De estherae libro et ad eum quae pertinent vaticiniis et psalmis libri tres quos scripsit Ioannes Anselmus Nickes De libro estherae cum excursu de chananaeorum scytharumque deis

321쪽

- 302 ergo verbum ' N N iddem promus, quod femina luminis. pirgo lucida, quo quidem nomine haud scio an nullum ad lunae naturam aptius excogitari potuerit i). Vt Romani lumen et lux . sic Chananaei lumen masculum distinguere et semineum solebant, alterum dicebantn N vel 'N, alterum MN Vel n N. Hanc sormam posteriorem conservatam videmus in P N PN h. e. femina lucis. Uirgo lucida. Sed ab hoc loco haud alienum videtur esse solis nomen explanare. quod huic lunae appellationi omni ex parte respondet. Solis vel Dionysi commune apud Aegyptios nomen erat OO τυρ-ος. Quod iddem quoniam apud Scythas in verbo 'OH-ω -ος occurrit, haud sane dubium est, quin Semiticis ex linguis originem habuerit. Haud ergo, ut arbitror, erravero, si Osirem nihil aliud quam in h. e. pirum

uminis. pirum lucidum esse duxero. Scytharum autem Ongosurus h. e. sPoliator homo lucidus, Omnino videtur congruere cum Gadastariae h. e. spoliatrice femina lucida, cuius nomen in Punicis monumentis inventum est.

Sequitur, ut de alio lunae nomine dicamus, quod primo Scythae adhibuerunt. postea ab eis Thraces et Macedones receperunt. Est igitur nomen Zara. quod Graeci vel Zαρῆ vel Zαρῆτις Scripserunt vel Ζαρίνα vel Zαρηνη, Semitae autem et vel, immutata ultima littera. urar, Hoc postremum Zares, uxoris Amanis nomen. in Hebraico Estherae libro scriptum vid mus. Eamdem autem hoc verbum vim habet, quam In

h. e. Proles, eamdem Proreus, quam Graecum κοίγρη veI

iὶ Ghiringliello, qui ceteroquin de libris historicis antiqui foederis praeclare scripsit, Gesenti auctoritate videtur esse adductus, ut p. 542. Estherae nomini stellae vim subiiciendam putaret. 2 Cic. nat. deorr. 2, 24. Cerere nati nominati sunt Liber istius

322쪽

- 303 que Astartae nomen illud, neque Zares Vere probeque

interpretatum esse non miror. Quamquam enim Gra corum testimonio constat Persas AOlem lunam Μιτρα nomine nuncupaSSe eosque huius deae cultum recepisse ab Assyriis Arabibusque i): tamen ille nomina de quibus diximus et nata a Persarum lingua et prosecta ad Chananaeos assirmavit. Denique apud Hebraeos luna nomen obtinuit

verbum masculinum quoddam subiiciendum est, ex quo sol vel ' Π vel pari nominatus est. Hoc quidem solis nomen Aman et homo habuit Mardochaeo adversarius et mons ille in Asia. Alterum autem Ammon et ex Hebraicis et ex Graecis Latinisque scriptoribus satis notum est. Ut solis nomina: χλιος ελ-- σελ-ηνη sol, pri s Zαν, Ian-us, Sonnis, apud Hebraeos, Graecos, Latinos, Germanosque Paulum quiddam inter se diis runt: sic etiam quattuor illis gentibus communia sunt vocabula: V . F., men-Sis, uen-R, Min-erVa, Mon .uOn-at, quae omnia ad lunam Pertinent. Iam aliud ex lunae nominibus nullum quod sciam reliquum est nisi quod est ab Herodoto traditum Scythicum illud 'Aρτιμπασα - . Duoniam Graecorum Dianae tanta tamque arcta cum Amazonibus coniunctio cognatioque suit, ut cum illis etiam ipsum nomen Amagonis commune haberet: Scythica Dianae et Amagonis nomina

credo, ut rite illustrentur, inter Se coniungi oportere. Herodotus autem Amamnem a Scythis Οἰορροατα nun- et Libera filia γ, quod in Libera Proserpina) servant, in Libero

non item.

dem videtur sine ortum. 3ὶ Herodi. 4, 110.

323쪽

- 304 cupari ait, quod nomen iddem ac Graecum ανδεοκτόνος

valeat, οιὸρ enim apud eos Significare Pirum. πατα autem interscere i). Verba quidem πατα et πασα, quae sunt in αρτιμ-πασα et οἰ--πατοι, inter Se con enire ac Congruere, nemo est, quin Videat. Etenim ut litteras σσ

braicae gentes P et rit autem magnus apud Iudaeos

Verborum πατται, numerus, Veluti rinn, nnu , ,

v Pn, naen, rina, Pria, quae quidem apud eos Omnia propriam vel disiungendi vel discindendi vim habent voldissolvendi vel dirumpendi vel frangendi: quaeque apud Scythicos Idumaeos quin translatam interficiendi significationem habuerint, dubitari nequit. Iam vero si nomina illa inter se apta et conVenientia fiunt, cuius Vocis Οιορ singularis eSt. eiusdem necesSe est esse pluralem. Ex quo necessario non οἰορ sed vel ο' ο)ρτ vel αρτ suisse singularem sequitur δ). Hoc autem vocabulum . quum piri vim habeat, cum Hebraeo haec est enim Vocis GH prima sorma. non Potest esse non cognatum. Atqui et na N eadem sunt omnino. Iam

vero nisi in liquidis discrimen inter illa: naM et M NA O)ρτ, nullum est. Hae autem litterae ex eo ipso nominatae sunt, quod sunt natura sua instabiles ac nuxae. Ex quo emcitur, plane inter Idumaicum vel si mavis inter Scythicum MN et Iudaicum nihil interesse. Sed qui rerum philologicarum haud nimis sunt periti, ita quidem si litterarum commutationes ex arbitrio sacere liceat, ex Omnibus fieri omnia existimabunt. Et prosecto me eum esse lateor, qui omnibus rebus etiam fabulosis maiorem fidem quam eiusmodi demonstrandi

324쪽

artificiis adhibendam esse putem. Neque Vero rerum nostrarum tam amantes esse Volumus, ut non libenter demonstrationem nostram Pateremur labefactari , nisi

confirmare eam lingua Hebraica Voluisset ipsa. Quae quod pro UdN sormam n N pl. conservavit alteram . quid aliud declarat, nisi ne tertiam quidem MN absurdi vel insoliti habere quidquam. Significat ergo

Oeoripalia hominis. Artimpassa hominum interfectriacem. Deae autem spoliatrici hanc rito appellationem deberi , ex natura atque Origine eius Perspici Pol est. Graecorum vero illud ' Αρτεμις si quis ab 'Αρτιμπασα, ductum, cultum autem eius deae a Scythicis Chananaeis ad illos fluxisse voluerit. non impediam ij. Ac luna dea quibus sit a Chananaeis nuncupata nominibus, satis a nobis explicatum arbitror. Quoniam aulem hunc locum breviter ac strictim tractare voluimus: illud quod diximus , esse nomen quodque lunae deae a veteribus impositum . significare quidem Poluimus, demonstrare non item; nisi forte in eo quaedam demonstratio est, quod

lunae nomina omnia ex eis quae solis erant Propria manarunt. Veterum autem testimonia de hac re accuratamque argumentalionem qui desiderat. ex Moversii libro

Iam de eis locis quaerendum est, ubi a Chananaeis Amalecitisque deae lunali delubra ac sana dedicata sunt. Antiquissimum et inde a primis Abrahami temporibus celebratum sanum erat in ea regione, quae a Graecis Latinisque Arabia deserta nominata est. Quod quum eS-Set in ea urbe positum, quae modo ab Amalecitis modo ab Israelitis modo etiam a Moabitis occupata suit: γο-

325쪽

- 306 graphi in eam opinionem inciderunt, ut plures in ea

terra et urbes huius deae et sana fuisse suspicarentur. 0uum autem urbs illa quidem a dea nomen reperisset. dea autem ipsa pluribus nominibus uteretur: seri non Potuit, quin urbs eadem temporibus aliis aliter nominaretur. Ouare factum est, ut rerum geographicarum scriptores vel in illo ipso errore confirmarentur vel traducerentur in alios. Varia autem huius urbis nomina haec sunt r Astharoth-Carnaim, Astharoth. Beeuhara. Bosor, Bosorra, fBOsria. BOstra), Carna. Duae quamvis vehementer inter se discrepare videantur, tamen censeo omnia unam ad urbem referri oportere. Cuius sententiae quae sint rationes, quam brevissime Potero.

exponam.

Primum igitur Astharoth-Carnaim, quae ex Astarta cornula nominata est . iam aetate Abrahami urbs erat

in Arabia deserta posita et a Raphaeis vel condita vel certe inculta et eadem deae illi consecrata i). Iam vero sine controversia nihil disserebat inter hanc urbem et eam, quae Moysis tempore simpliciter appellabatur Astharoth, Propterea quod in regno Basan magnitudine et celebritate a Bethsan erat proxima et ob eam ipsam causam antiqua, quodque in eadem Arabiae Parte sita. subiecta Ogis imperio Raphaei, eidemque deae erat de-

quam Astharoth. duabus de causis videtur negandum. et quod Mn v h. e. MN ITOP π: iddem est ac fanum Astharolfi vel feminae lucidae, et quod nomina illa scriptores sacri promiscua adhibuerunt. Iosue enimuinem Mestharam nuncupat, ita dicens: Filiis quoque Gerson Leoitici generis dedit de dimidia tribu Manasse

326쪽

- 307 confugii cisitates, Gaulon in Basan et mesthara eum suburbanis suis. cipitates duas i). Paralipomenon autem scriptor eamdem nominat Astaroth, quum dicit: Filiis aurem Gersom de cognatione dimidiae tribus Manasse, Gaulon in Basan et suburbana eius et Astharoth cum

Beest hera et Bosor vel BOsorra δ). Νam assentiri Gesenio non Possum, qui rara et in h. e. locus munitus inter se nihil differre putavit. Est enim hoc urbis nomen omnino iddem quod mae I h. e. fanum Zarae, Pue lae, Liberae. Istartae. Νam pro scripturam ait ram esse MN, ex ipsis libris sacris haud dissicile est cognoscere. Primum enim litterarum I et x magna est pronuntiationis similitudo summaque coniunctio. Deinde ero solis nomen masculinum quod Zarae ut Liber Liberae respondet, scriptum exstat apud Iesaiam: Gnosi sunt et erubuerunt omnes, simul abierunt in confusionem fabricatores Σπυα h. e. serpi Liberi εὶ. Quum autem nomina illa, de quibus dicimus, minime inter se discrepent, scriptores sacri altero pro altero 8Olent uti. Erant enim Israelitis, qui hominem inviti intersecerant trans Iordanem constitutae ad confugiendum urbes tres: Bosor in deserto, Ramoth in Galaad, Gaulon in Basan. Atque hae ipsae etiam Levitis attributae sunt. Qua quidem in re itidem illud observandum est, Levitico generi assignatas urbes esse eas, quae vel ad illud usque tempus in hostium potestate essent, Vel non sine maximai los. 21, 27. 2 I. Parall. 6, 66. V. et LXX. 7l. . 3ὶ Amos ν, II. Ier. 49, 13. 22.4 Ies. 45, 16. Quoniam in Ps. 48, i5. planetiddem nomen est, haud scio an sit ad eumdem deum Liberum referendum . Tyri autem nomen urbis, ' di, vel I lx, ducendum non a rupibus aut maeis, sed ab hoc deo, qui idem Mel τι, reae urbis dicebatur.

327쪽

- 308 contentione ab illis in posterum possent defendi. Νam ad expugnandam Bamoth-Galaad , quot bella Israelitae

Iudaeis coniuncti et quibus incommodis gesserint. supra a nobis explicatum est. Pietatis Vero Idumaeorum ac religionis vehementer intersuit, urbem Bosor in ipsorum potestate esse. Sed ut ad rem Propositam redeamus, in urbe Bosor duo sunt. quae diligenter animadvertendaeSse Pulo; unum, fuisse eam urbem in finibus tribus Manasse i); alterum est, quod ea non ipsi tribui Ruben, sed, ex ea qui propter caedem sugerent, ConceSsa ret. Moyses enim hanc rem ita instituit, ut in regione, quae transt Iordanem est, suum quaeque tribus asylum haberet. Itaque Graeci eum, qui ad hanc rem pertinet.

ἐν Γαλαὰδ τῶ Γι δί, καὶ την Γαυλὼν ἐν Βοα τἀν

illustranda obscuriora sunt, dubium non est, quomodo Iosue Iocum huius simillimum δὶ intelligi voluerit. Tribus igitur Manasse finibus suis utrumque et suum ipsius et Rubenis refugium continebat. Ex quo intelligi debet, era scriptoris verba et integra esse haec: Filiis quoque Gerson, Lepitici generis dedit de dimidia tribu Manasse confugii ciuitates, Gaulon in Basan et Beestharam cum suburbanis suis, cisitates duas εὶ, illa autem quae S

I Ios. 13, 31. I. Parall. 6, 71. 7, 37. . 2 Deut. 4, 41. m. 3 Ios. 20, 8. Et trans Iordanem contra orientalem plagam Iericho statuerunt: Bosor, quae sita est in campestri solitudine, pro tribu Ruben, etc. N praep. propter, ratione al. rei habita, v. GMen. s. h. v. 4 Ios. 21, 27.

328쪽

luuntur esse immulata: De tribu Ruben, ultra Iordanem contra Iericho cipitates refugii. Bosor in solitudine, uisor et Iaser et Iethson et Mephaath, cipitates quattuor cum suburbanis suis i). Nam haec verba: cipiata es refugii Bosor in solitudine, interposita esse. Praeter ea quae iam diximus, et virgulae Origenianae declarant et urbium numerus quattuor. Adscripta autem ea quidem a quodam lectore sunt, qui sententiam loci superioris . los. 20, 8. minus assecutus erat. Eis autem in-ler auctoris Verba receptis, quum urbes quinque cum numero illo quattuor valde discreparent, correctores criticae artis non nimis periti non verha ista inculcata, sed

hraicis ex libris sustulerunt δ). Rubenis igitur in Manassae sinibus asylum tribus nominibus, I. Parall. 6, 56. Astharoth, Ios. 21, 27. Beesthara, Deut . autem 4. 43. et Ios. 20, 8. Bosor, ta, appellatum videmus; ex quo perspici Oportet nominum varietati unam subesse eamdemque urbem. His quidem explicatis, supervacaneum est planius exponere, Bosor in solitudine eodem suisse quo Astharoth loco positam, eamque nomen habere a Libera, quae eadem Astarta dicebatur. Quapropter minime est mirandum, quod eadem urbs a Libera Bosor vel Bosorra nominata est. Quocirca Graecus interpres Hebraicum maea utrisque locis et Ies. 34, 6. 63. l. Ier. 48,24. Bocroe, et Gen. 36, 33. l. Parall. l. 44. Βοσορρα reddidit rectissime. Celerum iddem et ex glossemate apparet, quod I. Macc. 5. 26. ad nomen Bοσορρα adscri Ptum est. καὶ Βοσορ, et ex eo quod paullo Post, V. 28. eadem urbs

329쪽

- 310 Βοσορ nuncupatur i). - Bostra denique vel Bosthra nihil aliud est nisi Beest h-a-ra, littera una immutata, altera omissa. Praeterea Eusebii et Hieronymi testimoniis constat. Bosor in deserto ad orientalem partem Ierichuscipitatem sacerdotalem et fugitiporum Bostram fuisse Arabiae metropolim ). Postremo ut unde profecti sumus redeamus, Astharoth Carnaim urbem maximam fuisse Arabiae Baianaeae δ) eamque etiam Carnaeam di- clam esse, idem testatur Eusebius. Quod autem Iobi domum ibi monstrari ait, id ad Bosthram videtur Omnino quadrare M . Urbs autem eadem Sit necesse est. quae ab Eusebio et Strabone maxima huius Arabiae laudatur, ab altero autem Carnaea, ab altero vel Carnavel Carana dicitur δ). Erat igitur una eademque urbs,

De hae re testem habemus egregium Iaeobum Nisibenum Syrum, cuius patria huic urbi proxima fuit. Praeclare igitur, Idumaeislii Esau, inquit, habitaverunt usque ad civitatem Boetor seu

Bosra. Et cum pervenissent fili Israel usque ad Cades-Gai-Abarim seu Diabarim miserunt nuntios pacis ad restem Idumaeorum, ut transire eis liceret per illorum terram; illi autem non permiserunt. Recedens igitur discessit illinc Israel eι transiens tuaeta Idumaeorum confinia abstulit eis civitatem Bosra in deserto et separaverunt eam in civitatem refugii securitatis. Oui autem persuaderi sibi desiderat, civitatem Bosra antea fuisse Idumaeomum fliorum Esau, attente audiat prophetam Iesaiam, quemadmodum viderit ille sanctum glorifcatum proeliantem et venientem de Edom sinctis vestibu3 Suis de Bosra. . . . Qui autem sibi non persuadet, quoa bivitas Boetor seu Bosra obediret Idumaeis in tributo servitutis, intriti tid etiam si vult eae libro ereationis: Regnavit in Edom Iobab Alius

Zara de civitate Bosra. 2 Euseb. Onom. s. v. BOGe. Cf. Hieron. huius libri interpr. 3ὶ Βαταναῖα provincia ex hoc ipso sano Βατανα fanum Anae h. e. Astartae) nomen cepit. 4ὶ Etlseb. Onom. R. V. Καρναὶμ 'AσΘερωΘ.5) Strab. Geogr. 16, 4, 2. Minαῖοι μεν ἐν τω προς τήν 'Ι ρυθραν

330쪽

- 311 quae ut diversis nominibus appellata. sic etiam diversis vel regnis vel provinciis adscripta est. Scriptores enim sacri eam in solitudine, Primi Maccabaeorum libri auctor collocat in Galaaditide. Strabo in Arabia, Fl. I sephus ad fines Arabiae. Eusebius deniquo in Arabia Baianaea ij. Qui autem urbis locum invenire aut definire volet, ab eo proficisci debebit, quod a Iordane ea quidem trium aut quattuor dierum .spatio disiuncta erat, ab Adra autem millia passuum viginti quattuor *ὶ.Atque hoc quidem Astartae sanum mihi videor, et ubi

situm fuerit et quomodo vocatum. OstendiSSe. Erat huius deae sanum alterum in Chananaeorum urbe antiqua, quae cis Iordanem sita a Bethsan haud procul absuit. Quum plurimae urbes deis dicatae, tum vero haec in Chananaeorum Potestate remansit. Quare quum pluribus Israelitarum gentibus confinis essθt, et pluribus tribubus et Levitis assignata est. Quum autem

dea non uno tantum nomine nuncuparetur, etiam n

men urbis, quod ex illo manavit, vel eodem tempore vel cum hominum aetatibus commutatum est. Hebraei autem quum etiam in Propriorum nominum varietate elegantiam quamdam orationis putarent inesse: eodem in libro eamdem hanc urbem nominibus appellarunt di- Versis. Quae res a geographis haud animadversa, falsas opiniones multas turbulentosque errores genuit. Quod autem huius urbis nomina et rationes magis etiam Pe turbata sint. hoc est causae, quod duae fuerunt urbes eodem et sano et nomine coniunctae, quarum altera P

sita in colle superior, altera ad eius radices inserior dicebatur. Sed priusquam ad rem ipsam aggrediamur, de Palaestinae geographia quiddam dicendum est. De rebus