-on nomini oppositum est ΠaZa-el, eius nomen, qui ab Elia Syriae rex unctus est.

299쪽

- 280 dixorimus. Graecos igitur Dionysi nomen ceremonias cultusque rationem a ChananaeiS accepisse. iam supra philologicis quibusdam historicisque rationibus docuimus. Fuisse autem Dionysum nihil aliud nisi solem. iam ex eo intelligit debet, quod uvas hic maturas vinumque dulce essicit. Νeque vero haec res fugere veteres Potuit. qui de deorum natura diligentius quaererent. Aristoteles enim vir in omnium rerum investigatione princeps. qui Theologumena scripsit. AρOllinem et Liberum patrem

unum eumdemque deum esse multis argumentis asse

ris ij. Iam vero Bethsamitae ut breviter dicam, sestos huius dei dies agere eodem modo solebant . quo Graeci Bacchanalia. Hoc et eis locis, quos ex scriptoribus Graecis supra citavimus declaratum; et significatum est quihusdam veteris testamenti indiciis. Nam quod Moyses Iudaeos veste uti seminea vetat et eum, qui hoc fecerit abominabilem fore dicit: nonne in ludis sestisque diebus

Quod autem virgines Iudaicae choros certo anni tempore in vinetis agebant, quid erat aliud . quam illius sesti quaedam imitatio δ). Iudaeos autem saepius, lege divina neglecta, Dionysum adorasM. et ex Amasiae vita nolum est et ex eo, quod Prophetae ab hac re dehortari s lent β).. Quibus rebus lactum est, ut hoc deo nihil apud posteros Iudaeos invisius esset. nihil detestabilius. Νam

Maccabaeorum aetate hostes quum eorum in Dionysum odium animadverterent. eos coegerunt, ut hedera cOronati Bacethanalia agerent δ). Nicanor autem non ha

300쪽

- 281 huit, quod acerbius eis denuntiaret . quam sese Libero patri dei immortalis templum consecraturum i). Sed Amalecitae hunc deum religiosissime venerati sunt, quod vino dediti et in omni essent intemperantia effusi. Quamobrem eius cultum etiam in Syriam Armeniamque tran tulerunt. At Vero quum ad septentrionem recedere e gerentur, neque vitium culturam neque vitii usum neque Bacchanalia, quae fieri a sobriis nequeunt, relinere P tuerunt. Vetustissimum huius rei testem habemus Anacharsidem Scytham. cuius dictum hoc commemoravit Aristoteles: Apud Scythas non esse tibicines, neque enim pites δ). Quare minime mirum, quod dies sesti, qui P triam Scythis pristinamque felicitatem in memoriam re-

Iam vero Aegyptii, quamquam auctore Herodoto Bacchanalia non agerent Graecorum more, tamen in nysum colebant et hunc quidem vocabant Osirem, ApoI-

nomen h. e. N lumen lux ah nihil omnino differt. Quare solem Moysis aetate non modo ab Amo raeis sed etiam ah Aegyptiis appellatum esse V2ν, equidem non negaverim h). De nomine Osiris postea dici

rufi Sum.

Iam autem Arabes, qui Aegyptiis assines erant, duos tantummodo solem et lunam deos hahebant. Solem praepotentem credebant Omnium rerum dominatorem esse ac gubernatorem eumque osculis manui datis adorabant. Ad hanc adorationem reserendum est Iobi illud, qui gente